1. Iien ta eo emaroñ kar kabbeerer tata ilo mour eo an Piter?

 PITER eban mel̦o̦kl̦o̦ke iien eo ekar kanooj nana an mour ke mejãn ear jejjetel̦o̦k an Jijej kalimjeke. Jijej ear ke mejãn inepata ak bũrom̦õj ippãn? Eokwe, jejjab lukkuun jel̦ã. Baibõl̦ ej baj ba wõt bwe ‘Irooj ear oktak likl̦o̦k im kalimjekl̦o̦k Piter.’ (Luk 22:61, UBS) Ke Piter ej loe mejãn Jijej, ear kile joñan an kar bõd men eo ear kõm̦m̦ane. M̦oktal̦o̦k, Jijej ear ba bwe Piter enaaj kaarmejjete e ak Piter ear ba bwe eban kaarmejjeteiki ñan jidik. Im kiiõ ej kab kile bwe em̦ool men eo Jijej ear kanaan kake kõn e. Bõlen eñin kar iien eo ekabbeerer tata ilo mour eo an Piter.

2. Ta eo Piter ear aikuj katak, im ewi wãween ad maroñ katak jãn bwebwenato in an?

² Bõtab, ejjab mel̦el̦ein men in bwe ekar ejjel̦o̦k kiiõ an Piter kõjatdikdik. Kõnke Piter ear juon eo el̦ap an tõmak, ear wõr wõt iien ñan an katak jãn bõd ko an im l̦oore juon iaan naanin katak ko rel̦aptata Jijej ear katakin armej ro kaki. Ear aikuj katak kilen jol̦o̦k bõd. Kõj kajjojo jej aikuj bar katak kõn men in. Kiiõ jen lale ewi wãween an kar Piter katak ñan jel̦ã jol̦o̦k bõd.

3, 4. (1) Ta eo Piter ear kajjitõk ippãn Jijej kake, im kar ta l̦õmn̦ak eo an Piter? (2) Ewi wãween an kar Jijej kwal̦o̦k bwe Piter ear bõk l̦õmn̦ak ko an armej ro ilo kar tõre eo?

³ Enañin kar 6 allõñ m̦oktal̦o̦k ke rar pãd ilo bukwõn eo an Piter ilo Kaperneum, Piter ear kepaake Jijej im kajjitõk: “Irooj, jete alen an naaj jeiũ ak jatũ jerawiwi n̦ae eõ im ij aikuj in jol̦o̦k an bõd? Jiljilimjuon alen ke?” Rũtõl in kabuñ ro ilo kar tõre eo rar katakin ro jet bwe ewõr jilu wõt alen jol̦o̦k bõd. Kõn men in, Piter emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe ear  kwal̦o̦k jouj ilo an ba naan kein. Bõtab, Jijej ear uwaak im ba: “Jaab, ejjab jiljilimjuon alen, ak jiljilimjuonñoul alen jimjuon.”​—Matu 18:21, 22, UBS.

⁴ Ej ke mel̦el̦ein bwe Jijej ear ba Piter ej aikuj bwine jete alen an ro jet kõm̦m̦an bõd? Ejjab. Ear baj kaalikkar wõt ñan Piter bwe yokwe ejjab bwini bõd ko jekdo̦o̦n jete alen an juon kõm̦m̦an bõd. Eñin unin ke Piter ear kajjitõk el̦aññe ej aikuj jol̦o̦k bõd 7 alen, Jijej ear kal̦apl̦o̦k ñan 77 alen. (1 Ko. 13:4, 5) Jijej ear kwal̦o̦k bwe Piter ear bõk l̦õmn̦ak ko an armej ro ilo tõre eo me ear pen bũrueer im rar jaje jol̦o̦k bõd. Joñan an kar armej ro kajoor bwine bõd ko an ro jet ej ãinwõt ñe rar jei ilo juon bok bwe ren jab mel̦o̦kl̦o̦ki. Bõtab, ro rej kajjioñe Jeova rej m̦õn̦õn̦õ in jol̦o̦k an ro jet bõd im eban jem̦l̦o̦k aer kõm̦m̦ane men in.​—Riit  1 Jon 1:7-9, UBS.

