1-3. Ta mãlejjoñ ko me remaroñ kõm̦m̦an an armej ro an Jeova jañ ak dãnnin kõmjaal̦al̦?

ÑÃÃT eo ãliktata kwaar jañ? Jet iien, ej to̦o̦r dãnnin kõmjaal̦al̦ jãn mejãd kõn ad m̦õn̦õn̦õ. Ijoke, ekkã ad jañ kõn wõt an eddo bũruod. Ñan waanjoñak, jemaroñ jañ ñe em̦õj an jako juon iaan ro nukũd ilo mej. Lorilei, juon jeid im jatid kõrã jãn Amedka ear je im ba: “Ewõr iien, joñan an l̦ap aõ metak jãn an kar jako ledik eo nejũ, ej ãinwõt ñe ejjel̦o̦k men en̦ ear maroñ kaenõm̦m̦an eõ. Ilo kar iien kein, iar l̦õmn̦ak ewi wãween aõ maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt im emmenono kõn joñan an lukkuun metak im rup bũruõ.” *

² Emaroñ bar wõr un ko jet me remaroñ kõm̦m̦an menin ad jañ. Hiromi, juon bainier jãn Jepaan, ej ba: “Ewõr iien, ij ebbweer kõn an armej ro jab kwal̦o̦k aer itoklimo ilo aõ kwal̦o̦k naan ñan er. Jet iien ej to̦o̦r dãnnin kõmjaal̦al̦ jãn meja ñe ij kajjitõk ippãn Jeova ñan jipañ eõ lo juon eo me ej pukot m̦ool eo.”

³ Ewõr ke iien kwõj bõk ejja eñjake rot kein me kar kwal̦o̦k kake itulõñ? Elõñ iaad em̦õj ad iioone wãween kein. (1 Pit. 5:9) Jekõn̦aan “karejar ñan [Jeova] ilo lañlõñ,” bõtab jemaroñ karejar ñane kõn dãnnin kõmjaal̦al̦ itok wõt jãn ad bũrom̦õj, ebbweer, ak kõn ad iioon wãween ko reppen me rej mãlejjoñe kõj ilo ad kajjioñ dãpij ad tiljek ñan Anij. (Sam 6:6, UBS; 100:2) Ewi wãween ad maroñ kijenmej ñe jej eddodo kõn eñjake rot kein?

4. Ta ko jenaaj etali ilo katak in?

⁴ Elõñ men ko jemaroñ katak jãn joñak eo an Jesus. Ewõr iien, e bareinwõt ear bõk eñjake ko me rar lukkuun jelõte im  kõm̦m̦an an “jañ.” (Jon 11:35; Luk 19:41; 22:44; Hib. 5:7) Jen etale iien kein me rar wal̦o̦k. Jenaaj bareinwõt etale jet iaan wãween ko me jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kijenjmej ium̦win jet mãlejjoñ ko me remaroñ kõm̦m̦an ad jañ.

5. Ta eo jej katak kõn Jesus jãn bwebwenato eo ilo Jon 11:32-36?

⁵ Ilo kar iien m̦õl̦o ilo 32 C.E. eo, l̦eo m̦õttan Jesus me el̦ap an epaake etan Lazerõs ear nañinmej im mej. (Jon 11:3, 14) Ekar wõr ruo jein em̦m̦aan in kõrã me etaer Meri im Marta, im Jesus ear lukkuun yokwe baam̦le in. Kõrã rein rar lukkuun bũrom̦õj kõn an mej l̦eo jatier. Ãlikin an kar Lazerõs mej, Jesus ear etal ñan bukwõn eo etan Betani, ijo Meri im Marta rar jokwe ie. Ke Marta ear roñ bwe Jesus ej itok ñan jikin in, ear m̦õkaj im etal bwe en iioone Jesus. Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan an eddodo bũruon Marta ke ej ba: “Irooj, el̦aññe kwaar pãd ijin, jatũ eban kar mej.” (Jon 11:21) Ejjabto tokãlik ke Jesus ear lo an Meri im ro jet jañ, e bareinwõt “ear jañ.”—Riit Jon 11:32-36.

