1. Ta aikuj eo ad ilo tõmak, im ewi wãween an ekkejell̦o̦k ñan m̦õn̦õn̦õ?

 M̦ÕN̦ÕN̦Õ eo em̦ool ejjab baj juon eñjake em̦m̦an me epidodo an wal̦o̦k im bar jako. Emaroñ wal̦o̦k ilo mour eo an juon armej toon wõt an mour. Ewi wãween? Jesus ear kõmel̦el̦e ilo Katak eo an Ioon Tol̦ Eo im ba: “Em̦õn̦õn̦õ ro rej kile bwe rej aikuji tõl eo an Anij.” (Matu 5:3) Jesus ear jel̦ã bwe kar kõm̦anm̦an armej ilo juon wãween ewõr ippãer kõn̦aan eo ekajoor ñan jel̦ã kajjien ri-Kõm̦anm̦an eo aer Jeova Anij, im kabuñ ñane. Eñin ej aikuj eo ad ilo tõmak. Im kõnke Jeova ej “Anij in m̦õn̦õn̦õ,” ro rej kabuñ ñane remaroñ bar m̦õn̦õn̦õ.​—1 Tim. 1:11.

2-3. (1) Ekkar ñan Jesus, wõn ro jet me remaroñ bar lo m̦õn̦õn̦õ? (2) Ta ko jenaaj etali ilo katak in, im etke ej juon menin aikuj?

² Ej aikuj ke em̦m̦an kõjeiied im ejjel̦o̦k inepata im apañ ilo mour ko ad bwe jen maroñ lo m̦õn̦õn̦õ? Jaab. Ilo Katak eo an Jesus Ioon Tol̦ Eo, ear ba juon men me jemaroñ ilbõk kake. Ear ba bwe “ro rej bũrom̦õj”—emaroñ itok jãn an nana aer mour kõn jerawiwi ko aer ak kõn aer iioon juon wãween ekaeñtaanan ilo mour ko aer—remaroñ m̦õn̦õn̦õ. Ear bar ba ejja men in wõt kõn “ro me ro jet rej kaeñtaan er kõn aer kõm̦m̦ani men ko rewãnõk” ak ro rej “kajook” er kõnke rej ri-kal̦ooran Christ. (Matu 5:4, 10, 11) Bõtab ewi wãween juon emaroñ lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool ilo an iioon wãween kein reppen?

³ Jesus ear kajjioñ katakin kõj bwe m̦õn̦õn̦õ, ejjab wal̦o̦k jãn an em̦m̦an kõjeiied ak an ejjel̦o̦k apañ ilo mour ko ad, bõtab ej itok jãn ad kõke aikuj ko ad ilo tõmak im kõm̦m̦an bwe jen epaakel̦o̦k Anij. (Jem. 4:8) Ewi wãween jemaroñ kõm̦m̦ane men in? Ilo katak in, jenaaj etale jilu buñtõn ne ko me rej tõll̦o̦k kõj ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool.

4. Ta buñtõn ne eo m̦oktata jej aikuj kõm̦m̦ane ñan ad maroñ lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool? (Sam 1:1-3)

⁴ BUÑTÕN NE 1: Ñan lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool, jej aikuj bõk ekkan ko ilo jetõb. Armej im menninmour jim̦or rej aikuj m̦õñã ak bõk ekkan ko ilo kanniõk bwe ren maroñ mour. Ijoke, armej ro wõt remaroñ bõk ekkan ko ilo jetõb. Im ej juon menin aikuj ñan kõj. Eñin unin Jesus ear ba: “Armej rejjab maroñ mour wõt kõn bũreet, ak rej mour kõn naan ko otemjej rej wal̦o̦ktok jãn lo̦ñiin Jeova.” (Matu 4:4) Kõn men in, jejjab aikuj kõtl̦o̦k an jem̦l̦o̦k juon raan ak jaar jab bõk jidik ekkan ilo jetõb jãn Naan ko raorõk an Anij ilo Baibõl̦ eo. Juon ri-jeje sam ear kile men in im ba: “Em̦õn̦õn̦õ armej eo . . . ej lañlõñ ilo kien Jeova, im ej [“riiti,” NW] kien eo raan im boñ.”—Riit Sam 1:1-3.

5-6. (1) Ta ko jemaroñ katak kaki jãn Baibõl̦? (2) Ñe jej riiti Baibõl̦ eo, ewi wãween an maroñ jipañ kõj?

