1. Ewi wãween an kar juon katak ilo juon kweilo̦k el̦ap ilo 1935 eo, jelõte juon likao?

JUON likao ekar peptaij ke ear 18 an iiõ ilo 1926 eo. Jemãn im jinen rar m̦õttan Rũkkatak Baibõl̦ ro, eñin kar etan Ri-Kõnnaan ro an Jeova ilo kar tõre eo. Ear wõr jilu nejier l̦addik im ruo leddik, im rar katakini er ñan karejar ñan Jeova Anij im anõke Jesus Christ. Ãinwõt kar aolep Rũkkatak Baibõl̦ ro ilo tõre eo, likao in etiljek ear m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo kajjojo iiõ ilo iien Kõjota eo an Irooj. Bõtab, kõjatdikdik eo an kõn ilju im jekl̦aj ear oktak jãn kar juon katak elukkuun aorõk me kar kwal̦o̦ke, etan “Jar eo El̦ap.” Eo ear kwal̦o̦ke katak in ej J. F. Rutherford ilo kar juon kweilo̦k el̦ap ilo Washington, D.C., ilo Amedka, ilo iiõ eo 1935. Ta eo kar kwal̦o̦k kake ilo kweilo̦k el̦ap in?

2. Ta katak eo em̦ool ekãitoktoklimo kar kwal̦o̦k kake ilo katak eo an Jeid im Jatid J. F. Rutherford?

² Ilo katak eo an, Jeid im Jatid J. F. Rutherford ear kaalikkar wõn ro rej ejaakin ‘jar eo el̦ap’ me Revelesõn 7:9 ej kwal̦o̦k kake. M̦okta jãn iien in, Rũkkatak Baibõl̦ ro rar l̦õmn̦ak bwe jar eo el̦ap ej kumi eo kein karuo me renaaj etal ñan lañ, ijoke edikl̦o̦k aer tiljek. Jeid im Jatid J. F. Rutherford ear kõjerbale Naanin Anij ñan kõmel̦el̦e bwe kar jab kããlõte jar eo el̦ap ñan mour ilañ, ak bwe rej uwaan jiip ro jet * an Christ me renaaj el̦l̦ã jãn “eñtaan eo el̦ap” im mour indeeo ijin ioon lal̦.  (Rev. 7:14) Jesus ear kallim̦ur im ba: “Ebar wõr jet aõ jiip, ak rejjab jãn wõrwõr in. Ij aikuj bar kadel̦o̦ñtok jiip kein im renaaj roñjake ainikiõ im renaaj erom juon wõt bwij, im enaaj juon wõt aer jabõt.” (Jon 10:16) Rein me rej ãinwõt jiip ro, rej Ri-Kõnnaan ro retiljek an Jeova me ewõr ippãer kõjatdikdik eo ñan mour indeeo ijin ioon lal̦ ilo Pedetaij. (Matu 25:31-33, 46) Jen lale ewi wãween an kar mel̦el̦e in ekããl kõn katak ko rem̦ool ilo Baibõl̦ ukot mour ko an elõñ iaan armej ro an Jeova, ekoba likao eo jeid im jatid me 18 an kar iiõ.​—Sam 97:11; JK. 4:18.

3-4. Ilo kar kweilo̦k el̦ap eo ilo 1935 eo, ta eo elõñ to̦ujin armej ro ilo kar iien in rar kile kõn kõjatdikdik eo aer, im etke?

