1-2. Ãinwõt Lot, ta wãween eo epen aolep Kũrjin ro rej iiooni ilo raan kein?

 ÑE JEJ lo an armej ro ilo lal̦ in kõm̦m̦ani m̦anit ko rejjab jim̦we im erreo, jej bõk ejja eñjake eo an Lot. Ear “lukkuun inepata kõn an armej ro renana peran in kõm̦m̦ani men ko renana,” kõnke ear jel̦ã bwe Jemãdwõj ilañ el̦ap an dike m̦anit ko renana. (2 Pit. 2:7, 8) Kõnke Lot ear mijak Anij im yokwe E, men in ear kõm̦akũti ñan dike m̦anit ko rettoon me armej ro ipel̦aakin rar kõm̦m̦ani. Kõj bareinwõt jej pãd im mour ibwiljin armej ro me edik ak ejjel̦o̦k aer kautiej kien ko an Jeova kõn mour jim̦we ak erreo. Meñe ãindein, ak jemaroñ dãpij wõt ad mour erreo el̦aññe jenaaj kõkajoore wõt yokwe eo ad ñan Anij im katak ñan mijak E ilo wãween eo ejim̦we.​—JK. 14:2.

² Jeova ej jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani men kein ikijjeen an letok naanin rõjañ ko rekõketak ilo bokin Jabõn Kõnnaan. Aolep Kũrjin ro, em̦m̦aan im kõrã, dik im rũtto, jemaroñ aolep bõk tokjãn jãn ad etali naanin kakapilõk ko remãlõtlõt ilo bok in.

3. Ekkar ñan Jabõn Kõnnaan 17:3, ta juon iaan un ko unin ad aikuj kõjparok bũruod? (Bar lale pija eo.)

³ Juon iaan un ko raorõk unin ad aikuj kõjparok bũruod ej kõnke Jeova ej etale bũruod. Mel̦el̦ein bwe ejjab kalimjek wõt armej eo itulik me ro jet rej loe, ak ej loe lukkuun kain armej rot kõj itulowa. (Riit Jabõn Kõnnaan 17:3.) Enaaj yokwe kõj ñe jenaaj koobrak l̦õmn̦ak ko ad kõn mãlõtlõt eo an me emaroñ jipañ kõj ñan mour indeeo. (Jon 4:14) Ilo ad ãindein, jeban n̦a jikin mour ettoon im riab ko me rej ãinwõt baijin im rej itok jãn Setan im lal̦ in an. (1 Jon 5:18, 19) Ilo ad epaakel̦o̦k Jeova, enaaj l̦apl̦o̦k ad yokwe im kautiej e. Kõnke jejjab kõn̦aan kabũrom̦õje Jemãdwõj ilañ, jeban kõn̦aan jerawiwi ñan  jidik, joñan jejjab kõn̦aan l̦õmn̦ak kake. Ñe jej jelm̦ae juon aujiid ñan kõm̦m̦ane juon men ebõd, jemaroñ kajjitõk ippãd make, ‘Ijaam̦ tõn kabũrom̦õje Eo me ear kwal̦o̦k an lukkuun yokwe eõ?’—1 Jon 4:9, 10.

4. Ewi wãween an kar mijak Jeova kõjparoke juon jeid im jatid kõrã jãn an kõm̦m̦ane juon men ebõd?

⁴ Kar kajjioñ kapoik Marta, juon jeid im jatid kõrã ilo Croatia, bwe en l̦õñ. Ej ba: “Ekar pen aõ bõk l̦õmn̦ak ko rejim̦we im tarin̦aeik kõn̦aan eo ñan kõm̦m̦ane juon men ebõd. Bõtab mijak ñan Jeova ear kõjparok eõ.” b Ewi wãween an kar mijak Anij jipañe? Marta ear ba bwe men eo ear jipañe ej an kar kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko renana renaaj wal̦o̦k itok jãn an kõm̦m̦ane juon pepe ebõd. Jemaroñ bareinwõt kõm̦m̦ane men in. Men eo ekabũrom̦õjm̦õj tata emaroñ wal̦o̦k ej bwe jenaaj kabũrom̦õje Jeova im enaaj jako kõjatdikdik eo ad ñan kabuñ ñane ñan indeeo.​—Jen. 6:5, 6.

