1-2. Kõmel̦el̦eik ewi wãween an jet iaan naanin kakapilõklõk ko ilo Baibõl̦ maroñ l̦apl̦o̦k mel̦el̦eier ñan kõj ñe ej wõr oktak ko ilo mour ko ad.

 ILO raanin m̦are eo an juon jiroñ im likao, likao eo ewũlio me ej pojakin m̦are kab jiroñ eo edeo̦ me ej itõn m̦areiki rej lukkuun roñjake katak eo me ej pedped ioon Baibõl̦ kõn mourin m̦are. Naanin kakapilõklõk ko jãn Baibõl̦ me rej wal̦o̦k ilo katak eo rejjab jet men ko ekããl aerro roñ. Bõtab, jãn raan eo m̦aanl̦o̦k, mel̦el̦e ko erro ej roñjaki el̦apl̦o̦k kiiõ mel̦el̦eier ñan erro. Etke? Kõnke kiiõ erro naaj jerbali ãinwõt rippãlele ro.

² Ejja ãindeinl̦o̦k wõt ñe ruo Kũrjin rippãlele ej wõr nejier. Ium̦win elõñ iiõ ko, emaroñ lõñ alen aerro kar roñjake elõñ katak ko kõn kõkaajjiririik ak lale ajri ro. Ijoke kiiõ el̦apl̦o̦k mel̦el̦ein naanin kakapilõklõk kein ñan erro. Ej pojakin wõr nejierro ñan aerro lale im kõkkaajiririik lõñtak. Juon eddo ekanooj in em̦m̦an! Alikkar bwe wãween ko rekããl rej wal̦o̦k ilo mour ko ad remaroñ kõm̦m̦an bwe en oktak wãween ad watõk ak l̦õmn̦ak kõn juon naanin kakapilõklõk ilo Baibõl̦ me el̦ap ad jel̦ã kake. Eñin ej juon iaan un ko unin an ri-karejar ro an Jeova riiti Jeje ko im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kaki “raan otemjej” in aer mour, ãinwõt kar jiroñl̦o̦k kiiñ ro an Israel ñan kõm̦m̦ane.​—Dut. 17:19.

3. Ta ko jenaaj kõnono kaki ilo katak in?

³ Kom̦ ro ewõr nejier, ewõr ippemi juon iaan jeraam̦m̦an ko rel̦l̦aptata me emaroñ wõr ippãn juon Kũrjin, ej jeraam̦m̦an eo ñan katakin ajri ro nejũm̦ kõn Jeova. Ijoke, kwõjjab baj kõn̦aan wõt katakin er kõn mel̦el̦e ko kõn Anij, ak kokõn̦aan jipañ er ñan lukkuun yokwe e. Ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ajri ro nejũm̦ bwe ren yokwe Jeova? Ilo katak in, jenaaj kõnono kõn emãn naanin kakapilõklõk ko jãn Baibõl̦ me remaroñ jipañ eok ãinwõt juon jemãn ak jinen. (2 Tim. 3:16) Jenãj bareinwõt lale wãween an jet Kũrjin ro me ewõr nejier kar maroñ  bõk tokjãn jãn aer jerbali naanin jiroñ ko ilo Baibõl̦.

4. Ta juon iaan naanin kakapilõklõk ko remaroñ jipañ ro ewõr nejier ñan jipañ ajri ro nejier ñan yokwe Jeova jãn bũrueer? (Jemes 1:5)

⁴ Naanin kakapilõklõk 1: Pukot tõl eo an Jeova. Kajjitõk ippãn Jeova ñan lewaj mãlõtlõt eo kwõj aikuji ñan am̦ jipañ ajri ro nejũm̦ ñan aer jino yokwe e. (Riit Jemes 1:5.) E eo ej make wõt ekkartata ñan lewaj naanin kakapilõklõk. Im elukkuun lõñ un ko unin jemaroñ ba men in. L̦õmn̦ak kõn ruo iaaer. Kein kajuon, Jeova eo ej make wõt l̦aptata an wõr jel̦ã im imminene ko ippãn ãinwõt juon eo ewõr nejin. (Sam 36:9) Im kein karuo, aolep iien naanin kakapilõklõk ko an me remãlõtlõt rej bõktok tokjãn ko rem̦m̦an.​—Ais. 48:17.

5. (1) Ta ko em̦õj an doulul in an Jeova litoki ñan jipañ ro ewõr nejier? (2) Ãinwõt an wal̦o̦k ilo pijain alwõj eo, ta eo kwaar katak jãn wãween an Jeid im Jatid Abilio im Ulla Amorim kar kõkkaajiririik ajri ro nejierro?