³ Juon men ekãitoktoklimo ear wal̦o̦k ilo kweilo̦k el̦ap in ke ri-kõnono eo ear kajjitõk ippãn ri-kweilo̦k ro im ba: “Aolep ro me kõjatdikdik eo aer ej ñan mour indeeo ijin ioon lal̦, remaroñ ke jouj im jutak?” Ekkar ñan juon eo ear pãd ijo, ej ba bwe jãn iaan 20,000 jim̦a armej ro ilo tõre eo, elõñl̦o̦k jãn jimattanier rar jutak. Innem Jeid im Jatid J. F. Rutherford ear ba: “Lale m̦õk! Jar eo el̦ap!” Ãlikin wõt an kar ba men in, ear eppañijñij ijo kõn an armej ro kõl̦l̦aaj ainikieer im kapokpok kõn aer lañlõñ. Ro me rar jutak rar kile bwe kar jab kããlõt er ñan mour ilañ. Rar jel̦ã bwe jetõb kwõjarjar eo an Anij ear jab kapit er. Ilo kar raan eo tok juon ilo kweilo̦k el̦ap in, 840 Ri-Kõnnaan ro an Jeova rekããl rar peptaij, enañin aolepeer rar uwaan jiip ro jet.

⁴ Ãlikin kar katak eo, likao eo me kar kõnono kake ilo jinoin katak in ekoba elõñ to̦ujin ro jet, rar bõjrak jãn aer m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo ilo iien Kõjota eo an Irooj. Juon jeid im jatid em̦m̦aan ekar kõttãik bũruon ilo an kwal̦o̦k ejja eñjake eo wõt an armej ro ijo, ilo an ba: “Kwõjkwõj eo ilo 1935 eo, ekar iien eo ãliktata in aõ kar m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo. Iar mel̦el̦e bwe Jeova ear jab letok ñan ña kõjatdikdik eo ñan mour ilañ ikijjeen jetõb kwõjarjar eo an; ijoke, ear wõr aõ kõjatdikdik ñan mour ijin ioon lal̦ im ñan bõk kun̦aõ ñan jipañ kõm̦m̦an bwe lal̦ in en erom juon pedetaij.” (Rom 8:16, 17; 2 Kor. 1:21, 22) Jãn kar iien in m̦aanl̦o̦k, ro uwaan jar eo el̦ap ear lõñl̦o̦k wõt oraer im rej jerbal aerã ñan aerã ippãn bween * rũkkapit ro.

5. Ewi wãween an Jeova watõk ro em̦õj aer bõjrak jãn aer m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo?

⁵ Ewi wãween an Jeova watõk ro rar bõjrak jãn aer m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo ilo iien Kwõjkwõj eo ãlikin kar 1935 eo? Im ta el̦aññe juon eo me em̦õj an peptaij ilo raan kein ej lukkuun tõmak bwe ej tõllo̦kũn ñan an m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo ilo iien Kõjota eo an Irooj, bõtab tokãlik ej kab lukkuun mel̦el̦e bwe kar jab kapiti? (1 Kor. 11:28) Jet rar m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo kõnke ear jab jim̦we aer mel̦el̦e kõn kõjatdikdik eo aer. Bõtab el̦aññe rej kwal̦o̦k m̦ool bwe rar kõm̦m̦ane juon men ebõd, bõjrak jãn aer m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo, im wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tiljek ilo aer karejar ñan Jeova, ejjel̦o̦k pere bwe Jeova enaaj watõk er bwe rej uwaan jiip ro jet. Im meñe rejjab m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo, ak rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kobal̦o̦k ilo iien Kwõjkwõj eo kõnke el̦ap aer kam̦m̦oolol kõn men eo Jeova im Jesus rar kõm̦m̦ane ñan er.

6. Ta eo Jesus ear jiroñ enjel̦ ro ñan kõm̦m̦ane?

⁶ Kõnke m̦õttan wõt jidik enaaj itok eñtaan eo el̦ap, enaaj juon menin kõketak ñan kõj ñan bar etale ta eo Revelesõn jebta 7 ej bar ba kõn Kũrjin rũkkapit ro im jar eo el̦ap me ej uwaan jiip ro jet. Jesus ej jiroñ enjel̦ ro bwe ren wõnm̦aanl̦o̦k wõt im dãpiji kõto ko emãn kũtuon ko̦kkure. Rejjab aikuj in kõtl̦o̦k kõto kein ilo lal̦ in m̦ae iien em̦õj jiil̦i aolep Kũrjin rũkkapit ro, mel̦el̦ein em̦õj an Jeova pepe bwe rein retiljek. (Rev. 7:1-4) Kõn aer kar tiljek, naaj lel̦o̦k ñan rũkkapit rein jatin Christ jinõkjeej eo ñan aer erom kiiñ im bũrij ippãn ilañ. (Rev. 20:6) Aolep ro rej uwaan baam̦le eo an Anij ilañ renaaj lukkuun kijooror in loe an rũkkapit ro 144,000 bõk jinõkjeej eo aer ñan mour ilañ.

