1. Ewi wãween an kar juon l̦adik jidikdik kwal̦o̦k an lukkuun tõmak ilo jerkakpeje eo?

 EWÕR juon l̦adik jidikdik etan Matthew me ewõr juon an nañinmej el̦ap, im elõñ alen an kar aikuj m̦wijm̦wij kõn wõt nañinmej in an. Ke ear jimjuon an iiõ, e im baam̦le eo an rar alwõje juon iaan bũrookraam̦ ko an JW Broadcasting^® me ej wal̦o̦k kajjojo allõñ. Ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k broadcast eo, rar alwõje juon pijain kõjañjañ kõn iien eo jenaaj karwaineneiktok ro rejitõnbõro ippãd ilo iien jerkakpeje eo. b Ãlikin broadcast eo, Matthew ear kepaake jinen im jemãn, jibwe peierro, im ba: “Kwõloe ke, Mama im Baba? Jekdo̦o̦n ñe imej, ak inaaj bar jerkak ilo iien jerkakpeje eo. Kwõmaroñ kõttare ña; jab inepata.” Baj pijaikl̦o̦k joñan an rũtto rein lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke rar jel̦ã bwe l̦adik in nejierro elukkuun tõmak ilo jerkakpeje eo.

2-3. Etke em̦m̦an ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kõjatdikdik eo ad kõn jerkakpeje?

² Jãn iien ñan iien, enaaj em̦m̦an ñe kõj aolep jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kallim̦ur eo an Baibõl̦ kõn jerkakpeje eo ilju im jekl̦aj. (Jon 5:28, 29) Etke? Kõnke jejjab jel̦ã ñããt eo jemaroñ bõk juon nañinmej ekauwõtata ak ñe emej juon eo ejitõnbõro ippãd ilo jidimkij. (Ekl. 9:11, UBS; Jem. 4:13, 14) Kõjatdikdik eo ad kõn jerkakpeje emaroñ jipañ kõj ñan kijenmej ium̦win wãween rot kein me reppen. (1 Tes. 4:13) Naanin Anij ej kaenõm̦m̦an kõj im kwal̦o̦k bwe Jemãdwõj ilañ elukkuun jel̦ã kajjied im el̦ap an yokwe kõj. (Luk 12:7) Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn ewi joñan an Jeova Anij aikuj lukkuun jel̦ã kajjied bwe en maroñ kõjerkakpejeik kõj kõn ejja kadkad ko ad wõt im men ko jej ememeji. Im elukkuun l̦ap an Jeova yokwe kõj bwe em̦õj an letok ñan kõj kõjatdikdik eo ñan bõk mour indeeo, jekdo̦o̦n ñe enaaj aikuj kõjerkakpejeik kõj!

³ Ilo katak in, jenaaj m̦okta etale un ko unin jemaroñ lõke kallim̦ur eo kõn jerkakpeje. Innem, jenaaj etale bwebwenato eo ekõketak ilo Baibõl̦ me ewal̦o̦k unin tõl eo an katak in ie: “Jatũm̦ enaaj bar mour.” (Jon 11:23) Ãliktata, jenaaj katak kõn ewi wãween  jemaroñ kõkajoore tõmak eo ad ilo kõjatdikdik eo ad kõn jerkakpeje.

4. Bwe jen maroñ lõke juon kallim̦ur, ta eo jej aikuj lukkuun tõmake? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁴ Bwe jen maroñ lõke juon kallim̦ur, jej aikuj lukkuun tõmak bwe eo me ej kallim̦uri kõj, ewõr an kõn̦aan im maroñ ñan kajejjete men eo ej ba. Ñan waanjoñak: Baj pijaikl̦o̦k m̦õk an lukkuun jorrããn m̦weo im̦õm̦ kõn juon l̦añ el̦ap. Juon m̦õttam̦ ej itok ñan ippam̦ im kallim̦uri eok, ‘Inaaj jipañ eok ñan bar kalõke m̦weo im̦õm̦.’ Kwõj kile bwe eo m̦õttam̦ elukkuun m̦ool ilo an ba naan kein, im kwõj lukkuun tõmak bwe ekõn̦aan jipañ eok. El̦aññe eo m̦õttam̦ ej juon rũkkal me ekapeel im ewõr ippãn kein jerbal ko enaaj aikuji, innem kwõjel̦ã bwe ebar wõr an maroñ ñan jipañ eok. Kõn men in, kwõj lõke kallim̦ur eo an. Innem, ta kõn kallim̦ur eo an Anij kõn jerkakpeje? M̦ool ke bwe ewõr an Jeova kõn̦aan im maroñ ñan kajejjete kallim̦ur in?

