1. Ta eo juon enjel̦ ej ba, im ta mel̦el̦ein men in ñan kõj?

 EL̦AÑÑE juon enjel̦ ear kõnono waj ñan eok, kwõnaaj ke kar roñjake ta eo ej ba? Eokwe, rainin, juon enjel̦ ej kõnnaanl̦o̦k “ñan aelõñ otemjej, bwij, kajin im ñan armej otemjej.” Ta eo ej ba? “Kom̦win mijak Anij im lel̦o̦k ñane aiboojoj . . . Kabuñ ñan Eo ear kõm̦anm̦an lañ im lal̦.” (Rev. 14:​6, 7) Jeova ej Anij eo wõt em̦ool me aolep armej rej aikuj kabuñ ñane. El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe em̦õj an letok ñan kõj maroñ eo ñan kabuñ ñane ilo tampel̦ eo an el̦ap ilo kõkkar!

2. Ta mel̦el̦ein tampel̦ eo an Jeova ilo kõkkar? (Bar lale bo̦o̦k eo “ Men ko Tampel̦ eo ilo Kõkkar Ejjab Jitõñl̦o̦k Ñani.”)

² Ta lukkuun mel̦el̦ein tampel̦ eo an Jeova ilo kõkkar, im ia eo jemaroñ lo tipdikin kõmel̦el̦e ko kõn tampel̦ in ie? Tampel̦ in jej kõnono kake ej juon tampel̦ ilo kõkkar. Tampel̦ in ej jutak kõn karõk eo an Jeova ñan kabuñ ñane ilo wãween eo ej buñbũruon kake ikijjeen katok in mour eo an Jesus. Rijjilõk Paul ear kõmel̦el̦eik karõk in ilo lõta eo ear jejel̦o̦k ñan Kũrjin ri-Hibru ro ilo tõre ko an rijjilõk ro me rar jokwe ilo Judia. b

3-4. Ta eo Paul ear inepata kake kõn Kũrjin ri-Hibru ro ilo Judia, im ewi wãween an kar jipañ er?

³ Etke Paul ear je lõta eo an ñan Kũrjin ri-Hibru ro ilo Judia? Emaroñ kar wõr ruo un ko. M̦oktata, ear kõn̦aan kõkajoor im rõjañ er. Enañin aolepeer rar dik im rũttol̦o̦k ilo kabuñ eo an ri-Ju ro. Kiiõ ri-tõlin kabuñ ko an ri-Ju ro remaroñ kar kajjirere kake er kõn aer erom Kũrjin. Etke? Kõnke ekar  ejjel̦o̦k tampel̦ Kũrjin ro rej kõjerbale ñan kabuñ, ejjel̦o̦k lokatok ko ñan aer kõm̦m̦an menin katok ko ie ñan Anij, im ejjel̦o̦k aer bũrij ñan jerbal ñan er. Men in emaroñ kar kõm̦m̦an an ri-kal̦oor ro an Christ ebbweer im kam̦õjn̦o̦ikl̦o̦k tõmak eo aer. (Hib. 2:1; 3:​12, 14) Joñan, jet iaaer remaroñ kar kõn̦aan ro̦o̦l ñan kabuñ eo an ri-Ju ro.

⁴ Kein karuo, Paul ear kaalikkar ñan Kũrjin ri-Hibru ro bwe rar jab lukkuun kate er ñan mel̦el̦e kõn katak ko rem̦wilal̦, ak “ekkan ko reppen” me repãd ilo Naanin Anij. (Hib. 5:​11-14) Epen an jet iaaer bõjrak jãn aer l̦oore Kien Moses. Bõtab Paul ear kõmel̦el̦eik er bwe menin katok ko kar aikuj kõm̦m̦ani ium̦win Kien Moses rar jab maroñ jol̦o̦k jerawiwi ko. Eñin unin kar “jol̦o̦k” Kien eo. Innem Paul ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katakin er jet katak ko rem̦wilal̦l̦o̦k. Ear kakeememej Kũrjin ro m̦õttan kõn “kõjatdikdik eo em̦m̦anl̦o̦k” ikijjeen katok in mour eo an Jesus me emaroñ lukkuun jipañ er ñan “epaakel̦o̦k Anij.”—Hib. 7:​18, 19.

