Ilo Pata eo an Lal̦ Kein Karuo, rũtto ro jinõ im jema rar etal jãn Estonia im em̦m̦akũt ñan Germany, ijo iar l̦otak ie. Ãlikin aõ kar l̦otak, rar jino kõppojak ñan em̦m̦akũt ñan Canada. M̦weo im̦õmmim me kõmar em̦m̦akũt ñane ear pãd iturin Ottawa, ilo Canada. Ear juon em̦ jidikdik me kar bar jikin an bao jokwe ie. Kõmar lukkuun jeram̦õl, ak em̦m̦an bwe ear wõr kijemmim lep ñan ad m̦õñã in jibboñ.

Juon raan, Ri-Kõnnaan ro an Jeova rar riiti Revelesõn 21:3, 4 ñan jinõ. Eoon in ear tõpar bũruon jinõ, joñan ear jino jañ. Ineen m̦ool eo ear eddekl̦o̦k, im ear m̦õkaj an jinõ im jema kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k innem rar peptaij.

Meñe jinõ im jema rar jab lukkuun jel̦ã kajin Pãlle, ak rar lukkuun kaorõk m̦ool eo. Enañin aolep Jãdede, meñe jema ear jerbal aolepen boñõn eo m̦okta ilo an kaõnl̦o̦k mããl ilo jikin jerbal eo an ilo Sudbury, ilo Ontario, ak ekõn bõk kom̦ro ledik eo jatũ Sylvia, ñan kwal̦o̦k naan ippãn. Im kajjojo wiik kõmar katak Naan in Keeañ eo ippãn doon ãinwõt juon baam̦le. Mama im Baba rar jipañ eõ bwe in yokwe Anij. Men in ear kõm̦akũt eõ ñan ajel̦o̦k mour e aõ ñan Jeova ilo 1956 eo ke ear joñoul aõ iiõ. Aolep iien ñe ij l̦õmn̦ak kõn joñan aerro kar yokwe Jeova, men in ej kõkajoor eõ ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im karejar ñan E.

Ãlikin aõ kar kadiwõjl̦o̦k jãn high school, iar jino m̦ad. Iar l̦õmn̦ak bwe ñe inaaj bainier, eban l̦ap aõ kõm̦m̦an jããn bwe in maroñ tõpare mejãnkajjik eo aõ ñan kãlo̦k im jam̦bol̦o̦k ñan jikin ko kajjojo ilo pel̦aakin lal̦ in. Iar ellolo aõ jerbal ilo juon retio station ãinwõt juon ri-kõjañjañ. Ekar lukkuun em̦m̦an ippa jerbal in. Bõtab iar jerbal ilo boñ im ekkã aõ kar jako jãn iien kweilo̦k ko im iar aetõl ro me rejjab yokwe Anij. Tokãlik, bõklõkõt eo aõ ear jino kabõn̦õn̦õik eõ im men in ear kõm̦akũt eõ ñan kõm̦m̦an oktak ko.

Iar em̦m̦akũt ñan Oshawa, ilo Ontario. Ilo ijin iar iioon Ray Norman, ledik eo jatin etan Lesli, im jet bar bainier ro. El̦ap aer kar jouj ñan eõ. Il̦ak lo aer lukkuun m̦õn̦õn̦õ, men in ear kõm̦m̦an bwe in bar etale mejãnkajjik ko aõ. Rein rar rõjañ eõ ñan jino bainier. Im eñin men eo iar kõm̦m̦ane ilo Jeptõm̦ba 1966 eo. Iar lukkuun m̦õn̦õn̦õ im ear em̦m̦an aolep men. Bõtab ear wõr oktak ko rar pojakin wal̦o̦k ilo mour e aõ.

Ke iar pãdwõt ilo high school, iar kanne aõ peba ñan etal ñan Betel̦ eo ilo Toronto, ilo Canada. Tokãlik ke iar juon bainier, kar kũr eõ bwe in jerbal ilo Betel̦  ium̦win emãn iiõ ko. Ijoke, iar lukkuun kõn̦aan Lesli, im iar mijak bwe ñe inaaj etal im jerbal, iban bar loe. Ãlikin aõ kar lukkuun jar im akwel̦ap ñan Jeova, iar eo̦roñ kũr eo ñan etal ñan Betel̦ ak iar bũrom̦õj ke iar ba bye ñan Lesli.