7. Ãinwõt an wal̦o̦k ilo Revelesõn 7:9, 10, wõn ro Jon ear lo er ilo juon pijen, im ta eo rej kõm̦m̦ane? (Lale pija eo ilo kilin bok in.)

⁷ Ãlikin an Jon kõnono kõn kiiñ im bũrij ro 144,000, ej lo juon men ekãitoktoklimo, “juon jar el̦ap” me rej el̦l̦ã im mour jãn Armagedon. Kumi kein ruo reoktak jãn doon, kõnke elõñl̦o̦k armej ro rej uwaan ‘jar eo el̦ap’ jãn ro 144,000, im jejjab lukkuun jel̦ã jete naaj uwaan jar in. (Riit Revelesõn 7:9, 10.) Rej kõn̦ak “nuknuk mouj,” im men in ej kaalikkar bwe rar kõjparok er bwe en ejjel̦o̦k aer “lippijinjin” jãn lal̦ in an Setan im rar dãpij wõt aer tiljek ñan Anij im Christ. (Jem. 1:27) Rej kõl̦l̦aaj ainikieer im ba bwe em̦õj lo̦mo̦o̦ren er kõn wõt men eo Jeova im Jesus, eo im ej L̦aam̦ eo an Anij, rar kõm̦m̦ane. Bareinwõt, rej jibwe kimej in ni palm ko, me ej kaalikkar bwe rej lañlõñ ilo aer kile bwe Jesus ej Kiiñ eo Jeova ear jitõñe.​—Keidi Jon 12:12, 13.

8. Ta eo Revelesõn 7:11, 12 ej kwal̦o̦k ñan kõj kõn baam̦le eo an Jeova ilañ?

⁸ Riit Revelesõn 7:11, 12. Ta kar eñjake eo an ro ilañ? Jon ej loe an aolep ro ilo baam̦le eo an Jeova ilañ lukkuun lañlõñ ke rej loe ro uwaan jar eo el̦ap im aer nõbar Anij. Baam̦le eo an Jeova ilañ renaaj m̦õn̦õn̦õ in lo an jejjet kũtien pijen in ñe jar eo el̦ap enaaj el̦l̦ã im mour jãn eñtaan eo el̦ap.

9. Ekkar ñan Revelesõn 7:13-15, ta ko me ro rej uwaan jar eo el̦ap rej kõm̦m̦ani kiiõ?

⁹ Riit Revelesõn 7:13-15. Jon ej je im ba bwe em̦õj an jar eo el̦ap “kwal̦i nuknuk ko aer im kõmouji kõn bõtõktõkin L̦aam̦ eo.” Men in ej kaalikkar bwe erreo bõklõkõt eo aer im bwe ebuñbũruon Jeova ippãer. (Ais. 1:18) Rein rej Kũrjin ro me em̦õj aer ajel̦o̦k mour ko aer im peptaij, el̦ap aer kwal̦o̦k aer tõmak ilo katok in mour eo an Jesus im ewõr juon aer jem̦jerã ippãn Jeova. (Jon 3:36; 1 Pit. 3:21) Kõn men in, ej tõllo̦kier ñan jutak im̦aan tũroon eo an Anij im “kabuñ ñane raan im boñ” ilo lal̦ in me ej m̦õttan tampel̦ eo an ilo kõkkar. Kiiõ, rej kijejeto im el̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer ilo aer kwal̦o̦k kõn Aelõñ eo im kõm̦m̦an ri-kal̦oor kõnke Aelõñ eo an Anij ej men eo eaorõktata ippãer.​—Matu 6:33; 24:14; 28:19, 20.