5. Ta eo jej aikuj mel̦el̦e kake jãn bokin Hibru, im etke?

⁵ Paul ear kõmel̦el̦eik ri-Hibru ro jein im jatin etke ear lukkuun em̦m̦anl̦o̦k wãween an Kũrjin ro kabuñ jãn wãween aer kar kabuñ m̦oktal̦o̦k. Men ko kar kõm̦m̦ani ilo kabuñ eo an ri-Ju ro rar “annañel̦o̦k men ko renaaj itok, bõtab men eo em̦ool ej Christ.” (Kol. 2:17) Juon annañ ej baj jekjekin wõt juon men. Ãindeinl̦o̦k wõt, wãween an kar ri-Ju ro kabuñ ilo iien ko etto ekar annañel̦o̦k wõt men eo em̦ool enaaj itok. Jej aikuj mel̦el̦e kõn karõk eo Jeova ear kõm̦m̦ane bwe en maroñ jol̦o̦k ad bõd ñan ad maroñ kabuñ ñane ilo wãween eo ej buñbũruon kake. Kiiõ jen keidi ‘annañ’ eo (ak wãween an ri-Ju ro ilo iien ko etto kabuñ) ippãn “men eo em̦ool” (ak wãween an Kũrjin ro kabuñ), ãinwõt an kõmel̦el̦e kake ilo bokin Hibru. Ilo ad etali men kein, enaaj jipañ kõj ñan kal̦apl̦o̦k ad mel̦el̦e kõn tampel̦ eo an Jeova ilo kõkkar im wãween an men in ekkejell̦o̦k ñan kõj.

6. Ewi wãween aer kar kõjerbal im̦õn kõppãd eo?

⁶ Annañ eo. Paul ear kõnnaan kake im̦õn kõppãd eo me Moses ear loloodjake aer kajutake ilo iiõ eo 1512 B.C.E. (Lale jaat eo etan “Annañ Eo—Men eo Em̦ool.”) Im̦õn kõppãd eo ear juon em̦ nuknuk me ri-Israel ro rar bõke ippãer ke rar ito-itak jãn jikin ñan jikin. Rar kõjerbale im̦õn kõppãd in ium̦win enañin  500 iiõ ko m̦ae iien kar kalõk tampel̦ eo ilo Jerusalem. (Ex. 25:​8, 9; Boñ. 9:22, UBS) “Em̦ nuknuk eo” ekar jikin eo ri-Israel ro rar maroñ kepaake Anij im kõm̦m̦an menin katok ko aer im kabuñ ñan Anij ie. (Ex. 29:​43-46, UBS) Ijoke, im̦õn kõppãd eo ear jitõñl̦o̦k ñan bar juon men el̦apl̦o̦k an aorõk me enaaj itok ñan Kũrjin ro.

7. Ñããt eo ear wal̦o̦k tampel̦ eo el̦ap an Jeova ilo kõkkar?

⁷ Men eo em̦ool. Im̦õn kõppãd eo ilo tõre ko etto ear “annañel̦o̦k men ko ilañ,” im ear jitõñl̦o̦k ñan tampel̦ eo el̦ap an Jeova ilo kõkkar. Paul ear ba bwe “im̦õn kõppãd in ej kõkkar kõn men ko rej wal̦o̦k ilo tõre in kiiõ.” (Hib. 8:5; 9:9) Innem ke ear jejel̦o̦k ñan ri-Hibru ro, em̦õj an pãd im wal̦o̦k tampel̦ eo an Jeova ilo kõkkar ñan Kũrjin ro. Ekar wal̦o̦k ilo 29 C.E. eo. Ilo iiõ in, Jesus ear peptaij, kar kapiti kõn jetõb kwõjarjar, im ear jino jerbal ãinwõt “bũrij l̦apl̦ap ekanooj utiej” an Jeova ilo tampel̦ in ilo kõkkar. c—Hib. 4:14; Jrb. 10:​37, 38.

