1, 2. Ta ko rar wal̦o̦k ilo Tol̦ Karmel?

 ILAIJA ej ettõr ibul̦õn wõt ko ke ej l̦apl̦o̦k wõt an marok. Elukkuun ettol̦o̦k ial̦ eo an Ilaija ñan Jezriel, im ear jab juon likao ilo tõre in. Bõtab, ear ettõr wõt im ear jab m̦õk kõnke ‘kajoor eo an Jeova’ ear pãd ippãn. Ilaija ejjañin kar loe an kajoor ãnbwinnin ñan joñan in. Joñan an kar kajoor, ear m̦õkaj jãn o̦o̦j ko ilo jariot eo waan Kiiñ Ehab!​—Riit 1 Kiiñ 18:46, UBS.

² Kiiõ, Ilaija ej make iaan ilo ial̦ eo im emaroñ kar lõñ men ko ear l̦õmn̦aki. Baj pijaikl̦o̦k m̦õk an ikkutkut an kiil mejãn kõn an wõt im del̦o̦ñ dãn lowaan mejãn. Ke ej kõm̦m̦ane men in, bõlen ej l̦õmn̦ake tok aolep men ko rar wal̦o̦k ilo raan eo. Ejjel̦o̦k pere bwe ear juon raan elukkuun em̦m̦an kõnke ear alikkar kiiõ wõn Anij eo em̦ool im kabuñ ta eo em̦ool. Ekar ekkõdo̦do im kilmeej lañ im Ilaija ej kab baj ettol̦o̦k wõt jãn Tõl Karmel. Eñin tol̦ eo Jeova ear kõjerbal Ilaija ñan kõm̦m̦ane juon men ekabwilõñlõñ ñan kaalikkar bwe eriab kabuñ eo an Beal. Kõn men in, ear alikkar an nana im riab rũkanaan ro 450 an Beal im kar m̦ane er. Ãlikin an men in wal̦o̦k, Ilaija ear kiiõ jar ñan Jeova bwe en kawõt ioon ãneo kõnke eto an kar jab wõt ium̦win 3 jimattan iiõ. Im ear jino an wõt!​—1 Kñ. 18:18-45, UBS.

3, 4. (1) Etke Ilaija emaroñ kar m̦õn̦õn̦õ ke ear ettõrl̦o̦k ñan Jezriel? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali?

³ Ke Ilaija ej ettõr ilo ial̦ eo an ñan Jezriel, ejjãdbũtbũt dãn. Ijin ej jibadekl̦o̦k ej 19 m̦ail̦ ettol̦o̦kin. Emaroñ kar lukkuun em̦m̦õn̦õn̦õ im kõtmãne bwe aolep men renaaj em̦m̦an kiiõ kõnke emej rũkanaan ro an Beal. Ilo l̦õmn̦ak eo an, Ehab enaaj kiiõ kõm̦m̦an oktak ãlikin an kar loe men ko rekabwilõñlõñ rar wal̦o̦k ilo raan eo. Ear l̦õmn̦ak bwe Ehab enaaj jol̦o̦k kabuñ in Beal, kabõjrak Lerooj Jezebel jãn kõm̦m̦an ko an renana, im kabõjrak aer ko̦kkure im m̦an rũkarejar ro an Jeova.

⁴ Ñe jej loe bwe ej itõn tõprak men eo me jekõn̦aan bwe en tõprak, el̦ap ad m̦õn̦õn̦õ im kõtmãne bwe aolep men renaaj em̦m̦an kiiõ. Ñan waanjoñak, ñe kar apañ men eo, jemaroñ jino l̦õmn̦ak  bwe ej etal ñan an jako. Ak bõlen jemaroñ l̦õmn̦ak bwe men ko rar kõm̦m̦an ad iioon apañ em̦õj aer jako kiiõ. El̦aññe kar ãindein an Ilaija l̦õmn̦ak, jen jab bwilõñ kõnke ear bar “juon armej ãinwõt kõj.” (Jem. 5:17, UBS) Ñe Ilaija ear l̦õmn̦ak bwe enaaj em̦m̦an aolep men kiiõ, eokwe ebõd l̦õmn̦ak in an. Ilo m̦ool, ear lõñl̦o̦k wõt mãlejjoñ ko reppen ear iiooni. Jejjo awa jãn iien in, Ilaija enaaj lukkuun mijak im bũrom̦õj, joñan enaaj kõn̦aan mej. Ak ta eo ear wal̦o̦k bwe Ilaija en ãindein? Im ewi wãween an naaj Jeova jipañe rũkanaan in an bwe en bar peran im kajoor tõmak eo an? Eokwe jen lale.