5. Ñããt eo el̦apl̦o̦k ad kile ke jej aikuj jol̦o̦k bõd?

⁵ Piter ear jab maroñ bar kwal̦o̦k juon naan ñan Jijej. Ak ear ke katak jãn naan kein an Jijej? Eokwe, ñe kõj eo el̦ap ad aikuji an ro jet jol̦o̦k ad bõd, kiiõ jej kab naaj kile aorõkin jol̦o̦k bõd. Kõn men in, jen jepl̦aak ñan awa ko m̦okta wõt jãn an kar Jijej mej. Ilo tõre in, elõñ bõd ko Piter ear kõm̦m̦ani me ear aikuj kajjitõk jol̦o̦k bõd ippãn Irooj in an.

6. Ta eo Piter ear ba ke Jijej ear katakin rijjilõk ro kõn ettã bõro, ak ta eo Jijej ear kõm̦m̦ane?

⁶ Eñin kar boñõn eo ãliktata in an Jijej mour ioon lal̦ in. Innem ekar lukkuun aorõk im ear lõñ wõt men ko Jijej ear aikuj katakin rũkal̦oor ro an kaki. Ñan waanjoñak, ear aikuj katakin er ñan kwal̦o̦k ettã bõro. Ear likũt juon joñak em̦m̦an kõn men in ilo an kar kwal̦ neer. Jerbal in ekar an rũkõm̦akoko ro rettã tata. Ilo jinoin, Piter ear kajitũkin Jijej el̦aññe enaaj kwal̦ neen. Innem kiiõ, ej ukot an l̦õmn̦ak im ba ãinwõt juon ñe Jijej ejjab kwal̦ neen. Ak tokãlik ear akwel̦ap bwe Jijej en jab baj kwal̦ wõt neen ak en bar kwal̦ pein im bõran! Jijej ear kijenmej wõt ippãn im ilo jouj ear kõmel̦el̦eiki Piter unin an kwal̦ neer im etke elukkuun aorõk ñan an kõm̦m̦ane men in.​—Jon 13:1-17, UBS.

7, 8. (1) Ta ko Piter ear kõm̦m̦ani me Jijej ear aikuj kijenmej ippãn kaki? (2) Ewi wãween an kar Jijej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k an jouj im jol̦o̦k bõd?

⁷ Ejjabto tokãlik, Piter ear kõm̦m̦ane juon men me Jijej  ear aikuj bar kwal̦o̦k an kijenmej im meanwõd ippãn. Piter im rũkal̦oor ro rar akwããl kõn wõn eo eutiejtata iaaer. Bõtab, Jijej ear jouj wõt ilo an kajim̦we er im ear bar nõbar er kõn jerbal ko aer rem̦m̦an. Ear nõbar er kõn aer kar pãdwõt ippãn im tiljek wõt ñane. Bõtab, ear kwal̦o̦k bwe aolepeer renaaj ko im ilo̦k jãne. Piter ear ba bwe enaaj tiljek wõt ñane im epojak in mej kõn e. Ak Jijej ear ba bwe m̦okta jãn an kako ikkũr ruo alen ilo boñõn eo, Piter enaaj kaarmejjete e jilu alen. Piter ear ba ñan Jijej bwe eban ko. Im ear bar utiej bũruon ilo an kar ba bwe enaaj l̦apl̦o̦k an tiljek jãn rijjilõk ro jet!—Matu 26:31-35, UBS; Mark 14:27-31, UBS; Luk 22:24-28, UBS; Jon 13:36-38, UBS.

⁸ Jijej ear ke jino illu im jako an kijenmej ippãn Piter? Eokwe, meñe ilo iien in ekanooj kar pen ñane ak Jijej ear kalimjek wõt men ko rem̦m̦an kõn rijjilõk ro an rejjab weeppãn. Ear jel̦ã bwe Piter enaaj kar bõd n̦ae e. Bõtab, ear ba: “Em̦õj aõ jar kake eok, Saimõn, bwe am̦ tõmak en jab jako. Im ñe kwõj bar oktaktok ñan ippa, kwõn kakajoor ro jeim̦ im jatũm̦.” (Luk 22:32, UBS) Ilo wãween in, Jijej ear kwal̦o̦k an lõke Piter bwe enaaj ukel̦o̦k jãn bõd eo an im wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tiljek ilo an karejar ñan Anij. El̦ap wõt an kar Jijej kwal̦o̦k an jouj im m̦õn̦õn̦õ in jol̦o̦k bõd!

