1, 2. (1) Ta eo armej ro an Anij rainin rej m̦õn̦õn̦õ kake? (2) Ewi wãween an rũtto ro kab em̦m̦aan ro rej lale eklejia maroñ jipañ jo̦dikdik ro ñan jel̦ã ta mel̦el̦ein ñe juon ej peptaij?

 JUON em̦m̦aan ej lale eklejia ear kõnnaan ippãn juon l̦addik 12 an iiõ etan Christopher, im ear ba: “Iar jel̦a kajjiem̦ jãn ke kwaar l̦otak im ilukkuun m̦õn̦õn̦õ in roñ bwe kokõn̦aan peptaij. Ewõr juon aõ kajjitõk ñan kwe, ‘Etke kokõn̦aan peptaij?’” Em̦m̦an kajjitõk in an em̦m̦aan in. El̦ap ad m̦õn̦õn̦õ ñe jej lo an elõñ to̦ujin jo̦dikdik ro peptaij kajjojo iiõ. (Ekklisiastis 12:1) Meñe ãindein, ak elukkuun aorõk bwe rũtto ro kab em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo ren lale bwe pepe eo ñan peptaij ej an jo̦dikdik ro make. Im elukkuun bar aorõk bwe rein ren jipañ jo̦dikdik ro ñan jel̦ã ta mel̦el̦ein ñe juon ej peptaij.

 ² Baibõl̦ ej kaalikkar bwe ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an im peptaij, eñin ej iien eo ej jino mour ãinwõt juon Kũrjin. Kõn men in, Jeova enaaj lukkuun kajeraam̦m̦ane ilo mour eo an. Bõtab, enaaj bar iioon jum̦ae jãn Setan. (Jabõn Kõnnaan 10:22; 1 Piter 5:8) Eñin unin elukkuun aorõk bwe rũtto ro ren kõm̦m̦an aer iien ñan katakin ro nejier kõn ta mel̦el̦ein ñe juon ej rũkal̦ooran Kũraij. El̦aññe ewõr jo̦dikdik ro ilo eklejia eo me jemãer im jineer rejjab pãd ilo m̦ool eo, ilo yokwe em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo renaaj jipañ er ñan jel̦ã ta mel̦el̦ein ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an im peptaij. (Riit Luk 14:28-30.) M̦okta jãn an rijerbal ro kalõk juon em̦ im kadedel̦o̦ke, rej aikuj kõpooj jet men m̦okta jãn aer jino ekkal. Ilo ejja wãween dein wõt, jo̦dikdik ro rej aikuj kõpooj er make m̦okta jãn aer peptaij kõnke ren maroñ karejar ñan Jeova ilo tiljek “ñan jem̦l̦o̦kin.” (Matu 24:13) Ta eo enaaj jipañ jo̦dikdik ro bwe ren peek ilo bũrueer ñan karejar ñan Jeova ñan indeeo? Jen etale uwaak eo.

3. (1) Ewi wãween an naan ko an Jijej im Piter kaalikkar ñan kõj kõn joñan aorõkin peptaij? (Matu 28:19, 20; 1 Piter 3:21, UBS) (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali, im etke?

³ Kwõj ke juon jo̦dikdik eo ekõn̦aan peptaij? El̦aññe aet, elukkuun em̦m̦an mejãnkajjik in am̦! Ej juon jeraam̦m̦an el̦ap ñan peptaij im erom juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova. Peptaij ej bareinwõt juon men me juon Kũrjin ej aikuj kõm̦m̦ane, im ej juon menin aikuj ñan ro im naaj lo̦mo̦o̦ren er ilo eñtaan eo el̦ap. (Matu 28:19, 20; 1 Piter 3:21, UBS) Ñe kwõj peptaij, kwõj kwal̦o̦k bwe em̦õj am̦ kallim̦ur bwe kwõnaaj karejar ñan Jeova ñan indeeo. Alikkar bwe elukkuun aorõk bwe kwõn kajejjet kallim̦ur in am̦. Kõn men in, ewõr kajjitõk ko kwõmaroñ l̦õmn̦ak kaki im renaaj jipañ eok ñan jel̦ã el̦aññe kwõpojak in peptaij. Erkein ej kajjitõk ko: (1) Ij ke juon eo erũtto ilo l̦õmn̦ak bwe in maroñ kõm̦m̦ane pepe eo ñan peptaij? (2) Ña make, ikõn̦aan ke peptaij? (3) Ijel̦ã ke ta mel̦el̦ein ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an ñan Jeova? Eokwe, jen etale uwaakin kajjitõk kein.

