1.  Jinsi ju Kummanya Babiloni Mkubwa

2.  Masihi Jukapitila Lile?

3.  Matibabu Gagahusisha Mwai

4.  Nndomi nu Nhanamundu Kutengana

5.  Sikukuu na Shelehe

6.  Magonzu gu Kujambukani

7.  Maswala gi Kibiashala na gi Kishelia

 1. Jinsi ju Kummanya Babiloni Mkubwa

Tumanya bo kwamba “Babiloni Nkubwa” juwakilisha dini yowa yi isole? (Ufunuo 17:5) Holalya mambu gagapwata:

• Jupatikana pundema powa. Babiloni Nkubwa anfafanu kuba mmbomba jojutemi panani ju “umati na mataifa.” Jubi nu “ufalme panani ja afalme bu undema.”—Ufunuo 17:15, 18.

• Jwombi si mfumu gu kisiasa au gu kibiashala. “Afalme bu undema” na “afanyabiashala” ngaseaangamizwa pamu najwombe.—Ufunuo 18:9, 15.

• Jupotosha ukweli kunhusu Mungu. Ankyema kahaba kwa sababu juhenga mapatanu na serikali yu undema ili ajinufaisha kifedha na kwi indela jengi. (Ufunuo 17:1, 2) Jwaapotosha bandu bi mataifa gowa. Na jusasababishi bandu bingi akuwa.—Ufunuo 18:23, 24.

Kelubuka ku lisomu la 13 lijambu likolongu la 6

 2. Masihi Jukapitila Lile?

Bibilia jatabilia kwamba majuma 69 gikapeta kabla jika Masihi kupiti.—Soma Danieli 9:25.

• Majuma 69 gaanza lile? Gaanza mwaka gwa 455 K.W.K. Wakati hogu, Gavana Nehemia jwahika Kuyerusalemu ili “kukyelabu nu kusenga upya” lijiji heli.—Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.

• Majuma 69 gala gikabi nu ulasu bole? Katika baadhi ju unabii gwa Bibilia, lisoba limo liwakilisha mwaka gumu. (Hesabu 14:34; Ezekieli 4:6) Basi, lijuma limo liwakilisha miaka saba. Katika unabii gongo, majuma 69 ndo miaka 483 (yaani, 69 mala 7).

• Majuma 69 gala gajomuka lile? Ana tubalingi miaka 483 kuanzi mwaka gwa 455 K.W.K. tuhika mu mwaka gwi 29 W.K. a Hogu ndo mwaka hususa gojwabatizwa Yesu na kuba Masihi!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Kelubuka ku lisomu la 15 lijambu likolongu la 5

 3. Matibabu Gagahusisha Mwai

Matibabu fulani gahusisha kutumi mwai nhyega jika nngonzu. Akristo ngase ajetake baadhi ja matibabu aga. Ku mfanu, kupia nsangu gwa mwai au mundu kubeka mwai gwaki, labda kwa wiki kadhaa kabla ju kupata opolesheni.—Kumbukumbu la Tolati 15:23.

Hata hela, pangi matibabu gangi iwesikana. Matibabu aga gajege nkati kupia mwai ili kugupema, kusuja nu kusapisa mwai (hemodialysis), kuguhimu mwai (hemodilution), kutumi masini ga gagaoko chembi ya mwai (cell-salvage) na masini gu kujangati mwoju au mapafu kuhenga kasi (heart-lung bypass machine). Kila Mkristo jupaswa kuamu mweni jinsi mwai gwaki heagutumia wakati gwa matibabu, jinsi heaguhengila ipemu, au anaagupia nu kugukelabu nhega bila kugubeka. Pangi kila daktali juwesa kutumi mbinu heyi kwi indela tofauti. Kwahiyu, Mkristo jupaswa jumanya sapi jinsi ambavyu mwai gwaki heagutumia kabla ju kujetake kuguhenge upasuaji, ipemu, au matibabu gokapi. Holalya maswali gagapwata:

• Jinsi bo ana mwai gwa aguelekeza kunza ja nhega ja nu kukatisa mzunguku gwa mwai kwa muda fulane? Bo, dhamili ja jinuuswa nugubona mwai hogu kuba gwakona sehemu ja nhega ja na kwamba ngakutakiwa ‘kugujiti puluhombe’?—Kumbukumbu la Tolati 12:23, 24.

• Jinsi bo ana wakati gu matibabu kiasi fulani sa mwai gwa akipia ili kuboleshwa halafu kugukelabu kabe nhega jango? Bo, heli lisumbua dhamili ja jenijiyobalaki Mbibilia, au nijetakya matibabu haga?

Kelubuka ku lisomu la 39 lijambu likolongu la 3

 4. Nndomi nu Nhanamundu Kutengana

Linenu like Mungu liimiza kwamba nndomi nu nhanamundu biitengana na lipwaga waziwazi kwamba kutengana ngase kumpeke jwokapi kati jabu haki ju kujuku nu kutoguleka kabete. (1 Wakorintho 7:10, 11) Hata hela, baadhi ja Akristo aamwi kutengana kwa sababu ja hali fulani.

• Kukana sinahuli kutegemeza familia: Nndomi pajukana kujiandalia familia jaki kimwili, hivi kwamba familia jaki jikosa mahitaji ga lazima mu maisha.—1 Timotheo 5:8.

• Kuguhenge lihaa kimwili: Mwenzi jwa ndoa paanhenge lihaa kimwili au kunhumisa kuhiki atua ja kwamba bwomi gwaki gubi muhatali.—Wagalatia 5:19-21.

• Kuhatalisha kabisa uhusianu guka mundu pamu na Yehova: Mwenzi jwa ndoa ampenga kabisa nndomi au nhanu jwaki hivi kwamba jusindwa kuntumiki Yehova.—Matendo 5:29.