10. Ta eo jar eo el̦ap rej lukkuun tõmake, im ta kallim̦ur eo renaaj lo an jejjet kũtien?

¹⁰ Ro rej uwaan jar eo el̦ap me ej el̦l̦ã jãn eñtaan eo el̦ap, rej lukkuun tõmak bwe Anij enaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõjparok er, kõnke “Eo ej jijet ioon tũroon eo enaaj erl̦o̦ke im̦õn kõppãd eo an ioer.” Kallim̦ur eo jiip ro jet rar kijoorore, enaaj kiiõ jejjet kũtien: “[Anij] enaaj kõm̦õrãik jãn mejãer dãnnin kõmjaal̦al̦ otemjej im enaaj ejjel̦o̦k bar mej, bũrom̦õj, lim̦õ im eñtaan.”​—Rev. 21:3, 4.

11-12. (1) Ãinwõt an Revelesõn 7:16, 17 kwal̦o̦k, ta jeraam̦m̦an ko rej pãd im̦aan ñan jar eo el̦ap? (2) Ta eo jiip ro jet remaroñ kõm̦m̦ane ilo iien Kwõjkwõj eo, im etke?

 ¹¹ Riit Revelesõn 7:16, 17. Ilo tõre in, ewõr jet iaan armej ro an Jeova rej eñtaan kõn aer kwõle, kõn aer iioon apañ kõn jããn ak kõn an wõr poktak im tarin̦ae ilo jikin eo rej pãd ie. Ewõr ro jet rej kalbuuj kõn tõmak eo aer. Ijoke, ro me rej uwaan jar eo el̦ap rem̦õn̦õn̦õ kõnke rejel̦ã bwe ãlikin aer el̦l̦ã im mour jãn iien ko̦kkure eo an jukjukun pãd in enana, enaaj kanooj in lõñ m̦õñã ekoba m̦õñã ko ilo kõkkar iien otemjej. Ilo iien en̦ naaj ko̦kkure jukjukun pãd in an Setan, jar eo el̦ap enaaj bõk kõjparok jãn illu eo an Anij ‘elukkuun bwil’ me enaaj lutõkl̦o̦k ioon aelõñ ko. Ãlikin an jem̦l̦o̦k eñtaan eo el̦ap, Jesus enaaj tõl ro ijin ioon lal̦ me rar el̦l̦ã im mour, ñan “dãnnin mour,” mel̦el̦ein enaaj jipañ er bwe ren maroñ bõk mour indeeo. Baj l̦õmn̦ak m̦õk: Ewõr juon an jar eo el̦ap kõjatdikdik ejejuwaan. Jãn iaan aolep pilien armej ro rar mour m̦okta, rein remaroñ jab mej ñan jidik!​—Jon 11:26.

¹² Ewõr an jiip ro jet juon kõjatdikdik ekanooj in em̦m̦an me el̦ap aer kam̦m̦oolole Jeova im Jesus kake! Kar jab kããlõt er bwe ren mour ilañ, bõtab ejjab mel̦el̦ein bwe edikl̦o̦k aer aorõk ippãn Jeova. Ro rej uwaan kumi kein ruo remaroñ nõbar Anij im Christ. Juon wãween rej kõm̦m̦ane men in ej ikijjeen aer kobal̦o̦k ilo iien Kõjota eo an Irooj.

13-14. Etke eaorõk bwe aolep ren kobal̦o̦k ilo iien Kwõjkwõjin Keememej Mej eo an Christ?

