1. M̦okta jãn an kar rijjilõk Piter mej, kar kõm̦akũt e ñan an ta?

 RIJJILÕK Piter ear tiljek ilo an karejar ñan Jeova ium̦win elõñ iiõ ko. Ear pãd ippãn Jesus ilo iien kwal̦o̦k naan eo an, ear jino jerbalin kwal̦o̦k naan eo ñan ri-aelõñ ko, im ear bareinwõt erom juon iaan ro rej lale aolep eklejia ko ilo tõre eo. Ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k mour eo an ke ear jel̦ã bwe m̦õttan jidik enaaj mej, Jeova ear bar lel̦o̦k ñane jet jerbal ko bwe en kõm̦m̦ani. Ilo enañin 62 l̦o̦k ñan 64 C.E., kar kõm̦akũt e ñan je ruo lõta ko—bokin 1 im 2 Piter me rej pãd ilo Baibõl̦ eo. Kar kõjatdikdik eo an Piter bwe lõta kein renaaj jipañ Kũrjin ro ãlikin an mej.—2 Pit. 1:​12-15.

2. Etke elukkuun jejjet iien eo Piter ear je lõta ko an?

² Piter ear je lõta ko an ilo juon tõre rũttõmak ro m̦õttan rar “eñtaan kõn elõñ kain mãlejjoñ ko.” (1 Pit. 1:6) Em̦m̦aan ro renana rar kajjioñ kowõnm̦aanl̦o̦k katak ko reriab im m̦anit ko rettoon ilo eklejia eo. (2 Pit. 2:​1, 2, 14) Im m̦õttan jidik Kũrjin ro me rej jokwe ilo Jerusalem renaaj kar iioon “jem̦l̦o̦kin men otemjej”—ak an Jerusalem naaj jeepepl̦o̦k im an rũttarin̦ae ro an Rom lukkuun ko̦kkure jukjukun pãd eo an ri-Ju ro. (1 Pit. 4:7) Ejjel̦o̦k pere bwe lõta ko an Piter rar jipañ Kũrjin ro ñan lale ta ko remaroñ kõm̦m̦ani ñan kijenmej ium̦win mãlejjoñ ko rej iiooni, im bar pojak ñan mãlejjoñ ko renaaj iiooni ilo raan ko rej pãd im̦aan. b

3. Etke ej juon men em̦m̦an ñan etale lõta ko ruo an Piter?

³ Meñe Piter ear je lõta ko an ñan Kũrjin ro ilo tõre ko an rijjilõk ro, ak Jeova ear kõm̦m̦an bwe lõta kein ren m̦õttan Naan eo An. Innem jemaroñ bar bõk tokjãn jãn lõta kein. (Rom 15:4) Ãinwõt Kũrjin ro etto, jej bareinwõt jokwe ilo juon lal̦ me eobrak kõn m̦anit ko rettoon im jej bar iiooni mãlejjoñ ko me  remaroñ kõm̦m̦an bwe en pen ad karejar ñan Jeova. Ejjab men in wõt, ak ejjabto jãn kiiõ jenaaj iioon juon eñtaan me el̦apl̦o̦k jãn eñtaan eo me ri-Ju ro rar iioone. Jej lo naanin kakeememej ko me relukkuun aorõk ilo lõta ko ruo an Piter. Naanin kakeememej kein renaaj jipañ kõj ñan ekkõl im kõttar wõt raan eo an Jeova, anjo̦ ioon ad mijak armej, im ñan lukkuun yokwe doon. Naan kein remaroñ bareinwõt jipañ em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo ñan lo tõprak ilo aer lale im kõjparok ro ilo eklejia eo.

4. Ãinwõt an wal̦o̦k ilo 2 Piter 3:​3, 4, ta eo emaroñ kam̦õjn̦o̦ikl̦o̦k tõmak eo ad?