4, 5. (1) Etke peptaij ejjab ñan ro wõt rerũtto? (2) Ta mel̦el̦ein ñe juon erũtto ilo l̦õmn̦ak?

⁴ Baibõl̦ ejjab ba bwe rũtto ro wõt remaroñ peptaij, im ejjab kwal̦o̦k jete an juon armej iiõ bwe en maroñ peptaij. Jabõn Kõnnaan 20:11 (UBS) ej ba: “Juon ajri ej kwal̦o̦k m̦wilin ilo men ko ej kõm̦m̦ani; jemaroñ in kile el̦aññe e juon ajri em̦ool im em̦m̦an.” Eoon in ej kaalikkar bwe ajri ro bareinwõt ebar wõr aer mel̦el̦e kõn ta ko rejim̦we ñan kõm̦m̦ani im ta mel̦el̦ein ñe rej wũjlepl̦o̦k mour ko aer ñan Rũkõm̦anm̦an eo aer. Kõn men in, peptaij ej juon men ekkar im eaorõk ñan an juon jo̦dikdik kõm̦m̦ane el̦aññe ej juon eo erũtto ilo l̦õmn̦ak im em̦õj an wũjlepl̦o̦k mour eo an ñan Jeova.​—Jabõn Kõnnaan 20:7.

⁵ Ta mel̦el̦ein ñe juon erũtto ilo l̦õmn̦ak? Eokwe, juon eo erũtto ilo l̦õmn̦ak ejjab aolep iien ej jitõñl̦o̦k ñan joñan iiõ eo an armej eo ak joñan an aetok. Baibõl̦ ej ba bwe ro rerũtto ilo l̦õmn̦ak em̦õj aer katakin im kammineneik maroñ eo aer ñan jel̦ã oktak eo ikõtaan em̦m̦an im nana. (Hibru 5:14, UBS) Juon eo erũtto ilo l̦õmn̦ak ejel̦ã ta ko rejim̦we im em̦õj an peek ilo bũruon ñan kõm̦m̦ani. Kõn men in, ejjab pidodo an po im kõm̦m̦ani men ko renana. Bareinwõt, ejjab aikuji juon bwe en jipañe aolep iien ñan jel̦ã ta ko rejim̦we ñan an kõm̦m̦ani. Kõn men in, juon jo̦dikdik me em̦õj an peptaij enaaj aikuj kate ñan kõm̦m̦ani men ko rejim̦we meñe jemãn im jinen im rũtto ro jet rejako jãn iturin.​—Bar lale Pilippai 2:12.

6, 7. (1) Ta mãlejjoñ ko Daniel ear iiooni ke ear pãd ilo Babil̦on? (2) Ewi wãween an kar Daniel kwal̦o̦k bwe ej juon eo erũtto ilo l̦õmn̦ak?

⁶ Juon jo̦dikdik emaroñ ke juon eo erũtto ilo l̦õmn̦ak? L̦õmn̦ak m̦õk kõn joñak eo an Daniel. Ilo iien eo rar bõke jãn jemãn im jinen im bõkl̦o̦ke ñan Babil̦on, Daniel emaroñ kar juon jo̦dikdik. Daniel ear kiiõ mour ibwiljin armej ro me rar jab pokake kien ko an Anij. Ak ewõr bar juon men ear wal̦o̦k ñane. Ro ilo Babil̦on rar kõm̦m̦an ñane ãinwõt juon eo elukkuun aorõk. Ke rar kããlõt jet jo̦dikdik ro bwe ren jerbal ñan kiiñ eo, Daniel ear juon iaan jo̦dikdik rein. (Daniel 1:3-5, 13) Ear wõr ippãn Daniel jeraam̦m̦an ko ilo Babil̦on me bõlen eban kar bũki ñe ear pãd ilo Israel.

⁷ Ta eo Daniel ear kõm̦m̦ane ke ear iiooni men kein? Ear ke kõtl̦o̦k bwe armej in Babil̦on ro ren ukote ak kam̦õjn̦o̦ikl̦o̦k tõmak eo an? Ear jab! Baibõl̦ ej ba bwe ke Daniel ear pãd ilo Babil̦on, ear peek “ilo bũruon bwe eban kattoon” e make. Mel̦el̦ein bwe eban kõm̦m̦ane jabdewõt men me ej itok jãn kabuñ ko reriab. (Daniel 1:8) Alikkar an kar Daniel lukkuun rũtto ilo l̦õmn̦ak!