Kelubuka ku lisomu la 42 lijambu likolongu la 3

  5. Sikukuu na Shelehe

Akristo ngase ashiliki katika sikukuu yanga kunfulaisha Yehova. Lakini kila Mkristo jupaswa kuongozwa na dhamili jaki jejiyobalaki Mbibilia kuamua jinsi ejwihenga bandu bangi paashelake sikuku heyi. Holalya mifanu misokopi.

• Mundu pajugutaki sikukuu njema. Guwesa kunzibu, “Gusengwile.” Ana mundu hoju jupala kulibola gingi, guwesa kunhelesa sabu jaki ngase gusheleke sikuku heji.

• Mwenzi jwaku jwa ndoa, jwanga shahidi juka Yehova, jugukalibisha pa sakula pamu na bandu bu ukoo wakati gwa sikukuu. Ana dhamili jaku juguluhusu kujenda, guwesa kunhelesa mapema mwenzi jwaku kwamba ana mlu hogu gwihusisha destuli ikipagani, basi ngagwishiliki katika destuli heyi.

• Mwajili jwaku jugupeke hela wakati gwa sikukuu. Bo, gupaswa kukana hela heye? Guwesa kujetake. Bo, mwajili jwaku jwiibona hela heyi kuba zawadi, au indela ju kulangi shukulani kwa sababu ja kasi ja sapi jeguhengike?

• Mundu fulani jugupeke zawadi wakati gwa sikukuu. Pangi mundu hoju juwesa kupwaga: “Manyiki ngase gusheleke sikuku jenze lakini mbai kugupeke zawadi jenze.” Pangi mundu hoju julangi pe fadhili. Hata hela, bo, jibi sababu jejilangi kwamba jujilenga imani jaku au jupala gushilikia katika sikuku heje? Baada jukuholale mambu aga, gwamweti gwiamua ikiwa gwitenda kujopa au kukana zawadi heji. Patuhenga maamuzi gokapi, tupai kuhigi na dhamili ja sapi nu kuendale kuba twa aminifu kuka Yehova.—Matendo 23:1.

Kelubuka ku lisomu la 44 lijambu likolongu la 1

 6. Magonzu gu Kujambukani

Kwa kuwa twaapai bandu, ngatukapai kwaajambuki magonzu. Tuepuka kuhenga hela ana tubi nu ugonzu gogujambuki au tubi na sababu yu kuamini kwamba pangi atujambuki. Tuhenga hela ili kutii amli jenze ja Bibilia: “Lasima gumpala jilani jwaku kama egulipai gamwe.”—Waroma 13:8-10.

Mundu jojubi nu ugonzu gukujambukani juwesabo kutii amli heje? Mundu hoju ngasejutakiwa kulenga kwaakumbati au kwaabusu bandu bangi. Ngasejutakiwa kukasilika ana bangi bikana kunkalibisha kunyumba jabu kwa sabu apala kwiilenda familia yabu. Na kabla ju kubatizwa, jupaswa kunzulisha mlatibu ju libalaza la azee kuhusu ugonzu gwaki ili jubatizwa kwi indela je jaalenda bangi babibatizwa. Kabla ju kuanza usumba, mundu ambaju pangi jubi nu ugonzu gu kujambukani jupaswa kujetake kwihali kunhenge ipemu ya mwai. Ana guhengiki hela, gwilangia kwamba gwaajali bangi ku ‘kulinga, si faida yaku gwamwe, bali kabe faida ya bangi.’—Wafilipi 2:4.

Kelubuka ku lisomu la 56 lijambu likolongu la 2

 7. Maswala gi Kibiashala na gi Kishelia

Tuwesa kuepuka matatisu gingi ku kuandika makubalianu gowa gi kifedha, hata ana gunhusisha Mkristo nnzitu. (Yeremia 32:9-12) Hata hela, pangi matatisu masoku gikapitila kati ja Akristo kuhusu hela au mambu gangi. Atakiwa kutatu matatisu haga halaka na kwa amani, kati jabu beni.

Hata hela, tutakiwa kusugulaki bo matatisu makolongu kama ulaghai au uchongezi? (Soma Mathayo 18:15-17.) Yesu jutupundisa hatua itatu ye tupaswa kwiipwata:

1. Nndenga kutatu lijambu heli kati jinu mwabe.—Linga mstali gwa 15.

2. Heli ana ngase liwesakine, jenda nu Nkristo jumu au abeli baabi akomavu kiloho.—Linga mstali gwa 16.

3. Ana kwakali nsindwa kutatu lijambu hele, basi guwesa kwaajulisha azee bi likutaniku.—Linga mstali gwa 17.

Katika visa ingi, ngasetutakiwa kwaapeleka aka alongu bitu kumahakama kwa sababu heli liwesa kuchafu lihina lika Yehova ni likutaniku. (1 Wakorintho 6:1-8) Hata hela, kubi na visa yeitakiwa kusuluhishwa kishelia: ku mfano, kesi ya talaka, kupata luhusa kumahakama ja kwatunza na kwalea bana, kuamu malepu ga talaka, kupata malepu ga bima, kesi ju kufilisika, au kuidhinisha wosia. Nkristo jojujenda kumahakama ili kusuluhisha masuala kama haga kwi indela ja amani ngasejutunu ushauli gwa Bibilia.

Ana kisa hesi kihusisha uhalifu nkolongu kama ubakaji, kunhenge mwana liaha, kulapula, bwii gu kiasi kikolongu sa mali, au mauaji, Nkristo pajupia taalifa kwa baabi na mamlaka ngasejutunu ushauli gwa Bibilia.

Kelubuka ku lisomu la 56 lijambu likolongu la 3