Iar jerbal ilo jikin kwal̦kol̦ nuknuk eo ilo Betel̦, im tokãlik iar jerbal ãinwõt juon jekretari. Ilo tõre in, Lesli ear jerbal ãinwõt juon jipejel̦ bainier ilo Gatineau, ilo Quebec. Ekkã aõ kar l̦õmn̦ak kõn ta ko Lesli ej kõm̦m̦ani im el̦aññe ejim̦we pepe eo iar kõm̦m̦ane. Bõtab tokãlik, juon men ear wal̦o̦k me iar lukkuun bwilõñ im m̦õn̦õn̦õ kake. Kar kũr Ray, l̦eo jein Lesli, bwe en itok im jerbal ilo Betel̦. Im kõm̦ro ar roommate! Men in ear kõmaroñ eõ ñan bar ejaak kõtaan eo aõ ippãn Lesli. Ãlikin emãn iiõ in aõ jerbal ilo Betel̦, kõm̦ro ar m̦are. Im kõm̦ro ar m̦are ilo raan eo ãliktata in aõ pãd ilo Betel̦, ilo Pãpode 27, 1971.

Kar jilkinl̦o̦k kõm̦ro Lesli ñan juon eklejia me rej kajin French ilo Quebec. Ãlikin jejjo iiõ, iar bwilõñ ke kar kũr eõ bwe in jerbal ãinwõt juon eo ej lol̦o̦k eklejia ke ear 28 aõ iiõ. Iar l̦õmn̦ak bwe ebwe aõ dik im edik jel̦ã im imminene ko ippa, bõtab naan ko ilo Jeremaia 1:7, 8 rar kõkajoor eõ. Ijoke m̦oktal̦o̦k, Lesli ear pãd ilo jejjo ãkjitõn ilo wa im ekõn pen an kiki ilo boñ. Kõn men in, kõm̦ro ear l̦õmn̦ak bwe enaaj lukkuun pen ñan am̦ro kõm̦m̦ane jerbalin lol̦o̦k eklejia ko. Meñe ãindein, ak Lesli ear ba, “Ñe Jeova ej kũr kõjro ñan kõm̦m̦ane juon men, etke kõjro ejjab kajjioñ kõm̦m̦ane?” Kõm̦ro ear eo̦roñ kũr eo ñan lol̦o̦k eklejia ko im kõm̦ro ear pãd ilo jerbal in ium̦win 17 iiõ ko.

Iar lukkuun poub ke iar pãd ilo jerbalin lol̦o̦k eklejia, im ekkã an kar jabwe iien am̦ro Lesli ippãn doon. Iar aikuj katak bar juon men elukkuun aorõk. Juon jibboñ, ilo raanin M̦ande, iar roñ ainikien doorbell eo. Ke iar kõpel̦l̦o̦ke kõjãm eo, ear ejjel̦o̦k armej ijo ak ear wõr juon basket in picnic me ilowaan ekar wõr juon ãrin tebõl̦, fruit, cheese, pilawã, juon bato in wain, cup in wain ko, im juon peba me ej ba, “Bõke lio ippam̦ im komiro etal im picnic.” Ear em̦m̦an lañ im lukkuun aiboojoj raan eo. Bõtab iar ba ñan Lesli bwe ewõr katak ko iar aikuj kõpooji im ijjab maroñ etal. Lesli ear mel̦el̦e ak ear bũrom̦õj jidik. Ke iar jijet ilo tebõl̦ eo aõ, ear jino abn̦õn̦õ bõklõkõt eo aõ. Iar l̦õmn̦aketok Epesõs 5:25, 28. Iar kile bwe ikijjeen eoon kein, Jeova emaroñ kar kajjioñ in kakeememej eõ bwe in l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an lio ippa. Ãlikin aõ kar jar, iar ba ñan Lesli, “Jemoot im picnic,” im men in ear lukkuun kam̦õn̦õn̦õik e. Kõm̦ro ar kattõrl̦o̦k ñan juon jikin eaiboojoj iturin juon reba, innem el̦l̦o̦ke ãrin tebõl̦ eo im picnic ijo. Ekar juon iaan raan ko em̦m̦antata ippemro. Im iar maroñ kadedeikl̦o̦k katak ko aõ.