8. Ta eo jej katak jãn joñak eo an Daniel?

⁸ Ta eo jej katak jãn joñak eo an Daniel? Jej katak bwe juon jo̦dikdik emaroñ jutak pen kõn tõmak eo an meñe ej iioon mãlejjoñ ko. Eban ãinwõt kweet ko me rej ukoktak kõl̦arier ekkar ñan jikin ko rej pãd ie. Eban kõm̦m̦an ãinwõt ñe ej jeran Anij ñe ej pãd ilo Im̦õn Kweilo̦k eo, im el̦ak pãd ilo jikin jikuul̦ kõm̦m̦an ko an rej ãinwõt armej ro ilo lal̦ in. Ijello̦kun an ãindein, enaaj kwal̦o̦k an tiljek wõt meñe ej iioon mãlejjoñ.​—Riit Epesõs 4:14, 15, UBS.

9, 10. (1) Ilo an juon jo̦dikdik l̦õmn̦ak kõn ta ko ear kõm̦m̦ani ke ear iioon mãlejjoñ ko, ewi wãween an men in naaj jipañe? (2) Ta mel̦el̦ein ñe juon ej peptaij?

⁹ Ealikkar bwe ejjel̦o̦k juon iaad eweeppãn. Jet iien jo̦dikdik ro kab rũtto ro rej kõm̦m̦an bõd. (Ekklisiastis 7:20) Bõtab el̦aññe kokõn̦aan peptaij, em̦m̦an ñe kwõj etale eok make im lale ewi joñan am̦ kõn̦aan kate eok ñan pokake kien ko an Jeova. Kajjitõk ippam̦ make, ‘Ij ke pokake Jeova aolep  iien ij iioon mãlejjoñ ko?’ L̦õmn̦ak m̦õk kõn iien eo ãliktata kwaar iioone juon apañ me ear mãlejjoñe tõmak eo am̦. Ta eo kwaar kõm̦m̦ane? Kwaar ke jel̦ã ta eo ejim̦we ñan am̦ kõm̦m̦ane? Ewõr ke juon eo im ear rõjañ eok bwe kwõn kõjerbal kapeel ko am̦ ñan jukjukun pãd in an Setan, ãinwõt an kar wal̦o̦k ñan Daniel? Meñe men in emaroñ juon menin kapo ñan kwe, ak kwõj ke kile wõt ta eo Jeova ekõn̦aan bwe kwõn kõm̦m̦ane?​—Epesõs 5:17, UBS.

¹⁰ Etke elukkuun aorõk bwe kwõn jel̦ã uwaak ko am̦ ñan kajjitõk kein? Kõnke men in enaaj jipañ eok ñan kile bwe peptaij ej juon men el̦ap an aorõk. Ñe kwõj peptaij, kwõj kaalikkar ñan ro jet bwe em̦õj am̦ kõm̦m̦ane juon kallim̦ur eaorõk ñan Jeova. Kwõj kallim̦ur bwe kwõnaaj yokwe e im karejar ñane kõn aolepen bũruom̦ ñan indeeo. (Mark 12:30) Aolep ro rej peptaij rej aikuj peek ilo bũrueer bwe renaaj kate er ñan kajejjet kallim̦ur eo aer ñan Jeova.​—Riit Ekklisiastis 5:4, 5, UBS.

11, 12. (1) Ñe juon ej l̦õmn̦ak in peptaij, ta eo ej aikuj etale m̦okta? (2) Ta eo enaaj jipañ eok ñan bõk l̦õmn̦ak eo an Jeova kõn peptaij?

¹¹ Baibõl̦ ej ba bwe aolep armej ro an Jeova, ekoba jo̦dikdik ro, renaaj “m̦õn̦õn̦õ” in karejar ñane. (Sam 110:3) Kõn men in, juon eo ekõn̦aan peptaij ej aikuj lale ñe men in ej juon men me e make ekõn̦aan kõm̦m̦ane. Bõlen kwõnaaj aikuj lukkuun etale ta unin am̦ kõn̦aan peptaij, el̦aptata ñe kwaar dik im rũttol̦o̦k ilo m̦ool eo ippãn jinem̦ im jem̦am̦.