⁵ Ilo yokwe, Jeova ear letok ñan kõj mel̦el̦e ko raorõk ilo Baibõl̦ kõn wãween ad maroñ mour ilo m̦õn̦õn̦õ. Jej katak kõn karõk eo an ikijjeen mour ko ad. Jej katak kõn wãween jemaroñ epaakel̦o̦k e im ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe en maroñ jeorl̦o̦k ad bõd kõn jerawiwi ko ad. Im jej katak kõn kõjatdikdik eo ekanooj em̦m̦an ilo raan ko repãd im̦aan me ej kallim̦ur kake. (Jrm. 29:11) Katak kein rem̦ool me jej bũki jãn ad katak Baibõl̦ eo rej koobrak bũruod kõn lañlõñ!

⁶ Ãinwõt ad jel̦ã, Baibõl̦ eo ebar obrak kõn naanin kauwe ak kakapilõklõk ko me el̦ap tokjãer ñan mour ko ad kajjojo raan. Ñe jej l̦oori, innem jemaroñ lo m̦õn̦õn̦õ. Jabdewõt iien kwõj bũrom̦õj ak nana am̦ mour kõn jabdewõt apañ, kwõn kal̦apl̦o̦k am̦ jol̦o̦k iien ñan  riiti Naan ko an Jeova im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kaki. Jesus ear ba: “[Em̦õn̦õn̦õ] armej ro rej roñjake naanin Anij im pokake!”—Luk 11:28.

7. Ewi wãween bwe kwõn maroñ lukkuun bõk tokjãn jãn am̦ riiti Naanin Anij?

⁷ Ñe kwõj riiti Naanin Anij, kwõn lukkuun bõk am̦ iien im m̦õn̦õn̦õ kõn men ko kwõj riiti. Ñan kõm̦m̦ane juon waanjoñak kõn men in, kwõnañin ke kar iioone wãween in? Juon ej kõmatte waj juon iaan m̦õñã ko renno̦tata ippam̦. Bõtab kõn am̦ ekkaiuriur ak bõlen ewõr men en̦ kwõj l̦õmn̦ake, kwõj baj kõdãlõb wõt ak kwõjjab lukkuun memeik im nemake men ko kwõj kañi. Ãlikin an dedel̦o̦k am̦ m̦õñã, kwõj kab kile joñan an kar m̦õkaj am̦ m̦õñã im kiiõ kokõn̦aan bwe kwõn kar bõk am̦ iien im m̦õn̦õn̦õ kõn m̦õñã eo. Eokwe, kwõnañin ke kar ekkaiuriur ilo am̦ riiti Baibõl̦ eo im kiiõ kwaar likjab in bõk am̦ iien ñan lukkuun edjoñ men ko kwõj riiti? Bõk am̦ iien ñe kwõj riiti Naanin Anij; pijaikl̦o̦k ta ko rej wal̦o̦k, l̦õmn̦akel̦o̦k ainikien ko, im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ta ko kwõj riiti. Ñe kwõnãj kõm̦m̦ane men in, enãj l̦apl̦o̦k am̦ m̦õn̦õn̦õ.

8. Ewi wãween an “ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt” kajejjet eddo eo aer? (Bar lale footnote eo.)

⁸ Jesus ear jitõñ “ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt” bwe ren kõpooj ekkan ko ilo jetõb ilo iien eo ekkar, im elukkuun jejjet im em̦m̦an aer naajdik kõj ilo tõmak. b (Matu 24:45) Naanin Anij ej men eo el̦aptata an ri-karejar eo etiljek kõjerbale ilo aer kõpooj ekkan ko ilo jetõb. (1 Tes. 2:13) Ekkan kein rej jipañ kõj ñan jel̦ã l̦õmn̦ak ko an Jeova me ej kwal̦o̦ki ilo Baibõl̦ eo. Eñin unin jej aikuj riiti Naan in Keeañ im Awake! ko im katak ko ilo jw.org. Jej kõppojak ñan kweilo̦k ko an eklejia ilo lukwõl̦pãn wiik kab wiikããn. Im jej alwõje JW Broadcasting^® ko an kajjojo allõñ ñe rej wal̦o̦k. Ilo ad bũk ekkan kein ilo jetõb, enaaj jipañ kõj ñan bõk buñtõn ne eo kein karuo me ej tõll̦o̦k kõj ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool.