⁵ Ikijjeen Naan eo an im doulul eo an, Jeova ej letok elõñ m̦õñã ko ilo kõkkar me rej pedped ioon Baibõl̦ im remaroñ jipañ eok ñan kõkkaajiririik ajri ro nejũm̦ ñan aer yokwe Jeova. (Matu 24:45) Ñan waanjoñak, kwõmaroñ lo elõñ naanin kakapilõklõk ko el̦ap tokjãer ilo katak eo elõñ m̦õttan etan “Help for the Family,” me elõñ iiõ ko m̦aantak in an wal̦o̦k ilo kaape in Awake! magazine ko rej bũriini im kiiõ ej wal̦o̦k ilo weepjait eo ad. Bareinwõt, elõñ pijain alwõj ko em̦õj doori ilo jw.org me rej kwal̦o̦k kõn interview im drama ko me remaroñ jipañ ro ewõr nejier ñan jerbali naanin jiroñ ko an Jeova ilo aer kõkkaajiririik ajri ro nejier. *—JK. 2:4-6.

6. Ta eñjake eo an juon jemãn baam̦le kõn jipañ eo Jeova ej lel̦o̦k ikijjeen doulul eo an?

⁶ Elõñ ro me ewõr nejier rar kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol kõn jipañ eo Jeova ej letok ikijjeen doulul eo an. Juon jemãn baam̦le etan Joe ej make kwal̦o̦k im ba: “Kõkkaajiririik jilu ajri ñan aer rũttol̦o̦k ilo m̦ool eo ejjab juon jerbal epidodo. Aolep iien kõm̦ro kõrã eo pãleõ ej jar bwe Jeova en jipañ kõm̦ro. Im ekkã am̦ro bõk eñjake eo bwe elukkuun kijoñ jejjet iien an wal̦o̦k juon katak ak juon pijain alwõj ñan  jipañ kõm̦ro jel̦ã kilen kõm̦adm̦õde apañ eo kõm̦ro ej jelm̦aiki. Aolep iien kõm̦ro ej atartar ioon Jeova ñan tõl kõm.” Joe im kõrã eo pãleen rar kile bwe katak im pijain alwõj kein rej jipañ ajri ro nejierro ñan epaakel̦o̦k Jeova.

7. Etke elukkuun aorõk bwe ro jemãn im jinen ren lale joñak ko aer make? (Rom 2:21)

⁷ Naanin kakapilõklõk 2: Katakin ikijjeen joñak eo am̦. Ajri ro el̦ap aer lale ta ko jemãer im jineer rej kõm̦m̦ani im ekkã aer anõk er. Em̦ool bwe ejjel̦o̦k juon jemãn ak jinen me eweeppãn. (Rom 3:23) Meñe ãindein, ak ro jemãn im jinen me remãlõtlõt rej kate er joñan wõt aer maroñ ñan likũt juon joñak em̦m̦an ñan ajri ro nejier. (Riit Rom 2:21.) Ikijjeen ajri ro, juon jemãn baam̦le ej ba: “Rej ãinwõt matmat ko me rej jorome aolep kain.” Ej bareinwõt ba: “Renãj jiroñtok kõj ñe jejjab kõm̦m̦ani men ko me jej katakin er ñan kõm̦m̦ani.” Innem ñe jekõn̦aan bwe ajri ro nejid ren yokwe Jeova, yokwe eo ad make ñan Jeova ej aikuj in kajoor im alikkar.

8-9. Ta ko kwaar katak jãn naan ko an Andrew im Emma?

⁸ Elukkuun lõñ wãween ko me ro ewõr nejier remaroñ kõm̦m̦ani ñan katakin ajri ro nejier ñan yokwe Jeova. Lale ta eo juon jeid im jatid jo̦dikdik me 17 an iiõ etan Andrew ej ba: “Aolep iien jinõ im jema rej kwal̦o̦k kõn aorõkin jar. Aolep boñ, jema enãj jar ippa meñe em̦õj aõ kar jar ippa make. Aolep iien rej kakeememej kõm im ba: ‘Kwõmaroñ kõnnaan ippãn Jeova elõñ kattõn joñan wõt am̦ kõn̦aan.’ Wãween in ear lukkuun l̦ap an jelõt eõ, im kiiõ, elukkuun pidodo aõ kepaake Jeova ilo jar im watõke ãinwõt juon Jemãn eo el̦ap an yokwe.” Kom̦ ro ewõr nejier, jab pere ñan jidik joñan an yokwe eo am̦ ñan Jeova maroñ lukkuun jipañ ajri ro nejũm̦.

