1. Kar ewi wãween mour eo am̦ m̦okta jãn am̦ kar jino katak Baibõl̦?

 KAR ewi wãween mour eo am̦ m̦okta jãn am̦ kar jino katak Baibõl̦ ippãn Ri-Kõnnaan ro an Jeova? Elõñ iaad jejjab kõn̦aan l̦õmn̦ak kake. Ejjel̦o̦k pere bwe l̦õmn̦ak ko an jukjukun pãd in​—kõn ta ko rem̦m̦an im ta ko renana—​remaroñ kar l̦ame wãween ko ippãd kab wãween ad l̦õmn̦ak. El̦aññe ãindein, ekar “ejjel̦o̦k [ad] kõjatdikdik im [jaar] jaje kõn Anij ilo lal̦ in.” (Eps. 2:12) Ijoke, ad kar katak Baibõl̦ ear ukote wãween in jaar pãd ie!

2. Ta eo kwaar loe ke kwaar katak Baibõl̦?

² Ilo am̦ kar katak Baibõl̦, kwaar katak bwe ewõr juon Jem̦am̦ ilañ me el̦ap an yokwe eok. Kwaar kile bwe el̦aññe kokõn̦aan kabuñbũruon Jeova im erom uwaan baam̦le eo an ilo tõmak, kwõnãj kar aikuj in kõm̦m̦an oktak ko rel̦l̦ap ilo mour eo am̦, wãween am̦ watõk men ko, im wãween am̦ l̦õmn̦ak. Kwõnaaj aikuj in kar katak kilen mour ekkar ñan l̦õmn̦ak ko an Jeova ikijjeen ta ko rem̦m̦an im ta ko renana.​—Eps. 5:3-5.

3. Ekkar ñan Kolosse 3:9, 10, ta eo Jeova ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ane, im ta ko jenaaj etali ilo katak in?

³ Ri-Kõm̦anm̦an eo ad im eo Jemãd ilañ, Jeova, ewõr an jim̦we im maroñ ñan kõm̦m̦an pepe kõn wãween m̦wil im kõm̦m̦an ko an ro uwaan baam̦le eo an. Im m̦okta jãn ad peptaij, ej kõtmãne bwe jen lukkuun kate kõj ñan “utũk mour eo m̦okta kab kõm̦m̦an ko an.” * (Riit Kolosse 3:9, 10.) Katak in enaaj jipañ ro rekõn̦aan peptaij ñan uwaake kajjitõk kein: (1) Ta mel̦el̦ein “mour eo m̦okta”? (2) Etke Jeova ej lukkuun rõjañ kõj ñan utũki? (3) Ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦ane men in? Ñan kõj ro me em̦õj ad peptaij, katak in enaaj jipañ kõj ñan bõbrae an bar wal̦o̦k ippãd kadkad ko jãn mour eo m̦okta.

4. Ta ko juon armej ej kõm̦m̦ani ñe “mour eo m̦okta” ej kõjbwebweik e?

⁴ Armej eo me “mour eo m̦okta” ej kõjbwebweiki, ekkã an bõk l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko an kanniõk. Emaroñ l̦ap an l̦õmn̦ak wõt kõn e make, m̦õkaj an illu, jaje kam̦m̦oolol, im utiej bũruon. Emaroñ em̦m̦an ippãn alwõji ak lali pijain keelwaan ko im pija ko me renana ak el̦ap lãj ie. Ejjel̦o̦k pere emaroñ wõr jet kadkad ko rem̦m̦an ippãn, im emaroñ nana an mour kõn men ko renana ej ba ak kõm̦m̦ani. Bõtab, ejjab lukkuun kajoor kõn̦aan eo ippãn ñan ukot l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko an.​—Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Ta eo jej aikuj in keememej ñe ej itok ñan ad utũk mour eo m̦okta? (Jerbal 3:19)

⁵ Jejjab weeppãn, kõn men in ejjel̦o̦k juon iaad emaroñ jol̦o̦k aolep l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko renana jãn bũruod im l̦õmn̦ak ko ad. Ewõr iien, jenaaj ba ak kõm̦m̦ane juon men me jenaaj ajl̦o̦k kake tokãlik. (Jrm. 17:9; Jem. 3:2) Bõtab ñe jej utũk mour eo m̦okta, ejako an kõm̦m̦an im l̦õmn̦ak ko an kanniõk kõjbwebweik kõj. Jenaaj juon armej eoktak ak juon armej ekããl.​—Ais. 55:7; riit Jerbal 3:19.