5. Ta eo kwõj katak jãn waanjoñak eo an Leo?

⁵ Ñe jej mijak Jeova, jej lukkuun kõjparok bwe jen jab jem̦jerãik ro rej kõm̦m̦ani men ko renana. Leo, eo ej jokwe ilo Congo, ear aikuj katak men in. Emãn iiõ ko ãlikin an kar peptaij, ear jino aetõl ro rej kõm̦m̦ani m̦anit ko renana. Ear l̦õmn̦ak bwe el̦aññe ejjab kõm̦m̦ani men ko renana, innem ejjab jerawiwi n̦ae Jeova. Bõtab, tokãlik armej rein me ear aetõl er rar kapoe im ear jino l̦e jãn joñan an idaak arkool̦ im ear mourin l̦õñ. Ear jino kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko rũtto ro jemãn im jinen rar katakini im joñan an kar m̦õn̦õn̦õ m̦okta. Ta eo ear wal̦o̦k? Ear jino kajim̦we mour eo an. Ikijjeen jipañ eo jãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia, ear jepl̦aak ñan Jeova. Rainin, ej m̦õn̦õn̦õ ilo an jerbal ãinwõt juon em̦m̦aan ej lale eklejia im juon jipejel̦ bainier.

6. Wõn kõrã ro ruo ilo kõkkar me jenaaj kiiõ etale kake er?

 ⁶ Jen kiiõ etale Jabõn Kõnnaan jebta 9, ijo me jej riit kõn ruo kõrã ilo kõkkar. Juon iaaer ej jutak kõn mãlõtlõt im eo juon ej jutak kõn jajel̦o̦kjen̦. (Keidi Rom 5:14; Galetia 4:24.) Ilo ad etali waanjoñak kein ruo, keememej bwe lal̦ in an Setan el̦ap an kwal̦o̦k kõn mourin l̦õñ im pijain keelwaan ko. (Eps. 4:19) Eñin unin elukkuun aorõk bwe jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kal̦apl̦o̦k ad mijak Anij im el̦l̦o̦k jãn men ko renana. (JK. 16:6) Kõn men in, jekdo̦o̦n ñe kõj em̦m̦aan ak kõrã, ak kõj aolep jemaroñ bõk tokjãn jãn jebta in. Ilo jebta in, kõrã rein ruo rej kũrtok ñan ippãer armej ro ejjel̦o̦k aer jel̦ã im imminene, ak ro ‘ejjel̦o̦k aer jel̦ãl̦o̦kjen̦.’ Ej ãinwõt ñe kajjojo iaaerro ej ba, ‘Del̦o̦ñtok ñan m̦weo im̦õ im m̦õñã.’ (JK. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Bõtab eoktak men ko renaaj wal̦o̦k ñan ro rej eo̦roñ kũr ko an kõrã rein.

7. Ekkar ñan Jabõn Kõnnaan 9:13-18, ta eo ej wal̦o̦k ñan ro rej eo̦roñ kũr eo an lio ebwebwe? (Bar lale pija eo.)

⁷ L̦õmn̦ak kõn naanin kũr eo an ‘lio ebwebwe.’ (Riit Jabõn Kõnnaan 9:13-18.) Ilo peran, ej kũrtok ro ejjel̦o̦k aer jel̦ãl̦o̦kjen̦ im ba, “Del̦o̦ñtok ijin” im m̦õñã. Ta eo ej wal̦o̦k ñan ro rej eo̦roñ kũr in an? Rein rejaje bwe jikin in ej juon “jikin mej.” Bõlen kwõj keememej bwe ilo jebta ko m̦oktal̦o̦k, bokin Jabõn Kõnnaan ej bar kwal̦o̦k kõn naanin kõkkar rot in. Kar kakkõl kõj kõn “kõrã eo ekijoñ” im “lio enana.” Jej riit im lo bwe ‘m̦weo im̦õn ej wanlal̦l̦o̦k ñan mej.’ (JK. 2:11-19) Jabõn Kõnnaan 5:3-10 ej kakkõl kõj kõn bar juon “kõrã ekijoñ” me “neen rej etal l̦o̦k ñan mej.”

8. Ta jokãlõt eo jej aikuj kõm̦m̦ane?

⁸ Ro rej roñ kũr eo an ‘lio ebwebwe’ rej aikuj kõm̦m̦an jokãlõt: Renaaj ke eo̦roñ kũr in an ak jaab? Jemaroñ lo bwe jej aikuj bar kõm̦m̦ane juon jokãlõt rot in. Ñe rej kapoik kõj ñan l̦õñ, ak ñe ejidimkij an wal̦o̦k pijain keelwaan ko ilo pija ko ak ilo Internet, ta eo jenaaj kõm̦m̦ane?