8-9. Ekkar ñan Hibru 7:​23-27, ta oktak eo el̦ap ikõtaan bũrij ro rel̦l̦ap ilo Israel im Bũrij eo El̦aptata, Jesus Christ?

⁸ Annañ eo. Kar lel̦o̦k maroñ ñan bũrij l̦apl̦ap eo ñan an jutak kõn armej ro im̦aan mejãn Anij. Jeova ear kapit bũrij l̦apl̦ap eo jinointata, Aron, ilo iien aje eo an tampel̦ eo. Ijoke, ãinwõt an kar Paul kõmel̦el̦eiki, “elõñ rar aikuj in erom bũrij bwe ren pinej jenkwan ro . . . mej ear bõbrae aer wõnm̦aanl̦o̦k ilo jerbal in.” d (Riit Hibru 7:​23-27.) Im ãinwõt em̦m̦aan ro rejjab weeppãn, bũrij rein rel̦l̦ap rar aikuj lel̦o̦k menin katok ko ñan jeorl̦o̦k jerawiwi ko aer make. Eñin juon oktak el̦ap ikõtaan bũrij l̦apl̦ap ro ilo aelõñin Israel im Bũrij eo El̦aptata, Jesus Christ.

⁹ Men eo em̦ool. Ãinwõt Bũrij L̦apl̦ap eo ad, Jesus Christ ej “juon ri-jerbal . . . ilo im̦õn kõppãd eo em̦ool, eo Jeova ear kajutake im jab armej.” (Hib. 8:​1, 2) Paul ear kõmel̦el̦e im ba bwe “kõnke [Jesus] ej wõnm̦aanl̦o̦k im mour ñan indeeo, ejjel̦o̦k enaaj pinej jenkwan ilo jerbalin bũrij.” Paul ear bar ba bwe Jesus “erreo, ejenolo̦k jãn rijjerawiwi ro” im ejjab ãinwõt bũrij l̦apl̦ap ro ilo aelõñin Israel “kõnke ejjab aikuj ajel̦o̦k menin katok ko aolep raan” ñan jeorl̦o̦k jerawiwi ko an make. Kiiõ jen etali oktak ko ikõtaan lokatok ko im menin katok ko me ri-Ju ro rekõn kõjerbali ilo iien ko etto me rej annañel̦o̦k men eo em̦ool ak wãween an Kũrjin ro kabuñ.

10. Menin katok ko ilo lokatok eo kõm̦m̦an jãn kõba rar annañel̦o̦k ta?

¹⁰ Annañ eo. Lokatok eo me ej kõm̦m̦an jãn kõba ej pãd inabõjin wõt jikin del̦o̦ñ eo an im̦õn kõppãd eo, ijo rar katok kõn menninmour ko ie ñan Jeova. (Ex. 27:​1, 2; 40:29) Bõtab, menin katok kein rar jol̦o̦k jerawiwi ko an armej ro ium̦win jidik wõt iien. (Hib. 10:​1-4) Aer kar katok kake menninmour ko aolep iien ilo im̦õn kõppãd eo ear annañel̦o̦k menin katok eo me enaaj lukkuun jol̦o̦k jerawiwi ko an armej ñan indeeo.