5. Ehab ear ke kwal̦o̦k an kautiej Jeova ãlikin an kar loe men ko rar wal̦o̦k ilo Tol̦ Karmel, im etke jejel̦ã?

⁵ Ke Ehab ear tõpar m̦weo im̦õn ilo Jezriel, ear ke pepe in kõm̦m̦an oktak ilo mour eo an? Baibõl̦ ej ba: “Kiiñ Ehab ear kõnnaanek Jezebel, lio pãleen, kõn men ko otemjej Ilaija ear kõm̦m̦ani, im kõn an kar m̦an aolep rũkanaan ro an Beal.” (1 Kñ. 19:1, UBS) Ke Ehab ej bwebwenato kõn men ko rar wal̦o̦k ilo raan eo, ear jab ba jabdewõt kõn Anij eo an Ilaija, Jeova. Emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe Ilaija eo ear kõm̦m̦ani menin kabwilõñlõñ ko ilo raan eo im ejjab Jeova. Innem ealikkar bwe Ehab ear jab kwal̦o̦k an kautiej Jeova Anij. Im kiiõ ta eo kõrã nana eo pãleen ear kõm̦m̦ane ke ear roñ kõn aolepen men ko rar wal̦o̦k?

6. Ta ennaan eo Jezebel ear jilkinl̦o̦k ñan Ilaija, im ta kar mel̦el̦ein naan kein an?

⁶ Jezebel ear lukkuun illu! Joñan an kar illu ear jilkinl̦o̦k juon ennaan ñan Ilaija. Ear ba: “Anij ro aõ ren m̦an eõ el̦aññe ijjab kõm̦m̦ane ñan eok ejja men eo wõt kwaar kõm̦m̦ane ñan rũkanaan ro, m̦okta jãn an jejjet awa in ilju.” (1 Kñ. 19:2, UBS) Elukkuun kar kaamijak naan kein an liin. Joñan an kar Jezebel kwi kõn rũkanaan ro an Beal, ear kallim̦ur bwe enaaj mej ñe ejab m̦an Ilaija ilo raan eo wõt. Pijaikl̦o̦k m̦õk an Ilaija rujtok ilo m̦weo ej kiki ie ilo Jezriel. Unin an ruj ej kõnke rũkeeañ eo an Lerooj Jezebel ear ko̦ruji bwe en bõkl̦o̦k ennaan eo an Jezebel ñane. Ear l̦ap an wõt im nana lañ ilo boñõn eo, ak kiiõ ej roñ bwe rej pojak in m̦ane. Kar ta eñjake eo an Ilaija ke ej roñ men in?

7. Ewi wãween an kar naan ko rekaamijak an Jezebel jelõt Ilaija, im ta eo Ilaija ear kõm̦m̦ane?

⁷ Ilo jinoin, Ilaija emaroñ kar lukkuun m̦õn̦õn̦õ im kõtmãne bwe enaaj jako kabuñ in Beal. Ak kiiõ ke ej roñ ennaan in, ej kab kile bwe ebõd kar l̦õmn̦ak eo an kõnke ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt kabuñ  in eriab. Meñe Jezebel ear roñ kõn men ko wõj rar wal̦o̦k, ak ear jab oktak ñan jidik. M̦oktal̦o̦k, liin ear m̦ane rũkanaan ro jet m̦õttan Ilaija im kiiõ ej pojak in m̦ane Ilaija. Ewi wãween an kar naan ko rekaamijak an Jezebel jelõt Ilaija? Baibõl̦ ej ba: “Ilaija ear kanooj mijak.” Ilaija emaroñ kar l̦õmn̦ake an naaj lukkuun nana im kaamijak an Jezebel m̦ane ñan mej. Bõlen unin an kar jako an peran ej kõnke ear l̦ap an l̦õmn̦ak kõn men in. Jejjab lukkuun jel̦ã ta ko Ilaija ear l̦õmn̦aki ak jejel̦ã bwe joñan an kar mijak im lõl̦ño̦ñ, ear ko bwe en jab mej.​—1 Kñ. 18:4; 19:3, UBS.