Kõm̦ro ear lukkuun m̦õn̦õn̦õ ilo jerbalin lol̦o̦k eklejia im elukkuun lõñ jikin ko kõm̦ro ear etal ñane, jãn British Columbia l̦o̦k ñan Newfoundland. Kiiõ, iar maroñ ito-itak im lol̦o̦k jikin ko jet ãinwõt aõ kar kõn̦aan ke iar juon l̦addik. Iar l̦õmn̦ak kõn Jikuul̦ in Giliad ak iar jab kõn̦aan em̦m̦akũt ñan bar juon aelõñ. Iar l̦õmn̦ak bwe mijinede ro rar armej ro rejejuwaan im bwe ijjab ãinwõt armej rein. Kab ke, iar mijak ñe renaaj jilkinl̦o̦k kõm̦ro ñan juon aelõñ ilo Africa me ear wõr  nañinmej im tarin̦ae ie. Iar m̦õn̦õn̦õ im jokwane wõt ilo ijo iar pãd ie ilo Canada.

Ilo 1992 eo ke Ri-Kõnnaan ro an Jeova rar maroñ bar jino kwal̦o̦k naan ilo aelõñ ko me rar m̦õttan Soviet Union, kar kajjitõk ippemro ñe kõm̦ro m̦õn̦õn̦õ in em̦m̦akũt ñan Estonia im bõk jerbalin mijinede. Kõm̦ro ar lukkuun ilbõk, bõtab kõm̦ro ar jar kake. Ilo iien in, kõm̦ro ear bar l̦õmn̦ak im ba, ‘Ñe Jeova ej kũr kõjro ñan kõm̦m̦ane juon men, etke kõjro ejjab kajjioñ kõm̦m̦ane?’ Kõn men in kõm̦ro ar eo̦roñ kũr in, im iar l̦õmn̦ak ippa make, ‘Eokwe, ebwel̦o̦k bwe jejjab etal ñan Africa.’

Kõm̦ro ar m̦õkaj im jino katak kajin Estonia. Ãlikin jejjo allõñ, kar kajjitõk ippemro ñan lol̦o̦k eklejia ko. Kõm̦ro ar aikuj lol̦o̦k tarrin 46 eklejia ko im kumi ko ilo Estonia, Latvia, im Lithuania, ekoba ilo Kaliningrad, ilo Russia. Men in ear mel̦el̦ein bwe kõm̦ro ar aikuj katak kajin Latvia, Lithuania, im Russia. Men in ear jab pidodo. Meñe ãindein, ak am̦ro kate kõm̦ro ear lukkuun tõpar bũruon ro jeid im jatid, im rar jipañ kõm̦ro. Ilo 1999 eo, ear jutak juon iaan ra ko ad ilo Estonia, im kar likũt eõ bwe in m̦õttan kumi eo ej lale ra eo. Iar jerbal ippãn Toomas Edur, Lembit Reile, im Tommi Kauko.

Kõm̦ro ar maroñ jel̦ã kajjien elõñ iaan ro jeid im jatid me kar karo̦o̦l er ñan Siberia ilo iiõ ko m̦oktal̦o̦k. Meñe rar kalbuuji er im ear lukkuun nana aer kõm̦m̦an ñan er, im kar kõjenolo̦k er jãn baam̦le ko aer, ak rein jeid im jatid rar jab oktak im illu. Rar dãpij wõt aer lañlõñ im kijejeto wõt ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Men in ear jipañ kõm̦ro ñan kile bwe kõm̦ro maroñ kijenmej wõt im dãpij wõt am̦ro lañlõñ meñe ewõr iien ko kõm̦ro ej iioon wãween ko relukkuun pen.