11. Kain lokatok rot eo Jesus ear aje mour eo an ie? (Hibru 10:​5-7, 10)

¹¹ Men eo em̦ool. Jesus ear jel̦ã bwe Jeova ear jilkintoke ñan lal̦ in bwe en aje mour eo an ãinwõt juon menin katok ñan lo̦mo̦o̦ren armej. (Matu 20:28) Kõn men in, ilo iien eo ear peptaij, Jesus ear kwal̦o̦k bwe enaaj kõm̦m̦ane men eo Jeova ekõn̦aan bwe en kõm̦m̦ane. (Jon 6:38; Gal. 1:4) Jesus ear ajel̦o̦k mour eo  an make ilo juon lokatok ilo kõkkar me ear jutak kõn “ankilaan” Anij bwe eo Nejin en lel̦o̦k mour eo an eweeppãn. Kar ajel̦o̦k mour eo an Jesus “juon wõt alen” ñan lukkuun jol̦o̦k jerawiwi ko an jabdewõt eo ej jerbale tõmak eo an ilo Christ. (Riit Hibru 10:​5-7, 10.) Kiiõ, jen etale mel̦el̦ein men ko rar pãd ilowaan im̦õn kõppãd eo.

12. Wõn ro rar maroñ del̦o̦ñ ilowaan ruum̦ ko ruo ilo im̦õn kõppãd eo?

¹² Annañ eo. Im̦õn kõppãd eo im tampel̦ ko me kar kalõke tokãlik ilo Jerusalem ear juon wõt jekjekier ilowaan. Ilowaan im̦õn kõppãd eo ear wõr ruo ruum̦ ko—“Jikin Kwõjarjar” im “Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar”—im kar kõjenolo̦k ruum̦ kein ikijjeen juon katiiñ elõñ kõl̦ar ko ie. (Hib. 9:​2-5; Ex. 26:​31-33) Ilowaan Jikin Kwõjarjar eo ear wõr juon jurõn l̦aam̦ kõm̦m̦an jãn gold, juon lokatok in ittil menin kaijurjur ko, im juon tebõl̦ in bũreet ko em̦õj aji. “Bũrij ro em̦õj kapit er” wõt rar maroñ del̦o̦ñ ilowaan Jikin Kwõjarjar eo ñan kõm̦m̦ani jerbal ko aer rekkwõjarjar. (Bõn. 3:​3, 7, 10) Tõptõp in kallim̦ur eo kar kõm̦m̦an jãn gold me ear kaalikkar an Jeova pãd ippãn ri-Israel ro, ear pãd ilowaan Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar. (Ex. 25:​21, 22) Kar bũrij l̦apl̦ap eo wõt ear mãlim an l̦e jãn katiiñ eo im del̦o̦ñel̦o̦k ilowaan Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar ilo Raanin Kõllaajrak eo juon alen kajjojo iiõ. (Liv. 16:​2, 17) Kajjojo iiõ, ear del̦o̦ñ kõn bõtõktõkin menninmour ko ñan jeorl̦o̦k jerawiwi ko an make im bar jerawiwi ko an aelõñin Israel. Ãlikin jet iien, Jeova, ikijjeen jetõb kwõjarjar eo an, ear  kaalikkar ta lukkuun mel̦el̦ein men kein ilowaan im̦õn kõppãd eo.—Hib. 9:​6-8. e

13. Jikin Kwõjarjar im Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar rej jitõñl̦o̦k ñan ta ekkar ñan men eo em̦ool ak wãween an Kũrjin ro kabuñ?