⁴ Jej pãd ibwiljin armej ro me rejjab tõmak kõn ta eo Baibõl̦ ej ba kõn ilju im jekl̦aj. Ri-jum̦ae ro remaroñ kajjirere kake kõj kõnke ium̦win elõñ iiõ ko in ad ba bwe enaaj itok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in. Joñan, jet iaan ri-jum̦ae rein rej ba bwe eban itok. (Riit 2 Piter 3:​3, 4.) El̦aññe jej roñ l̦õmn̦ak kein jãn juon eo jej kwal̦o̦k naan ñane, juon eo jej jerbal ippãn, ak juon iaan ro ilo baam̦le eo ad, men in emaroñ kam̦õjn̦o̦ikl̦o̦k tõmak eo ad. Piter ear kwal̦o̦k ta eo emaroñ jipañ kõj.

5. Ta eo enaaj jipañ kõj ñan bõk l̦õmn̦ak eo ejim̦we kõn jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in? (2 Piter 3:​8, 9)

⁵ Ñan ro jet, emaroñ ãinwõt ñe erum̦wij an Jeova kõjem̦l̦o̦k jukjukun pãd in enana. Bõtab naan ko an Piter remaroñ jipañ kõj ñan bõk l̦õmn̦ak eo ejim̦we, im remaroñ kakeememej kõj bwe wãween an Jeova watõk iien el̦ap an oktak jãn wãween an armej ro watõk iien. (Riit 2 Piter 3:​8, 9.) Ippãn Jeova juon to̦ujin iiõ ej ãinwõt juon raan. El̦ap an Jeova meanwõd im kijenmej kõnke ejjab kõn̦aan bwe jabdewõt en jako. Ijoke, ñe raan eo an ej itok, enaaj jem̦l̦o̦k jukjukun pãd in. Ej juon jeraam̦m̦an el̦ap ñan ad maroñ kõjerbale iien in edik kiiõ ñan kwal̦o̦k naan ñan armej ro ipel̦aakin lal̦ in.

6. Ewi wãween jemaroñ “keememej wõt” raan eo an Jeova? (2 Piter 3:​11, 12)

⁶ Piter ej rõjañ kõj ñan “keememej wõt” raan eo an Jeova. (Riit 2 Piter 3:​11, 12.) Ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦ane men in? Eokwe, ej juon men em̦m̦an el̦aññe jej kate kõj kajjojo raan ñan kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn jeraam̦m̦an ko jenaaj bũki ilo lal̦ eo ekããl. Pijaikl̦o̦k an erreo mejatoto eo kwõj menonoiki, m̦õñã ekkan ko reuõne, am̦ karwaineneiktok ro rejitõnbõro ippam̦ me rej kab jerkakpeje, im am̦ katakin armej ro rar mour ilo iien ko etto kõn kanaan ko ilo Baibõl̦ me rar jejjet kũtieer. Am̦ kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men kein enaaj jipañ eok ñan ekkõl im kõttar wõt raan eo an Jeova im lukkuun tõmak bwe enaaj itok jem̦l̦o̦kin. Kõnke “em̦õj [ad] jel̦ãl̦o̦k im̦aan kõn” men ko renaaj wal̦o̦k ilju im jekl̦aj, jeban “jebwãbwe” kõn naanin riab ko ro jet rej kwal̦o̦ki.—2 Pit. 3:17.

7. Ewi wãween mijak armej emaroñ jelõt kõj?

⁷ Kõnke jejel̦ã bwe m̦õttan jidik raan eo an Jeova enaaj itok, jej kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kwal̦o̦k ennaan eo em̦m̦an ñan ro jet. Bõtab jet iien, jemaroñ ãliklik ak mijak in kwal̦o̦k naan. Etke? Kõnke jet iien jej kõtl̦o̦k bwe mijak armej en kabõjrak kõj. Eñin men eo ear wal̦o̦k ñan Piter. Ilo boñõn eo kar ekajete Jesus, Piter ear mijak in kwal̦o̦k bwe ej juon iaan ri-kal̦oor ro an Jesus im elõñ alen an kar kaarmejjeteik e. (Matu 26:​69-75) Bõtab, Piter ear maroñ anjo̦ ioon mijak in an im tokãlik ear maroñ ba: “Kom̦win jab mijak men eo rej mijake, im lõl̦ño̦ñ.” (1 Pit. 3:14) Naan ko an Piter rej kaalikkar im kaenõm̦m̦an kõj bwe jemaroñ anjo̦ ioon ad mijak armej.

8. Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan anjo̦ ioon ad mijak armej? (1 Piter 3:15)

 ⁸ Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan anjo̦ ioon ad mijak armej? Piter ej ba ñan kõj: “Ilo bũruomi, kom̦win kile Christ bwe ej Irooj im eokkwõjarjar.” (Riit 1 Piter 3:15.) Juon wãween jemaroñ kõm̦m̦ane men in ej ikijjeen ad kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn an Jesus Christ irooj ãinwõt Kiiñ eo ad im bwe el̦ap an kajoor. El̦aññe kwõj ikkũm̦kũm̦ ak mijak in kwal̦o̦k naan ñan ro jet ilo juon iien epel̦l̦o̦k ñan eok, keememej Kiiñ eo ad. Pijaikl̦o̦k e ilo an irooj ilañ ippãn elõñ to̦ujin enjel̦ ro. Keememej bwe “em̦õj kõmaroñ [e] ioon men otemjej ilo lañ im ioon lal̦” im bwe enaaj “pãd [ippam̦] iien otemjej, ñan jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in.” (Matu 28:​18-20) Piter ej rõjañ kõj bwe jen “pojak iien otemjej” ñan jojomare tõmak eo ad. Kokõn̦aan ke kwal̦o̦k naan ilo jikin jerbal, jikin jikuul̦, ak ilo bar juon iien em̦m̦antok? L̦õmn̦ak m̦okta kõn ñããt eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane men in, innem kõppojakl̦o̦k im̦aan kõn ta ko kwõnaaj ba. Jar ñan Jeova bwe en lewaj ñan eok peran, im lõke bwe enaaj jipañ eok anjo̦ ioon mijak armej.—Jrb. 4:29.

9. Ilo juon iien, ewi wãween an kar Piter likjab in kwal̦o̦k yokwe? (Bar lale pija eo.)

⁹ Piter ear katak kilen kwal̦o̦k yokwe. Ekar pãd ilo iien eo Jesus ear ba: “Ij lewaj ñan kom̦ juon kien ekããl, kom̦win yokwe doon. Ãinwõt  aõ kar yokwe kom̦, ãindein kom̦win bar yokwe doon.” (Jon 13:34) Meñe ãindein, ak juon iien tokãlik Piter ear m̦akoko in m̦õñã ippãn ri-aelõñ ko jein im jatin kõnke ear mijak Kũrjin ro me rej ri-Ju. Rijjilõk Paul ear ba bwe “etao” men eo Piter ear kõm̦m̦ane. (Gal. 2:​11-14) Piter ear m̦õn̦õn̦õ in eo̦roñ naanin kajjim̦we in im ear katak jãne. Ilo lõta ko an ruo jim̦or, ear lukkuun kaalikkar bwe jejjab aikuj eñjake wõt ad yokwe ro jeid im jatid ak jej aikuj bareinwõt kwal̦o̦k ad yokwe er.