¹³ Ilo iiõ ko rej kab mootl̦o̦k, jãn aolep kajjojo 1,000 ro rej pãd ilo iien Kwõjkwõj eo, emaroñ 1 ak eiietl̦o̦k rej m̦õñã bũreet eo im idaak wain eo. Mel̦el̦ein bwe eitõn aolep eklejia ko ipel̦aakin lal̦ in, ejjel̦o̦k en̦ ej m̦õñã bũreet eo ak idaak wain eo ilo iien Kwõjkwõj eo. Enañin aolep ro rej kobal̦o̦k ilo iien Kwõjkwõj eo, ewõr aer kõjatdikdik ñan mour ijin ioon lal̦. Innem etke rej kobal̦o̦k ilo iien Kõjota eo an Irooj? Rej kobal̦o̦k kõn ejja un eo wõt unin an armej ro etal ñan iien kõm̦are eo an eo m̦õttaer. Rej kobal̦o̦k ilo iien in kõnke rekõn̦aan kwal̦o̦k aer yokwe im rejetake rippãlele ro rej m̦are. Ejja ãindeinl̦o̦k  wõt, ro rej uwaan jiip ro jet, rej kobal̦o̦k ilo iien Kwõjkwõj eo kõnke rekõn̦aan kwal̦o̦k aer yokwe im rejetake Christ im rũkkapit ro. Jiip ro jet rej bareinwõt kobal̦o̦k ñan kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol kõn katok in mour eo an Jesus, juon katok me ear kõmaroñ er ñan mour indeeo ijin ioon lal̦.

¹⁴ Juon bar un eaorõk unin an jiip ro jet pãd ilo iien Kwõjkwõj eo ej bwe ren pokake kakien eo an Jesus. Ilo iien eo Jesus ear ejaake Kõjota eo an Irooj ippãn rijjilõk ro an retiljek, ear ba ñan er: “Kom̦win wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦ane men in ilo ememej eõ.” (1 Kor. 11:23-26) Kõn men in, jiip ro jet rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kobal̦o̦k ilo iien Kõjota eo an Irooj toon wõt an wõr rũkkapit ro rej mour ijin ioon lal̦. Im jiip ro jet rej karwaineneik aolep ñan kobal̦o̦k ippãer ñan iien Kwõjkwõj eo.

15. Ewi wãween kõj kajjojo jemaroñ nõbare Anij im Christ ilo iien Kwõjkwõj eo?

¹⁵ Ilo iien Kwõjkwõj eo, epel̦l̦o̦k juon iien ñan ad nõbar Anij im Christ ilo al im jar. Katak eo me naaj kwal̦o̦ke ilo iiõ in ej, “Kam̦m̦oolol kõn Men eo Anij im Christ Rar Kõm̦m̦ane ñan Kwe!” Katak in enaaj kam̦wilal̦l̦o̦k joñan ad kam̦m̦oolol kõn Jeova im Jesus. Ilo iien eo rej leto letak bũreet eo im wain eo, enaaj juon menin kakeememej ñan ro rej pãd ilo iien in, kõn ta ko men kein rej jutak kaki—ãnbwinnin Jesus im bõtõktõkin. Jenaaj bar keememej bwe Jeova ear kõtl̦o̦k an Nejin mej kõn kõj bwe jen maroñ bõk mour. (Matu 20:28) Aolep ro rej yokwe Jemãdwõj ilañ im eo Nejin, renaaj kõn̦aan pãd ilo iien Kwõjkwõj eo.

16. Ilo wãween et ko rũkkapit ro im jiip ro jet rej ãinl̦o̦kwõt juon?

¹⁶ Oktak eo ikõtaan rũkkapit ro im jiip ro jet ejjab kõn joñan aorõkier ippãn Anij. Kumi kein jim̦or rej jokkun wõt juon ilo aer aorõk ippãn. Jejel̦ã men in kõnke ear wiaik rũkkapit ro im jiip ro jet jim̦or kõn juon wõt on̦ããn, aet mour eo an Nejin ejitõnbõro ippãn. Bõtab, oktak eo ikõtaan kumi kein ruo, ej bwe eoktak kõjatdikdik eo aer jãn doon. Kumi kein ruo rej aikuj dãpij wõt aer tiljek ñan Anij im Christ. (Sam 31:23) Keememej, juon wõt wãween an jetõb kwõjarjar eo an Anij jerbal ippãd aolep. Mel̦el̦ein bwe Jeova ej letok jetõb kwõjarjar eo an ñan kõj kajjojo ekkar ñan men eo jej aikuji.