¹³ Men eo em̦ool. Em̦õj kapit juon kumi edik in ri-kal̦oor ro an Christ kõn jetõb kwõjarjar eo, im rein rej m̦õn̦õn̦õ kõn juon jem̦jerã ejejuwaan ippãn Jeova. Rein 144,000 renaaj jerbal ãinwõt bũrij ro ippãn Jesus ilañ. (Rev. 1:6; 14:1) Jikin Kwõjarjar eo ilo im̦õn kõppãd eo ej jitõñl̦o̦k ñan an kar Jeova bõk rein bwe ren ro nejin ilañ ke rar pãd wõt ijin ioon lal̦. (Rom 8:​15-17) Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar ilo im̦õn kõppãd eo ej jitõñl̦o̦k ñan lañ, ijo Jeova ej pãd ie. “Katiiñ eo” me ear kõjenolo̦k Jikin Kwõjarjar jãn Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar ej jitõñl̦o̦k ñan ãnbwinnin Jesus ãinwõt juon armej. Toon wõt an wõr ippãn ãnbwinnin armej, ejjab maroñ wanlõñl̦o̦k ñan lañ im del̦o̦ñ ilo tampel̦ eo ilo kõkkar ãinwõt Bũrij L̦apl̦ap eo. Ilo an kar ajel̦o̦k mour eo an ãinwõt juon menin katok ñan armej, Jesus ear kõpel̦l̦o̦k ial̦ eo bwe aolep Kũrjin rũkkapit ren maroñ mour ilañ. Kũrjin rũkkapit rein rej aikuj bareinwõt jol̦o̦k ãnbwinnier ilo kanniõk bwe ren maroñ bõk jinõkjeej eo aer ilañ. (Hib. 10:​19, 20; 1 Kor. 15:50) Ãlikin an kar Jesus jerkakpeje, ear del̦o̦ñ ñan ilowaan Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar ilo tampel̦ eo ilo kõkkar, ijo aolep rũkkapit ro renaaj del̦o̦ñl̦o̦k ippãn ie.

14. Ekkar ñan Hibru 9:​12, 24-26, etke wãween ad kabuñ ñan Jeova ilo tampel̦ eo an ilo kõkkar eutiejl̦o̦k im em̦m̦anl̦o̦k jãn wãween an kar ri-Israel ro kabuñ ñan E?

¹⁴ Elukkuun alikkar bwe eutiejl̦o̦k im em̦m̦anl̦o̦k karõk eo an Jeova kõn kabuñ eo erreo me ej pedped ioon katok in mour eo an Jesus Christ im jerbalin bũrij eo an. Bũrij l̦apl̦ap eo ilo Israel ear del̦o̦ñel̦o̦k Jikin Kwõjarjar Otem Kwõjarjar me kar kõm̦m̦anin pein armej kõn bõtõktõkin menninmour ko, ak Jesus ear “del̦o̦ñ ilañ,” jikin eo ej make wõt kwõjarjar otem kwõjarjar, ñan wal̦o̦k im̦aan mejãn Jeova. Ijo ear lel̦o̦k aorõkin katok in mour eo an eweeppãn me ear aje kõn kõj “bwe en jol̦o̦k jerawiwi ko ikijjeen an kar katok kõn e make.” (Riit Hibru 9:​12, 24-26.) Katok in mour eo an Jesus ej katok eo el̦aptata me ej lukkuun jol̦o̦k jerawiwi ñan indeeo. Ãinwõt ad naaj katak kake kiiõ, jekdo̦o̦n ñe kõjatdikdik eo ad ej ñan mour ilañ ak ijin ioon lal̦, ak kõj aolep jemaroñ kabuñ ñan Jeova ilo tampel̦ eo an ilo kõkkar.  

15. Wõn ro rar jerbal ilo mel̦an eo an im̦õn kõppãd eo?

¹⁵ Annañ eo. Ekar wõr juon mel̦an ilo im̦õn kõppãd eo—juon jikin el̦ap kar wõrwõre, ijo bũrij ro rar kõm̦m̦ani jerbal ko aer ie. Lokatok eo ñan menin katok ko rej tili me ej kõm̦m̦an jãn kõba ear pãd ilo mel̦an eo. Pejin eo kar kõm̦m̦an jãn kõba me bũrij ro rar kõjerbale ñan kwal̦e peier im neer m̦okta jãn aer kõm̦m̦ani jerbal ko aer, ear bareinwõt pãd ilo mel̦an eo. (Ex. 30:​17-20; 40:​6-8) Ilo tampel̦ ko kar kalõki tokãlik, ear bar wõr juon mel̦an itulik, ijo armej ro me rar jab bũrij remaroñ kar jutak im kabuñ ñan Anij ie.  