8. (1) Ta kar likjab eo an Piter me ekar bar ejja likjab eo wõt an Ilaija? (2) Ta eo jemaroñ katak jãn men eo ear wal̦o̦k ñan Ilaija im Piter?

⁸ Ejjab Ilaija wõt ear kõtl̦o̦k bwe men ko renana rar wal̦o̦k ñane ren kõm̦m̦an an mijak. Ebar wõr rũkarejar ro jet an Anij rar bar likjab ilo wãween in. Rijjilõk Piter ear bar mijak. Ñan waanjoñak, ilo iien eo ke Piter ear etetal ioon lo̦jet l̦o̦k ñan ippãn Jijej, ear jino an reilo̦k im kalimjeke an l̦ap “kõto.” Innem, ear mijak im jino an rũm̦l̦o̦k. (Riit Matu 14:30, UBS.) Waanjoñak kein an Ilaija im Piter rej katakin kõj bwe el̦aññe jekõn̦aan peran wõt im jab mijak, jej aikuj kõjparok bwe en jab l̦ap ad l̦õmn̦ak kõn men ko remaroñ kaamijak kõj. Jej aikuj l̦õmn̦ak wõt kõn Anij, eo ej letok kajoor im kõjatdikdik ñan kõj.

9. Elemen kar ial̦ eo an Ilaija ñan ãne jem̦aden, im kar ta eñjake eo an ilo tõre in?

⁹ Joñan an kar Ilaija mijak, ear ko ñan juon jikin elukkuun ettol̦o̦k. Ear ko rõkeañl̦o̦k ñan juon bukwõn 95 m̦ail̦ ettol̦o̦kin. Etan bukwõn in ej Biershiba im ear pãd iturin wõt Juda. Ilaija ear likũt wõt rũkarejar eo an n̦a ijin im make etal ñan ãne jem̦aden. Baibõl̦ ej ba bwe ear etetall̦o̦k ñan ãne jem̦aden ium̦win juon raan eiio. Innem, jemaroñ pijaik an Ilaija etal wõt ke ej jino tak al̦ im ear jab ebbõk m̦õñã ak jabdewõt men ippãnl̦o̦k. Kõn an kar mijak im bũrom̦õj, ear jab kea kõn ta eo enaaj wal̦o̦k ñane. Ial̦ eo an ñan ãne jem̦aden ekar l̦ap an kaeñtaanan kõnke ejjab em̦m̦an ial̦ ko ie im edet jilõñlõñ im l̦ap bwil. Im ilo iien eo ke ej jino an tulo̦k al̦, el̦ap an m̦õk im ejjel̦o̦k an maroñ ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt. Kõn men in, ear bõjrak im jijetl̦o̦k ium̦win ellorin juon wõjke me ej make iaan ilo ãne jem̦aden.​—1 Kñ. 19:4.

10, 11. (1) Ta mel̦el̦ein jar eo an Ilaija ñan Jeova? (2) Ewi wãween an eoon ko ilo Baibõl̦ kwal̦o̦k kõn eñjake ko an rũkarejar ro an Jeova me rar lukkuun bũrom̦õj?