6. Etke Jeova ej lukkuun rõjañ kõj ñan utũk l̦õmn̦ak ko rebõd im imminene ko renana me rej m̦õttan mour eo m̦okta?

⁶ Jeova ej lukkuun rõjañ kõj ñan jol̦o̦k jabdewõt l̦õmn̦ak ko rebõd im imminene ko renana kõnke elukkuun l̦ap an yokwe kõj im ekõn̦aan bwe jen bõk mour indeeo. (Ais. 48:17, 18) Ejel̦ã bwe ro rejjab jum̦ae kõn̦aan ko renana rej ko̦kkure ak kõmetak er make im ro iturier. El̦ap an Jeova metak ñe ej lo ad kõmetake kõj make im ro jet.

7. Ekkar ñan Rom 12:1, 2, jokãlõt ta ko ewõr ippãd?

⁷ Jet iaan ro m̦õttad im ro ilo baam̦le eo ad remaroñ ilo jinoin kajjirere kake kõj kõn ad kajjioñ kõm̦m̦an oktak kõn wãween ko ippãd. (1 Pit. 4:3, 4) Remaroñ ba bwe ewõr ad jim̦we im maroñ ñan kõm̦m̦an jabdewõt men eo jekõn̦aan im bwe jejjab aikuj in kõtl̦o̦k an ro jet ba ñan kõj ta eo jej aikuj in kõm̦m̦ane. Ijoke ro rej kõjekdo̦o̦n kien ak l̦õmn̦ak ko an Jeova rejjab anemkwõj. Ilo m̦ool rej kõtl̦o̦k an lal̦ in me Setan ej kõjbwebweiki l̦ame er. (Riit Rom 12:1, 2.) Kõj aolep jej aikuj kõm̦m̦an jokãlõt: Ewõr ippãd maroñ eo ñan kããlõt ñan dãpij wõt mour eo m̦okta me jerawiwi im lal̦ in an Setan ej l̦ame, ak kõtl̦o̦k bwe Jeova en l̦ame  kõj ñan ad maroñ erom armej eo em̦m̦antata ilo tõre in.​—Ais. 64:8.

8. Ta ko jemaroñ bõk jipañ jãni bwe jen maroñ jum̦ae l̦õmn̦ak im imminene ko renana?

⁸ Jeova ejel̦ã bwe enaaj bõk el̦ap iien im maroñ ñan jum̦ae l̦õmn̦ak im imminene ko renana. (Sam 103:13, 14) Bõtab, ikijjeen Naan eo an, jetõb kwõjarjar eo an, im doulul eo an, Jeova ej letok ñan kõj mãlõtlõt, kajoor, im jipañ eo jej aikuji ñan kõm̦m̦an oktak ko. Im ejjel̦o̦k pere em̦õj an jipañ eok kadede. Jen kiiõ lale jet iaan buñtõn ne ko kwõmaroñ bũki me renaaj jipañ eok ñan kõm̦m̦ani wõnm̦aanl̦o̦k ko jet ilo am̦ utũk mour eo m̦okta im bwe en tõllo̦kũm̦ ñan peptaij.

9. Ta eo Naanin Anij emaroñ jipañ eok ñan kõm̦m̦ane?

⁹ Kõjerbal Baibõl̦ eo ñan lukkuun etale eok make. Naanin Anij ej jerbal ãinwõt juon kilaaj; emaroñ jipañ eok ñan etale eok make ikijjeen wãween am̦ l̦õmn̦ak, kõnono, im kõm̦m̦an. (Jem. 1:22-25) Eo ej katak Baibõl̦ ippam̦ im Kũrjin ro jet rerũtto ilo tõmak remaroñ lewaj naanin jipañ. Ñan waanjoñak, remaroñ kõjerbal Baibõl̦ eo ñan jipañ eok ñan lo kadkad ko rem̦m̦an ippam̦ ekoba m̦õjn̦o̦ ko am̦. Remaroñ jipañ eok ñan pukot mel̦el̦e ko rej pedped ioon Baibõl̦ me rej kwal̦o̦k kõn wãween ko ñan julo̦k m̦anit ko renana. Im aolep iien Jeova epojakin jipañ eok ilo iien am̦ aikuj. Ejel̦ã wãween eo em̦m̦antata ñan an jipañ eok im ejel̦ã ta ko ilo bũruom̦. (JK. 14:10, UBS; 15:11, UBS) Innem kwõn kõm̦m̦an bwe en juon am̦ imminene ñan jar ñane im katak kõn Naan eo an aolep raan.