9. Ta buñtõn ne eo kein karuo me ej tõll̦o̦k kõj ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool?

⁹ BUÑTÕN NE 2: Ñan lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool, jej aikuj mour ekkar ñan l̦õmn̦ak ko an Jeova ikijjeen ta ko rejim̦we im ta ko rebõd. Ri-jeje sam ear ba: “Em̦õn̦õn̦õ jabdewõt eo ej mijak Jeova, eo ej etal ilo ial̦ ko An.” (Sam 128:1) Mijak Jeova ej mel̦el̦ein lukkuun kwal̦o̦k ad kautieje ilo ad kõjparok bwe jen jab kõm̦m̦ane jabdewõt men me eban buñbũruon kake. (JK. 16:6) Kõn men in, jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kate kõj ñan l̦oor l̦õmn̦ak ko An kõn ta ko rejim̦we im ta ko rebõd me Baibõl̦ eo ej kwal̦o̦k kaki. (2 Kor. 7:1) Enaaj l̦ap ad m̦õn̦õn̦õ ñe jenaaj kõm̦m̦ani men ko Jeova ej yokwi im kõjparok jãn men ko ej diki.​—Sam 37:27; 97:10; Rom 12:9.

10. Ekkar ñan Rom 12:2, ta eddo eo epãd ippãd kajjojo?

¹⁰ Riit Rom 12:2. Juon armej emaroñ jel̦ã bwe ewõr an Jeova maroñ ñan pepe kõn ta ko rejim̦we im ta ko rebõd, ijoke ej aikuj bar m̦õn̦õn̦õ in l̦oor l̦õmn̦ak ko an Anij. Ñan waanjoñak, juon armej emaroñ jel̦ã bwe ewõr an kien eo jim̦we im maroñ ñan kõm̦m̦an kakien kõn joñan m̦õkajin ak rum̦wijin ad ettõr kõn wa ilowaan ial̦ ko. Bõtab armej in emaroñ m̦akoko in l̦oor kakien kein. Kõn men in, ej kaiim̦l̦o̦k jãn joñan eo me em̦õj kakien kake. Jej kwal̦o̦k ikijjeen kõm̦m̦an ko ad bwe jej lukkuun tõmak bwe ad l̦oori l̦õmn̦ak ko an Jeova ilo mour ko ad ej wãween mour eo em̦m̦antata. (JK. 12:28) Kar wãween dein an Devid eñjake, eñin unin ear ba men in kõn Jeova: “Kwõnaaj ba kajjien ñan eõ ial̦an mour. Ippam̦  lañlõñ el̦aptata; ianmoon̦ũm̦ men ko menin m̦õn̦õn̦õ ñan indeeo.”—Sam 16:11.

11-12. (1) Ñe jej inepata ak nana ad mour, ta eo jej aikuj kõjparok kõj jãn ad kõm̦m̦ane? (2) Ewi wãween an naan ko ilo Pilippai 4:8 maroñ jipañ kõj ñe jej kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko?

¹¹ Ñe jej inepata ak nana ad mour, jemaroñ kõn̦aan kõm̦m̦ane juon men me enaaj jipañ kabõjrak ad inepata kõn apañ ko ad. Jemaroñ mel̦el̦e kõn men in, ijoke, jej aikuj kõjparok ñan jab kõm̦m̦ane juon men me Jeova edike.​—Eps. 5:10-12, 15-17.

¹² Ilo lõta eo an rijjilõk Paul ñan Kũrjin ro ilo Pilippai, ear rõjañ er ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko “rewãnõk, . . . rerreo, . . . rej kõm̦akũt juon ñan kwal̦o̦k yokwe, [im] jabdewõt men ko rem̦m̦an.” (Riit Pilippai 4:8.) Meñe Paul ear jab kajju kõnnaan kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko, ak men kein me ear kõnono kaki rej aikuj jelõt wãween ad kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Kajjioñ kõm̦m̦ane men in: Ilo ijoko me eoon eo ej ba “men ko,” kajjioñ ukote im kõjerbal naan kein, “al ko,” “pija ko,” “bokin riit ko,” ak “video game ko.” Ilo am̦ kõm̦m̦ane men in, enaaj jipañ eok ñan jel̦ã ewi wõt iaan men kein me Anij ej m̦õn̦õn̦õ kaki im ko me ejjab m̦õn̦õn̦õ kaki. Jekõn̦aan kõm̦m̦an bwe wãween ad mour en ekkar im jejjet ñan l̦õmn̦ak ko reutiej an Jeova. (Sam 119:1-3, UBS) Im kiiõ el̦ak erreo bõklõkõt ko ad, jemaroñ bõk buñtõn ne eo tok juon me ej tõll̦o̦k kõj ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool.​—Jrb. 23:1.

