1-2. (a) Baadhi ya selikali yahengi bo bandu bika Yehova, lakini bandu bika Yehova ahengiki bole? (b) Kwa sabu jaki tuwesa kuba na laha hata pabututesa? (Kabe guboa maelesu kuhusu picha jejibi pilijalada.)

 KUFIKIA sasa, kazi yetu imewekewa vizuizi au kupigwa marufuku katika nchi zaidi ya 30 ulimwenguni kote. Katika baadhi ya nchi hizo, wenye mamlaka wamewafunga gerezani ndugu na dada zetu. Walifanya makosa gani? Hawakufanya kosa lolote kulingana na maoni ya Yehova. Jambo walilofanya ni kusoma na kujifunza Biblia, kuwaambia wengine kuhusu imani yao, na kuhudhuria mikutano pamoja na waabudu wenzao. Pia, wamekataa kuunga mkono mambo ya kisiasa. Licha ya upinzani mkali, watumishi hao waaminifu wa Mungu wamedumisha utimilifu b wao​—wameonyesha kwamba wamejitoa kikamili kwa Yehova. Na wana furaha kwa sababu ya kufanya hivyo.

² Huenda umeona picha za baadhi ya Mashahidi hao wenye ujasiri na kutambua kwamba wanatabasamu. Wana shangwe kwa sababu wanajua kwamba wanamfurahisha Yehova kwa kudumisha utimilifu kumwelekea. (1 Nya. 29:17a) Yesu alisema hivi: “Wenye furaha ni wale ambao wameteswa kwa ajili ya uadilifu . . . Furahini na kushangilia sana, kwa kuwa thawabu yenu ni kubwa.”​—Mt. 5:10-12.

3. Kama ekulangi mu Matendo 4:​19, 20, aka mitume batenda bo pabaatesa katika karne ja kwanza, na kwasabu jaki bahenga hela?

³ Ndugu na dada zetu wanakabili hali ambayo mitume walivumilia katika karne ya kwanza walipoteswa kwa sababu  ya kuhubiri kumhusu Yesu. Tena na tena, mahakimu katika mahakama kuu ya Wayahudi waliwaagiza “waache kusema kwa msingi wa jina la Yesu.” (Mdo. 4:18; 5:27, 28, 40) Mitume hao walitendaje? (Soma Matendo 4:19, 20.) Walijua kwamba mwenye mamlaka ya juu zaidi alikuwa ‘amewaamuru wawahubirie watu na kutoa ushahidi kamili’ kumhusu Kristo. (Mdo. 10:42) Basi wasemaji wao, Petro na Yohana, kwa ujasiri walisema kwamba watamtii Mungu badala ya mahakimu hao na wakasema kwamba hawataacha kuzungumza kumhusu Yesu. Ni kana kwamba waliwauliza mahakimu hao hivi: ‘Je, mnamaanisha kwamba amri zenu ni muhimu kuliko amri za Mungu?’

4. Kama liandiku la Matendu 5:​27-​29 elilangi, aka mitume baabekila mfanu bo Akristo bowa ba sakaka, natwe tuwesa bo kwaiga?

⁴ Mitume waliweka mfano mzuri ambao Wakristo wote wa kweli wamefuata tangu wakati huo, yaani, “[kumtii] Mungu kuwa mtawala badala ya wanadamu.” (Soma Matendo 5:27-29.) Baada ya kupigwa kwa sababu ya kudumisha utimilifu wao, mitume walitoka mbele ya mahakama kuu ya Wayahudi “wakishangilia kwa sababu walikuwa wamestahili kuvunjiwa heshima kwa ajili ya jina [la Yesu],” nao wakaendelea kuhubiri!​—Mdo. 5:40-42.

5. Tuitaji kujibu maswali bole?

⁵ Mfano ambao mitume waliweka unatokeza maswali fulani. Kwa mfano, uamuzi wao wa kumtii Mungu badala ya wanadamu ulipatanaje na amri iliyo katika Maandiko kuhusu “[kujitiisha] kwa mamlaka zilizo kubwa”? (Rom. 13:1) Tunawezaje “kuzitii serikali na mamlaka” kama mtume Paulo alivyosema, na wakati huohuo kudumisha utimilifu wetu kwa Mungu akiwa Mtawala mkuu zaidi?​—Tito 3:1.