6. Etke Jesus ear jañ ilo kar tõre eo?

⁶ Etke Jesus ear jañ ilo kar iien in? Juon iaan bok ko ad (Insight on the Scriptures) ej ba: “An kar mej l̦eo m̦õttan, Lazerõs, im an kar kõrã ro jein Lazerõs lukkuun bũrom̦õj ear kõm̦m̦an bwe en ‘eddotok bũruon Jesus im bwe en jañ.’” * Jesus emaroñ kar l̦õmn̦ak kõn joñan an kar Lazerõs eñtaan ke ear nañinmej im wãween an kar Lazerõs eñjake ke ear lo bwe ej pojakin mej. Ejjel̦o̦k pere bwe Jesus ear bareinwõt jañ ke ear lo joñan an kar Meri im Marta bũrom̦õj kõn l̦eo jatier. El̦aññe em̦õj am̦ luuji juon jeram̦ eo el̦ap am̦ epaake ak juon iaan ro ilo baam̦le eo am̦, ejjel̦o̦k pere bwe em̦õj am̦ bõk eñjake rot kein. Lõmn̦ak kõn jilu men ko kwõmaroñ katak jãn iien in.

7. Ta eo jej katak kõn Jeova jãn an kar Jesus jañũti ro m̦õttan?

⁷Jeova emel̦el̦e kõn eñjake ko am̦. Jesus “ej lukkuun ãinwõt” Jemãn. (Hib. 1:3) Ilo iien ko  Jesus ear jañ, ej bareinwõt kaalikkar eñjake ko an Jemãn. (Jon 14:9) El̦aññe kwõj bũrom̦õj kõn an jako ak mej juon eo ejitõnbõro ippam̦, kwõmaroñ tõmak bwe Jeova ejjab baj loe wõt am̦ bũrom̦õj ak el̦ap an bar bũrom̦õj kake eok. Ekõn̦aan kaenõm̦m̦an bũruom̦.​—Sam 34:18; 147:3.

8. Etke jemaroñ tõmak im lõke bwe Jesus enaaj kõjerkakpejeik ro rejitõnbõro ippãd?

⁸Jesus ekõn̦aan kõjerkakpejeik ro rejitõnbõro ippam̦. M̦okta jãn an kar jañ, Jesus ear kaalikkar ñan Marta im ba: “Jatũm̦ enaaj bar mour.” Im Marta ear tõmake Jesus. (Jon 11:23-27) Ãinwõt juon ri-karejeran Jeova me etiljek, ejjel̦o̦k pere bwe Marta ear jel̦ã kõn an kar ri-kanaan Ilaija im Ilaisha kar kõjerkakpejeik jet armej ro ilo elõñ iiõ ko remootl̦o̦k. (1 Kñ. 17:17-24; 2 Kñ. 4:32-37) Im emaroñ kar bar roñ kõn an kar Jesus kar kõjerkakpejeik armej ro. (Luk 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Kwe bareinwõt kwõmaroñ tõmak bwe kwõnaaj bar lo ro rejitõnbõro ippam̦ me em̦õj aer jako ilo mej. An kar Jesus jañ ak kõmjaal̦al̦ ke ear kaenõm̦m̦an ro m̦õttan me rar bũrom̦õj, ej kam̦ool bwe elukkuun kõn̦aan kõjerkakpejeik ro remej!

9. Ãinwõt Jesus, ewi wãween am̦ maroñ jipañ ro rej bũrom̦õj? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁹Kwõmaroñ jipañ ro im rej bũrom̦õj. Jesus ear jab baj jañ wõt ippãn Marta im Meri ak ear bareinwõt roñjake aer kõnono im kaenõm̦m̦an er. Jemaroñ bar kõm̦m̦ane ejja wãween in wõt ñan ro rej bũrom̦õj. Dan, juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia me ej jokwe ilo Aujtõrelia, ej ba: “Ãlikin an kar mej kõrã eo ippa, iar aikuj jipañ. Jejjo iaan rippãlele ro rar kõpel̦l̦o̦k iien ko aer ñan aer baj roñjake wõt aõ kõnono raan im boñ. Rar kõtl̦o̦k aõ kwal̦o̦k aõ bũruom̦õj, im rar jab jook kõn aõ jañ ak kõn dãnnin kõmjaal̦al̦ ko aõ. Rar bareinwõt jipañ ilo elõñ wãween ko ãinwõt, aer karreoik wa eo waaõ, kaikujkuj tok ñan ña, im kõmat tok kijõ ilo iien ko me ijjab maroñ make kõm̦m̦ani men kein. Ear bareinwõt iukkutkut aer jar ippa. Rar kam̦ool bwe rej ro jera im jeiũ kab jatũ me rem̦ool me rar ‘l̦otak bwe ren rijjipañ ilo iien jorrããn.’”​—JK. 17:17.