9, 10. (1) Ta ko Jijej ear kajim̦we Piter kaki ke rar pãd ilo jikin kallibin Getsemane? (2) Bõd ko an Piter rej kakeememej kõj kõn ta?

⁹ Tokãlik ke rar pãd ilo jikin kallibin Getsemane, Jijej ear kajim̦we Piter elõñl̦o̦k jãn juon alen. Jijej ear kajjitõk ippãn Piter ekoba Jemes im Jon bwe ren emmej im ekkõl wõt bwe ej ilen jar. Ilo boñõn eo, Jijej ear kanooj inepata im eddo bũruon, im ear aikuji aer emmej ippãn im rejetake. Ak ear lõñ alen an kar Piter kab Jemes im Jon kiki jãne. Jijej ear mel̦el̦e unin aerjel kar jab maroñ emmej ippãn im ear jol̦o̦k wõt aer bõd. Eñin unin ear ba: “An ekõn̦aan, a kanniõk em̦õjn̦o̦.”​—Mark 14:32-41.

¹⁰ Rej baj pãdwõt ijin ak ejãde jarin rinana ro. Rar jibwe pãle ko ilo peier im bõktok jãje im al̦al̦ in deñdeñ ippãertok. Ekar juon iien ñan kwal̦o̦k lol̦o̦kjen̦ im lukkuun kõjparok bwe en jab wal̦o̦k jorrããn. Bõtab, Piter ear jab bar pãd. Ear kotak jãje eo an im jek lo̦jilñin Malkõs, rijerbal eo an bũrij l̦apl̦ap eo. Ilo jouj, Jijej ear kajim̦we Piter im ear uñũr lo̦jilñin l̦eo im ear bar jepl̦aak lo̦jilñin. Innem Jijej ear kwal̦o̦k juon kien  eaorõk kõn jab lãj im m̦anm̦an armej me rũkal̦oor ro an rej l̦oore ñan rainin. (Matu 26:47-55, UBS; Luk 22:47-51, UBS; Jon 18:10, 11, UBS) Ilo tõre in, ear kanooj lõñ bõd ko Piter ear kõm̦m̦ani me Irooj in an ear aikuj jol̦o̦k an bõd kaki. Bõd ko an rej kakeememej kõj bwe kõj aolep emmakijkij ad kõm̦m̦an bõd. (Riit Jemes 3:2, UBS.) Ewõr ke juon iaad me ejjab aikuj kajjitõk jol̦o̦k bõd ippãn Anij aolep raan? Eokwe ikijjeen Piter, ejjab ede kein wõt bõd ear kõm̦m̦ani ilo boñõn eo. Ear bar lõñ bõd ko ear kõm̦m̦ani tokãlik me rel̦l̦apl̦o̦k.

11, 12. (1) Ewi wãween an kar Piter kwal̦o̦k an peran ãlikin aer kar bõk Jijej im kalbuuji? (2) Ewi wãween an kar Piter jab kajejjet men eo ear ba enaaj kõm̦m̦ane?

¹¹ Jijej ear ba ñan jarin rinana ro bwe el̦aññe e eo rej pukote, eokwe rej aikuj kõtl̦o̦k rijjilõk ro an bwe ren etal. Piter ear baj reilo̦k wõt im lale aer lukwõj pein Jijej kõnke ejjel̦o̦k an kar maroñ ñan jipañ. Innem, ear ko. Rijjilõk ro jet m̦õttan rar bar ko.