10. Ta eo kwõj katak jãn waanjoñak eo an Elie?

¹⁰ Tõmak im lõke bwe l̦õmn̦ak ko an Jeova ikijjeen ta ko rem̦m̦an im ta ko renana rej make wõt em̦m̦antata. Jemaroñ bõk tokjãn jãn aolep men ko Jeova ej kajjitõk bwe jen kõm̦m̦ani. Ro rej mour ekkar ñan l̦õmn̦ak ko an Jeova renaaj buñbũrueer kõn er make, renaaj lo juon mour eo el̦ap tokjãn, im renaaj m̦oolin m̦õn̦õn̦õ. (Sam 19:7-11) Ijoke, ro rej jum̦ae l̦õmn̦ak ko an Jeova ikijjeen ta ko rem̦m̦an im renana renaaj lo jorrããn ko rej wal̦o̦k itok wõt jãn aer kõm̦m̦ani jerbal ko an kanniõk. L̦õmn̦ak kõn ta eo juon em̦m̦aan etan Elie ej ba kõn men in. Ekar dik im rũttol̦o̦k ilo m̦ool eo ippãn rũtto ro jemãn im jinen, ro im el̦ap aer yokwe Jeova. Bõtab ke ear juon jo̦dikdik, ear kããlõt aetõl ko renana. Ear jino kõjerbal men ko rekajoor ak drug ko, kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon, ekoba ko̦o̦t. Elie ej ba ear lo bwe ear jino l̦apl̦o̦k an illulu im lãj. Ej ba: “Jemaroñ ba, iar kõm̦m̦ani aolep men ko iar katak ñan jab kõm̦m̦ani ãinwõt juon Kũrjin.” Bõtab, Elie ear jab mel̦o̦kl̦o̦ki men ko ear katak kaki ke ear dik. Tokãlik, ear bar jino katak Baibõl̦. Ear lukkuun kate e ñan julo̦k m̦anit ko renana im ear peptaij ilo 2000 eo. Ewi wãween an bõk tokjãn jãn an mour ekkar ñan l̦õmn̦ak ko an Jeova ikijjeen ta ko rem̦m̦an im ta ko renana? Elie ej ba: “Kiiõ ejako aõ inepata im erreo bõklõkõt e aõ.” * Ãinwõt an waanjoñak in an Elie kwal̦o̦k, ro rej jum̦ae l̦õmn̦ak ko an Jeova kõn ta ko rem̦m̦an im renana, rej ko̦kkure ak kõmetak er make. Meñe rej ãindein, ak Jeova em̦õn̦õn̦õ in jipañ er ñan kõm̦m̦an oktak.

11. Ta ko Jeova ediki?

¹¹ Katak ñan dike men ko Jeova ediki. (Sam 97:10) Baibõl̦ eo ej kwal̦o̦k bwe Jeova edike ‘mejãn armej eutiej bũruon, lo ej riab, im pã ko rej kato̦o̦rl̦o̦k bõtõktõk im ejjel̦o̦k ruõn.’ (JK. 6:16, 17) Ej bareinwõt “kõjdate ro relãj im rejel̦ã m̦on̦.” (Sam 5:6, UBS) Joñan an  Jeova dike kain l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an rot kein, ear ko̦kkure aolep nana ko ilo tõre ko an Noa kõnke lal̦ in ear obrak kõn nana im kowadoñ. (Jen. 6:13) L̦õmn̦ak kõn bar juon waanjoñak. Ikijjeen ri-kanaan Malakai, Jeova ear ba bwe edike ro rej kajjioñ m̦on̦ im kappok ial̦an aer jepel jãn eo pãleer meñe ejjel̦o̦k rueer. Anij ej kõjekdo̦o̦n aer kabuñ ñane im enaaj ekajete er kõn kõm̦m̦an ko aer.​—Mal. 2:13-16; Hib. 13:4.

12. Ta mel̦el̦ein ñan “jõjõik men ko renana”?

¹² Jeova ekõn̦aan bwe jen “jõjõik men ko renana.” (Rom 12:9) Naan in “jõjõik” ej kwal̦o̦k kõn juon eñjake ekajoor; ej mel̦el̦ein ñan lukkuun dike juon men, ak en juon men elukkuun kajjõjõ ippãd. Baj l̦õmn̦ak m̦õk, en kar ta eñjake eo am̦ ñe kar kajjitõk ippam̦ ñan m̦õñã jãn juon pileij me ekõt m̦õñã ko ie? Meñe ej juon l̦õmn̦ak wõt ak men in emaroñ jino tõn kõm̦m̦an am̦ nañinmej. Ejja ãindeinl̦o̦k wõt, ad l̦õmn̦ak wõt kõn ad kõm̦m̦ane juon men me Jeova ej ba enana en kar juon men ekkajjõjõ ñan kõj.