¹⁰ Ilaija ear jar im kwal̦o̦k an ejjel̦o̦k an kõjatdikdik ñan jidik. Ear kajjitõk bwe Jeova en bõk mour eo an. Im ear ba: “Ijjab em̦m̦an  jãn ro jim̦m̦aõ.” Ear jel̦ã bwe ro jim̦m̦aan remej im em̦õj aer erom di im bũñal ilowaan lõb ko libwier. Kõnke em̦õj aer mej, ejjel̦o̦k men en̦ remaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ro jet. (Ekl. 9:10) Ilaija ear l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokjãn ãinwõt ro jim̦m̦aan me rar mej kõnke ejjel̦o̦k jabdewõt men emaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ro jet. Eñin unin ear ba: “Ebwe . . . kwõn bõk aõ mour.” Ear l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokjãn an wõnm̦aanl̦o̦k im mour.

¹¹ Jej aikuj ke bwilõñ kõn an kar em̦m̦aan in karejeran Anij bõk eñjake kein? Jejjab aikuj bwilõñ kõn men in. Kõnke ekar bar lõñ em̦m̦aan im kõrã ro retiljek ilo Baibõl̦ me joñan aer kar lukkuun bũrom̦õj, rar bar kõn̦aan mej. Jet iaan rein ej Rebeka, Jekob, Moses, im Job.​—Jen. 27:46, UBS; 37:35; Bõn. 11:13-15; Job 14:13.

12. Ñe kwõj lukkuun ebbeer im bũrom̦õj, ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane ñan l̦oore joñak eo an Ilaija?

¹² Rainin, jej mour ilo raan ko me ‘ekanooj in pen mour.’ Eñin unin jej loe an elõñ armej bũrom̦õj ilo mour ko aer. Ewõr iien rũkarejar ro an Anij rej bar lukkuun bũrom̦õj. (2 Ti. 3:1, UBS) Ñe ej wal̦o̦k juon men enana ñan kwe im ekõm̦m̦an am̦ ebbeer im bũrom̦õj, kwõn l̦oore joñak eo an Ilaija ke ear jar im lutõkl̦o̦k aolepen bũruon ñan Anij. Aolep iien kwõn jar ñan Jeova im kwal̦o̦k bũruom̦ ñane kõnke ej ‘Anij in aenõm̦m̦an otemjej im e eo ej kaenõm̦m̦an kõj ilo iien jorrããn.’ (Riit 2 Korint 1:3, 4.) Jeova ear ke kaenõm̦m̦ane Ilaija?

13, 14. (1) Ewi wãween an kar Jeova kwal̦o̦k an yokwe Ilaija ke ear jilkinl̦o̦k juon enjel̦ ñane? (2) Etke el̦ap ad m̦õn̦õn̦õ bwe Jeova elukkuun jel̦ã kõn kõj aolep, ekoba kõn joñan maroñ ko ad?

¹³ Ilo am̦ baj l̦õmn̦ak, kar ta eñjake eo an Jeova ke ej reilal̦tak im lo an rũkanaan in ejitõnbõro ippãn babu ium̦win wõjke eo im akwel̦ap bwe en mej? Ejjel̦o̦k pere bwe ear bũrom̦õj kake im kõn̦aan jipañe. Ke Ilaija ear kiki im ettoñ, Jeova ear jilkinl̦o̦k juon enjel̦ ñane. Enjel̦ in ear lel̦o̦k pein im ko̦ruji Ilaija. Ear ko̦ruji ilo jouj, im ear ba: “Kwõn jerkak im m̦õñã.” Ilaija ear jerkaktok im m̦õñã im idaak kõnke ej kab m̦õj an enjel̦ eo kõpooj juon kijen pilawã mããn̦ãn̦ im limen dãn. Ilaija ear ke kam̦m̦oolole enjel̦ eo? Baibõl̦ ej ba wõt bwe ear m̦õñã im idaak im bar kiki. Bõlen joñan an kar Ilaija lukkuun bũrom̦õj ear jab kõn̦aan kõnnaan. Enjel̦ eo ear bar ko̦ruji Ilaija alen eo kein karuo, bõlen ke ear jimmarok. Im ear ba: “Kwõn jerkak im m̦õñã bwe kwõn jab m̦õjn̦o̦ ilo ial̦ n̦e am̦ l̦o̦k.”​—1 Kñ. 19:5-7, UBS.