Ãlikin jejjo iiõ in am̦ro poub wõt im ejeja am̦ro kar bok raanin kakkije, Lesli ear jino eñjake an lukkuun m̦õk. Ilo tõre in, kõm̦ro ar jab kile bwe ear wõr juon an nañinmej me ej kõm̦m̦an an lukkuun m̦õk etan fibromyalgia. Kõm̦ro ar l̦õmn̦ak bwe kõm̦ro naaj aikuj bar jepl̦aak ñan Canada. Ke kar kũr kõm̦ro ñan etal ñan Jikuul̦ eo ñan Em̦m̦aan ro Rej Lale Ra Ko im Lim̦aro Pãleer ilo Patterson, ilo New York, America, iar l̦õmn̦ak bwe kõm̦ro ejjab maroñ etal. Bõtab ãlikin am̦ro kar lukkuun jar kake, kõm̦ro ar eo̦roñ kũr in im etal. Jeova ear kõjeraam̦m̦ane pepe eo am̦ro. Ke kõm̦ro ar etal im jikuul̦, Lesli ear maroñ taktõ im bõk jipañ eo ear aikuji. Tokjãn men in, kõm̦ro ar maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal ko am̦ro.

Ilo kar 2008 eo ke kõm̦ro ej pãdwõt ilo Estonia, ra eo el̦ap ear call e eõ juon jota im kajjitõk ñe remaroñ jilkinl̦o̦k kõm̦ro ñan Congo. Iar lukkuun bwilõñ, el̦aptata kõnke iar aikuj uwaake er raan eo tok juon. Ilo jinoin, iar jab kõnnaanek Lesli kake men in kõnke iar jel̦ã bwe eban kiki boñõn eo. Bõtab oktak im ña eo iar jab kiki kõnke iar jar ñan Jeova kõn inepata ko aõ kõn Africa.

Ke iar ba ñan Lesli raan eo tok juon, kõm̦ro ear l̦õmn̦ak im ba: “Jeova ej kũr kõjro ñan etal ñan Africa. Ewi wãween arro naaj jel̦ã ñe jemaroñ kõm̦m̦ane jerbal in im bwe jenaaj m̦õn̦õn̦õ kake el̦aññe kõjro ejjab kajjioñ?” Kõn men in, ãlikin 16 iiõ in am̦ro pãd ilo Estonia, kõm̦ro ar em̦m̦akũt ñan Kinshasa, ilo  Congo. Ilo ra eo ijo, ear wõr juon jikin kallib eaiboojoj im ear lukkuun aenõm̦m̦an ijo. Juon iaan men ko jinointata Lesli ear kattotooki ilo ruum̦ eo am̦ro ej juon kaat me ear pãd ippãn jãn iien eo kõm̦ro ar pãd ilo Canada. Ilo kaat in, ear pãd naan kein “Kwõn eddekl̦o̦k ilo ijo em̦õj ekkat eok ie.” Ãlikin am̦ro kar iioone ro jeid im jatid, jino katak Baibõl̦ ippãn armej ro, im lo joñan an lukkuun kãitoktoklimo jerbalin mijinede, ear l̦apl̦o̦k am̦ro lo lañlõñ ilo jerbal eo am̦ro ñan Jeova. Ãlikin jet iien, kõm̦ro ar bõk jeraam̦m̦an eo ñan lol̦o̦k ra ko ilo 13 iaan aelõñ ko ilo Africa. Men in ear kõmaroñ kõm̦ro ñan katak kõn elõñ kain armej ro me reoktak jãn doon im rekãitoktoklimo. Men ko iar mijak kaki ilo jinoin kõn Africa rar kiiõ jako, im kõm̦ro ear kam̦m̦oolol Jeova kõn an kar jilkintok kõm̦ro ñan jikin in.

