1. Ta eo Jeova ej kũr ri-karejar ro an ñan kõm̦m̦ane? (Bar lale pija eo.)

 WÕN eo jemaroñ kepaake ñe jej aikuj bõk kaenõm̦m̦an im naanin tõl ko rem̦m̦an? Ejjel̦o̦k pere bwe jejel̦ã uwaakin kajjitõk in. Jemaroñ kepaak Jeova Anij ilo jar. Jeova ej kũr kõj ñan kõm̦m̦ane men in. Ekõn̦aan bwe jen “ekkeini [ad] jar.” (1 Tes. 5:17) Jejjab aikuj ãliklik in jar ñane im kajjitõk bwe en tõl kõj ilo jabdewõt wãween ilo mour ko ad. (JK. 3:5, 6) Kõnke Jeova ej juon Anij me em̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k, ejjab kõm̦m̦an joñan ad jar ñane.

2. Ta ko jenaaj kõnono kaki ilo katak in?

² El̦ap ad kaorõk menin letok in ewõr ippãd ñan jar. Meñe ãindein, ak kõn an lukkuun lõñ men ko jej aikuj kõm̦m̦ani ilo mour ko ad, emaroñ pen ñan ad kõm̦m̦an iien ñan jar. Jemaroñ bar kile bwe jej aikuj kakõm̦anm̦anl̦o̦k jar ko ad. El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe jemaroñ bõk kaenõm̦m̦an im naanin tõl ko rem̦m̦an jãn Baibõl̦ eo. Ilo katak in, jenaaj kõnono kõn wãween ad maroñ kõm̦m̦an iien ñan jar ikijjeen ad etale joñak eo an Jesus. Jenaaj bareinwõt kõnono kõn wãween ad maroñ kakõm̦anm̦anl̦o̦k jar ko ad ikijjeen ad kobaik ilo jar ko ad men ko l̦alem me raorõk.

3. Ta eo Jesus ear jel̦ã kõn jar?

³ Jesus ear jel̦ã bwe Jeova ej lukkuun kaorõk jar ko ad. M̦okta jãn an kar itok ñan lal̦ in, ear lo an Jemãn uwaaki jar ko an em̦m̦aan im kõrã ro retiljek. Ñan waanjoñak, Jesus ear  pãd iturin Jemãn ke Ear uwaaki jar ko an Hanna, Devid, Ilaija, im elõñ ro jet retiljek me rar jar jãn bũrueer. (1 Sa. 1:10, 11, 20; 1 Kñ. 19:4-6; Sam 32:5) Innem jemel̦el̦e etke Jesus ear katakin ri-kal̦oor ro an bwe ren ekkeini aer jar ilo ejjel̦o̦k pere!—Matu 7:7-11.

4. Ta eo jej katak jãn jar ko an Jesus?

⁴ Ikijjeen jar ko an make ñan Jeova, Jesus ear likũt juon joñak em̦m̦an ñan an ri-kal̦oor ro an l̦oore. Ilo aolepen jerbalin kwal̦o̦k naan eo an, Jesus ear keini an jar. Ear aikuj kõm̦m̦an iien ñan jar kõnke ekkã an kar poub im ekõn pãd ibwiljin elõñ armej ro. (Mark 6:31, 45, 46) Ear ruj jibboñtata bwe en wõr iien an make iaan im jar. (Mark 1:35) Juon iien, ear jar ilo aolepen boñõn eo m̦okta jãn an kar kõm̦m̦ane juon pepe elukkuun aorõk. (Luk 6:12, 13) Im elõñ alen an kar Jesus jar ilo boñõn eo m̦okta jãn an kar mej bwe en maroñ kadedeikl̦o̦k men eo epentata ilo jerbal eo an ijin ioon lal̦.​—Matu 26:39, 42, 44.