¹² Piter im Jon rar ko l̦o̦k ñan turin m̦weo me emaroñ kar im̦õn Bũrij L̦apl̦ap eo kar m̦okta etan Annas. Eñin ijo m̦oktata rar bõke Jijej ñane im ekajete e. Ak ke rar bõke Jijej jãn ijin, Piter im Jon rar l̦oorl̦o̦k er bõtab erro ar “ettol̦o̦k” jidik jãn er. (Matu 26:58, UBS; Jon 18:12, 13, UBS) Men in ej kaalikkar bwe Piter ear peran. Ear jab m̦õjn̦o̦ ak pikõt. Etke? Kõnke ear wõr jãje ippãn rinana ro ilo tõre in im ej kab m̦õj an kar jek lo̦jilñin juon iaaer. Meñe ãindein ak jejjab loe an Piter jutak iturin Jijej im pojak in mej kõn Irooj in an ãinwõt an kar ba m̦oktal̦o̦k.​—Mark 14:31, UBS.

13. Ta wãween eo wõt ejim̦we ñan l̦oore Kũraij?

¹³ Rainin, elõñ rej ãinwõt Piter ilo aer l̦oore Kũraij jãn ijo “ettol̦o̦k” jidik. Ta mel̦el̦ein men in? Ej mel̦el̦ein bwe rej l̦oor Kũraij ilo juon wãween me ro jet reban kile er. Tokãlik, Piter make ear je im ba bwe wãween eo wõt ejim̦we ñan l̦oore Kũraij ej ilo ad pãdwõt iturin ak lukkuun anõke jenkwan ne ko neen. Jej aikuj anõke joñak eo an ilo aolep kõm̦m̦an ko ad jekdo̦o̦n ta ko renaaj wal̦o̦k ñan kõj.​—Riit 1 Piter 2:21.

14. Ta ko Piter ear kõm̦m̦ani ilo boñõn eo rar ekajete Jijej?

¹⁴ Piter ear l̦oorl̦o̦k Jijej ñan wõrwõrin juon em̦ kileplep ilo Jerusalem. M̦wiin kar m̦weo im̦õn Keiapas, bũrij l̦apl̦ap eo  em̦weiie im utiej. Em̦ rot in im̦õn ej kain m̦õko me ewõr juon mel̦an ej pãd iol̦apl̦ap im kõjãmin del̦o̦ñ eo epãd ijo im̦aan. Ke Piter ear tõpar kõjãmin m̦wiin me ewõrwõre, rar jab kadel̦o̦ñe. Ak Jon, eo ear jel̦ã kajjien bũrij l̦apl̦ap eo, ear del̦o̦ñ m̦oktal̦o̦k. Innem ear itok ñan kõjãmin wõrwõr eo im ba ñan ruwaj eo bwe en kõtl̦o̦k an Piter del̦o̦ñ. Alikkar bwe Piter ear jab pãdwõt iturin Jon ke rar l̦oorel̦o̦k Jijej. Ear jab bar kajjioñ in pukot kilen an del̦o̦ñ ilowaan m̦weo ippãn Jijej bwe en jutak iturin Irooj in an. Bõtab, ãlikin an kar del̦o̦ñ ilo kõjãmin wõrwõr eo, ear pãdwõt ilo mel̦an eo ippãn rũkõm̦akoko im rijerbal ro rej rañrañ iturin kijeek eo. Armej rein rar reilo̦k im lale an kajjojo iaan rũkam̦ool ro reriab diwõj del̦o̦ñ im kwal̦o̦k naan ko reriab n̦ae Jijej.​—Mark 14:54-57, UBS; Jon 18:15, 16, 18, UBS.

15, 16. Jouj im kwal̦o̦k ewi wãween an kar jejjet kũtien kanaan eo an Jijej bwe Piter enaaj kaarmejjete e jilu alen.

¹⁵ Ke kijeek eo ear romel̦o̦k Piter, ledik eo me ear kadel̦o̦ñe ear maroñ loe. Ear kiiõ kile Piter im ear ba ñane: “Kwe eo juon kar ippãn Jijej RiGalili.” Piter ear kajju ilbõk im ba ejaje kajjien Jijej. Ear bar ba bwe ejaje ta eo ledik eo ej kõnono kake. Innem ear etal im jutak ilo kõjãmin wõrwõr eo bwe armej ro ren jab kakilene. Bõtab, bar juon leddik ear kile im ba ñan armej ro ijo: “L̦een̦ ear pãd ippãn Jijej RiNazeret.” Piter ear kajje im ba: “Ilukkuun jaje kõn armej en̦!” (Matu 26:69-72, UBS; Mark 14:66-68, UBS) Bõlen ãlikin an kar kaarmejjete Jijej alen in kein karuo, Piter ear roñ an jino ikkũr kako. Bõtab, ear m̦ad jãn an keememej kanaan eo Jijej ear ba ñane elõñ awa ko remootl̦o̦k.