Ilo Congo, kar letok kijõm̦ro elõñ kain m̦õñã ko me iar l̦õmn̦ak bwe kõm̦ro naaj jaje kilen m̦õñãki, ãinwõt kul̦ul̦ im men ko ãierl̦o̦kwõt. Bõtab ke kõm̦ro ar lo an lukkuun enno̦ m̦õñã kein ippãn ro jeid im jatid, kõm̦ro ear kajjioñi im ear bar enno̦ ippemro.

Kõmar etal ñan iturearin Africa ñan kõkajoore ro jeid im jatid im bõkl̦o̦k aer aikuj. Ilo jikin kein, ear wõr kumi in ri-nana ro me rar ko̦kkure bukwõn ko im kõjorrããne kõrã ro im ajri ro. Elõñ iaan ro jeid im jatid ear jab l̦ap men ko ippãer. Meñe ãindein, ak ear lukkuun tõpar bũruom̦ro ke kõm̦ro ear lo an kajoor kõjatdikdik eo aer kõn jerkakpeje eo, yokwe eo aer ñan Jeova, im aer tiljek ñan doulul eo an. Joñak ko aer ear kõm̦akũt kõm̦ro ñan bar etale unin am̦ro karejar ñan Jeova im ñan kõkajoore tõmak eo am̦ro. Jet iaan ro jeid im jatid rar luuji m̦õko im̦weer im keinikkan ko aer. Men in ear kakeememej eõ bwe emaroñ kajju jako m̦weiuk ko m̦weied im bwe men eo eaorõktata ej jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Meñe elukkuun pen wãween ko ro jeid im jatid rar iiooni, ak rar jokwane wõt. Aer ãindein ear kõkajoore kõm̦ro ñan jelm̦ae apañ ko kõm̦ro ej iiooni ikijjeen ãjmour im men ko jet, kõn peran.

Ear bar wal̦o̦k juon men me kõm̦ro ar jab kõtmãne kake. Kar kajjitõk ippemro ñe kõm̦ro maroñ etal ñan ra eo ilo Hong Kong. Kõm̦ro ejjañin kar l̦õmn̦ak in jokwe ilo Asia! Bõtab kõnke em̦õj am̦ro lo pein Jeova ilo jerbal ko am̦ro m̦oktal̦o̦k, kõm̦ro ar eo̦roñ kũr in im etal. Ilo kar 2013 eo, kõm̦ro ar jañ ke kõm̦ro ej  etal jãn rũttõmak ro m̦õttad me rejitõnbõro ippãd ilo Africa, jikin in me elukkuun aiboojoj. Im kõm̦ro ar jab jel̦ã ta ko rej pãd im̦aan.

Elukkuun oktak mour ilo Hong Kong kõnke elukkuun obrak kõn armej ro me rej itok jãn jikin ko jet ipel̦aakin lal̦ in. Ear lukkuun pen kajin China. Bõtab rũttõmak ro jeid im jatid rar karwaineneik kõm̦ro, im ear lukkuun enno̦ ippemro m̦õñã ko ilo aelõñ in. Ear l̦ap wõnm̦aanl̦o̦k ko ilo jerbal eo ad ilo jikin in, bõtab ear l̦apl̦o̦k on̦ããn wia bwidej im m̦õko ñan an doulul in maroñ kõjerbali. Kõn men in, ilo mãlõtlõt, Kumi eo Ej Lale Aolep Eklejia Ko ear wiakaki elõñ iaan jikin ko me rej m̦õttan ra eo. Ejjabto tokãlik ilo kar 2015 eo, kar jilkinl̦o̦k kõm̦ro ñan South Korea, ijo me kõm̦ro ej jerbal ie tok ñan kiiõ. Kõm̦ro ar aikuj katak bar juon kajin epen, bõtab el̦ap am̦ro m̦õn̦õn̦õ kõnke meñe ej to wõt bwe kõm̦ro en maroñ lukkuun jel̦ã kõnono ilo kajin in, ak ro jeid im jatid rej kõketake kõm̦ro im ba bwe kõm̦ro jel̦ãl̦o̦k kajin Korea.