10. Ta eo enaaj jipañ kõj ñan kwal̦o̦k bwe jej ‘m̦ool ilo ad yokwe ro jeid im jatid’? Jouj im kõmel̦el̦e. (1 Piter 1:22)

¹⁰ Piter ej ba bwe jej aikuj ‘m̦ool ilo ad yokwe ro jeid im jatid.’ (Riit 1 Piter 1:22.) Enaaj wõr yokwe rot in ippãd el̦aññe jej kate kõj ñan “pokake m̦ool eo.” M̦ool in ej kitibuj an ‘Anij jab kalijekl̦o̦k.’ (Jrb. 10:​34, 35) Jejjab maroñ ba bwe jej pokake kien eo an Jesus kõn yokwe el̦aññe jej kwal̦o̦k yokwe ñan jet ilo eklejia eo ak ñan ro jet jejjab kwal̦o̦k yokwe ñan er. Em̦ool bwe emaroñ wõr ro jeid im jatid me jej epaakel̦o̦k er jãn ro jet, ãinwõt kar Jesus. (Jon 13:23; 20:2) Bõtab, Piter ej kakeememej kõj bwe jej aikuj lukkuun kate kõj ñan “yokwe” aolep ro jeid im jatid kõnke er aolep rej m̦õttan baam̦le eo ad ilo tõmak.—1 Pit. 2:17.

11. Ta mel̦el̦ein ñe jej “kanooj yokwe doon jãn [bũruod]”?

¹¹ Piter ear rõjañ kõj ñan “kanooj yokwe doon jãn [bũruod].” Ilo mel̦el̦e kein Piter ear kwal̦o̦ki, ñan ad “kanooj” yokwe doon ej mel̦el̦ein bwe jen yokwe juon armej meñe emaroñ pen ñan kõj. Ñan waanjoñak, ta el̦aññe juon jeid im jatid ej kõmetak ak kainepataik kõj? Ilo jinoin, jemaroñ kõn̦aan kõm̦m̦an ñan e ilo wãween an kar kõm̦m̦an ñan kõj ijello̦kun ad kwal̦o̦k yokwe. Ijoke, Piter ear katak jãn Jesus bwe l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an rot kein rejjab kabuñbũruon Anij. (Jon 18:​10, 11) Piter ear je im ba: “Kom̦win jab ukot nana kõn nana ak kõnanaik ro rej kõnanaik kom̦. Ijello̦kun ami ãindein, kom̦win ukotl̦o̦k kõn juon menin jeraam̦m̦an.” (1 Pit. 3:9) Ñe kwõj kanooj yokwe ro jeim̦ im jatũm̦, kwõnaaj jouj ñan er meñe remaroñ kar kõmetak eok.

12. (1) Ad lukkuun yokwe doon enaaj bar kõm̦akũt kõj ñan ta? (2) Ãinwõt an wal̦o̦k ilo pijain alwõj eo etan Preserve the Precious Gift of Unity, ta eo kokõn̦aan kate eok ñan kõm̦m̦ane?

¹² Ilo lõta eo an kein kajuon, Piter ear kõjerbale naan kein, “lukkuun yokwe doon.” Kain yokwe rot in ejjab kalbubu jejjo wõt jerawiwi, ak ej kalbubu “elõñ jerawiwi” ko. (1 Pit. 4:8) Bõlen Piter ear keememej tok iien eo Jesus ear katakin e kõn mel̦el̦ein ad jol̦o̦k an doon bõd elõñ iiõ ko m̦oktal̦o̦k. Ilo iien eo, Piter emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe elukkuun jouj kõn an m̦õn̦õn̦õ in jol̦o̦k an eo jein ak jatin bõd “jimjuon alen.” Bõtab Jesus ear katakin e—im bareinwõt kõj—ñan jol̦o̦k an ro jet bõd “77 alen,” mel̦el̦ein ejjab aikuj jem̦l̦o̦k ad jol̦o̦k an ro jet bõd. (Matu 18:​21, 22) El̦aññe kwõj kile bwe epen am̦ jerbale naanin kakapilõk in, jab ebbweer! Ewõr iien aolep ri-karejar ro an Jeova me rejjab weeppãn epen aer jol̦o̦k an ro jet bõd. Men eo eaorõk kiiõ ej bwe kwõn kate eok joñan wõt am̦ maroñ ñan jol̦o̦k an eo jeim̦ ak jatũm̦ bõd im kõm̦m̦an aenõm̦m̦an ippãn. c