¹⁶ Piter ej baj pukot wõt kilen bwe ren jab kile ak eitok kumi in armej ro rej jutak ilo mel̦an eo ñan ijo ej pãd ie. Juon iaaer ej nukũn Malkõs, l̦eo Piter ear jek lo̦jilñin. L̦ein ear ba ñan Piter: “Ejjab kwe eo iar lo eok ippãn ilo jikin kallib eo ke?” Piter ear kajjioñ jujuurl̦o̦k aer naan bwe ren jab l̦õmn̦ak bwe e eo. Kõn men in, ear kajje im̦aan mejãer bwe ejaje kajjien Jijej, im ear ba Anij en kaje e el̦aññe ej riab. Eñin  kar alen eo kein kajilu in an kaarmejjete Jijej. Ej wõtlo̦k wõt naan kein jãn lo̦ñiin ak ekkũr kako. Iien eo kein karuo in Piter ear roñ an ikkũr kako ilo boñõn eo.​—Jon 18:26, 27, UBS; Mark 14:71, 72, UBS.

17, 18. (1) Ta eo Piter ear kõm̦m̦ane ke ear iañaktok an im kile joñan an kar l̦ap bõd eo ear kõm̦m̦ane n̦ae Irooj eo an? (2) Ta eo Piter emaroñ kar l̦õmn̦ak kake kõn bõd eo ear kõm̦m̦ane?

¹⁷ Jijej ear diwõj nabõjtak ñan ettõñaak eo ilõñ me ej pãd itõrerein m̦weo im reilal̦l̦o̦k ñan mel̦an eo. Eñin iien eo ej wal̦o̦k ilo jinoin katak in me mejãn Piter ear jejjetel̦o̦k an Jijej kalimjeke. Piter ear iañaktok an im kile joñan an kar l̦ap bõd in ear kõm̦m̦ane n̦ae Irooj in an. Joñan ear diwõjl̦o̦k im ear lukkuun nana an mour kõn men in ear kõm̦m̦ane. Ekar juon boñũn meram im m̦õttan jidik ejimmarok ke Piter ej diwõjl̦o̦k im etal ñan ial̦ ko ilo bukwõn eo. Ear jino pen an erre m̦aanl̦o̦k kõn an obrak mejãn kõn dãnnin kõmjaal̦al̦. Innem, ear jino an kõl̦l̦aaj ainikien im jañ.​—Mark 14:72, UBS; Luk 22:61, 62, UBS.

¹⁸ Ñe juon armej ej kile bwe ear kõm̦m̦ane juon bõd kileplep, epidodo an l̦õmn̦ak bwe joñan an l̦ap bõd eo an, ro jet reban jol̦o̦k an bõd ñan jidik. Emaroñ kar ãindein eñjake eo an Piter. Emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe Jijej eban jol̦o̦k an bõd joñan an kar nana men eo ear kõm̦m̦ane. Ak m̦ool ke men in?

19. (1) Kar ta eñjake eo an Piter ke ear l̦õmn̦ak kõn bõd eo an? (2) Etke jejel̦ã bwe meñe ear l̦ap an Piter bũrom̦õj kõn bõd eo an ak ear jab ebbeer?