5-6. Etke jemaroñ lõke bwe Jeova ekõn̦aan kõjerkakpejeik ro remej?

⁵ Jeova ekõn̦aan ke kõjerkakpejeik ro remej? Ejjel̦o̦k kajjitõk bwe aet. Ear kõm̦akũt elõñ iaan ri-jeje Baibõl̦ ro bwe ren jeiki kallim̦ur eo an kõn juon iien jerkakpeje ilju im jekl̦aj. (Ais. 26:19; Hos. 13:14; Rev. 20:11-13) Ñe Jeova ej kõm̦m̦ane juon kallim̦ur, aolep iien ej kajejjete. (Jos. 23:14) Ilo m̦ool, Jeova elukkuun kijooror in kõjerkakpejeik ro remej. Etke jemaroñ ba men in?

⁶ L̦õmn̦ak kõn ta eo Job ear ba. Ear lukkuun tõmak bwe meñe enaaj mej, ak Jeova enaaj lukkuun kõn̦aan bwe en bar mour. (Job 14:14, 15) Eñin wãween an Jeova bar eñjake kõn aolep ri-karejar ro an me remej. Elukkuun kijooror in kõjerkakpejeik er ñan juon mour me renaaj ãjmour im m̦õn̦õn̦õ. Bõtab ta kõn pilien armej ro me em̦õj aer mej ak rar jab maroñ katak m̦ool eo kõn Jeova? Anij eo ad me el̦ap an yokwe ej bareinwõt kõn̦aan kõjerkakpejeik rein. (Jrb. 24:15) Ekõn̦aan bwe en wõr juon iien epel̦l̦o̦k ñan an rein erom ro m̦õttan im mour indeeo ijin ioon lal̦. (Jon 3:16) Innem alikkar bwe Jeova ekõn̦aan kõjerkakpejeik ro remej.

7-8. Etke jemaroñ lõke bwe ewõr an Jeova maroñ ñan kõjerkakpejeik ro remej?

⁷ Ewõr ke an Jeova maroñ ñan kõjerkakpejeik ro remej? Aet! Ej “Anij Ekajoor Bõtata.” (Rev. 1:8) Innem el̦ap an kajoor ñan anjo̦ ioon jabdewõt ri-kõjdat, ekoba mej. (1 Kor. 15:26) El̦ap ad bõk kõkajoor im kaenõm̦m̦an jãn ad jel̦ã men in. L̦õmn̦ak kõn bwebwenato eo an Jeid im Jatid Emma Arnold. E im baam̦le eo an rar iioon mãlejjoñ ko relukkuun l̦ap ilo Pata eo an Lal̦ Kein Karuo. Ke Emma ear kaenõm̦m̦an ledik eo nejin kõnke ear mej elõñ iaan ro rejitõnbõro ippãer ilo kããm̦ ko an ri-Nazi ro, ear ba ñane: “El̦aññe armej rar jab maroñ rõl̦o̦k jãn kajoor eo an mej, innem men in ejjab ke mel̦el̦ein bwe ekajoorl̦o̦k mej jãn Anij?” Alikkar bwe ejjel̦o̦k men en̦ ekajoorl̦o̦k jãn Jeova! Anij eo ad ekajoor bõtata me ear kõm̦anm̦an kõj, ewõr an maroñ ñan bar kõjepl̦aaktok mour ñan ro remej.