5. Ewi wãween jemaroñ anõke Jesus ñe jej jar?

⁵ Joñak eo an Jesus ej katakin kõj bwe jekdo̦o̦n ewi joñan ad poub, ak jej aikuj kõm̦m̦an iien ñan jar. Ãinwõt Jesus, jemaroñ aikuj kõjenolo̦k iien ñan jar—bõlen ilo ad rujl̦o̦k ilo jibboñtata ak emmej jidik bwe jen kõm̦m̦an iien ñan jar. Ñe jej kõm̦m̦ane men in, jej kwal̦o̦k ñan Jeova bwe jej lukkuun kam̦m̦oolol kõn menin letok in eaorõk. Juon jeid im jatid kõrã etan Lynne ej keememej an kar lukkuun tõpar bũruon ke ear jino jel̦ã kõn jeraam̦m̦an eo ewõr ippãd ñan jar. Ej ba, “Ke iar jel̦ã bwe imaroñ kõnono ñan Jeova jabdewõt iien, men in ear jipañ eõ ñan watõk e ãinwõt eo M̦õtta el̦ap aõ epaake, im men in ekõm̦m̦an bwe in kõn̦aan kakõm̦anm̦anl̦o̦k jar ko aõ.” Ejjel̦o̦k pere bwe enañin kõj aolep jej bõk ejja eñjake in wõt. Innem jen etale men ko l̦alem me raorõk jemaroñ kobaik ilo jar ko ad.

6. Ekkar ñan Revelesõn 4:10, 11, ta ko ej tõllo̦kũn an Jeova bõke?

⁶ Nõbar Jeova. Ilo juon pijen ekabwilõñlõñ, rijjilõk Jon ear lo 24 elder ro ilo lañ rej kabuñ ñan Jeova. Rar nõbar Anij im ba bwe ej tõllo̦kũn ñan an “bõk nõbar im aiboojoj im kajoor.” (Riit Revelesõn 4:10, 11.) Enjel̦ ro retiljek, er bareinwõt elukkuun lõñ un ko unin aer nõbar im kautiej Jeova. Rej pãd ippãn ijo  ilañ im el̦ap aer jel̦ã kajjien. Rej katak kõn kadkad ko an ilo men ko ej kõm̦m̦ani. Ñe rej loe wãween an Jeova m̦akũtkũt, men in ej lujur er ñan nõbare.​—Job 38:4-7.

7. Ta ko jemaroñ nõbar Jeova kaki?

⁷ Kõj bareinwõt jekõn̦aan nõbar Jeova ilo jar ko ad ilo ad ba ñane ta ko rem̦m̦an ippãd kake e im unin ad kautiej e. Ilo am̦ riit im katak kõn Baibõl̦ eo, kajjioñ lale kadkad ta ko kadkadin Jeova me relukkuun em̦m̦an ippam̦. (Job 37:23; Rom 11:33) Innem ba ñan Jeova wãween am̦ eñjake kõn kadkad kein. Jemaroñ bar nõbar Jeova kõn an jipañ kõj ekoba aolep rũttõmak ro jeid im jatid. Aolep iien ej lale im kõjparok kõj.​—1 Sa. 1:27; 2:1, 2.

8. Ta jet iaan un ko unin ad kam̦m̦oolol Jeova? (1 Tessalonika 5:18)

⁸ Kam̦m̦oolol Jeova. Elukkuun lõñ men ko jemaroñ kam̦m̦oolol Jeova kaki ilo jar ko ad. (Riit 1 Tessalonika 5:18.) Jemaroñ kam̦m̦oolole kõn jabdewõt men ko rem̦m̦an ilo mour ko ad; kõnke ilo m̦ool, aolep menin letok ko rem̦m̦an rej itok jãne. (Jem. 1:17) Ñan waanjoñak, jemaroñ kam̦m̦oolole kõn an aiboojoj lal̦ in im kõn menin kõm̦anm̦an ko an rekabwilõñlõñ. Jemaroñ bareinwõt kam̦m̦oolole kõn mour ko ad, baam̦le eo ad, ro m̦õttad, im kõjatdikdik eo ad. Im jekõn̦aan kam̦m̦oolol Jeova kõn an kõtl̦o̦k bwe en wõr juon ad jem̦jerã epaak ippãn.

9. Etke jemaroñ aikuj in kal̦apl̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova?

⁹ Jemaroñ aikuj lukkuun kate kõj ñan l̦õmn̦ak kõn un ko unin ad kam̦m̦oolol Jeova. Jej mour ilo juon lal̦ me armej ro ie ejjel̦o̦k aer kam̦m̦oolol. Ekkã an armej l̦õmn̦ak kõn kõn̦aan ko aer make ijello̦kun aer l̦õmn̦ak kõn ta ko remaroñ kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol. El̦aññe l̦õmn̦ak in aer ejelõt kõj im jej jino anõke er, jemaroñ oktak im jar wõt kõn kõn̦aan ko ad. Ñan bõbraik jãn an men in wal̦o̦k, jej aikuj kal̦apl̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova kõn aolep men ko ej kõm̦m̦ani kõn kõj im bareinwõt kaalikkar ad kam̦m̦oolol ilo kõm̦m̦an ko ad.​—Luk 6:45.