10. Iien ak tõre ta eo me bokin Luk 19:36-40 ej kwal̦o̦k kake?

¹⁰ Jesus ear tõparl̦o̦k Jerusalem ilo Nisan 9, 33 C.E. eo. Ke ej epaakel̦o̦k jikin in, juon jarlepju in armej rar kuktok ippãn doon im rar erl̦o̦ki kopã ko aer im̦aan Jesus ilowaan ial̦ eo ñan kwal̦o̦k aer kile e ãinwõt Kiiñ eo aer. Ear juon iien elukkuun kam̦õn̦õn̦õ. (Riit Luk 19:36-40.) Eñin unin ri-kal̦oor ro an remaroñ kar jab kõtmãne kõn men eo tok juon me ear wal̦o̦k. Jeje ko rej ba: “Ke ear epaakel̦o̦k Jerusalem, ear kalimjeke im ear jañ.” Kõn dãnnin kõmjaal̦al̦, Jesus ear kanaan ak kwal̦o̦k kõn wãween ko renana me rej pojakin wal̦o̦k ñan armej ro ilo Jerusalem.​—Luk 19:41-44.

11. Etke Jesus ear jañũt armejin Jerusalem?

¹¹ Ear metak ak eddo bũruon Jesus meñe kar kwal̦o̦k karwainene eo emããn̦ãn̦ ñane ilo tõre eo, kõnke ear jel̦ã bwe enañin aolep armejin aelõñ eo an ak ri-Ju ro, em̦õj kadede aer kaalikkar aer m̦akoko in naaj em̦m̦akũt ak eo̦roñ ennaan eo em̦m̦an an Aelõñ eo. Eñin unin, Jerusalem enaaj kar jepeepl̦o̦k, im jabdewõt jãn iaan ri-Ju ro me enaaj kar deor jãn iien ko̦kkure eo an jikin in, eokwe naaj bõke bwe en juon ri-kõm̦akoko. (Luk 21:20-24) Ekabũrom̦õjm̦õj bwe ãinwõt an kar Jesus ba, elõñ wõt iaan armej ro rar kõjekdo̦o̦ne. Ewi wãween an armej ro ilo jikin eo kwõj jokwe ie em̦m̦akũt ñan ennaan eo an Aelõñ eo? El̦aññe jejjo wõt rej m̦õn̦õn̦õ in eo̦roñ ak em̦m̦akũt ilo am̦ kate eok ñan katakin er kõn m̦ool eo, innem ta eo kwõmaroñ katak jãn an  kar Jesus jañ ak kõmjaal̦al̦? L̦õmn̦ak kõn bar jilu men ko jet me jemaroñ bar katak jãni.

12. Ta eo jemaroñ katak kõn Jeova jãn an kar Jesus jañ ak kõmjaal̦al̦ kõn ro ri-turin?

¹²Jeova ej kea kake armej ro. Dãnnin kõmjaal̦al̦ ko an Jesus rej kakeememej kõj kõn joñan an Jeova kea kõn armej ro. “Ejjab kõn̦aan bwe jabdewõt en jako, ak ekõn̦aan bwe aolep ren ukel̦o̦k.” (2 Pit. 3:9) Rainin jej kaalikkar bwe jej yokwe ro ri-turid ilo ad wõnm̦aanl̦o̦k wõt im lukkuun kate kõj ñan kajjioñ tõpar bũrueer kõn ennaan eo em̦m̦an.​—Matu 22:39. *

13-14. Ewi wãween an kar Jesus kwal̦o̦k tũriam̦o ñan armej, im ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k ad kwal̦o̦k kadkad in?

¹³Jesus ear lukkuun kate ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Ear kwal̦o̦k an yokwe armej ro ilo an kar wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katakin er ilo jabdewõt iien epel̦l̦o̦k. (Luk 19:47, 48) Ta eo ear kõm̦akũti ñan kõm̦m̦ane men in? Jesus ear tũriam̦okake er. Ewõr iien, joñan an kar lõñ ro rar kõn̦aan roñjake katak ko an “ekar ejjel̦o̦k iien aereañ ri-kal̦oor ro an m̦õñã.” (Mark 3:20) Ear bareinwõt kõm̦m̦an iien ñan er ilo boñ—juon iien me ekar em̦m̦anl̦o̦k ñan juon iaan ro rej roñjake e. (Jon 3:1, 2) Elõñ iaan ro me rar roñjake Jesus ilo m̦okta, rar jab erom ri-kal̦ooran. Bõtab ear lukkuun lõt an kwal̦o̦k kõn ennaan eo em̦m̦an ñan aolep ro me ear kwal̦o̦k naan ñan er. Rainin jekõn̦aan bwe aolep armej ren maroñ roñ kõn ennaan eo em̦m̦an. (Jrb. 10:42) Ñan tõpare mejãnkajjik in, jemaroñ aikuj in ukot wãween ad kwal̦o̦k naan.