6. (a) “Mamlaka yeibi ikolongu” yeailogo mu Waroma 13:​1, ndo aka nya, natwe tubi na wajibu bo kuielekea? (b) Libi lijambu bo lelibi la sakaka kuhusu atawala bowa bi kibinadamo?

⁶ Soma Waroma 13:1. Katika mstari huu, maneno “mamlaka zilizo kubwa” yanarejelea watawala wa kibinadamu wenye nguvu na mamlaka juu ya wengine. Wakristo wanapaswa kuwatii watawala hao wa kibinadamu.  Watawala hao wanadumisha utaratibu katika jamii, wanahakikisha kwamba sheria inafuatwa, na wakati mwingine hata wanawatetea watu wa Yehova. (Ufu. 12:16) Hivyo, tunaagizwa tuwape kodi, ushuru, woga, na heshima ambayo wanadai. (Rom. 13:7) Hata hivyo, serikali hizo za kibinadamu zina mamlaka kwa sababu tu Yehova ameziruhusu ziwe na mamlaka hayo. Yesu alionyesha wazi kanuni hiyo alipokuwa akihojiwa na Gavana Mroma Pontio Pilato. Pilato aliposema kwamba alikuwa na mamlaka ya kuokoa uhai wa Yesu au kuagiza auawe, Yesu alimwambia hivi: “Wewe hungekuwa na mamlaka yoyote juu yangu kama hungepewa kutoka juu.” (Yoh. 19:11) Kama ilivyokuwa katika kisa cha Pilato, leo mamlaka ya watawala wote wa kibinadamu na wanasiasa ina mipaka.

7. Gubi wakati bo ambapu ngase tutakiwa kwaatii atawala bi kibinadamu, na bombi apaswa kumanya lijambu bole?

⁷ Wakristo wanajitiisha kwa serikali za kibinadamu wakati ambapo sheria za nchi hazipingani na sheria za Mungu. Lakini hatuwezi kuwatii wanadamu wanapotuagiza tufanye mambo ambayo Mungu anakataza au wanapotukataza kufanya mambo ambayo Mungu anataka tufanye. Kwa mfano, huenda wakawaagiza vijana wajiunge na jeshi la taifa. c Au huenda wakapiga marufuku Biblia na machapisho yetu yanayotegemea Biblia na kutukataza kuhubiri na kuabudu pamoja. Watawala wanapotumia vibaya mamlaka yao, kwa mfano wanapowatesa wanafunzi wa Kristo, wanawajibika mbele za Mungu. Yehova anaona mambo hayo!​—Mhu. 5:8.

8. Gubi utofauti bo kati ja mamlaka “yeibi ikolongu” na mamlaka “ikolongu ngani,” na sabu jaki lijambu heli libi muhimo?

⁸ Maneno “zilizo kubwa” yanamaanisha “bora, kubwa, cheo cha juu.” Lakini hayamaanishi “bora zaidi, kubwa zaidi, cheo cha juu zaidi,” kwa kuwa maneno haya yanafafanua maana ya maneno “kuu zaidi.” Ingawa serikali za wanadamu zinarejelewa kuwa “mamlaka zilizo kubwa,” kuna mamlaka nyingine ambayo ni ya cheo cha juu zaidi, yaani, mamlaka kuu zaidi. Mara nne katika Biblia, Yehova Mungu anaitwa kwa jina la cheo “Aliye Mkuu Zaidi.”​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Nabii Danieli jukibona ki mu maono?

⁹ Nabii Danieli aliona maono yaliyoonyesha waziwazi ukuu wa mamlaka ya Yehova juu ya mamlaka nyingine zote. Kwanza, Danieli aliona wanyama wanne wakubwa wanaowakilisha serikali kuu za ulimwengu zilizopita na zilizopo sasa, yaani, Babiloni, Umedi na Uajemi, Ugiriki, Roma, na serikali kuu ya ulimwengu inayotawala sasa, Muungano wa Uingereza na Marekani. (Dan. 7:1-3, 17) Kisha Danieli akamwona Yehova Mungu akiwa ameketi kwenye kiti cha ufalme katika mahakama ya mbinguni. (Dan. 7:9, 10) Jambo linalofuata ambalo nabii huyo mwaminifu aliona linapaswa kuwa onyo kwa wale wanaotawala leo.