⁹ L̦õmn̦ak kõn bar joñak eo an Emma. Ke jemãn ear etal jãn baam̦le eo aer, men in ear kõm̦m̦an bwe jinen en oktak im bõk eddon m̦uri l̦apl̦ap ko an jemãn. Emma ej ba: “Elukkuun lõñ alen an m̦am̦a iioon apañ kõn jããn, ak aolep iien ej kõnono kõn wãween an Jeova lale im kabwe aikuj ko an ri-karejar ro an. Iar maroñ loe ilo wãween an mour bwe ej lukkuun tõmak men in. M̦am̦a ear jerbali men ko ear katakin eõ kaki.” Ta eo jemaroñ katak jãn men in? Ro ewõr nejier remaroñ katakin ikijjeen joñak ko aer meñe rej iioon wãween ko reppen.​—Gal. 6:9.

10. Ta iien ko rekar pel̦l̦o̦k ñan an ri-Israel ro kõnono kõn Jeova ippãn ajri ro nejier? (Duteronomi 6:6, 7)

¹⁰ Naanin kakapilõklõk 3: Ekkeini am̦ kõnono ippãn ajri ro nejũm̦. Jeova ear jiroñ ri-Israel ro ilo iien ko etto ñan ekkeini aer katakin ajri ro nejier kõn E. (Riit Duteronomi 6:6, 7.) Rein me ewõr nejier, ear pel̦l̦o̦k elõñ iien ko ilowaan juon raan ñan aer kõnono ippãn ajri ro nejier im jipañ er ñan yokwe Jeova jãn bũrueer. Ñan waanjoñak, juon l̦adik in Israel me edik emaroñ kar jipañ jemãn ium̦win elõñ awa ko im ekkat keinikkan ko ak aini leen keinikkan ko. Ledik eo jein ak jatin emaroñ kar jol̦o̦k el̦ap iien ilowaan ejja raan eo wõt im jipañ jinen keke, ãj, im kõm̦m̦ani jerbal ko jet ilo m̦weo. Ilo an rũtto rein kab ajri rein nejier jerbal ippãn doon, remaroñ kar kõnono ippãn doon kõn elõñ men ko raorõk. Ñan waanjoñak, remaroñ kar kõnono kõn joñan an Jeova em̦m̦an im kõn wãween an jipañ baam̦le eo aer.

11. Ta juon iaan iien ko repel̦l̦o̦k ñan an Kũrjin ro ewõr nejier kõnono ippãn ajri ro nejier?

¹¹ Mour elukkuun oktakl̦o̦k ilo raan kein. Ilo elõñ aelõñ ko, rũtto ro kab ajri ro nejier rejjab maroñ jol̦o̦k iien ippãn doon ilowaan juon raan. Rũtto rein remaroñ pãd ilo jikin jerbal, im ajri ro remaroñ pãd ilo jikuul̦. Kõn men in, rũtto ro rej aikuj pukot iien ko repel̦l̦o̦k ñan aer kõnono ippãn ajri ro nejier. (Eps. 5:15, 16; Pil. 1:10) Iien kabuñ an baam̦le ej juon iaan  iien ko kein repel̦l̦o̦k. Juon jeid im jatid jo̦dikdik etan Alexander ej ba: “Aolep iien baba ej kõm̦m̦an laajrak ñan iien kabuñ an baam̦le, im ejjab kõtl̦o̦k bwe jabdewõt men en pinej jikin iien in ammim ippãn doon. Ãlikin ammim katak, kõmij baj bwebwenato ippãn doon.”

12. Ta eo juon bõran baam̦le ej aikuj keememeje ilo iien kabuñ an baam̦le?

¹² Ñe kwõj juon bõran baam̦le, ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane bwe iien kabuñ an baam̦le eo en juon iien ekam̦õn̦õn̦õ ñan ajri ro nejũm̦? Kwõmaroñ kajjioñ kõjerbal bok eo ad ekããl me elukkuun em̦m̦an, M̦õn̦õn̦õ kõn Mour ñan Indeeo!, ñan katak ippãn ajri ro nejũm̦. Ami katak kõn bok in emaroñ kõpel̦l̦o̦k juon iien ekanooj em̦m̦an im kãitoktoklimo ñan ami kõnono ippãn doon. Kokõn̦aan bwe en pidodo an ajri ro nejũm̦ kwal̦o̦k bũrueer im eñjake ko aer, kõn men in, kwõn jab kõjerbal iien kabuñ an baam̦le eo ñan kauweik ak luuki er. Im kajjioñ jab em̦m̦akũt ilo juon wãween ekõl̦l̦apl̦ap ñe ajri ro nejũm̦ rej kwal̦o̦k juon aer l̦õmn̦ak me ejjab ekkar ñan naanin kakapilõklõk ko ilo Baibõl̦. Ijello̦kun, kwõn lukkuun m̦õn̦õn̦õ bwe rej kwal̦o̦k m̦ool kõn eñjake ko aer, im rõjañ er ñan jab ãliklik in kwal̦o̦k bũrueer im l̦õmn̦ak ko aer. Wãween eo em̦m̦antata kwõmaroñ lukkuun jipañ ajri ro nejũm̦ ej ñe kwõjel̦ã kõn eñjake ko aer.