¹⁴M̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦an ukoktak ko me rej menin aikuj. Ñe jejjab kwal̦o̦k naan ilo iien ko reokkõtaktak jãn doon, jemaroñ jab tõpar ro me remaroñ kõn̦aan roñjake ennaan eo em̦m̦an. Juon bainier etan Matilda ej ba: “Kõm̦ro l̦eo ippa jej kajjioñ jibadek armej ro ilo iien ko reokkõtaktak jãn doon. Ilo jibboñtata, kõm̦ro ej kwal̦o̦k naan ilo jikin peejnej ko. Ilo raelep, ñe elõñ rej pãd ilo ial̦ ko ak rej itoitak, kõmij kõjerbal wabwilbwil. Im ñe ej jotal̦o̦k, kõm̦ro ej lo bwe el̦apl̦o̦k am̦ro maroñ lo armej ro ilo m̦õko im̦weer.” Ijello̦kun ad eddãp wõt ñan juon jikejuul̦ me em̦m̦an ñan kõj, jej aikuj  in m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦an ukoktak ilo jikejuul̦ ko ad bwe jen maroñ kwal̦o̦k naan ilo iien ko me jemaroñ ellolo armej. El̦aññe jenaaj ãindein, jemaroñ lõke bwe enaaj buñbũruon Jeova.

15. Ta eo ear wal̦o̦k ilo boñõn eo ãliktata in an kar Jesus mour, ãinwõt an wal̦o̦k ilo Luk 22:39-44?

¹⁵ Ke ej boñ ilo kar Nisan 14, 33 C.E. eo, Jesus ear etal ñan jikin kallib in Getsemane. Ilo ijin ear lutõkl̦o̦k bũruon ñan Jeova. (Riit Luk 22:39-44.) Ilo kar awa kein relukkuun pen, Jesus ear “akwel̦ap . . . ilo juon ainikien el̦ap im kõn dãnnin kõmjaal̦al̦.” (Hib. 5:7) Ta eo Jesus ear jar kake ilo boñõn eo ãliktata mokta jãn an kar mej? Ear jar im kajjitõk bwe Jeova en lel̦o̦k kajoor bwe en maroñ dãpij an tiljek ñane im ñan kõm̦anm̦an Ankilaan. Ke Jeova ear roñ an eo Nejin lukkuun bũrom̦õj im metak ke ej jar, ear jilkinl̦o̦k juon enjel̦ bwe en kõkajoore.

16. Etke Jesus ear lukkuun inepata ak bũrom̦õj ke ear jar ilo jikin kallib in Getsemane?

¹⁶ Ejjel̦o̦k pere bwe Jesus ear jañ ke ear pãd ilo jikin kallib in Getsemane kõnke ear lukkuun inepata im bũrom̦õj kõn aer nãj watõke ãinwõt juon eo ear bũl̦aajpiim ak kattoone etan Anij. Ear bar kile joñan an l̦ap eddo eo ippãn​—ñan jojomare etan Jemãn. El̦aññe kwõj iioone juon wãween epen me emaroñ kõm̦m̦an bwe en pen ñan am̦ dãpij am̦ tiljek ñan Jeova, ta eo kwõmaroñ katak jãn an kar Jesus jañ ak kõmjaal̦al̦? L̦õmn̦ak kõn men kein jilu jemaroñ bar katak.

17. Ta eo jemaroñ katak kõn Jeova jãn an kar uwaake an Jesus lukkuun akwel̦ap ilo an jar jãn bũruon?

¹⁷Jeova ej roñjake akwel̦ap ko am̦. Jeova ear eo̦roñe akwel̦ap ko an Jesus. Etke? Kõnke men eo el̦aptata an kar Jesus l̦õmn̦ake ej an dãpij wõt an tiljek ñan Jemãn im ñan jojomare ãt eo Etan. El̦aññe men eo el̦aptata ad l̦õmn̦ake ej ñan dãpij wõt ad tiljek ñan Jeova im jojomare etan, enaaj uwaake kõj ilo ad jar im kajjitõk jipañ.​—Sam 145:18, 19.