 ¹⁴ Jeova ear kamaroñ enjel̦ eo bwe en jel̦ã ia eo Ilaija ear itõn jibadekl̦o̦k. Enjel̦ eo ear bar jel̦ã bwe Ilaija enaaj lukkuun m̦õk kõnke ettol̦o̦k ijo ej etal ñane. El̦ap ad m̦õn̦õn̦õ kõnke Anij eo jej karejar ñane ejel̦ã kõn mejãnkajjik ko ad im joñan maroñ ko ad el̦apl̦o̦k jãn kõj make. (Riit Sam 103:13, 14.) Ta eo ear wal̦o̦k ñan Ilaija ãlikin an kar m̦õñã im idaak?

15, 16. (1) M̦õñã eo Jeova ear lel̦o̦k kijen Ilaija ear kõmaroñe ñan ta? (2) Etke ej aikuj l̦ap ad kam̦m̦oolol kõn wãween an Jeova kakajoor rũkarejar ro an ilo raan kein?

¹⁵ Baibõl̦ ej ba: “Ear jerkak, im m̦õñã im idaak, im ear etetal ilo kajoor in ekkan eo, eñoul raan im eñoul boñ ñan Horeb, tol̦ in Anij.” (1 Kñ. 19:8) Ilaija ear jab m̦õñã ium̦win 40 raan im 40 boñ ãinwõt kar Moses im Jijej. Moses, eo ear mour enañin 600 iiõ ko m̦okta jãn Ilaija, im Jijej, eo ear mour enañin 1,000 iiõ ko ãlikin Ilaija, rar jitlo̦k ium̦win 40 raan im 40 boñ. (Ex. 34:28; Luk 4:1, 2, UBS) Meñe m̦õñã eo ear jab jol̦o̦k aolep apañ ko an Ilaija, ak ear kakajoore im kõm̦m̦an bwe en jab kwõle ilo ial̦ eo an aetok. L̦õmn̦ake m̦õk an l̦al̦l̦ap in kar eñtaan im jebwãbwe ke ej etetal ilo ãne jem̦aden. Ekar etal im el̦o̦k raan, wiik, im juon allõñ jim̦a in an kõm̦m̦ane men in.

¹⁶ Jeova ej bar kakajoor rũkarejar ro an ilo raan kein. Bõtab, ejjab kõm̦m̦ane men in ilo an letok m̦oolin m̦õñã ñan kõj. Jeova ej kakajoor kõj ilo an letok m̦õñã ko ilo kõkkar. M̦õñã kein rej jitõñl̦o̦k ñan katak ko rej itok jãn Baibõl̦ im rej jipañ kõj bwe en em̦m̦an wõt jem̦jerã eo ad ippãn. (Matu 4:4) Ñe jej katak kõn Anij jãn Baibõl̦ im bok ko ad, men in enaaj kakajoor im jipañ kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad karejar ñane. Ad bõk ekkan kein ak katak Baibõl̦ emaroñ jab jol̦o̦k aolep apañ ko ad. Bõtab, emaroñ jipañ kõj ñan kijenmej wõt ium̦win wãween ko reppen jej iiooni. Men in enaaj bar jipañ kõj bwe jen bõk “mour indeeo.”​—Jon 17:3.

17. Ia eo Ilaija ear etal ñane, im etke el̦ap an kar aorõk jikin in?

¹⁷ Ilaija ear etetal enañin 200 m̦ail̦ m̦ae iien eo ear tõpare Tol̦ Horeb (ak Tol̦ Sainai). Ear lo juon roñ ilo tol̦ in im ear kakkije ie. Elõñ men ko raorõk rar wal̦o̦k ilo kar tol̦ in. Ejja ijo in wõt enjel̦ eo an Jeova Anij ear wal̦o̦k ñan Moses ilo juon wõjke eurur. Jeova ear bareinwõt kõm̦m̦ane bujen eo an ippãn RiIsrael ro ilo kar tol̦ in.