¹² Ke kwaar dik im rũttol̦o̦k, bõlen em̦õj am̦ kar lo an elõñ armej peptaij. Bõlen jet iaaer kar jo̦dikdik ro m̦õttam̦ im ro jeim̦ ak jatũm̦. Bõtab, kõjparok bwe kwõn jab bõk l̦õmn̦ak eo bwe unin am̦ aikuj peptaij ej kõnke kwõtõpar joñan iiõ eo ekkar ñan am̦ peptaij ak kõnke aolep rej peptaij im kokõn̦aan bar ãinwõt er. Ta eo emaroñ jipañ eok bwe kwõn bõk l̦õmn̦ak eo an Jeova kõn peptaij? Eokwe, bõk iien im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn unin an lukkuun aorõk bwe juon en peptaij. Katak in im katak eo tok juon rej kwal̦o̦k elõñ un ko unin an aorõk ñan an juon peptaij.

13. Ewi wãween am̦ maroñ jel̦ã ñe pepe eo am̦ ñan peptaij ej juon men me kwe make kokõn̦aan kõm̦m̦ane?

¹³ Juon wãween kwõmaroñ jel̦ã ñe pepe eo am̦ ñan peptaij ej juon men me kwe make kokõn̦aan kõm̦m̦ane ej ilo am̦ etale jar ko am̦. Ewi ikkutkut in am̦ jar ñan Jeova? Kwõj ke lukkuun kwal̦o̦k bũruom̦ im kaalikkar ta ko kwõj jar kaki ñan Jeova? Uwaak ko am̦ ñan kajjitõk kein remaroñ kaalikkar ewi joñan am̦ epaake Jeova. (Sam 25:4) Elõñ alen Jeova ej kaalikkartok ñan kõj uwaak ko ñan jar ko ad ikijjeen Baibõl̦ eo. Kõn men in, bar juon wãween kwõmaroñ jel̦ã ñe kwõlukkuun kõn̦aan epaakel̦o̦k Jeova im karejar ñane jãn bũruom̦ ej ilo am̦ etale jikejuul̦ eo am̦ ñan katak ippam̦ make. (Joshua 1:8) Kajjitõk ippam̦ make: ‘Ij ke keini aõ riit im katak Baibõl̦ ippa make? Ij ke m̦õn̦õn̦õ in bõk kun̦aõ ilo iien kabuñ an baam̦le?’ Uwaak ko am̦ ñan kajjitõk kein renaaj jipañ eok ñan jel̦ã ñe pepe eo am̦ ñan peptaij ej juon men me kwe make kokõn̦aan kõm̦m̦ane.

14. Kwal̦o̦k oktak eo ikõtaan wũjlepl̦o̦k im peptaij.

¹⁴ Jet jo̦dikdik ro remaroñ jab jel̦ã oktak eo ikõtaan wũjlepl̦o̦k im peptaij. Jet remaroñ ba bwe em̦õj aer wũjlepl̦o̦k mour eo aer ñan Jeova bõtab rejjañin pojak in peptaij. Ak emaroñ ke ãindein? Juon eo ej wũjlepl̦o̦k mour eo an ej jar ñan Jeova im kallim̦ur ñane bwe enaaj karejar ñane ñan indeeo.  Innem ñe ej peptaij, ej kaalikkar ñan ro jet bwe em̦õj an jar ñan Jeova im wũjlepl̦o̦k mour eo an ñane. Kõn men in, m̦okta jãn am̦ peptaij, kwõj aikuj jel̦ã ta mel̦el̦ein ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an ñan Anij.

15. Ta mel̦el̦ein ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an?

¹⁵ Ñe kwõj wũjlepl̦o̦k mour eo am̦ ñan Jeova, kwõj ajel̦o̦k mour eo am̦ ñane im kwõj ba ñane bwe E eo kiiõ enaaj peek mour eo am̦. Kwõj kallim̦ur ñane bwe am̦ karejar ñane enaaj men eo eaorõktata ilo mour eo am̦. (Matu 16:24) Elukkuun aorõk bwe kwõn kajejjete kallim̦ur in am̦ ñan Anij! (Matu 5:33, UBS) Innem ewi wãween am̦ kwal̦o̦k bwe Jeova eo ej peek mour eo am̦ im ejjab kwe make?​—Rom 14:8.

16, 17. (1) Kwal̦o̦k juon waanjoñak ñan kõmel̦el̦eik ta mel̦el̦ein ñe juon ej ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova. (2) Ta eo juon ej ba ñan Jeova ñe ej wũjlepl̦o̦k mour eo an ñane?