9-10. Ta jet iaan un ko unin ad aikuj kõjparok kõj jãn mourin l̦õñ?

⁹ Ewõr un ko raorõk unin ad aikuj kõjparok kõj jãn m̦anit ko rettoon im mourin l̦õñ. ‘Lio ebwebwe’ ej ba: “Dãn ko dãnnin ko̦o̦t retõñal.” Ta mel̦el̦ein an ba “dãnnin ko̦o̦t”? Baibõl̦ eo ej keidi an ri-m̦are ro babu ippãn doon ñan dãn ko raem̦õl̦ol̦o. (JK. 5:15-18) Juon em̦m̦aan im kõrã me em̦õj aer m̦are remaroñ m̦õn̦õn̦õ ilo aer babu ippãn doon ilo wãween ko rekkar. Bõtab eoktak ñe ej itok ñan “dãnnin ko̦o̦t.” Men in emaroñ jitõñl̦o̦k ñan armej ro rej lõñ ak kõm̦m̦ani m̦anit ko rejekkar im ettoon. Ekkã aer kõm̦m̦ane men in ilo ittino, ãinwõt an juon ri-ko̦o̦t ko̦o̦t ilo ittino. Ro rej l̦õñ remaroñ l̦õmn̦ak  bwe “dãnnin ko̦o̦t” etõñal kõnke rej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k en̦ enaaj jel̦ã kõn men eo rar kõm̦m̦ane. Ekabũrom̦õjm̦õj bwe rej m̦on̦e er make. Jeova ej lo men otemjej. Ejjel̦o̦k men en̦ enanal̦o̦k jãn an naaj jako an Jeova buñbũruon ippãd. Alikkar bwe men in ejjab juon men etõñal ak em̦m̦an ñan jidik. (1 Kor. 6:9, 10) Bõtab elõñl̦o̦k men ko remaroñ wal̦o̦k.

¹⁰ Mourin l̦õñ emaroñ kõm̦m̦an bwe juon en jo̦o̦k, l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokjãn, bwe en wõr ajri meñe ejjab kõn̦aan eo an in, im ko̦kkure baam̦le ko. Alikkar bwe ej juon menin mãlõtlõt ñan jab etal ñan “m̦weo im̦õn” lio ebwebwe im m̦õñã ippãn. Elõñ armej ro rej l̦õñ rejjab luuji wõt jem̦jerã eo aer ippãn Jeova, ak rej bõk nañinmej ko me rej tõll̦o̦k er ñan mej. (JK. 7:23, 26, UBS) Eoon 18 ilo jebta 9 ej ba: “Ro rej lol̦o̦k e rej ilo m̦wilal̦ ko an Sheol,” ak lõb an ri-mej. Innem etke elõñ rej eo̦roñ kũr in an liin meñe ej tõll̦o̦k er ñan jorrããn?​—JK. 9:13-18.

11. Etke elukkuun kauwõtata ñan alwõje pijain keelwaan ko?

¹¹ Juon aujiid ekkã an armej ro po ie ej pijain keelwaan ko. Jet rej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn ñe rej alwõje pija kein. Bõtab ilo m̦ool, pijain keelwaan ko rej ko̦kkure armej ro, kõm̦m̦an bwe en jako aer kautiej ro jet im er make, im el̦ap aer añũri pija kein. Ñe armej ro rej loi pijain keelwaan ko, elukkuun pen aer mel̦o̦kl̦o̦ki im jol̦o̦k jãn l̦õmn̦ak ko aer. Ejjab men in wõt, ak pija kein rejjab julo̦k kõn̦aan ko renana, ak ilo m̦ool rej kõm̦m̦an bwe ren kajoorl̦o̦k. (Kol. 3:5; Jem. 1:14, 15) Aet, elõñ ro rej alwõji pijain keelwaan ko rej oktak im kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon.

12. Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k bwe jej kõjparok kõj jãn pija ko me remaroñ kõm̦m̦an ad bõk l̦õmn̦ak ko rettoon?