18, 19. (1) Ta eo enjel̦ eo ear kajjitõk ippãn Ilaija kake, im kar ta uwaak eo an Ilaija? (2) Ta un ko jilu unin an kar Ilaija lukkuun bũrom̦õj im ebbeer?

¹⁸ Ilo Tol̦ Horeb, Jeova ear “kõnono” ñan Ilaija ikijjeen juon enjel̦. Ear kajjitõk im ba: “Ilaija, kwõj et ijin?” Ejjel̦o̦k pere bwe  ainikien eo ekar lukkuun mera kõnke ke Ilaija ear uwaak ear lukkuun lutõkl̦o̦k bũruon! Ilaija ear ba: “O Irooj, Anij Ekajoor Bõtata, iien otemjej iar niknik in jerbal ñan kwe. Ak RiIsrael ro rar rupe bujen eo aer ippam̦, im ko̦kkuri lokatok ko am̦, im m̦an rũkanaan ro am̦ otemjej. Kiiõ ña wõt ij mour, im rej bareinwõt kõn̦aan m̦an eõ.” (1 Kñ. 19:9, 10, UBS) Ilo naan kein an Ilaija, ear kwal̦o̦k kõn jilu iaan un ko unin an kar lukkuun bũrom̦õj im ebbeer.

¹⁹ Un eo m̦oktata unin an kar Ilaija lukkuun bũrom̦õj im ebbeer ej kõnke ear l̦õmn̦ak bwe ekar ejjel̦o̦k tokjãn an kate e. Elõñ iiõ in an kar “niknik in jerbal” ñan Jeova ilo an kowõnm̦aanl̦o̦k kabuñ eo em̦ool im kate bwe en erreo wõt etan Anij. Bõtab, el̦ak lale wãween ko rej wal̦o̦k ipel̦aakin, rejjab em̦m̦anl̦o̦k ak rej kab baj nanal̦o̦k wõt. Armej ro rar jum̦ae wõt im rar jab tiljek ñan Anij, im kabuñ eo eriab ear ajeededl̦o̦k wõt. Kein karuo, Ilaija ear l̦õmn̦ak bwe emake iaan. Ear ba, “Kiiõ ña wõt ij mour.” Ear l̦õmn̦ak bwe ej armej eo ãliktata ilo ãneo me ear karejar ñan Jeova. Im un eo kein kajilu ej bwe Ilaija ear mijak. Kar m̦an elõñ iaan rũkanaan ro m̦õttan im kiiõ rej pukote bwe ren bar m̦ane. Emaroñ kar jab pidodo ñan an Ilaija kwal̦o̦k bũruon im eñjake ko an. Bõtab, ear alikkar an ettã bũruon kõnke ear jab kõtl̦o̦k bwe an jook en bõbraiki jãn an kwal̦o̦k bũruon ñan Jeova. Ilaija ear likũt juon joñak em̦m̦an ñan aolep ro rej tiljek ñan Jeova ilo an kar jar im lutõkl̦o̦k bũruon ñan Jeova.​—Sam 62:8.

20, 21. (1) Ta ko rar wal̦o̦k ñan Ilaija ke ear jutak imejãn ro̦ñ eo ilo Tol̦ Horeb? (2) Ta eo Ilaija ear katak jãn an kar Jeova kwal̦o̦k an kajoor ñane?

²⁰ Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ke Ilaija ear lukkuun mijak im inepata? Enjel̦ eo ear jiroñ Ilaija bwe en jutak ilo mejãn ro̦ñ eo. Meñe Ilaija ear jab jel̦ã ta eo enaaj wal̦o̦k ak ear pokake. Ilo idiñ, ear wal̦o̦k juon kõto el̦ap. Ear lukkuun l̦ap ainikien im kajoor kõto eo kõnke ekar rupe tõl ko im dekã ko. Baj pijaikl̦o̦k m̦õk an Ilaija pinej mejãn kõn an l̦ap an ekkõtoto im ej dãpiji nuknuk eo an. Ãlikin an wal̦o̦k kõto eo, ear jino m̦akũtkũt lal̦! Men in emaroñ kar kõm̦m̦an bwe en pen an Ilaija jutak wõt kõn an em̦m̦akũtkũt ijo ej pãd ie. Im ãlikin wõt an m̦akũtkũt lal̦, ear wal̦o̦k juon kijeek im kõm̦m̦an bwe Ilaija en ko ñan lowaan roñ eo bwe en jab bwil.​—1 Kñ. 19:11, 12.