⁸ Bar juon un jejel̦ã bwe ewõr an Anij maroñ ñan kõjerkakpejeik ro remej ej bwe ejjel̦o̦k jem̦l̦o̦kin joñan men ko emaroñ ememeji. Em̦õj an kõm̦m̦an etan iju ko kajjojo. (Ais. 40:26) Bareinwõt, ej keememej wõt ro remej. (Job 14:13; Luk 20:37, 38) Elukkuun pidodo an keememej aolep men dikdik ko kõn ro enaaj kõjerkakpejeik er, ekoba wãween paotokier, kadkad ko kadkadier, wãween ko rar iiooni ilo mour ko aer, im men ko rej ememeji.

9. Etke kwõj lõke kallim̦ur eo an Jeova kõn juon iien jerkakpeje ilju im jekl̦aj?

⁹ Alikkar bwe jemaroñ lõke kallim̦ur eo an Jeova kõn juon iien jerkakpeje ilju im jekl̦aj  kõnke jejel̦ã bwe ekõn̦aan im ewõr an maroñ ñan kajejjete kallim̦ur in. Bar l̦õmn̦ak kõn juon un unin ad maroñ lõke kallim̦ur in an Anij kõn juon iien jerkakpeje: Em̦õj an Jeova kõjerkakpejeik ro remej. Ilo tõre ko ilo Baibõl̦, Jeova ear kõmaroñ elõñ iaan em̦m̦aan ro retiljek, ekoba Jesus, bwe ren maroñ kõjerkakpejeik ro remej. Jen etale bwebwenato eo kõn juon iaan iien ko Jesus ear kõjerkakpejeik juon eo emej, ilo Jon jebta 11.

10. Ta eo ej wal̦o̦k ke Jesus ej kwal̦o̦k naan iturãjetin Reba Jordan, im ta eo ej kõm̦m̦ane? (Jon 11:1-3)

¹⁰ Riit Jon 11:1-3. Baj pijaikl̦o̦k m̦õk ta eo ear wal̦o̦k ilo Betani ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k 32 C.E. eo. Ilo bukwõn in, ear wõr ro m̦õttan Jesus me elukkuun epaake er—Lazerõs im kõrã ro ruo jein, Meri im Marta. (Luk 10:38-42) Bõtab em̦õj an Lazerõs nañinmej, im kõrã ro jein relukkuun inepata. Lim̦arein rej jilkinl̦o̦k juon ennaan ñan Jesus, eo me epãd iturãjetin Reba Jordan, im ebõk ruo raan ñan tõpar Betani jãn ijo ej pãd ie. (Jon 10:40) Ijoke, ekabũrom̦õjm̦õj bwe ilo tõre eo ke ennaan in ej tõpar Jesus, em̦õj an Lazerõs mej. Meñe Jesus ejel̦ã bwe emej l̦eo m̦õttan, ak ej pãdwõt ijo ium̦win ruo bar raan, innem ej kab etal ñan Betani. Kõn men in, ke Jesus ej tõpare Betani, em̦õj an Lazerõs mej ium̦win emãn raan. Jesus ej pepe in kõm̦m̦ane juon men me enaaj jipañ ro m̦õttan im bõktok nõbar ñan Anij.​—Jon 11:4, 6, 11, 17.

11. Ta men eo eaorõk jemaroñ katak kõn ad juon m̦õttan eo em̦ool jãn bwebwenato in?

¹¹ Jej katak juon men eaorõk kõn ad juon m̦õttan eo em̦ool jãn bwebwenato in. L̦õmn̦ak m̦õk kõn men in: Ke Meri im Marta rar jilkinl̦o̦k ennaan eo ñan Jesus, rar jab kajjitõk ippãn bwe en etal ñan Betani. Men eo wõt rar ba ej bwe Lazerõs, eo m̦õttan me ejitõnbõro ippãn, enañinmej. (Jon 11:3) Ke Lazerõs ear mej, Jesus emaroñ kar kõjerkakpejeiki jãn ijo ej pãd ie meñe ettol̦o̦k. Meñe ãindein, ak Jesus ear make kããlõt ñan etal ñan Betani bwe en pãd ippãn ro m̦õttan, Meri im Marta. Ewõr ke juon m̦õttam̦ me enaaj jipañ eok, meñe kwõjjab kajjitõk ippãn ñan kõm̦m̦ane men in? Kwõjel̦ã bwe kwõmaroñ atartar ioon bwe en jipañ eok “ilo iien jorrããn.” (JK. 17:17) Ãinwõt Jesus, jen bareinwõt juon m̦õttan eo em̦ool ñan ro jet! Kiiõ, jen bar ro̦o̦l ñan bwebwenato eo im lale ta eo ear wal̦o̦k.