10. Ke juon jeid im jatid kõrã ear kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol, ewi wãween an kar men in jipañe? (Bar lale pija eo.)

¹⁰ Ñe jej juon eo el̦ap an kam̦m̦oolol, men in emaroñ jipañ kõj ñan kijenmej ium̦win wãween ko reppen. L̦õmn̦ak kõn waanjoñak eo an Kyung-sook, me ej pãd ilo Naan in Keeañ eo an Jãnwõde 1, 2015. Ekar bõk nañinmejin kããnjer ilo ãr. Ej ba: “El̦ap an kar men in lukkuun jelõt eõ. Iar l̦õmn̦ak bwe iluuji aolep men, im iar lukkuun mijak.” Ta eo ear jipañe ñan kijenmej wõt? Ej ba bwe aolep boñ m̦okta jãn an kiki, ekõn wanlõñl̦o̦k ñan raan m̦weo im̦õn im kwal̦o̦k ainikien ilo an jar kõn l̦alem men ko ear kam̦m̦oolol Jeova kaki ilo raan eo. Men in ear kõm̦m̦an bwe en dikl̦o̦k an inepata im ear kõm̦akũti ñan kwal̦o̦k an yokwe Jeova. Ear lo wãween an Jeova kõkajoore ri-karejar ro an ñe rej iioon wãween ko reppen, im ear kile bwe elukkuun lõñl̦o̦k jeraam̦m̦an ko jej bũki jãn joñan wãween ko reppen jej iiooni. Ãinwõt  Kyung-sook, elõñ men ko jemaroñ kam̦m̦oolol Jeova kaki, meñe ewõr juon wãween epen jej iioone. Ñe jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova ilo jar ko ad, men in emaroñ jipañ kõj ñan kijenmej im ñan ineem̦m̦an wõt.

11. Etke ri-kal̦oor ro an Jesus rar aikuj kwal̦o̦k peran ãlikin an kar Jesus jepl̦aak ñan lañ?

¹¹ Kajjitõk ippãn Jeova bwe en jipañ eok ñan peran ilo am̦ kwal̦o̦k naan. M̦okta jãn an kar jepl̦aak ñan lañ, Jesus ear kakeememej ri-kal̦oor ro an kõn jerbal eo ear lel̦o̦k ñan er ñan kwal̦o̦k naan kõn e “ilo Jerusalem, ilo aolepen Judia im Sameria, im ñan ãne ko rettol̦o̦ktata ilo lal̦.” (Jrb. 1:8; Luk 24:46-48) Ejjabto tokãlik, ri-tõlin kabuñ ro an ri-Ju ro rar kalbuuji rijjilõk Piter im Jon im liaakel̦o̦k er ñan ro uwaan Im̦õn Ekajet eo El̦ap an ri-Ju. Rar jiroñ em̦m̦aan rein retiljek bwe ren bõjrak jãn aer kwal̦o̦k naan, joñan rar kajjioñ kaamijak er. (Jrb. 4:18, 21) Ewi wãween an kar Piter im Jon em̦m̦akũt?

12. Ekkar ñan Jerbal 4:29, 31, ta eo ri-kal̦oor ro rar kõm̦m̦ane?

¹² Ke Piter im Jon rar uwaake ri-tõlin kabuñ ro an ri-Ju ro ke rein rar kajjioñ kaamijak er, rar ba: “Kun̦aami make lale ewi wõt in ejim̦we im̦aan mejãn Anij, bwe kõmin pokake kom̦ ke ak pokake Anij. Ak kõm, kõmij jab maroñ bõjrak jãn am kõnono kõn men ko kõmar loi im roñ.” (Jrb. 4:19, 20) Ke kar karõl̦o̦k Piter im Jon jãn aerro kalbuuj, ri-kal̦oor ro rar kõl̦l̦aaj ainikieer ilo aer jar ñan Jeova im kwal̦o̦k kõn aer naaj kõm̦anm̦an ankilaan. Rar jar im ba: “Kwõn jipañ kõm ro karejeram̦ bwe kõmin wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõnnaan kõn naan eo am̦ ilo peran.” Jeova ear uwaake jar in me rar kwal̦o̦k jãn bũrueer.​—Riit Jerbal 4:29, 31.