13. Etke jej aikuj in kõjparok wãween ad l̦õmn̦ak?

¹³ Kõjparok wãween am̦ l̦õmn̦ak. L̦õmn̦ak ko ad rej jelõt kõm̦m̦an ko ad. Eñin unin Jesus ear katakin kõj ñan jum̦ae l̦õmn̦ak ko me remaroñ tõll̦o̦k kõj ñan kõm̦m̦ane juon jerawiwi el̦ap. (Matu 5:21, 22, 28, 29) Jekõn̦aan bwe jen kabuñbũruon eo Jemãdwõj ilañ, ejjab ke? Innem el̦ap an aorõk bwe jen m̦õkaj im jum̦aik jabdewõt l̦õmn̦ak ko renana me rej del̦o̦ñtok ilo l̦õmn̦ak ko ad!

14. Ta eo naan ko ad rej kwal̦o̦k kõn kõj, im ta kajjitõk ko jenaaj uwaaki?

¹⁴ Kõjparok men ko kwõj ba. Jesus ear ba: “Men ko juon armej ej ba, rej itok jãn bũruon.” (Matu 15:18) Aet, men ko jej ba rej kwal̦o̦k kõn kain armej rot kõj. Innem kajjitõk ippam̦ kajjitõk kein: ‘Im̦akoko in ke kwal̦o̦k riab, meñe aõ kwal̦o̦k m̦ool emaroñ kõm̦m̦an bwe en jab em̦m̦an men eo enãj wal̦o̦k ñan ña? Ãinwõt juon ri-m̦are, ij ke lukkuun kõjparok bwe in jab kattoojoj ñan bar juon armej? Ij ke lukkuun kõjparok jãn aõ kwal̦o̦k naan ko renana ñan jidik? Ij ke uwaak ilo juon wãween emeanwõd ñe juon ej kalluuk eõ?’ Kwõnãj lo an juon menin jipañ ñan kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kajjitõk kein. Ãinwõt an keke ko kõm̦m̦an bwe juon nuknuk en eddãp im pen wõt, naan ko renana rej kõm̦m̦an bwe kadkad ko renana ren eddãp wõt ippãn juon armej. Innem ñe jekõn̦aan bwe jen utũk mour eo m̦okta, jej aikuj lukkuun kate kõj jol̦o̦k naan ko rellãj, riab, im naan ko rettoon.

15. Ta mel̦el̦ein ñan dilaiki mour eo ad m̦okta ñan “jurõn al̦al̦ eo”?

 ¹⁵ M̦õn̦õn̦õ in em̦m̦akũt ñan kõm̦m̦ane jabdewõt men kwõj aikuj in kõm̦m̦ane. Rijjilõk Paul ear kõjerbal juon waanjoñak ekajoor ñan katakin kõj kõn joñan an aorõk bwe jen kõm̦m̦an oktak ilo wãween ad mour. Ear je bwe jej aikuj in dilaiki mour eo ad m̦okta ñan “jurõn al̦al̦ eo.” (Rom 6:6) Ilo bar juon wãween jemaroñ ba, jekõn̦aan anõke joñak eo an Christ. Jej aikuj in julo̦k aolep l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko Jeova ediki. M̦ae iien jenaaj bõk buñtõn ne kein, innem jenaaj maroñ bõk juon bõklõkõt erreo im wõr ad kõjatdikdik ñan mour indeeo. (Jon 17:3; 1 Pit. 3:21) Keememej bwe Jeova eban ukot l̦õmn̦ak eo an ikijjeen ta ko rem̦m̦an im renana bwe en maroñ kabuñbũruod. Ijello̦kun an ãindein, jej aikuj in ukot kain armej rot kõj im l̦oore ta ko ej watõk bwe rem̦m̦an im renana.​—Ais. 1:16-18; 55:9.

16. Etke kwõj aikuj in jek ippam̦ make ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tarin̦aeik kõn̦aan ko an kanniõk?