12. Ta eo Jesus ej kallim̦uri Marta, im etke Marta emaroñ lõke kallim̦ur in? (Jon 11:23-26)

¹² Riit Jon 11:23-26. Ke Marta ejel̦ã bwe Jesus epaake Betani, ear kajju etal bwe en wõnm̦aiki. Ke ear loe, ear ba ñan Jesus: “Irooj, el̦aññe kwaar pãd ijin, jatũ eban kar mej.” (Jon 11:21) Em̦ool bwe Jesus emaroñ kar kõmouri Lazerõs. Bõtab Jesus ej pepe in kõm̦m̦ane juon men me el̦apl̦o̦k an em̦m̦an jãn men in. Ej kallim̦uri Marta: “Jatũm̦ enaaj bar mour.” Ej bar lel̦o̦k ñan Marta un ko jet unin emaroñ lõke kallim̦ur eo an, ej ba: “Ña jerkakpeje eo im mour eo.” Aet, em̦õj an Anij lel̦o̦k ñane kajoor im maroñ eo ñan kõjerkakpejeik ro remej. M̦oktal̦o̦k jãn iien in, Jesus ear kõjerkakpejeik juon leddik ãlikin wõt an kar mej im ear bareinwõt kõjerkakpejeik  juon likao, emaroñ ilo ejja raan eo wõt ear mej. (Luk 7:11-15; 8:49-55) Bõtab emaroñ ke kõjerkakpejeik juon eo em̦õj an mej ium̦win emãn raan im ãnbwinnin em̦õj an jino kõt?

13. Ãinwõt an wal̦o̦k ilo Jon 11:32-35, ewi wãween an Jesus em̦m̦akũt ke ej lo an Meri im ro jet jañ? (Bar lale pija eo.)

¹³ Riit Jon 11:32-35. Pijaikl̦o̦k ta eo ej wal̦o̦k tokãlik. Meri, lio juon jein Lazerõs, ej wõnm̦aiki Jesus. Innem ej ba ejja naan ko wõt an lio jein: “Irooj, el̦aññe kwaar pãd ijin, jatũ eban kar mej.” E im armej ro jet me rar pãd ippãn rar lukkuun bũrom̦õj. Ke Jesus ej loe im roñ aer jañ, elukkuun bũrom̦õj. Kõn an lukkuun tũriam̦okake ro m̦õttan, ejino jañ. Emel̦el̦e kõn joñan an kõmmetak ñe juon eo ejitõnbõro ej mej. Kõn men in, alikkar bwe elukkuun kijooror in jol̦o̦k mej, men in me ej kõm̦m̦an an rein m̦õttan jañ!

14. Ta eo jemaroñ katak kõn Jeova jãn wãween an kar Jesus em̦m̦akũt ke Meri ear jañ?

¹⁴ Wãween an kar Jesus em̦m̦akũt ke Meri ear jañ ej katakin kõj bwe Jeova ej juon Anij in tũriam̦o. Etke jemaroñ ba men in? Ãinwõt ad kar etale ilo katak eo l̦o̦k juon, ear lukkuun jejjet im weeppãn wãween an kar Jesus kwal̦o̦k kõn l̦õmn̦ak im eñjake ko an Jemãn. (Jon 12:45) Innem jemaroñ lo bwe Jesus ear lukkuun tũriam̦okake ro m̦õttan, joñan ear jañ. Ñe jej riit kõn men in, jemaroñ tõmak bwe Jeova ej bar lukkuun tũriam̦okake kõj ñe ej lo an to̦o̦r dãnnin kõmjaal̦al̦ jãn mejãd. (Sam 56:8) Men in ejjab ke kõm̦akũt eok ñan kõn̦aan epaakel̦o̦k Anij eo ad me el̦ap tũriam̦o ippãn?