13. Ta eo jemaroñ katak jãn joñak eo an Jin-hyuk?

¹³ Jemaroñ anõke joñak eo an ri-kal̦oor ro ikijjeen ad wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan meñe ri-utiej ro ilo kien rej jiroñ kõj bwe jen bõjrak. L̦õmn̦ak kõn joñak eo an Jin-hyuk, juon jeid im jatid em̦m̦aan me kar kalbuuji kõnke ear m̦akoko in bõk kun̦aan ilo m̦akũtkũt ko an kien. Ke ear kalbuuj, kar lel̦o̦k ñane jerbal eo ñan loloodjake jet ri-kalbuuj me rar kalbuuj make iaaer, ijoke kar kõmo̦ik an kõnono ñan er kõn jabdewõt men ejjab ekkejell̦o̦k ippãn jerbal eo an, ekoba Baibõl̦ eo. Jin-hyuk ear jar kõn peran im lol̦o̦kjen̦ bwe en maroñ kõnono kõn m̦ool eo ilo jabdewõt iien epel̦l̦o̦k. (Jrb. 5:29) Ej ba: “Jeova ear uwaaki jar ko aõ ikijjeen an kar letok ñan eõ peran im mãlõtlõt ñan jino katak Baibõl̦ ippãn elõñ iaan ri-kalbuuj ro. Iar maroñ katak ippãer kajjojo ium̦win l̦alem minit ilo kõjãm ko aer. Innem ilo boñ, ikõn jeje lõta ko me inaaj lil̦o̦k ñan ri-kalbuuj ro ilo raan eo tok juon.” Kõj bareinwõt jemaroñ lõke bwe Jeova enaaj jipañ kõj ñan kajejjet jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad. Ãinwõt Jin-hyuk, jemaroñ jar kõn peran im mãlõtlõt.

14. Ta eo emaroñ jipañ kõj ñe jej kijenmej ium̦win apañ ko? (Sam 37:3, 5)

¹⁴ Kajjitõk ippãn Jeova bwe en jipañ eok ñan kijenmej ium̦win apañ ko. Elõñ iaad jej kijenmej ium̦win wãween ko reppen, ãinwõt ad iioon apañ ko rej jelõt ãjmour im eñjake ko ad, ad luuji juon eo ejitõnbõro ippãd, apañ ilo baam̦le, an ro jet jum̦ae im kaeñtaan kõj, ak wãween ko jet reppen. Ejjab men in wõt, ak men ko ãinwõt pandemic im tarin̦ae rej kõm̦m̦an bwe en penl̦o̦k ad kijenmej ium̦win apañ kein. Kõn men in, lutõkl̦o̦k bũruom̦ ñan Jeova. Kwal̦o̦k ñane kõn wãween eo kwõj iioone ãinwõt am̦ nãj kar kwal̦o̦k ñan juon m̦õttam̦ kwõlukkuun epaake. Lõke bwe Jeova “enaaj jipañ [eok].”—Riit Sam 37:3, 5, UBS.

15. Ewi wãween an jar jipañ kõj ñan “kijenmej ium̦win eñtaan”? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

 ¹⁵ Ad niknik wõt ilo ad jar enaaj jipañ kõj ñan “kijenmej ium̦win eñtaan.” (Rom 12:12) Jeova ejel̦ã ta ko ri-karejar ro an rej jelm̦aiki im “ej roñjake aer kũr.” (Sam 145:18, 19, UBS) Juon bainier etan Kristie me 29 an iiõ, ear lo an m̦ool men in. Ilo an jab kõtmãne, ear wõr an nañinmej me el̦ap an jelõt ãjmour eo an. Kõn men in, ear lukkuun l̦ap an bũrom̦õj (depression). Tokãlik, jinen ear bõk juon nañinmej me ekauwõtata ñan ãjmour eo an. Kristie ej ba: “Iar lukkuun akwel̦ap ñan Jeova ilo jar bwe en letok ñan eõ kajoor eo iar aikuji ñan kijenmej kajjojo raan. Iar kate eõ ñan niknik ilo aõ kõm̦m̦ani men ko rej kõkajoore jem̦jerã eo aõ ippãn Jeova, ãinwõt aõ etal ñan iien kweilo̦k ko im katak ippa make.” Ej bareinwõt ba: “Jar ear jipañ eõ ilo iien ko repentata. Iar jel̦ã bwe aolep iien Jeova ear pãd ippa, im aõ jel̦ã men in ear l̦ap an kaenõm̦m̦an eõ. Meñe ear jab m̦õkaj an jako aõ nañinmej, ak Jeova ear uwaaki jar ko aõ ikijjeen an kar jipañ eõ bwe in ineem̦m̦an im bwe en aenõm̦m̦an bũruõ.” Jen jab mel̦o̦kl̦o̦k bwe “Jeova ejel̦ã kilen lo̦mo̦o̦rene armej ro rej tiljek ñane ium̦win mãlejjoñ ko.”—2 Pit. 2:9.