¹⁶ Wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tarin̦aeik m̦õjn̦o̦ ko an kanniõk. Meñe em̦õj am̦ peptaij ak kwõnaaj aikuj in wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tarin̦aeik kõn̦aan ko an kanniõk. L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in an juon em̦m̦aan etan Maurício. Ke ear dik wõt ak em̦m̦an dettan, ear jino jerã ak pãlele em̦m̦aan. Tokãlik, ear iioone armej ro an Jeova im ear jino ekkatak Baibõl̦. Ãlikin an kar kõm̦m̦an oktak ko ilo mour eo an, ear peptaij ilo 2002 eo. Meñe elõñ de iiõ in an karejar ñan Jeova, ak Maurício ej ba: “Ilo m̦ool ewõr iien iar aikuj tarin̦aeik jet kõn̦aan ko renana ippa.” Meñe ãindein, ak ejjab kõtl̦o̦k bwe men in en kabbweere. Ijello̦kun an ãindein, ej ba: “Ij bõk kaenõm̦m̦an ilo aõ jel̦ã bwe ilo aõ kããlõt ñan jab em̦m̦akũt ñan kõn̦aan kein, ij kabuñbũruon Jeova.” *

17. Ewi wãween am̦ bõk kõketak jãn waanjoñak eo an Nabiha?

¹⁷ Jar ñan Jeova kõn jipañ eo an, atartar ioon kajoor eo an, ejjab ioon kajoor eo am̦ make. (Gal. 5:22; Pil. 4:6) Jej aikuj in lukkuun kate kõj el̦aññe jelukkuun kõn̦aan utũk mour eo m̦okta im jab bar kõn̦ake. L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in an juon kõrã etan Nabiha. Ke ear jiljino wõt an iiõ, jemãn ear ilo̦k jãne. Ej ba: “Men in el̦ap an kar kabũrom̦õj eõ im jelõt eõ.” Ilo an kar Nabiha rũttol̦o̦k ear jino l̦apl̦o̦k an illulu im lãj. Ear jino wiakake men ko rekajoor  ak drug ko, innem kar kalbuuji, im ear pãd ilo kalbuuj ium̦win jet iiõ ko. Ri-Kõnnaan ro an Jeova me rar lol̦o̦k jikin kalbuuj eo rar jino katak Baibõl̦ ippãn. Nabiha ear jino kõm̦m̦an oktak ko rel̦l̦ap. Ej ba: “Ekar pidodo ñan jol̦o̦k jet iaan imminene ko renana. Bõtab ebwe an kar pen aõ jol̦o̦k aõ kõbaatat.” Meñe ear lukkuun pen ñan Nabiha ak ear lukkuun kate ñan jol̦o̦k an kõbaatat ium̦win elõñl̦o̦k jãn juon iiõ, innem ear maroñ bõjrak jãn an kõbaatat. Ta eo ear jipañe bwe en lo tõprak? Ej ba: “Ilõñin aolep men, niknik ilo jar ekar men eo me ear jipañ eõ ñan jol̦o̦ke m̦anit in.” Kiiõ ej ba ñan ro jet: “Ij tõmak im lõke bwe ñe imaroñ kõm̦m̦an oktak ko bwe in maroñ kabuñbũruon Jeova, eokwe jabdewõt armej emaroñ bar kõm̦m̦ane men in!” *

18. Ekkar ñan 1 Korint 6:9-11, ta eo elõñ iaan ri-karejar ro an Anij rar maroñ kõm̦m̦ane?

¹⁸ Ilo kar tõre ko an rijjilõk ro, jet iaan em̦m̦aan im kõrã ro me Jeova ear kããlõt bwe ren irooj ippãn Christ, ilo m̦okta rar jet ro me rekõn kõm̦m̦ani men ko relukkuun nana. Ñan waanjoñak, rar ri-lejãn, rar pãlele em̦m̦aan ñan em̦m̦aan ak kõrã ñan kõrã, im rar ri-ko̦o̦t. Bõtab, ikijjeen jipañ eo an jetõb kwõjarjar eo an Anij, rar maroñ ukot mour ko aer ak wãween ko ippãer. (Riit 1 Korint 6:9-11.) Ejja ãindeinl̦o̦k wõt ilo raan kein, em̦õj an Baibõl̦ eo jipañ elõñ milien armej ro ñan kõm̦m̦an oktak ko ilo mour ko aer. * Em̦õj aer anjo̦ ioon m̦anit ak imminene ko renana me elukkuun kar pen aer julo̦ki. Joñak kein aer rej kam̦ool bwe kwe bareinwõt kwõmaroñ kõm̦m̦an oktak ko im julo̦k m̦anit ko renana bwe kwõn maroñ juon eo ekkar ñan an peptaij.

19. Ta eo katak eo tok juon enaaj kõnono kake?

¹⁹ Kobal̦o̦k ippãn ad utũk mour eo m̦okta, ro rekõn̦aan peptaij rej aikuj in bar kate er ñan kõn̦ak mour eo ekããl. Katak eo tok juon enaaj kõnono kõn wãween eo jemaroñ kõm̦m̦ane men in im wãween an ro jet maroñ bar jipañ kõj.