¹⁹ Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn eñjake eo an Piter ke ej rujtok jibboñõn eo im nana an mour kõn men ko rar wal̦o̦k ñan Jijej ilo kar boñõn eo! Tokãlik ilo raan eo, rar kaeñtaan Jijej ium̦win elõñ awa im ear mej. Bõlen ãlikin an kar wal̦o̦k men in, Piter emaroñ kar n̦aruon make im l̦õmn̦ak e armej nana. Emaroñ kar lukkuun nana an mour ke ej l̦õmn̦aketok an kar kõm̦m̦ani men ko rar kabũrom̦õjel̦o̦k wõt Jijej ilo raan eo ãliktata in An mour ioon lal̦ in. Ak jekdo̦o̦n ñe ear l̦ap an bũrom̦õj kõn bõd eo an ak ear jab ebbeer. Jejel̦ã men in kõnke bwebwenato in ej kwal̦o̦k bwe ejjabto tokãlik ear bar kobal̦o̦k ippãn rũkal̦oor ro jet. (Luk 24:33, UBS) Ejjel̦o̦k pere bwe aolep rijjilõk ro rar ajl̦o̦k kõn kõm̦m̦an ko aer ilo kar boñõn eo, im rar kaenõm̦m̦an im rõjañ doon.

20. Ta ko jemaroñ katak jãn pepe eo ekanooj em̦m̦an Piter ear kõm̦m̦ane?

 ²⁰ Ilo bar juon wãween, jej loe ijin bwe Piter ear kõm̦m̦ane juon pepe ekanooj em̦m̦an. Ñe juon rũkarejeran Anij ej likjab ak kõm̦m̦an bõd, men eo aorõktata ej bwe en bar jutak im wõnm̦aanl̦o̦k wõt. Jekdo̦o̦n ewi joñan an kar l̦ap bõd eo ear kõm̦m̦ane ak Anij enaaj jol̦o̦k an bõd ñe ej kate e im kõm̦m̦an oktak. (Riit Jabõn Kõnnaan 24:16, UBS.) Piter ear kwal̦o̦k bwe ear m̦ool tõmak eo an kõnke meñe ear lukkuun bũrom̦õj ak ear kobal̦o̦k ippãn ro jein im jatin ilo tõmak. Ñe juon ej lukkuun bũrom̦õj ak ajl̦o̦k kõn men ko renana ear kõm̦m̦ani, ekkã an kõn̦aan kamakel̦o̦k iaan. Bõtab, ekauwõtata men in. (JK. 18:1) Wãween eo wõt em̦m̦an im emaroñ jipañe ej ñan kobal̦o̦k ippãn rũttõmak ro m̦õttan, im bar kakajoorl̦o̦k jem̦jerã eo an ippãn Anij im wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo an karejar ñane.​—Hi. 10:24, 25.

21. Ta eo Piter ear maroñ roñ kõn an kar kobal̦o̦k ippãn rũkal̦oor ro jet an Jijej?

²¹ Kõn an kar Piter kobal̦o̦k ippãn rũkal̦oor ro jet an Jijej, ekar maroñ roñ nuuj eo ekabwilõñlõñ bwe ejako ãnbwinnin Jijej jãn lõb eo. Piter im Jon rar ettõrl̦o̦k ñan lõb eo ãnbwinnin Jijej ear pãd ie me em̦õj kar kiil mejãn kõn juon dekã kileplep. Jon, eo emaroñ kar dikl̦o̦k jãn Piter, ear tõparl̦o̦k lõb eo m̦okta. Ak ke ear lo an pel̦l̦o̦k mejãn lõb eo ear jab m̦õkaj im del̦o̦ñ. Ear jab ãinwõt Piter. Jekdo̦o̦n ñe Piter ear ikkijel̦o̦k kõn an kar ettõr ak ear kajjul̦o̦k ñan lowaan lõb eo. El̦ak reilo̦k ejako ãnbwinnin Jijej!​—Jon 20:3-9, UBS.