17. Ta ko bween rũkkapit ro rej reim̦aanl̦o̦k ñani?

¹⁷ Kũrjin rũkkapit ro rejjab l̦otak tok im wõr aer kõjatdikdik ñan mour ilañ. Anij eo ej likũti kõjatdikdik in ilo bũrueer. Rej l̦õmn̦ak kõn kõjatdikdik in aer, jar kake, im rej kijooror in bõk jinõkjeej eo aer ilañ. Rejjab  jel̦ã enaaj ewi wãween ãnbwinnier ilañ. (Pil. 3:20, 21; 1 Jon 3:2) Meñe ãindein, ak rej reim̦aanl̦o̦k ñan aer nãj iioone Jeova, Jesus, enjel̦ ro, im aolep rũkkapit ro jet. Rej kijoorore aer nãj pãd ippãer ilo Aelõñ eo an Anij ilañ.

18. Ta ko jiip ro jet rej reim̦aanl̦o̦k ñani?

¹⁸ Jiip ro jet rej reim̦aanl̦o̦k ñan aer naaj mour indeeo ijin ioon lal̦. Men in ej juon kõn̦aan me epãd kadede ippãn aolep armej. (Ekl. 3:11) Rej reim̦aanl̦o̦k ñan iien eo me renaaj maroñ jipañ kõm̦m̦an bwe aolepen lal̦ in en erom juon pedetaij. Rej kijoorore iien eo renaaj maroñ ekkal m̦weer make, kõm̦m̦an aer make atake, im lale ajri ro nejier ilo aer rũttol̦o̦k im lukkuun ãjmour. (Ais. 65:21-23) Rej reim̦aanl̦o̦k ñan aer itoitak im alwõje pel̦aakin lal̦ in​—ãinwõt tol̦ ko, bul̦õn wõjke ko, im lo̦jet—​im ñan katak kõn menin kõm̦anm̦an ko rellõñ an Jeova. Men eo el̦aptata rej lukkuun m̦õn̦õn̦õ kake ej ilo aer jel̦ã bwe kõtaan eo aer ippãn Jeova enaaj kajoorl̦o̦k im epaakl̦o̦k.

19. Iien Kwõjkwõj eo ej kõpel̦l̦o̦k juon iien ta ñan kõj kajjojo, im ñããt eo naaj kõm̦m̦ane Kwõjkwõj eo ilo iiõ in?

¹⁹ Em̦õj an Jeova lel̦o̦k ñan kajjojo ri-karejar ro an me em̦õj aer ajel̦o̦k mour ko aer ñane, juon kõjatdikdik elukkuun em̦m̦an kõn ilju im jekl̦aj. (Jrm. 29:11) Kwõjkwõjin Keememej Mej eo an Christ ej kõpel̦l̦o̦k juon iien ejejuwaan ñan kõj kajjojo ñan nõbar Anij im Christ kõn men eo erro ear kõm̦m̦ane ñan kõj bwe jen maroñ bõk juon mour ejjel̦o̦k jem̦l̦o̦kin. Ejjel̦o̦k kajjitõk bwe Kwõjkwõj eo, ej iien eo eaorõktata ñan an Kũrjin ro rem̦ool koba ippãn doon. Naaj kõm̦m̦ane iien in ãlikin an tulo̦k al̦ ilo Jãdede, M̦aaj 27, 2021. Ilo iiõ in, elõñ renaaj kobal̦o̦k im pãd ilo Kwõjkwõj in eaorõk ilo jikin ko me ejjab mo̦ ñan aer kobal̦o̦k. Ebar wõr ro jet renaaj pãd ilo iien in meñe rej iioon matõrtõr im jum̦ae. Jet enaaj apañ aer kõm̦m̦ane iien Kwõjkwõj eo kõn aer pãd ilo kalbuuj. Ilo an Jeova, Jesus, im baam̦le eo an Anij ilañ reilal̦tak, kõjatdikdik bwe ilo naaj iien Kwõjkwõj eo, enaaj juon iien ekalañlõñ ñan aolep eklejia ko, kurub ko, im ro rej make iaaer!