²¹ Ewõr armej rej tõmak bwe kajjojo menin kõm̦anm̦an ewõr an anij. Ñan waanjoñak, armej ro rar tõmak bwe Beal ej anij in wõt im rar l̦õmn̦ak e eo ej pãd ilo wõt ak kõm̦m̦an an wõt. Ak Ilaija ear jel̦ã bwe Jeova ear jab juon riabin anij ãinwõt kar Beal. Bwebwenato in ej kaalikkar bwe ejjab Jeova eo ilo kõto eo, m̦akũtkũt lal̦ eo, im kijeek eo. Unin ej kõnke Jeova ej Wũnjãn men otemjej. Ear kõm̦anm̦an men otemjej im elukkuun l̦ap an kajoor jãn aolep men ko  ear kõm̦anm̦ani. Joñan an utiej im kajoor, Baibõl̦ ej ba bwe ejabwe lañ ñan an pãd ie. (1 Kñ. 8:27) Ewi wãween an kar menin kabwilõñlõñ kein jipañ Ilaija? Eokwe, keememej bwe Ilaija ear ko kõnke ear mijak. Bõtab, men kein ear loi ilo tol̦ eo rar kakeememeje bwe Jeova, Anij eo me ej pãd ippãn im jipañe, el̦apl̦o̦k an kajoor jãn jabdewõt men im jabdewõt armej. Men in ear jipañ Ilaija ñan kile bwe ejjel̦o̦k tokjãn an mijak Ehab im Jezebel!​—Riit  Sam 118:6, UBS.

22. (1) Ewi wãween an kar ‘ainikien eo edik im emera’ jipañ Ilaija ñan kile bwe eaorõk im wõr tokjãn an mour? (2) Wõn enjel̦ eo ear kwal̦o̦k ‘ainikien eo edik im emera’? (Lale kõmel̦el̦e jidikdik eo.)

²² Ãlikin an jakol̦o̦k kijeek eo, ear wal̦o̦k “juon ainikien edik im emera.” Ainikien eo ear bar kajjitõk kõn unin an Ilaija pãd ijo. Ruo de alen in an kajjitõk ejja men in wõt. Men in ej kaalikkar an Anij kõn̦aan bwe Ilaija en bar kwal̦o̦k bũruon im inepata ko an. Im Ilaija ear kõm̦m̦ane men in. a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ãlikin an kar Ilaija kwal̦o̦k aolep inepata ko an, emaroñ kar aenõm̦m̦an bũruon. ‘Ainikien eo edik im emera’ ear kõnnaan ñan Ilaija im kwal̦o̦k jet ennaan ko rem̦m̦an ñane. Ejjel̦o̦k pere bwe men in emaroñ kar l̦apl̦o̦k an kaenõm̦m̦an Ilaija. Etke? Kõnke Anij ear kaalikkar ñan Ilaija bwe ewõr tokjãn an mour im el̦ap an aorõk ippãn. Ear kaalikkar ñan Ilaija kõn karõk ko an ñan jol̦o̦k kabuñ eo an Beal jãn Israel. Innem, ewõr tokjãn an kar Ilaija kate kõnke karõk ko an Anij rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt ñan jol̦o̦k kabuñ in eriab. Bareinwõt, Jeova ear kõn̦aan wõt kõjerbal Ilaija ãinwõt juon rũkanaan. Unin ad jel̦ã kõnke Jeova ear ba ñane bwe en jepl̦aak im ear kwal̦o̦kl̦o̦k ta ko en kõm̦m̦ani.​—1 Kñ. 19:12-17, UBS.