18. Ilo wãween et Jesus ej ãinwõt juon jerad me emel̦el̦e kõn eñjake ko ad?

¹⁸Jesus emel̦el̦e kõn eñjake ko am̦. Ñe jej iioon burom̦õj ak elukkuun l̦ap ad inepata, jelukkuun m̦õn̦õn̦õ ñe jej bõk kaenõm̦m̦an jãn juon jerad me emel̦el̦e kõn eñjake ko ad, el̦aptata ñe eo jerad em̦õj an iiooni wãween ko me  rej ãinl̦o̦kwõt men ko jej iiooni. Jesus ej juon jeran ãinwõt in. Emel̦el̦e kõn m̦õjn̦o̦ ko ad, im enaaj kõm̦m̦an bwe jen kab bõk jipañ eo jej aikuji “ilo iien eo ejejjet.” (Hib. 4:15, 16) Ãinwõt an kar Jesus m̦õn̦õn̦õ in bõk jipañ jãn juon enjel̦ ilo kar jikin kallib in Getsemane, jej aikuj in bar m̦õn̦õn̦o in bõk wãween jipañ ko me Jeova ej litok ñan kõj, emaroñ jãn bok ko ad, pijain alwõj ko ad, katak ko, ak jãn an kar juon em̦m̦aan me ej lale eklejia ak juon eo erũtto ilo tõmak kar itok im lotok kõj.

19. Ewi wãween am̦ maroñ bõk kõkajoor ñe kwõj iioone juon wãween epen me ej mãlejjoñe am̦ tiljek ñan Anij? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹⁹Jeova enaaj lewaj “aenõm̦m̦an eo jãn Anij.” Ewi wãween an nãj Jeova kõkajoore kõj? Ñe jej jar, jenaaj bõk “aenõm̦m̦an eo jãn Anij, eo el̦ap jãn jel̦ã otemjej.” (Pil. 4:6, 7) Aenõm̦m̦an eo me ej itok jãn Jeova ej kaenõm̦m̦ane bũruod im l̦õmn̦ak ko ad. L̦õmn̦ak kõn an m̦ool men in jãn joñak eo an juon jeid im jatid kõrã etan Luz. Ej ba: “Ekkã aõ bõk eñjake eo bwe imake iaõ. Ewõr iien, eñjake kein rej kõm̦m̦an aõ l̦õmn̦ak bwe Jeova ejjab yokwe eõ. Bõtab ñe ij bõk eñjake kein, ij m̦õkaj im kwal̦o̦k ñan Jeova eñjake ko aõ. Jar ej jipañ eõ bwe in maroñ jel̦ã anjo̦ ioon eñjake ko aõ.” Ãinwõt an bwebwenato eo an kõrã in jeid im jatid kwal̦o̦k, jemaroñ bõk kaenõm̦m̦an jãn ad jar.

20. Ta ko jaar katak jãn dãnnin kõm̦jaal̦al̦ ko an Jesus?

²⁰ El̦ap ad katak im bõk kaenõm̦m̦an jãn dãnnin kõmjaal̦al̦ ko an Jesus! Men in ej kakeememej kõj ñan jipañ im kõketake ro m̦õttad me rebũrom̦õj im ñan lõke bwe Jeova im Jesus renaaj jipañ im rejetake kõj ñe jeluuji juon eo ejitõnbõro ippãd ilo mej. El̦ap an men in kõm̦akũt kõj ñan kõn̦aan kwal̦o̦k tũriam̦o ñe jej kwal̦o̦k naan im katakin kõnke Jeova Anij im Jesus Christ rej kwal̦o̦k kadkad in eaiboojoj. Im jej bõk kaenõm̦m̦an ilo ad jel̦ã bwe Jeova im eo Nejin me ejitõnbõro ippãn remel̦el̦e kõn eñjake ko ad, rej tũriam̦okake m̦õjn̦o̦ ko ad, im rekõn̦aan jipañ kõj ñan kijenmej. Jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jerbali men ko ej kab m̦õj ad katak kaki m̦ae iien ejejjet raan eo Jeova enaaj kajejjet kallim̦ur eo an elukkuun em̦m̦an ñan “kõm̦õrãik jãn [mejãd] dãnnin kõmjaal̦al̦ otemjej”!​—Rev. 21:4.