Tunyonga tunono alino nu tuntu tuze utwa umi utukazanwa muli yemba utukalematila ku vimawato tukalenga aomvi aakaombela ku wato yakwata intazi ikulu sana. Ivikwi ivikafuma ku tuntu tuto, vikalenga mawato ukuta ukupitisya, mawato yakatandika ukuomvya mafuta aingi sana nupya cikalondekwa ukuyazifya lyonsi ndi papita sile imyaka inono. Ya sayansi yatandika ukwezya ukukolanya whale pakuti yamale intazi.

Elenganyini pali cii: Aasambilila pa vintu yazana ukuti inkanda ya nswi ya muli yemba ino yakati whale ikaizifya ineco. Ku nkanda ya nswi ii kwaya tumisilwa tunono sana utukalenga ukuti tunyonga tunono sana twalematilako. Mu tucende utwaya mutumisilwa tuto, mwaya vimwi ivyaya kwati amafuta ivikakoma tuzizi ni vimelwa ivikamela pa manzi ivyakolana na limbwe limbwe. Inswi ino yakati whale ikafumya mafuta yauze ku mwili ndi yazulika inkanda.

Ya sayansi yakalonda ukupanga ivyakwika ku mawato kukolana na vino inswi ino yakati whale ikaiziifya. Mpiti yapentanga penti ya kucingilila mawato. Lelo, penti ino yaomviwanga sana, ndakai yaindwa pa mulandu wakuti yaya a sumu ku viumbwa vya umi ivikazanwa muli yemba. Aakalondelezya pa vintu yazana ukuti inzila iingaomba u kuvimba pisika ya wato ukuomvya sefa ya mawaya iyakwata ivipongo umwakufumila ivikwi ivitanga vilete uwavya ku viumbwa vya umi. Ivikwi vivyo ivikafuma ivitikame ndi vyasakana na manzi vikapanga icipaapa icikaya wa nkanda nupya cikavimba uwato onsi pisika. Lyene ndi papita insita, cipaapa cico icikatikama mupipi na mamilimita kufika kuli 0.7 cikaiza cikuzulika ku wato nupya ndi cazulika cikasendela kumwi nu twa umi tonsi utwa mu manzi utukalematila ku cipaapa cico. Lyene sefa ikatandika kufumya mafuta yauze aakaiza yakupanga cipaapa icikavimba uwato pisika.

Vino ya sayansi yapima vikalangilila ukuti inzila iiyo ikalenga mawato yatalema sana ivikwi. Nupya inzila iiyo yangupazya sana milimo ku makampani ya mawato pano kutwala mawato ku cituntu nu kuyatandika ukuyazifya nga kukasenda sana ulupiya ulwingi.

Uzye mukwelenganyapo uli? Uzye vino inswi ino yakati whale ikaizifya vyaitandikile sile nanti kwali umwi uwalenzile?