¹² Ãinwõt Kũrjin ro, ta eo jej aikuj in kõm̦m̦ane ñe ejidimkij an wal̦o̦k juon pijain keelwaan ilo device eo nejid? Jej aikuj m̦õkaj im bõk mejãd jãn pija eo. Enaaj pidodol̦o̦k ad kõm̦m̦ane men in el̦aññe jej keememej men eo eaorõktata ippãd, jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Ilo m̦ool, ewõr pija ko me remaroñ jab pijain keelwaan, ak remaroñ kõm̦m̦an wõt bwe jen bõk l̦õmn̦ak ko rettoon. Etke jej aikuj kõjekdo̦o̦n pija rot kein? Kõnke jejjab kõn̦aan kõm̦m̦ane jabdewõt men me enaaj kõm̦m̦an ad jino bõk l̦õmn̦ak ko rettoon. Men in emaroñ tõll̦o̦k kõj ñan ad lejãn ilo bũruod. (Matu 5:28, 29) Juon em̦m̦aan me ej lale eklejia jãn Thailand etan David, ej ba: “Ij kajjitõk ippa make: ‘Meñe pija eo ejjab pijain keelwaan ak Jeova enaaj ke m̦õn̦õn̦õ ippa ñe iwõnm̦aanl̦o̦k wõt im lale?’ Aõ kõm̦m̦ane men in ej jipañ eõ ñan kõm̦m̦ani pepe ko remãlõtlõt.”

13. Ta eo ej jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko remãlõtlõt?

¹³ Ñe jej mijak in kabũrom̦õje Jeova, men in enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko remãlõtlõt. Mijak Anij ej “jinoin,” ak pedpedin, “mãlõtlõt.” (JK. 9:10) Jej lo juon waanjoñak kõn men in ilo jinoin Jabõn Kõnnaan jebta 9, ijo jej riit kõn kõrã eo juon ilo kõkkar me ej jutak kõn “mãlõtlõt” eo em̦ool.

14. Ta kũr eo juon me Jabõn Kõnnaan 9:1-6 ej kwal̦o̦k kake?

¹⁴ Riit Jabõn Kõnnaan 9:1-6. Ilo eoon kein, jej riit kõn juon kũr me ej itok jãn eo ej Wũnjãn im Pedpedin mãlõtlõt eo em̦ool, ri-Kõm̦anm̦an eo ad emãlõtlõt tata. (JK. 2:6; Rom 16:27) Eoon kein rej kwal̦o̦k kõn juon em̦ kileplep me ewõr jimjuon joor ko ie. Men in ej kwal̦o̦k bwe Jeova ejouj im ej karwaineneiktok aolep ro rekõn̦aan katak jãne bwe ren maroñ mãlõtlõt.

15. Ta eo Anij ej kũr kõj ñan kõm̦m̦ane?

¹⁵ Jeova ej juon eo ejouj im el̦ap an lel̦o̦k. Kadkad kein rej alikkar ilo kõrã eo me ej jutak kõn “mãlõtlõt” eo em̦ool ilo Jabõn Kõnnaan  jebta 9 . Eoon ko rej kwal̦o̦k bwe kõrã in ilo kõkkar ear lukkuun kõpooje kanniõk ko, kãreiki wain eo, im kõpooje tebõl̦ eo ilo m̦weo im̦õn. (JK. 9:2) Ejjab men in wõt, ak eoon 4 im 5 ej ba: “Kõn eo ejjel̦o̦k an jel̦ãl̦o̦kjen̦, [mãlõtlõt eo em̦ool] ej ba ñan e: ‘Kom̦win itok, kom̦win m̦õñã jãn aõ pilawã.’” Etke jej aikuj etal ñan m̦weo im̦õn mãlõtlõt eo em̦ool im m̦õñã jãn m̦õñã ko ear kõpooji? Ej kõnke Jeova ekõn̦aan bwe ajri ro nejin ren mãlõtlõt im bwe ren jab jorrããn. Ejjab kõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ani bõd ko me renaaj kõm̦m̦an ad iioon wãween ko rekabũrom̦õjm̦õj im lukkuun ajl̦o̦k kaki. Eñin unin ej kakkon̦ “mãlõtlõt em̦m̦an ñan ro ri-wãnõk.” (JK. 2:7) Ñe jej mijak Jeova ilo wãween eo ejim̦we, jenaaj kõn̦aan kabuñbũruon. Jej bareinwõt roñjaki naanin kakapilõklõk ko an, im jem̦õn̦õn̦õ in jerbali.​—Jem. 1:25.