22. Ta eo ear kõm̦m̦an bwe en jako aolep men ko Piter ear bũrom̦õj im pere e make kaki?

²² Piter ear ke tõmak bwe em̦õj an Jijej jerkakpeje? Ear jab ilo jinoin. Meñe kõrã ro retiljek rar ba bwe enjel̦ ro rar wal̦o̦kl̦o̦k ñan er im kõjjel̦ãik er bwe em̦õj an Jijej jerkak jãn ro remej, ak Piter ear jab tõmak. (Luk 23:55–24:11, UBS) Bõtab ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k raan eo, juon men ear wal̦o̦k im aolep men ko Piter ear bũrom̦õj im pere e make kaki rar jako. Jijej ear bar mour im kiiõ ej juon jetõb! Ear wal̦o̦kl̦o̦k ñan aolep rijjilõk ro an. Bõtab, ewõr juon armej ear wal̦o̦k ñane m̦okta. Rijjilõk ro rar ba men in ilo kar raan eo: “Em̦ool Irooj ear jerkakpeje im Ear weaaktok ñan Saimõn.” (Luk 24:34) Bareinwõt, ke rijjilõk Paul ear jeje tokãlik kõn men ko rem̦m̦an rar wal̦o̦k ilo raan eo, ear ba bwe Jijej ear ‘weaaktok ñan Sipas,  im bar juon iien ñan ro joñoul im ruo.’ (1 Ko. 15:5) Sipas im Saimõn rej bar ãt ko etan Piter. Alikkar bwe Jijej ear wal̦o̦k ñan Piter ilo kar raan eo ke ear make iaan.

23. Etke Kũrjin ro ilo raan kein me rar kõm̦m̦ane juon bõd el̦ap rej aikuj keememej ta eo ear wal̦o̦k ñan Piter?

²³ Baibõl̦ ejjab kwal̦o̦k ta ko rar wal̦o̦k ilo iien in Jijej im Piter rar bar iioon doon. Men ko rar wal̦o̦k rej kõtaaerro wõt. Ak jemaroñ pijaikl̦o̦k joñan an kar Piter m̦õn̦õn̦õ ke ej loe bwe emour Irooj eo an, im an pel̦l̦o̦k juon iien ñan an kwal̦o̦k an ajl̦o̦k im ukel̦o̦k kõn men ko ear kõm̦m̦ani. Men eo el̦apl̦o̦k an kar kõn̦aan ej bwe Jijej en jol̦o̦k an bõd. Im jejel̦ã bwe Jijej ear lukkuun jol̦o̦k an Piter bõd. Kũrjin ro ilo raan kein me rar kõm̦m̦ane juon bõd el̦ap rej aikuj keememej wãween in ear wal̦o̦k ñan Piter. Jen jab bõk l̦õmn̦ak in im ba bwe joñan an nana men eo jaar kõm̦m̦ane Anij eban jol̦o̦k ad bõd. Jijej ear anõke Jemãn, eo ‘ekanooj wũjlep in jol̦o̦k bõd ko.’​—Ais. 55:7.

24, 25. (1) Kwal̦o̦k m̦õk ta ko rar wal̦o̦k ilo boñõn eo Piter ear eo̦ñõd ilo Lom̦al̦o in Galili. (2) Ta eo Piter ear kõm̦m̦ane ke ear loe menin bwilõñ eo Jijej ear kõm̦m̦ane ilo jimmarokin raan eo?

²⁴ Jijej ear jiroñ rijjilõk ro an bwe ren etal ñan Galili, ijo renaaj iioone ie. Ke rar tõpar ijin, Piter ear etal im eo̦ñõd ilo Lom̦al̦o in Galili. Jet iaan rijjilõk ro rar etal im eo̦ñõd ippãn. Bõlen ke rar pãd imeto, Piter emaroñ kar jino keememejtok iien ko ekõn kar eo̦ñõd ijin. Ke ear bar jibwe ok ko, roñ ainikien wa eo ke rej em̦m̦akũtkũt ioon, im an n̦o ko buñut itõrerein wa eo, emaroñ kar em̦m̦an an mour im keememejtok iien ko ekõn kar eo̦ñõd. Em̦m̦aan rein rar eo̦ñõd aolepen boñõn eo ak ekar ejjel̦o̦k kon̦aer.​—Matu 26:32, UBS; Jon 21:1-3, UBS.

²⁵ Innem ke ejimmarok, rar loe juon armej ej ikkũrl̦o̦k jãn ãne im ba ren lelal̦l̦o̦k ok ko aer ijo turãjetin wa eo. Rar roñjake e im ekar ko̦jek 153 ek! Eto wõt ke Piter ear jel̦ã wõn armej eo ej ikkũrl̦o̦k. Innem, ear kãlo̦k jãn wa eo im aõ ãnel̦o̦k. Ke Jijej im rein m̦õttan retiljek rar pãd iparijet, Jijej ear naajdik er ek ko kar kõmatti lal̦ ioon mãlle ko. M̦õjin aer m̦õñã, Jijej ear jino kõnnaanl̦o̦k ñan Piter.​—Jon 21:4-14, UBS.