16. Etke jej aikuji jipañ eo an Jeova ñan jum̦ae menin kapo ko?

¹⁶ Kajjitõk bwe Jeova en jipañ eok ñan jum̦ae menin kapo ko. Ãinwõt armej ro rejjab weeppãn, aolep iien jej tarin̦ae n̦ae menin kapo ko me rej tõll̦o̦k kõj ñan kõm̦m̦an bõd. Setan ej lukkuun kate joñan wõt an maroñ ñan kõm̦m̦an bwe en penl̦o̦k ad jum̦ae menin kapo kein. Juon wãween ej kajjioñ ko̦kkure wãween ad l̦õmn̦ak ej ikijjeen menin kam̦õn̦õn̦õ ko rettoon. Menin kam̦õn̦õn̦õ rot kein rej koobrak l̦õmn̦ak ko ad kõn l̦õmn̦ak ko rettoon. L̦õmn̦ak kein rej kõm̦m̦an ad jab erreo im̦aan mejãn Jeova im rej tõll̦o̦k kõj ñan kõm̦m̦an jerawiwi el̦ap.​—Mark 7:21-23; Jem. 1:14, 15.

17. Ewi wãween jemaroñ jerbale jar ko ad ñan jab po ilo menin kapo ko? (Bar lale pija eo.)

 ¹⁷ Jej aikuji jipañ eo an Jeova el̦aññe jekõn̦aan anjo̦ ioon menin kapo ko me rej tõll̦o̦k kõj ñan kõm̦m̦ani men ko rebõd. Jesus ear kitibuj men in ilo jar eo an, ke ear ba: “Jipañ kõm bwe kõmin jab po ilo menin kapo ko im lo̦mo̦o̦ren kõm jãn ri-nana eo.” (Matu 6:13) Jeova ekõn̦aan jipañ kõj, ijoke jej aikuj kajjitõk ippãn kõn jipañ eo an. Jej aikuj in bar jerbali jar ko ad. Ewõr buñtõn ne ko jemaroñ bũki me renaaj kõjparok kõj jãn l̦õmn̦ak ko im mel̦el̦e ko rebõd me rebuñbuñ ilo jukjukun pãd in an Setan. (Sam 97:10) Jemaroñ koobrak l̦õmn̦ak ko ad kõn l̦õmn̦ak ko rerreo ikijjeen ad riit im katak Baibõl̦. Ad pãd ilo iien kweilo̦k ko im bõk kun̦aad ilo jerbalin kwal̦o̦k naan enaaj bareinwõt jipañ kõjparok wãween ad l̦õmn̦ak. Im Jeova ej kallim̦ur bwe eban kõtl̦o̦k bwe en wal̦o̦k menin kapo ko ñan kõj el̦apl̦o̦k jãn joñan eo jemaroñe.​—1 Kor. 10:12, 13.

18. Ikijjeen jar, ta eo kõj aolep jej aikuj kõm̦m̦ane?

¹⁸ Ilo raan kein ãliktata me reppen, ej make wõt l̦aptata ad aikuj jar bwe jen maroñ tiljek wõt ñan Jeova. Kajjojo raan, kõm̦m̦an iien bwe kwõn maroñ jar jãn bũruom̦. Jeova ekõn̦aan bwe jen ‘kwal̦o̦k bũruod im̦aan’ ilo jar. (Sam 62:8) Nõbar Jeova im kam̦m̦oolole kõn aolep men ko ej kõm̦m̦ani. Kajjitõk bwe en jipañ eok ñan kwal̦o̦k peran ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Akwel̦ap bwe en jipañ eok kijenmej ium̦win jabdewõt apañ ko kwõj iiooni im ñan jum̦ae menin kapo ko kwõj jelm̦aiki. Jab kõtl̦o̦k bwe jabdewõt men ak jabdewõt armej en kabõjrak eok jãn am̦ ekkeini am̦ jar ñan Jeova. Bõtab, ewi wãween an Jeova uwaaki jar ko ad? Jenaaj etale kajjitõk in eaorõk ilo katak eo tok juon.