10. Kulengana na Danieli 7:13, 14, 27, Yehova jwa apeke aka nya utawala gu pundema, na heli lithibitisha ki kunhuso?

¹⁰ Soma Danieli 7:13, 14, 27. Mungu anachukua utawala wote kutoka kwa serikali za wanadamu na kuwapatia wengine ambao wanastahili zaidi na wenye nguvu zaidi. Anawapatia nani? Anampatia “mtu fulani kama mwana wa binadamu,” yaani, Yesu Kristo, na “watakatifu wa Aliye Mkuu Zaidi,” wale 144,000 ambao watatawala “milele na milele.” (Dan. 7:18) Ni wazi kwamba Yehova ndiye “Aliye Mkuu Zaidi,” kwa sababu yeye peke yake ndiye aliye na mamlaka ya kuchukua hatua hiyo.

11. Danieli jwaandika lijambu bo lengi lelilangi ukolongu gwa mamlaka jika Yehova panani ji mataifa?

 ¹¹ Tukio ambalo Danieli aliona katika maono linapatana na jambo ambalo alikuwa amesema hapo awali. Danieli alisema: “Mungu wa mbinguni . . . huwaondoa wafalme na kuwaweka wafalme.” Pia, aliandika hivi: “Aliye Juu Zaidi ni Mtawala katika ufalme wa wanadamu na kwamba yeye humpa ufalme huo yeyote anayetaka kumpa.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Je, kuna pindi ambazo Yehova aliwaondoa watawala na kuwaweka watawala? Bila shaka!

12. Boa mfanu gogulangi jinsi Yehova ejwaboa afalme mu iteu yabu yu ufalme nyakati yeipetiki. (Linga picha.)

¹² Yehova ameonyesha waziwazi ukuu wa mamlaka yake juu ya “mamlaka zilizo kubwa.” Fikiria mifano mitatu. Farao wa Misri aliwafanya watu wa Mungu kuwa watumwa na akakataa tena na tena kuwaweka huru. Lakini Mungu aliwaweka huru, naye akamzamisha Farao katika Bahari Nyekundu. (Kut. 14:26-28; Zab. 136:15) Mfalme Belshaza wa Babiloni alifanya karamu kubwa na “[akajikweza] mwenyewe dhidi ya Bwana wa mbinguni” na kuisifu “miungu ya fedha na ya dhahabu” badala ya Yehova. (Dan. 5:22, 23) Lakini Mungu alimnyenyekeza mwanamume huyo mwenye kiburi. “Usiku huohuo,” Belshaza aliuawa na ufalme wake ukakabidhiwa Wamedi na Waajemi. (Dan. 5:28, 30, 31) Mfalme Herode Agripa wa Kwanza wa Palestina aliamuru Yakobo auawe, kisha akamfunga gerezani mtume Petro, akiwa na kusudi la kumuua pia. Lakini Yehova alimzuia Herode asitekeleze mpango wake. ‘Malaika wa Yehova alimpiga,’ naye akafa.​—Mdo. 12:1-5, 21-23.

13. Boa mfanu gogulangi jinsi Yehova ejuguwesa muunganu gwa atawala.

¹³ Yehova ameonyesha pia ukuu wa mamlaka yake juu ya muungano wa watawala. Aliwapigania Waisraeli na kuwasaidia kushinda muungano wa wafalme 31 Wakanaani na kuchukua eneo kubwa la Nchi ya Ahadi. (Yos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Pia, Yehova alimshinda kabisa Mfalme Ben-hadadi na watawala wengine 32 wa Siria ambao walipigana na Waisraeli.​—1 Fal. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Mfalme Nebukadneza na Dario bapwaga ki kuhusu enzi ngolongu jika Yehova? (b) Mtunga Zaburi jwapwaga ki kunhusu Yehova ni litaifa lake?

¹⁴ Yehova amethibitisha tena na tena kwamba yeye ndiye Aliye Mkuu Zaidi! Mfalme Nebukadneza wa Babiloni alipojigamba kuhusu  ‘nguvu, uwezo, na utukufu wa ukuu wake mwenyewe’ badala ya kukubali kwa unyenyekevu kwamba Yehova ndiye anayestahili kusifiwa, Mungu alimfanya atende kama mwendawazimu. Baada ya kurudiwa na fahamu, Nebukadneza ‘alimsifu Aliye Juu Zaidi’ na kukubali kwamba “utawala [wa Yehova] ni utawala wa milele.” Kisha akaongezea hivi: “Hakuna yeyote anayeweza kumzuia.” (Dan. 4:30, 33-35) Baada ya utimilifu wa Danieli kwa Mungu kujaribiwa na Yehova kumkomboa kutoka kwenye shimo la simba, Mfalme Dario alitoa agizo hili: “Watu wanapaswa kutetemeka kwa woga mbele za Mungu wa Danieli. Kwa maana yeye ndiye Mungu aliye hai naye huishi milele. Ufalme wake hautaangamizwa kamwe, na utawala wake ni wa milele.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, maelezo ya chini.