¹⁶ Jen lale juon waanjoñak. Jen ba bwe juon m̦õttam̦ ear lewaj juon waam̦ wa ãinwõt juon an menin lewaj ñan eok. Ej lewaj peba ko an wa eo im ba: “Waam̦ wa in.” Bõtab, armej in m̦õttam̦ ej ba: “Inaaj bõk wõt ki kã ippa. Im ña wõt inaaj kattõre, im ejjab kwe.” Enaaj kar ta l̦õmn̦ak eo am̦ kõn menin letok in an? Im enaaj kar ta l̦õmn̦ak eo am̦ kõn armej in m̦õttam̦ me ej lewaj wa in?

¹⁷ Ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an ñan Jeova, ej ba ñane: “Ij ajewaj mour e aõ ñan kwe. Kwõn peek mour e aõ.” Kõn men in, ejim̦we an Jeova kõtmãne bwe armej in en kajejjet kallim̦ur in an ñane. Bõtab, ta el̦aññe armej in ej jino jab pokake Jeova ilo an n̦ooje an teiti juon eo me ejjab karejar ñan Anij? Ak ta el̦aññe ej bõk juon jerbal me ej kadikl̦o̦k an iien ilo jerbalin kwal̦o̦k naan ak kõm̦m̦an bwe en jakkeini an pãd ilo iien kweilo̦k ko? Eokwe, armej in ejjab kajejjet kallim̦ur eo an ñan Jeova. Ej ãinwõt armej eo ilo waanjoñak eo me ej dãpiji ki in wa eo. Ñe jej wũjlepl̦o̦k mour eo ad ñan Jeova, ej ãinwõt ñe jej ba ñane, “Ejako aõ mour ñan ña make, ij mour ñan eok.” Kõn men in, jenaaj kate kõj aolep iien ñan kõm̦m̦ani men ko Jeova ekõn̦aan meñe remaroñ oktak jãn ta ko jekõn̦aan kõm̦m̦ani. Eñin men eo Jijej ear kõm̦m̦ane. Ear ba: “Iar itok jãn lañ, jab bwe In kõm̦anm̦an ankilaõ, a ankilaan Eo ear jilkintok Eõ.”​—Jon 6:38.

18, 19. (1) Ewi wãween an naan ko an Rose im Christopher kaalikkar bwe peptaij ej juon jeraam̦m̦an me ej tõl eok ñan jeraam̦m̦an ko jet? (2) Ta l̦õmn̦ak eo am̦ kõn jeraam̦m̦an eo ñan peptaij?

¹⁸ Ealikkar bwe peptaij ej juon pepe elukkuun aorõk im kwõj aikuj bõk iien ñan l̦õmn̦ak kake. Ej juon jeraam̦m̦an el̦ap ñan wũjlepl̦o̦k mour eo ad ñan Jeova im peptaij. Jo̦dikdik ro me rej yokwe Jeova im rejel̦ã ta mel̦el̦ein ñe juon ej wũjlepl̦o̦k mour eo an, rejjab ãliklik in wũjlepl̦o̦k mour ko aer ñan Anij im peptaij. Rejjab ajl̦o̦k kõn pepe in aer. Juon jo̦dikdik etan Rose me em̦õj an peptaij ej ba: “Ij yokwe Jeova, im ejjel̦o̦k bar juon men emaroñ kõm̦m̦an aõ m̦õn̦õn̦õ ilo mour e aõ ijello̦kun aõ kõjerbal mour e aõ ñan karejar ñane. Ijjab ajl̦o̦k ñan jidik kõn pepe eo aõ ñan peptaij.”

¹⁹ Ak ta kõn Christopher, eo me kar kwal̦o̦k kake ilo jinoin katak in? Ta l̦õmn̦ak eo an kõn an kar pepe in peptaij ke ear 12 an iiõ? Eokwe, ej ba bwe elukkuun m̦õn̦õn̦õ bwe ear pepe in peptaij. Ear jino rekũl̦ar bainier ke ear 17 an iiõ im ear erom juon rijjipañ ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia ke ear 18 an iiõ. Kiiõ ej jerbal ilo Betel̦. Ej ba: “Pepe eo aõ ñan peptaij ej juon pepe em̦m̦an. Kiiõ ij kõjerbal mour e aõ ñan kõm̦m̦ani jerbal ko ñan Jeova im doulul in an. Jerbal kein rej kõm̦m̦an bwe en jubũruõ.” El̦aññe kwõj juon eo im ekõn̦aan peptaij, ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe kwõn pojak? Katak in tok juon enaaj uwaake kajjitõk in.