23. Ta ko ruo Jeova ear kõm̦m̦ani ñan jipañ Ilaija bwe en kile bwe ejjab make iaan?

²³ Ak ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ke Ilaija ear l̦õmn̦ak bwe emake wõt iaan? Ewõr ruo men ko Jeova ear kõm̦m̦ani. M̦oktata, ear ba  ñan Ilaija bwe en jitõñ Ilaisha bwe en rũkanaan eo enaaj bõk jikin tokãlik. Ilaisha ear juon likao im enaaj kar pãdwõt iturin Ilaija im jipañe ium̦win elõñ iiõ. Ejjel̦o̦k pere bwe Ilaija ear lukkuun m̦õn̦õn̦õ! Kein karuo, Jeova ear ba ñane juon ennaan ekanooj em̦m̦an. Ear ba: “Bõtab inaaj likũt 7,000 armej bwe ren mour ilo Israel, ro otemjej rar m̦ool ñan eõ im rar jab kabuñ ñan Beal ak mejenmaik ekjab ko an.” (1 Kñ. 19:18, UBS) Ealikkar bwe Ilaija ear jab make iaan. Joñan in ear lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke ear roñ bwe elõñ to̦ujin armej ro rej tiljek wõt ñan Jeova ilo aer jab kabuñ ñan Beal. Rũkarejar rein an Jeova rar aikuji an Ilaija kwal̦o̦k juon joñak em̦m̦an ñan er bwe ren tiljek wõt ñan Jeova meñe elõñ wãween ko reppen rar iiooni. Ejjel̦o̦k pere bwe Ilaija ear lukkuun m̦õn̦õn̦õ im aenõm̦m̦an bũruon ke ‘ainikien eo edik im emera’ ear kwal̦o̦k ennaan kein an Anij ñane.

24, 25. (1) Ewi wãween ad roñjake ainikien Jeova ilo raan kein? (2) Etke jejel̦ã bwe Ilaija ear jol̦o̦k an bũrom̦õj im ebbeer ke Jeova ear kaenõm̦m̦ane?

²⁴ Ãinwõt Ilaija, jej bwilõñ kõn joñan an kabwilõñlõñ im kajoor men ko Jeova ear kõm̦anm̦ani. Im ejim̦we ad bwilõñ kõn men kein. Menin kõm̦anm̦an ko rej lukkuun kaalikkar kõn joñan an Rũkõm̦anm̦an eo ad kajoor. (Rom 1:20, UBS) Ñan kiiõ, Jeova ej lukkuun m̦õn̦õn̦õ in kõjerbal kajoor eo an el̦ap ñan jipañ rũkarejar ro an rej tiljek ñane. (2 Kr. 16:9, UBS) Bõtab, elõñl̦o̦k men ko jej katak kõn Anij jãn naan ko an ilo Baibõl̦. (Riit Aiseia 30:21, UBS.) Ilaija ear roñ ennaan ko an Jeova jãn ‘ainikien eo edik im emera.’ Ak ilo raan kein, Baibõl̦ eo emaroñ ãinwõt ‘ainikien eo edik im emera’ ñe jej kõtl̦o̦k bwe naan ko ie ren tõl mour ko ad. Jeova ej kajim̦we kõj, kakajoor kõj, im kaalikkar an yokwe kõj ikijjeen naan ko an ilo Baibõl̦.

²⁵ Ke Jeova ear kaenõm̦m̦ane Ilaija ilo Tol̦ Horeb, ear ke jol̦o̦k an bũrom̦õj im ebbeer? Aet kõnke ejjabto tokãlik, Ilaija ear bar ro̦o̦l im kõm̦m̦ane jerbal eo an jãn Anij, im ear bar peran ãinwõt kar m̦okta. Rũkanaan in ear jutak pen wõt ilo an karejar ñan Anij im kakkõl armej ro bwe ren bõjrak jãn aer kabuñ ñan anij ko rewaan. Ñe jej kõtl̦o̦k bwe naan ko an Anij ilo Baibõl̦ ren kaenõm̦m̦an im jipañ kõj, eokwe jemaroñ l̦oore joñak eo em̦m̦an an Ilaija.​—Rom 15:4.