¹⁵ Mtunga zaburi alisema hivi: “Yehova amevuruga njama za mataifa, ameharibu mipango ya mataifa.” Kisha akaongezea hivi: “Lenye furaha ni taifa ambalo Mungu wake ni Yehova, watu ambao amewachagua kuwa miliki yake mwenyewe.” (Zab. 33:10, 12) Kwa kweli, tuna sababu nzuri ya kudumisha utimilifu wetu kwa Yehova.

16. Tuwesa kuba nu uhakika ni kuhusu “dhiki ngolongu,” na kwa ndaba jakike? (Linga picha.)

¹⁶ Tumesoma kuhusu mambo ambayo Yehova alifanya zamani. Basi, tunatazamia nini wakati ujao? Tunaweza kuwa na uhakika kwamba Yehova atawakomboa watumishi wake washikamanifu wakati wa “dhiki kuu” inayokaribia. (Mt. 24:21; Dan. 12:1) Atafanya hivyo wakati muungano wa mataifa, unaojulikana kama Gogu wa Magogu, utakapofanya mashambulizi makali ulimwenguni pote dhidi ya wale ambao ni waaminifu kwa Yehova. Hata kama muungano huo utatia ndani mataifa yote 193 yanayofanyiza Umoja wa Mataifa, hawataweza kumshinda Aliye Mkuu Zaidi na majeshi yake ya mbinguni! Yehova anaahidi hivi: “Nami hakika nitajitukuza na kujitakasa  na kujijulisha mwenyewe mbele ya macho ya mataifa mengi; nao watalazimika kujua kwamba mimi ni Yehova.”​—Eze. 38:14-16, 23; Zab. 46:10.

17. Bibilia jitabili ki kuhusu wakati goguhika gwa afalme bu pundema na baadumisha utimilifu gwabu kuka Yehova?

¹⁷ Shambulizi la Gogu litasababisha vita vya mwisho vya Yehova kwenye Har–Magedoni wakati ambapo atawaangamiza “wafalme wa dunia nzima inayokaliwa.” (Ufu. 16:14, 16; 19:19-21) Hata hivyo, “ni wanyoofu tu watakaokaa duniani, na wanaoshika utimilifu ndio watakaobaki ndani yake.”​—Met. 2:21, maelezo ya chini.

18. Akristo bingi ba sakaka abi tayali kuhenga ki, na ndaba jakike? (Danieli 3:28)

¹⁸ Katika historia yote ya wanadamu, Wakristo wengi wa kweli wamehatarisha uhuru wao na hata uhai wao kwa sababu wanampenda Yehova akiwa Mtawala wao Mwenye Enzi Kuu. Wanadumisha utimilifu wao, wakiwa wameazimia kufanya kama wale Waebrania watatu ambao uhai wao uliokolewa kutoka kwenye tanuru ya moto kwa sababu ya kuendelea kuwa waaminifu kwa Aliye Mkuu Zaidi.​—Soma Danieli 3:28.

19. Yehova ja ahukumula bandu ku msingi bo, na tupaswa kuhenga ki sajeno?

¹⁹ Mtunga zaburi aliandika hivi kuhusu umuhimu wa kudumisha utimilifu kwa Mungu: “Yehova atayahukumu mataifa. Nihukumu, Ee Yehova, kulingana na uadilifu wangu na kulingana na utimilifu wangu.” (Zab. 7:8) Daudi aliandika tena hivi: “Utimilifu na unyoofu na vinilinde.” (Zab. 25:21) Njia bora ya maisha ni kuendelea kuwa waaminifu kwa Yehova, na kudumisha ushikamanifu wetu kwake licha ya hali yoyote tutakayokabili! Kisha tutahisi kama mtunga zaburi aliyeandika hivi: “Wenye furaha ni wale wanaoshika utimilifu . . . , wanaotembea katika sheria ya Yehova.”​—Zab. 119:1, maelezo ya chini.