26, 27. (1) Ta eo Jijej ear kajjitõk ippãn Piter jilu alen? (2) Ta eo Jijej ear ba im ej kam̦ool bwe ear lukkuun jol̦o̦k an Piter bõd?

 ²⁶ Jijej ear kajjitõk ippãn Piter el̦aññe ear yokwe e ‘el̦apl̦o̦k jãn an yokwe men kein’ ak ek ko relõñ kon̦aer. Ilo kar bũruon Piter, wõn eo el̦apl̦o̦k an kar yokwe? Peejnej in eo̦ñõd ke ak Jijej? Kõnke Piter ear kaarmejjete Irooj in an jilu alen, Jijej ear lel̦o̦k iien in em̦m̦an ñan an Piter kwal̦o̦k bwe ej yokwe e. Ear kajjitõk jilu alen im̦aan mejãn rũkal̦oor ro el̦aññe ej yokwe e. Kajjojo iien Piter ear uwaak im ba ej yokwe  e, Jijej ear ba ñane kõn wãween an maroñ kwal̦o̦k bwe ej yokwe e. Ear ba bwe en likũt jerbal eo an Anij ilõñin men otemjej ilo an naajdik, kakajoor, im jabõte jiip ko An ak rũkal̦oor ro retiljek an Kũraij.​—Jon 21:15-17, UBS.

²⁷ Jijej ear kaalikkar Piter ear kanooj l̦ap tokjãn ñane im ñan Jemãn. Enaaj kar l̦ap ijo kun̦aan Piter ilo eklejia eo ej pãd ium̦win tõl eo an Jijej. Men in ej kam̦ool bwe Jijej ear lukkuun jol̦o̦k an Piter bõd! Ealikkar bwe Piter el̦ap an kar kam̦m̦oolol kõn an kar Jijej jol̦o̦k an bõd, im ear bar katak jãn bõd eo an.

28. Ewi wãween an kar Piter kajejjete mel̦el̦ein ãt eo etan?

²⁸ Piter ear tiljek wõt im kajejjet eddo in an ium̦win elõñ iiõ ko. Ear kakajoor rũttõmak ro jein im jatin ãinwõt an kar Jijej jiroñe m̦okta wõt jãn an kar mej. (Luk 22:32, UBS) Piter ear kwal̦o̦k jouj im meanwõd ke ear jabõte im katakin rũkal̦oor ro an Kũraij. Em̦m̦aan in me etan ej Saimõn ekar kajejjet mel̦el̦ein ãt eo etan me Jijej ear lel̦o̦k ñane. Jijej ear likũti etan im ba Piter me ej mel̦el̦ein Dekã. Tõmak eo an Piter ear ãinwõt juon dekã me epen im kajoor, im ro ilo eklejia eo rar reilo̦k ñane kõn an em̦m̦an joñak eo an. Jemaroñ kam̦oole men in ñe jej riiti lõta ko ruo Piter ear jei me rej m̦õttan bok ko ilo Baibõl̦. Lõta kein rej bar kaalikkar bwe Piter ear jab mel̦o̦kl̦o̦k ta eo ear katak jãn Jijej ikijjeen jol̦o̦k bõd.​—Riit 1 Piter 3:8, 9; 4:8, UBS.

29. Ewi wãween ad l̦oore joñak eo an Piter im kwal̦o̦k tũriam̦o ãinwõt kar Irooj eo an?

²⁹ Jen jel̦ã jol̦o̦k an ro jet bõd. Jej ke kajjitõk ippãn Anij aolep raan ñan jol̦o̦k ad bõd kõn bõd ko rellõñ jej kõm̦m̦ani? Innem jej ke tõmak bwe Anij em̦õj an jol̦o̦k ad bõd im bwe jej erreo kiiõ im̦aan mejãn? Jej ke bar lukkuun jol̦o̦k an ro jet bõd? El̦aññe aet, eokwe jej l̦oore joñak eo an Piter im jej kwal̦o̦k tũriam̦o ãinwõt kar Irooj eo an.