15. Ãinwõt an Jon 11:41-44 kwal̦o̦k, ta eo ej wal̦o̦k ilo lõb eo an Lazerõs? (Bar lale pija eo.)

¹⁵ Riit Jon 11:41-44. Jesus ej tõparl̦o̦k lõb eo libõn Lazerõs im ej kajjitõk bwe ren kõm̦akũt dekã eo me ej pinej mejãn lõb eo. Marta ekabõjrake im ba bwe joñan in ewõr bwiin ãnbwin eo. Jesus ej uwaake im ba: “Iar jab ba ñan kwe ke bwe el̦aññe kwõj tõmak innem kwõnaaj lo aiboojoj eo an Anij?” (Jon 11:39, 40) Tokãlik, Jesus ej reilõñl̦o̦k ñan lañ im jar im̦aan mejãn aolep. Ekõn̦aan lel̦o̦k aolep nõbar ñan Jeova kõn men eo ej pojakin kõm̦m̦ane. Innem Jesus ej kõl̦l̦aaj ainikien im ba: “Lazerõs, kwõn diwõjtok!” Im Lazerõs ej diwõjtok jãn lõb eo!  Em̦õj an Jesus kõm̦m̦ane juon men me jet rar l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k juon emaroñ kõm̦m̦ane.​—Lale unin tõl eo etan “Etke ear bõk emen ran ñan an Jesus tõkeãktok ñan lũp eo an Lazarus?” ilo katak eo etan “Kwar Jelã Ke?” ilo Imõniaroñroñ eo an January 1, 2008, peij 31.

16. Ewi wãween an bwebwenato eo ilo Jon jebta 11 kõkajoore tõmak eo ad ilo kõjatdikdik eo kõn jerkakpeje?

¹⁶ Bwebwenato in ilo Jon jebta 11 ej kõkajoore tõmak eo ad ilo kõjatdikdik eo kõn jerkakpeje. Ewi wãween? Keememej kallim̦ur eo an Jesus ñan Marta: “Jatũm̦ enaaj bar mour.” (Jon 11:23) Ãinwõt Jemãn, Jesus ebar kõn̦aan im ewõr an maroñ ñan kajejjete kallim̦ur in. Ke Jesus ear jañ, ear kwal̦o̦k bwe elukkuun kõn̦aan jol̦o̦k mej im ad bũrom̦õj itok wõt jãn men in. Im ilo iien eo Lazerõs ear diwõjtok jãn lõb eo, Jesus ear bar kam̦ool bwe ewõr an maroñ ñan kõjerkakpejeik ro remej. Bareinwõt, l̦õmn̦ak kõn naanin kakeememej eo an Jesus ñan Marta: “Iar jab ba ñan kwe ke bwe el̦aññe kwõj tõmak innem kwõnaaj lo aiboojoj eo an Anij?” (Jon 11:40) Ewõr un ko rem̦m̦an unin ad maroñ lõke bwe enaaj jejjet im m̦ool kallim̦ur eo an Anij kõn jerkakpeje eo. Bõtab ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kõkajoore tõmak eo ad ilo kõjatdikdik in?