13. Ta iien ko jet repel̦l̦o̦k ñan an ro ewõr nejier jipañ ajri ro nejier ñan epaakel̦o̦k Jeova?

¹³ Kom̦ ro ewõr nejier, pukot iien ko repel̦l̦o̦k ilowaan juon raan ñan jipañ ajri ro nejũm̦ ñan epaakel̦o̦k Jeova. Kwõjjab aikuj kõttar ñan jejjetin iien ami katak Baibõl̦ bwe kwõn maroñ katakin er kõn Anij eo ad me el̦ap an yokwe. L̦õmn̦ak kõn naan kein an juon jinen baam̦le etan Lisa, ej ba: “Kõmij jipañ ajri ro nejim ñan katak kõn Jeova ilo am kõnono kõn jabdewõt menin kõm̦anm̦an ko ipel̦aakim. Ñan waanjoñak, ñe kidu eo nejim ej kõm̦m̦an kõl im kattõñ ajri ro, kõmij kõnono kõn wãween an men in kaalikkar an ri-Kõm̦anm̦an eo ad juon eo ekam̦õn̦õn̦õ im ej yokwe mour ãinwõt bar kõj.”

14. Etke elukkuun aorõk ñan an ro jemãn im jinen jipañ ajri ro nejier ñan kããlõt ro m̦õttaer ilo mãlõtlõt? (Jabõn Kõnnaan 13:20)

¹⁴ Naanin kakapilõklõk 4: Jipañ ajri ro nejũm̦ ñan kappok ro m̦õttaer me rem̦m̦an.  Elukkuun alikkar an Naanin Anij kwal̦o̦k bwe ro jej m̦õttãik er remaroñ jelõt kõj ilo juon wãween em̦m̦an ak juon wãween enana. (Riit Jabõn Kõnnaan 13:20.) Kom̦ ro jemãn ak jinen, kwõjel̦ã ke wõn ro m̦õttan ajri ro nejũm̦? Kwõnañin ke iioon er im jol̦o̦k iien ippãer? Ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ajri ro nejũm̦ ñan m̦õttãik ro rej yokwe Jeova? (1 Kor. 15:33) Kwõmaroñ jipañ er ñan kããlõt ro m̦õttaer me rem̦m̦an ilo am̦ kũrwaj jet ro me em̦m̦an kõtaan eo aer ippãn Jeova ñan kobawaj ilo m̦akũtkũt ko an baam̦le eo ami.​—Sam 119:63.

15. Ta eo ro jemãn im jinen remaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ajri ro nejier ñan lo ro m̦õttaer me rem̦m̦an?

¹⁵ L̦õmn̦ak kõn bwebwenato in an juon jemãn baam̦le etan Tony. Ej kõmel̦el̦e kõn ta eo erro kõrã eo pãleen kar kõm̦m̦ane ñan jipañ ajri ro nejierro bwe ren lo ro m̦õttaer me rem̦m̦an, ej ba: “Ium̦win iiõ ko m̦aantak, kõm̦ro kõrã eo pãleõ ar kũrtok elõñ iaan ro jeid im jatid me reoktak jãn doon kab eokkõtaktak joñan iiõ ko aer ñan m̦weo im̦õm. Rar maroñ m̦õñã ippem im kobatok ilo iien kabuñ an baam̦le. Men in ej juon wãween el̦ap an em̦m̦an ñan jel̦ãl̦o̦k kajjien ro me rej yokwe im karejar ñan Jeova ilo lañlõñ. Ej juon jeraam̦m̦an bwe ear maroñ wõr ro rej lotok eklejia, mijinede ro, kab ro jet me rar jokwe ilo m̦weo im̦õm. Bwebwenato ko aer kõn men ko rar wal̦o̦k ñan er ak men ko rar kõm̦m̦ani, aer kijejeto, im jitũbõn kaarmejjete eo ippãer, aolep men kein ajri ro nejim rar lukkuun katak jãni, im rar jipañ er ñan epaakel̦o̦k Jeova.” Kom̦ ro jemãn im jinen, kom̦win lukkuun kate kom̦ ñan jipañ ajri ro nejũm̦ bwe en em̦m̦an ro rej kõm̦m̦ao ak aetõl aer ippãer.