13. Ta buñtõn ne eo kein kajilu me ej tõll̦o̦k kõj ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool? (Jon 4:23, 24)

¹³ BUÑTÕN NE 3: Lukkuun lale bwe kabuñ ñan Jeova en men eo m̦oktata ilo mour eo am̦. Kõnke Jeova ej ri-Kõm̦anm̦an eo ad, ej tõllo̦kũn bwe jen kabuñ ñane. (Rev. 4:11; 14:6, 7) Kõn men in, jej aikuj kõm̦m̦an bwe men eo eaorõktata ippãd ej ad kabuñ ñane ilo wãween eo ebuñbũruon kake—mel̦el̦ein, en “ekkar ñan tõl eo an jetõb kwõjarjar im ekkar ñan m̦ool eo.” (Riit Jon 4:23, 24.) Jekõn̦aan bwe jetõb kwõjarjar eo an Anij en tõl kõj ilo ad kabuñ bwe en ekkar ñan katak ko rem̦ool ilo Naan ko an. Ad kabuñ ñane ej aikuj m̦oktata jekdo̦o̦n ñe jej jokwe ilo juon aelõñ me em̦õj kõmo̦ik ak kabõjrak jet iaan jerbal ko ad ie. Ilo tõre in, elõñl̦o̦k jãn 100 rũttõmak ro jeid im jatid me em̦õj kalbuuji er kõn wõt aer juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova. c Meñe ãindein, ak rein jeid im jatid rej m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦an jabdewõt wãween remaroñe ñan aer jar, katak, im jiroñ ro jet kõn Anij eo ad im Aelõñ eo an. Ñe rej kõnanaik ak kaeñtaan kõj, jemaroñ m̦õn̦õn̦õ kõnke jejel̦ã bwe Jeova ej pãd ippãd im bwe enaaj kõjeraam̦m̦an kõj.​—Jem. 1:12; 1 Pit. 4:14.

14. Ta eo ear wal̦o̦k ñan juon jeid im jatid likao ilo Tajikistan, im etke?

¹⁴ Bwebwenato ko an jet iaan ro jeid im jatid rej kam̦ool bwe buñtõn ne ko jilu me ej kab m̦õj ad etali rej tõll̦o̦k kõj ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool, jekdo̦o̦n ta wãween ko jej iiooni. L̦õmn̦ak kõn ta eo ear wal̦o̦k ñan juon jeid im jatid likao jãn Tajikistan me 19 an iiõ etan Jovidon Bobojonov, me ear m̦akoko in bõk kun̦aan ilo tarin̦ae. Ilo Oktoba 4, 2019, kar bõke jãn m̦weo im̦õn, likũti ilo kalbuuj ium̦win elõñ allõñ ko, im kõm̦m̦an ñane ãinwõt juon ri-nana. Ro rej kwal̦o̦k ripoot in nuuj ko rekar kwal̦o̦k kõn wãween in ekalijekl̦o̦k ear wal̦o̦k ilo elõñ aelõñ ko. Rar ripoote ilo nuuj  ko bwe kar m̦ane ñan kajjioñ iuuni bwe en bõk kallim̦ur eo ñan del̦o̦ñ ilo jerbalin military im ñan kõn̦ak juon uniform. Im ãlikin men in, kar ba bwe ewõr ruõn im kar jilkinl̦o̦k ñan juon kããm in jerbal m̦ae tõre eo me bũreejtõn eo an aelõñ eo ej kab jiroñ er ñan karõl̦o̦ke. Ilo kar aolepen iien kein, Jovidon ear dãpij wõt an tiljek im an m̦õn̦õn̦õ. Ewi wãween? Ilo an kar aolep iien lale aikuj ko an ilo tõmak.