17. Ta ko jej aikuj keememeji ñe jej riiti bwebwenato ko ilo Baibõl̦ kõn ro rar jerkakpeje?

¹⁷ Riit im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn bwebwenato ko an ro ilo iien ko etto me rar jerkakpeje. Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kõn ruwalitõk bwebwenato ko kõn ro me rar jerkakpeje ñan mour ijin ioon lal̦. c Kwõmaroñ ke katak kõn kajjojo iaan bwebwenato kein? Ilo am̦ katak, keememej bwe armej rein rar lukkuun mour im pãd—em̦m̦aan, kõrã, im ajri ro. Pukot men ko raorõk kwõmaroñ katak jãn bwebwenato kein. L̦õmn̦ak kõn ewi wãween an kajjojo iaan bwebwenato kein kwal̦o̦k bwe Anij ekõn̦aan im ewõr an maroñ ñan kõjerkakpejeik ro remej bwe ren bar mour. Im men eo  el̦aptata, kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn jerkakpeje eo ej make wõt aorõktata—jerkakpeje eo an Jesus. Keememej bwe elõñ bukwi armej ro rar loe an Jesus jerkakpeje im men in ej letok juon pedped epen ñan tõmak eo ad.​—1 Kor. 15:3-6, 20-22.

18. Ewi wãween kwõmaroñ kortokjãn al ko ad me rej kwal̦o̦k kõn kõjatdikdik eo kõn jerkakpeje? (Bar lale footnote eo.)

¹⁸ Kortokjãn “al in kabuñ” ko me rej kwal̦o̦k kõn kõjatdikdik eo kõn jerkakpeje. d (Eps. 5:19) Al kein rej kõkajoore tõmak eo ad ilo kõjatdikdik in me elukkuun aorõk ippãd. Roñjaki al kein, kõmmãlmeli, im bwebwenato kake mel̦el̦ein naan ko ilo iien kabuñ an baam̦le. Kakkilõklõki im lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn naan ko ilo al kein bwe ren maroñ kõkajoore tõmak eo am̦ im tõpar bũruom̦. Innem ñe kwõnaaj iioon juon apañ me elukkuun kauwõtata ak kwõj luuji juon eo ejitõnbõro ippam̦ ilo mej, jetõb eo an Jeova enaaj jipañ eok ñan keememeji al kein im ñan bõk kaenõm̦m̦an im kõkajoor jãni.

19. Ta ko jemaroñ pijaikl̦o̦k kõn iien jerkakpeje eo? (Lale bo̦o̦k eo etan “ Ta ko Kwõn kar Kajjitõk Ippãer?”)

¹⁹ Pijaikl̦o̦k ilo l̦õmn̦ak eo am̦. Em̦õj an Jeova letok ñan kõj maroñ eo ñan pijaikl̦o̦k kõj make ilo lal̦ eo ekããl. Juon jeid im jatid kõrã ej kõmel̦el̦e im ba: “Elukkuun l̦ap aõ jol̦o̦k iien ñan pijaikl̦o̦k ña make ilo lal̦ eo ekããl, joñan, ej ãinwõt ñe imaroñ ãt bwiin wũt ko ilo Pedetaij.” Pijaikl̦o̦k am̦ iioone em̦m̦aan im kõrã ro retiljek jãn tõre ko ilo Baibõl̦. Wõn eo kwõj reim̦aanl̦o̦k ñan am̦ naaj iioone? Kajjitõk ta ko kwõnaaj kajjitõk ippãn? Bar pijaikl̦o̦k am̦ iioone ro rejitõnbõro ippam̦ me em̦õj aer jako ilo mej. L̦õmn̦ak kõn ta ko m̦oktata kwõnaaj ba ñan er, am̦ naaj atbo̦kwõj er, im am̦ jañ kõn am̦ lukkuun m̦õn̦õn̦õ.

20. Ta eo jej aikuj jek ippãd make?

²⁰ El̦ap ad kam̦m̦oolol Jeova kõn kallim̦ur eo an kõn jerkakpeje eo! Jemaroñ lõke bwe kallim̦ur in enaaj jejjet im m̦ool kõnke Jeova ekõn̦aan im ewõr an maroñ ñan kajejjete. Jen jek ippãd make ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõkajoore tõmak eo ad ilo kõjatdikdik in elukkuun aorõk. Ilo ad ãindein, jenaaj epaakel̦o̦k Anij eo ad, eo me ej ãinwõt ñe ej kallim̦uri kõj kajjojo im ba, ‘Ro rejitõnbõro ippam̦ renaaj bar mour!’