16. Wõn ro rej jerbal ilo mel̦an eo itulowa im mel̦an eo itulik ilo tampel̦ eo ilo kõkkar?

¹⁶ Men eo em̦ool. M̦okta jãn aer wanlõñl̦o̦k ñan lañ im jerbal ãinwõt bũrij ro ippãn Jesus, bween rũkkapit ro jatin rej tiljek ilo aer jerbal ijin ioon lal̦ ilo mel̦an eo itulowa ilo tampel̦ eo  ilo kõkkar. Pejin eo ekilep me eobrak kõn dãn ej kakeememej er, im bareinwõt aolep Kũrjin ro, kõn juon men elukkuun aorõk, eñin bwe jen mour erreo im erreo wõt ilo tõmak. Innem, ia eo ‘jar eo el̦ap,’ me rej tiljek ilo aer rejetake rũkkapit ro jatin Christ, rej kabuñ ñan Jeova ie? Rijjilõk Jon ear loe aer “jutak im̦aan tũroon eo,” eo me ej kõkkar kõn mel̦an eo itulik ijin ioon lal̦, ijo “rej kabuñ [ñan Anij] raan im boñ ilo tampel̦ eo an.” (Rev. 7:​9, 13-15) El̦ap ad kam̦m̦oolol Jeova kõn an letok ñan kõj jeraam̦m̦an eo ñan kabuñ ñane ilo tampel̦ eo an el̦ap ilo kõkkar!

17. Ta menin katok ko jemaroñ lel̦o̦k ñan Jeova me el̦ap ad jeraam̦m̦an kaki?

¹⁷ Rainin ewõr ippãn aolep Kũrjin ro jeraam̦m̦an eo ñan lel̦o̦k menin katok ko ñan Jeova ikijjeen aer kõjerbale iien im maroñ ko aer im bareinwõt men ko m̦weieer ñan kowõnm̦aanl̦o̦k jerbal ko an Aelõñ eo an Anij. Ãinwõt an kar rijjilõk Paul ba ñan Kũrjin ri-Hibru ro, aolep iien jemaroñ “ajel̦o̦k ad menin katok in nõbar ñan Anij, aet leen tied, eo ej kwal̦o̦k kõn etan ilo̦bwilej.” (Hib. 13:15) Jemaroñ kaalikkar bwe jej kaorõk jeraam̦m̦an eo ad ñan kabuñ ñan Jeova ilo ad kõmaat joñan ad maroñ ilo jerbal eo an.

18. Ekkar ñan Hibru 10:​22-25, ta ko jejjab kõn̦aan kõjekdo̦o̦ni im ta eo jejjab aikuj mel̦o̦kl̦o̦ke?

¹⁸ Riit Hibru 10:​22-25. Ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k lõta eo an ñan ri-Hibru ro, Paul ear kwal̦o̦k kõn jet men ko jejjab kõn̦aan kõjekdo̦o̦ni ilo ad kabuñ ñan Jeova. Men kein rej kitibuj ad kepaake E ilo jar, ad kwal̦o̦k naan ñan ro jet kõn kõjatdikdik eo ad, ad kweilo̦k ippãn doon ãinwõt juon eklejia, im ad kõkajoor doon “ke [jejel̦ã] bwe raan eo [an Jeova] ej epaaktok.” Ilo jem̦l̦o̦kin bokin Revelesõn, enjel̦ eo an Jeova ear ba: “Kabuñ ñan Anij!” (Rev. 19:10; 22:9) Ear ba naan kein ruo alen ñan kaalikkar joñan an aorõk ad kõm̦m̦ane men in. Kõn men in, jen jab mel̦o̦kl̦o̦k katak in em̦wilal̦ kõn tampel̦ eo el̦ap an Jeova ilo kõkkar, im jen kaorõk jeraam̦m̦an eo epãd ippãd ñan kabuñ ñan Anij eo ad el̦ap!