16. Ewi wãween an kar mijak Anij jipañ Alain ñan kõm̦m̦ane juon jokãlõt emãlõtlõt, im ta tokjãn ko ear loi?

¹⁶ Lale ewi wãween an mijak Anij kar jipañ Alain ñan kõm̦m̦ane juon jokãlõt emãlõtlõt. Em̦m̦aan in me ej lale eklejia im ej juon ri-kaki in jikuul̦ ej ba, “Elõñ iaan ri-jerbal ro m̦õtta rar watõk pijain keelwaan ko ãinwõt juon wãween ñan katakin er make kõn an ruo armej babu ippãn doon.” Bõtab Alain ear jab kõtl̦o̦k bwe l̦õmn̦ak kein ren kapoe. Ej ba: “Kõn aõ mijak Anij iar jum̦ae pijain alwõj kein. Iar bareinwõt kõmel̦el̦e unin aõ jum̦ae pija kein ñan rein ij jerbal ippãer.” Ear jerbale naanin kakapilõklõk eo jãn “mãlõtlõt” eo em̦ool ñan “etetal ilo ial̦an jel̦ãl̦o̦kjen̦.” (JK. 9:6) Kõn an Alain kar jutak pen, men in ear kõm̦akũt bũruon ri-kaki ro jet me ej jerbal ippãer. Im kiiõ rej katak Baibõl̦ im etal ñan iien kweilo̦k ko ad.

17-18. Ta jeraam̦m̦an ko ewõr ippãn ro rej eo̦roñ kũr eo an “mãlõtlõt” eo em̦ool, im ta ko remaroñ reim̦aanl̦o̦k ñani? (Bar lale pija eo.)

¹⁷ Jeova ej kõjerbali waanjoñak kein an kõrã rein ruo ñan kwal̦o̦k ñan kõj wãween eo jemaroñ lo juon ilju im jekl̦aj ekam̦õn̦õn̦õ. Ro rej eo̦roñ kũr eo an ‘lio ebwebwe’ me ekol̦ap, el̦ap aer l̦õmn̦ak wõt kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko “retõñal” ilo ettino. Ilo m̦ool, rej mour wõt ñan kiiõ im kõjekdo̦o̦n ta ko renaaj wal̦o̦k ñan er ilju im jekl̦aj. Jem̦l̦o̦k eo aer ej “ilo m̦wilal̦ ko an Sheol” ak lõb an ri-mej.​—JK. 9:13, 17, 18.

¹⁸ El̦ap an oktak men eo enaaj wal̦o̦k ñan ro rej eo̦roñ kũr eo an “mãlõtlõt” eo em̦ool! Ri-lotok ro an rej m̦õn̦õn̦õ kõn m̦õñã ko reuõne im em̦m̦an an kar kõpooji. Ej juon iien kam̦õñã me elukkuun lõñ m̦õñã ko ilo kõkkar me renno̦. (Ais. 65:13) Ikijjeen ri-kanaan Aiseia, Jeova ear ba: “Kom̦win eo̦roñ eõ, im kõm̦m̦an  ãinwõt aõ ba, innem enaaj wõr kijimi m̦õñã ko renno̦tata.” (Ais. 55:1, 2, UBS) Jej katak ñan yokwe men ko Jeova ej yokwi im ñan dike men ko ej diki. (Sam 97:10) Im jej lo m̦õn̦õn̦õ ilo ad kũrtok ro jet ñan bõk tokjãn jãn “mãlõtlõt” eo em̦ool. Ej ãinwõt ñe jej “lam̦õj ioon jikin ko reutiejtata in jikin kweilo̦k eo: ‘Jabdewõt eo edik an mãlõtlõt en del̦o̦ñtok.’” Tokjãn ko renaaj wal̦o̦k ñan kõj im ñan ro jet rej eo̦roñ kũr in, rejjab ñan tõre in wõt. Ak rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jipañ kõj ñan “mour” indeeo ilo ad “etetal ilo ial̦an jel̦ãl̦o̦kjen̦.”—JK. 9:3, 4, 6.

19. Ekkar ñan Ekklisiastis 12:13, 14, ta eo jej aikuj in jek ippãd make ñan kõm̦m̦ane? (Bar lale bo̦o̦k eo etan “ Mijak Anij Ej ñan Tokjãn eo Ad.”)

¹⁹ Riit Ekklisiastis 12:13, 14. Jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im mijak Anij kõnke enaaj kõjparok bũruod im jipañ kõj ñan dãpij wõt ad mour erreo im epaake wõt E ilo raan kein ãliktata relukkuun nana. Ñe jej mijak Anij ilo wãween eo ejim̦we, men in enaaj kõm̦akũt kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kũr elõñ armej joñan wõt ad maroñ ñan pukot “mãlõtlõt” eo em̦ool im bõk tokjãn jãne.