13. Ta eo emaroñ kõm̦m̦an bwe en pen an em̦m̦aan ro rej lale eklejia jabõte ak lale ro jeier im jatier?

¹³ Ejjel̦o̦k pere bwe Piter ejjãmin kar mel̦o̦kl̦o̦k ta eo Jesus ear ba ñane ãlikin an kar Jesus jerkakpeje, ke ear ba: “Kwõn lale jiip ko nejũ reddik.” (Jon 21:16) El̦aññe kwõj juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia, kwõjel̦ã bwe naanin tõl in ej bareinwõt jerbal ñan kwe. Bõtab  jet iien emaroñ pen ñan am̦ pukot iien ñan kõm̦m̦ane jerbal in el̦ap an aorõk. Em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej aikuj m̦okta lale im kabwe aikuj ko an baam̦le ko aer ilo kanniõk, eñjake, im ilo tõmak. Rej bareinwõt tõl ilo jerbalin kwal̦o̦k naan im rej kõpooji im kwal̦o̦k katak ko aer ilo iien kweilo̦k ko im kweilo̦k ko rel̦l̦ap. Im jet iaaer ewõr aer eddo ñan jipañ im jerbal ilo kumi eo ej loloodjake ro renañinmej (Hospital Liaison Committee) ak ilo jerbalin ekkal (Local Design/Construction Department). Aet, em̦m̦aan rein me rej lale eklejia ko relukkuun poub!

14. Ta eo emaroñ lujur em̦m̦aan ro rej lale eklejia ñan lale im jabõte ro ilo eklejia eo? (1 Piter 5:​1-4)

¹⁴ Piter ear rõjañ em̦m̦aan ro rej lale eklejia bwe ren “ãinwõt jabõt ro ñan bwij eo an Anij.” (Riit 1 Piter 5:​1-4.) El̦aññe kwõj juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia, jejel̦ã bwe kwõlukkuun yokwe ro jeim̦ im jatũm̦ im kokõn̦aan lale im jabõte er. Meñe ãindein, ak jet iien kwõmaroñ eñjake bwe kõn am̦ lukkuun poub ak lukkuun m̦õk ejjel̦o̦k am̦ maroñ ñan kajejjete jerbal in. Ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane? Lutõkl̦o̦k bũruom̦ im kwal̦o̦k aolep inepata ko am̦ ñan Jeova. Piter ear je im ba: “El̦aññe jabdewõt ej jerbal ñan jipañ ro jet, en kõm̦m̦ane kõn kajoor eo Anij ej lel̦o̦k ñane.” (1 Pit. 4:11) Ro jeim̦ im jatũm̦ remaroñ iiooni apañ ko me reban lukkuun jako ilo jukjukun pãd in enana. Bõtab keememej bwe el̦apl̦o̦k an “jabõt eo el̦ap,” Jesus Christ, maroñ jipañ er jãn jabdewõt armej. Emaroñ kõm̦m̦ane men in rainin im bareinwõt ilo lal̦ eo ekããl. Men eo wõt Anij ej kajjitõk ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia ej ñan yokwe ro jeier im jatier, lale im jabõte er, im ñan kõm̦m̦ane juon “joñak em̦m̦an ñan ro ilo bwij eo.”

15. Ewi wãween an juon em̦m̦aan ej lale eklejia jabõte bwij eo? (Bar lale pija eo.)

¹⁵ William, juon eo eto an jerbal ãinwõt juon em̦m̦aan ej lale eklejia, ej lukkuun mel̦el̦e kõn joñan an aorõk jerbalin lale ak jabõte ro ilo eklejia eo. Ilo iien eo ear wal̦o̦k nañinmej eo el̦ap COVID-19, e im em̦m̦aan ro jet rej lale eklejia rar pepe bwe ej juon menin aikuj ñan aer tõpar aolep ro rej pãd ilo kumi ko aer kajjojo wiik. Ej kõmel̦el̦e etke rar kõm̦m̦ane men in, ej ba: “Elõñ iaan ro jeid im jatid remake iaaer ilo m̦õko im̦weer im men in emaroñ kar kõm̦m̦an bwe ren l̦õmn̦ak kõn men ko rekabbweerer.” Ñe juon jeid im jatid ej iioon apañ ko, William ej lukkuun roñjake bwe en maroñ jel̦ã ta eo rej inepata kake im ta ko rej aikuji. Tokãlik, ej pukot  katak ko ak pijain alwõj ko ilo weepjait eo ad me emaroñ jipañ er. Ej ba: “Jerbalin jabõte bwij eo ej juon men el̦apl̦o̦k an aorõk ñan ad kõm̦m̦ane jãn kar m̦okta. Jej lukkuun kate kõj ñan jipañ armej ro ñan katak kõn Jeova; innem jej aikuj bar lukkuun kate kõj ñan jabõte im lale bwij eo, im jipañ jiip ro an Jeova bwe ren pãdwõt ilo m̦ool eo.”