Ejjab aolep iien epidodo ñan m̦õttãik ro rekããl, ak kõm̦ro ar lo bwe ikijjeen am̦ro kũrtok er im jol̦o̦k iien ippãer, men in ejipañ bwe en m̦õkajl̦o̦k am̦ro jel̦ã kajjier. Kõm̦ro ar maroñ lo bwe el̦apl̦o̦k ad ãinl̦o̦kwõt juon jãn ad oktak jãn doon, im bwe Jeova ear kõm̦anm̦an kõj bwe jen maroñ kõpel̦l̦o̦k bũruod im yokwe elõñ iaan ro m̦õttad.​—2 Kor. 6:11.

Kõm̦ro ar lo bwe ej menin aikuj ñan watõk armej ro ãinwõt an Jeova watõk er im ñan pukot kein kam̦ool ko me rej kaalikkar bwe Jeova ej yokwe im tõl kõm̦ro. Jabdewõt iien kõm̦ro ej ebbweer ak jej pere el̦aññe ro jeid im jatid rej yokwe ak m̦õn̦õn̦õ ippemro, kõm̦ro ej bar riiti aolep kaat ko im lõta ko jãn rũttõmak ro jeid im jatid. Em̦õj am̦ro lo an Jeova uwaaki jar ko am̦ro, an kõkajoore kõm̦ro ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt, im an kaalikkar bwe ej yokwe kõm̦ro.

Ilo iiõ ko m̦aantak, kõm̦ro Lesli ear katak kõn aorõkin am̦ro aikuj kõm̦m̦an iien ippãn doon, jekdo̦o̦n ewi joñan am̦ro poub. Kõm̦ro ar bar katak kõn aorõkin am̦ro aikuj ettõñ im m̦õn̦õn̦õ wõt ñe kõm̦ro ej kõm̦m̦an likjab, el̦aptata ñe kõm̦ro ej kajjioñ in katak bar juon kajin. Im aolep boñ, kõm̦ro ej kajjioñ l̦õmn̦ak kõn juon men kõm̦ro ar m̦õn̦õn̦õ kake me kõm̦ro maroñ kam̦m̦oolol Jeova kake.

Ilo m̦ool, ikar l̦õmn̦ak bwe iban maroñ jerbal ãinwõt juon mijinede ak jokwe ilo aelõñ ko jet. Bõtab, em̦õj aõ lo lañlõñ eo ej itok jãn ad katak bwe aolep men remaroñ tõprak kõn wõt jipañ eo an Jeova. Men in ej kõm̦m̦an aõ l̦õmn̦ak kõn naan ko an ri-kanaan Jeremaia, ke ear ba: “Irooj, kwaar m̦on̦e eõ.” (Jrm. 20:7, UBS) Aet, em̦õj an Jeova letok ñan kõm̦ro elõñ men ko rem̦m̦an kõm̦ro ar jab kõtmãne kaki im elõñ jeraam̦m̦an ko rel̦l̦ap, ekitibuj kõn̦aan eo aõ ñan kalõk im etal ñan jikin ko jet. Elõñl̦o̦k jikin ko em̦õj am̦ro etal ñane jãn joñan eo iar kõtmãne kake ke iar juon l̦addik kõnke iar maroñ lol̦o̦k ra ko ilo elõñ iaan aelõñ ko. El̦ap aõ bar kam̦m̦oolol Lesli kõn an m̦õn̦õn̦õ in rejetake eõ ilo aolep jerbal kein am̦ro.

Aolep iien kõm̦ro ej kakeememej kõm̦ro make kõn wõn eo jej jerbal ñane im unin ad kõm̦m̦ani jerbal kein. Jeraam̦m̦an ko jej m̦õn̦õn̦õ kake kiiõ rej kwal̦o̦k ñan kõj ewi joñan an naaj em̦m̦an iien eo jenaaj maroñ mour ñan indeeo ñe Jeova enaaj “erl̦o̦ke [pein] im kamat aer kõn̦aan ñan men otemjej remour.”—Sam 145:16.