16. Ta el̦aññe juon iaan ajri ro nejũm̦ ej ba bwe ejjab kõn̦aan karejar ñan Jeova?

¹⁶ Ta el̦aññe kwõj lukkuun kate eok joñan wõt am̦ maroñ, ak juon iaan ajri ro nejũm̦ ej ba bwe ejjab kõn̦aan karejar ñan Jeova? Kwõn jab kajju l̦õmn̦ak bwe elikjab am̦ kar kõm̦m̦ane eddo eo am̦ ãinwõt juon jinen ak jemãn. Em̦õj an Jeova letok ñan kõj aolep—ekoba ajri eo nejũm̦—menin letok eo kõn anemkwõj eo ñan kããlõt, maroñ eo ñan kããlõt el̦aññe kwõnaaj karejar ñan Anij ke ak jaab. Ñe ajri eo  nejũm̦ ej kããlõt ñan el̦l̦o̦k jãn Jeova, jab jol̦o̦k am̦ kõjatdikdik bwe juon iien enaaj jepl̦aak. Keememej waanjoñak eo kõn nejin eo ejerwaan. (Luk 15:11-19, 22-24) Likao in ear kõm̦m̦ani elõñ men ko renana, bõtab ilo jem̦l̦o̦kin, ear jepl̦aak. Jet remaroñ ba, “Bwebwenato in ej baj juon waanjoñak wõt, emaroñ ke lukkuun wal̦o̦k wãween in?” Aet emaroñ! Im eñin men eo ear wal̦o̦k ñan juon likao etan Elie.

17. Ewi wãween an bwebwenato eo an Elie kõketak eok?

¹⁷ Elie ej ba men in kõn ro jemãn im jinen: “Rar kate er joñan wõt aer maroñ ñan jipañ eõ ñan yokwe Jeova im Naan eo an, Baibõl̦ eo. Bõtab, ke iar jo̦dikdik, iar jino jum̦ae.” Elie ear jino n̦ooje an kõm̦m̦ani men ko me rejjab jim̦we. Jemãn im jinen rar kate er ñan jipañe ñan epaake wõt Jeova ak ear jab roñjake er. Ãlikin an kar etal jãn m̦weo im̦weer, ear jino kõm̦m̦ani men ko renana. Meñe ãindein, ak jet iien ej bwebwenato kõn Baibõl̦ eo ippãn juon iaan ro m̦õttan. Elie ej ba: “Ke ear l̦apl̦o̦k aõ kõnono kõn Jeova ippãn eo m̦õtta, ear l̦apl̦o̦k aõ l̦õmn̦ak kõn E. Jidik kõn jidik, iar lukkuun kile bwe ine ko ineen m̦ool eo ilo Baibõl̦ me rar pãdwõt ilo bũruõ—ine ko me jinõ im jema rar lukkuun kate er ñan kalibwini—rar jino eddek.” Ejjabto, Elie ear jepl̦aaktok ñan m̦ool eo. * Pijaikl̦o̦k m̦õk joñan an jemãn im jinen maroñ kar lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõn aer kar kate er katakini jãn ke ear dik wõt ñan yokwe Jeova!—2 Tim. 3:14, 15.

18. Ta eñjake eo am̦ kõn ro jemãn im jinen me rej lukkuun kate er ñan katakin ajri ro nejier ñan yokwe Jeova?

¹⁸ Kom̦ ro jemãn im jinen, em̦õj lewaj ñan kom̦ juon jeraam̦m̦an elukkuun em̦m̦an, jeraam̦m̦an eo ñan lale im kõkkaajiririik juon epepen ekããl in ro rej kabuñ ñan Jeova. (Sam 78:4-6) Men in ejjab juon jerbal epidodo, im kõmij kwal̦o̦k am lukkuun nõbar kom̦ kõn aolep kate ko ami ñan jipañ ro nejimi! Ñe kwõnaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kate eok joñan wõt am̦ maroñ ñan jipañ ajri ro nejũm̦ ñan yokwe Jeova im katakin er ñan pokake E, kwõmaroñ lukkuun lõke bwe eo Jemãd ilañ me el̦ap an yokwe enaaj lukkuun buñbũruon ippam̦.​—Eps. 6:4.