16. Ilo wãween et jemaroñ jerbali men ko jaar katak kaki jãn lõta ko ruo an Piter?

¹⁶ Em̦õj ad etale jejjo wõt iaan men ko jemaroñ katak kaki jãn lõta ko ruo an Piter. Bõlen em̦õj am̦ kile jet wãween ko ippam̦ me kokõn̦aan kakõm̦anm̦anl̦o̦k. Ñan waanjoñak, kokõn̦aan ke kal̦apl̦o̦k am̦ kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn jeraam̦m̦an ko renaaj wal̦o̦k ilo lal̦ eo ekããl? Em̦õj ke am̦ kõm̦m̦ane juon mejãnkajjik ñan kwal̦o̦k naan ilo jikin jerbal, jikin jikuul̦, ak ilo bar juon iien em̦m̦antok? Kwõj ke lo jet wãween ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k bwe el̦apl̦o̦k am̦ lukkuun yokwe ro jeim̦ im jatũm̦? Em̦m̦aan ro rej lale eklejia ko, em̦õj ke ami jek ippemi make ñan jabõte im lale jiip ro an Jeova ilo ami m̦õn̦õn̦õ im lukkuun kõn̦aan jipañ er? Ãlikin am̦ lukkuun etale eok make, kwõmaroñ loe bwe ewõr jet wãween ko ippam̦ kwõmaroñ kakõm̦anm̦anl̦o̦k, bõtab jouj im jab ebbweer. El̦ap an Anij jouj im enaaj jipañ eok ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko. (1 Pit. 2:3) Piter ej kaenõm̦m̦an kõj ilo an ba: “Anij . . . enaaj kadedeikl̦o̦k an katakin im kammineneik kom̦. Enaaj kõm̦m̦an bwe kom̦win kajoor im tiljek, im enaaj kõm̦m̦an bwe kom̦win tõt im pen.”—1 Pit. 5:10.

17. Ta eo enaaj wal̦o̦k el̦aññe jej kijenmej wõt im kõtl̦o̦k bwe Jeova en katakin im kammineneik kõj?

¹⁷ Ilo jinoin Piter ear l̦õmn̦ak bwe ejekkar ñan an pãd iturin Jesus. (Luk 5:8) Bõtab ikijjeen an kar Jeova im Jesus yokwe im jipañ e, ear maroñ kijenmej im wõnm̦aanl̦o̦k wõt ãinwõt juon ri-kal̦ooran Christ. Tokjãn men in, Jeova ear kõtl̦o̦k an Piter “del̦o̦ñe Aelõñ eo ej ñan indeeo an ad Irooj im ri-Lo̦mo̦o̦r Jesus Christ.” (2 Pit. 1:11) Men in ej juon jeraam̦m̦an elukkuun l̦ap! El̦aññe kwõj kate eok im kijenmej ãinwõt kar Piter im kõtl̦o̦k an Jeova katakin im kammineneik eok, kwe bareinwõt kwõnaaj bõk jeraam̦m̦an eo ñan mour indeeo. Kwõnaaj “tõpar mejãnkajjik eo ej itok jãn [am̦] tõmak, eo im enaaj lo̦mo̦o̦ren [eok].”—1 Pit. 1:9.