15. Ewi wãween an kar Jovidon bõk ekkan ko ilo jetõb ke ear pãd ilo kalbuuj?

¹⁵ Ke Jovidon ear pãd ilo kalbuuj, ear wõnm̦aanl̦o̦k im bõk ekkan ko ilo jetõb, meñe ear ejjel̦o̦k an Baibõl̦ im bok ko jet ad. Ewi wãween an kar maroñ kõm̦m̦ane men in? Ro jeid im jatid ilo aelõñ eo an rar bõkl̦o̦k kijen m̦õñã im rar je eoon eo an raan eo ilo bag in kaikujkuj ko rar bũkl̦o̦k m̦õñã ko ie. Kõn men in, ear maroñ riiti Baibõl̦ eo kajjojo raan im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kake eoon ko ej riiti. Ãlikin an kar diwõj jãn kalbuuj, ear kwal̦o̦k naanin rõjañ in ñan aolep ro me rejjañin de iioon mãlejjoñ ko rel̦l̦ap, ear ba: “Elukkuun aorõk bwe kwõn kõjerbal iien ko kwõj anemkwõj ñan lukkuun kam̦wilal̦l̦o̦k jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo am̦ kõn Jeova ilo am̦ riiti Naan ko an im bok ko ad.”

16. Ta eo Jovidon ear l̦ap an l̦õmn̦ak wõt kake?

¹⁶ Likao in jeid im jatid ear mour ekkar ñan  l̦õmn̦ak ko an Jeova. Ijello̦kun an l̦õmn̦ak kõn kõn̦aan ko rebõd im kõm̦m̦ani men ko renana, ear l̦õmn̦ak wõt kõn Jeova im men ko raorõk ippãn Jeova. Jovidon ear kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn menin kõm̦anm̦an ko raiboojoj an Jeova. Aolep jibboñ ear rujlo̦k im roñ ainikien bao in mejatoto ko. Ilo boñ, ear kalimjek im lalel̦o̦k allõñ im iju ko. Ear ba: “Menin letok kein jãn Jeova rar kõketak im kam̦õn̦õn̦õik eõ.” Ñe jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn menin letok ko an Jeova ikijjeen tõmak eo ad im aikuj ko ad ilo kanniõk, ekõm̦m̦an bwe en obrak bũruod kõn lañlõñ, im lañlõñ in me jej bõke emaroñ kõkajoorl̦o̦k kõj ñan ad maroñ kijenmej.

17. Ewi wãween an naan ko ilo 1 Piter 1:6, 7 maroñ jerbal ñan juon eo emaroñ nãj iioon juon wãween me ãinl̦o̦kwõt wãween eo ear wal̦o̦k ñan Jovidon?

¹⁷ Jovidon ear bareinwõt kõm̦m̦an bwe kabuñ ñan Jeova en men eo m̦oktata ilo mour eo an. Ear jel̦ã joñan an aorõk bwe en dãpij wõt an tiljek ñan Anij eo em̦ool. Jesus ear ba: “Kwõn kabuñ ñan Jeova am̦ Anij, im e wõt kwõn karejar ñane.” (Luk 4:8) Ri-tõl ro an jarin tarin̦ae eo kab rũttarin̦ae ro rar kõn̦aan bwe Jovidon en bõjrak jãn kabuñ eo an. Ijoke ijello̦kun an ãindein, ear kal̦apl̦o̦k an jar kajjojo raan im boñ, im kajjitõk bwe Jeova en jipañe ñan jab ebbweer im bwe en dãpij wõt an tiljek. Meñe ear kalijekl̦o̦k im nana wãween ko rar kõm̦m̦ani ñan Jovidon, ak ear jab jol̦o̦k an tiljek. Kõn wõt an kar ãindein, kiiõ emaroñ lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõnke ewõr juon men ippãn me ekar ejjel̦o̦k ippãn m̦okta jãn aer kar bõke, m̦ane, im kalbuuji—juon tõmak me em̦õj mãlejjoñe.​—Riit 1 Piter 1:6, 7.

18. Ewi wãween bwe jen maroñ dãpij wõt ad m̦õn̦õn̦õ?

¹⁸ Jeova ejel̦ã ta ko jej aikuji bwe jen maroñ lukkuun m̦õn̦õn̦õ. El̦aññe kwõnaaj l̦oor buñtõn ne ko jilu me rej tõll̦o̦k ñan ad lo m̦õn̦õn̦õ eo em̦ool, kwõmaroñ dãpij wõt am̦ m̦õn̦õn̦õ meñe kwõnaaj iioon wãween ko reppen. Innem kwe bareinwõt kwõnaaj maroñ ba: “Em̦õn̦õn̦õ armej ro [me Jeova] ej aer Anij!”—Sam 144:15, UBS.