1-2. (1) Ta in Jubili? (Lale bo̦o̦k eo “ Ta Kar Iien Jubili eo?”) (2) Ãinwõt an wal̦o̦k ilo Luk 4:16-18, ta eo Jesus ear kõnono kake?

ILO jet aelõñ, rej kõm̦m̦ani iien ko rel̦l̦ap me ejejuwaer ñan kõjeraam̦m̦ane iiõ eo kein kalemñoul in an juon irooj ak lerooj tõl. Ilo iiõ eo kein kalemñoul, ekkã aer n̦aetan iiõ in Jubili eo an ri-tõl eo. Remaroñ kõm̦m̦ane iien ko rel̦l̦ap ñan Jubili eo ium̦win juon raan, juon wiik, ak aetokl̦o̦k, bõtab renaaj baj wõt jem̦l̦o̦k, innem ejjabto tokãlik armej ro remel̦o̦kl̦o̦k aer kar m̦õn̦õn̦õ ilo iien kein.

² Jenaaj kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn juon Jubili em̦m̦anl̦o̦k, im em̦m̦anl̦o̦k jãn iien eo el̦ap me ri-Israel ro rekõn kõm̦m̦ane kajjojo 50 iiõ me juon iiõ aetokin. Jubili in ilo kar iien ko etto ear kõm̦m̦an bwe armej ro rar bõk kun̦aaer ilo iien in, ren maroñ bõk anemkwõj. Etke eaorõk ñan ad jel̦ã men in? Kõnke iiõ in Jubili eo an ri-Israel ro ej kakeememeje kõj kõn juon karõk elukkuun em̦m̦an Jeova ear kõm̦m̦ane ñan kõj. Men in enaaj kõm̦m̦an bwe jen anemkwõj ñan indeeo, im jemaroñ bõk tokjãn jãne kiiõ. Jesus ear bar kõnono kõn men in.​—Riit Luk 4:16-18.

3. Ãinwõt kar kwal̦o̦k kake ilo bokin Livitikõs 25:8-12, ewi wãween an kar ri-Israel ro bõk tokjãn jãn iien Jubili eo?

³ Emaroñ pidodol̦o̦k ad mel̦el̦e kõn naan ko an Jesus ke ear kõnono kõn anemkwõj ñe jenaaj m̦okta etale iien Jubili eo me Anij ear karõke ñan armej ro an ilo iien ko etto. Jeova ear jiroñ ri-Israel ro: “Kom̦win kokkwõjarjar iiõ eo kein ka lemñoul, im kom̦win kwal̦o̦k anemkwõj ilujen aolepen ãneo ñan ro ri-ãne otemjej. En juon Jubili ñan kom̦, im kom̦win kõjepl̦aak jabdewõt armej ñan wãto eo an, im kom̦win kõjepl̦aak jabdewõt  armej ñan ro nukũn.” (Riit Livitikõs 25:8-12.) Ilo katak eo m̦oktal̦o̦k, jaar kõnono kõn ewi wãween an ri-Israel ro kar bõk tokjãn jãn aer kaorõk raanin Jabõt kajjojo wiik. Ijoke, ewi wãween an ri-Israel ro kar bõk tokjãn jãn iien Jubili eo? Eokwe, jen ba bwe juon ri-Israel ear m̦uri, im kõn men in ear aikuj wiakake wãto eo an ñan kõl̦l̦ãiki m̦uri eo an. Ilo naaj iiõ in Jubili eo, rar aikuj karo̦o̦ll̦o̦k wãto eo an ñane. Innem, em̦m̦aan in emaroñ jepl̦aak “ñan wãto eo an,” im menin jolõt in ñan ajri ro nejin eban jako jãn er. Bar juon waanjoñak, juon em̦m̦aan me ewõr an apañ kõn jããn emaroñ aikuj wiakake juon iaan ajri ro nejin ak e make, bwe en juon ri-kõm̦akoko ñan an maroñ kõl̦l̦ãik m̦uri eo an. Ilowaan iiõ in Jubili eo, ri-kõm̦akoko eo ej aikuj jepl̦aak “ñan ro nukũn.” Innem ñe juon ear erom juon ri-kõm̦akoko, ejjab mel̦el̦ein bwe enaaj kõm̦akoko ñan indeeo im ejjel̦o̦k an kõjatdikdik! Jeova el̦ap an jel̦ã l̦õmn̦ak kõn armej ro an!

4-5. Etke eaorõk bwe jen jel̦ã kõn Jubili eo ilo iien ko etto?

⁴ Bar ta tokjãn eo juon emaroñ bõke jãn iien Jubili eo? Jeova ear kõmel̦el̦e im ba: “Enaaj ejjel̦o̦k rijjeram̦õl ippam̦, bwe e m̦ool Jeova enaaj kõjeraam̦m̦an eok ilo ãneo Jeova am̦ Anij ej lewaj menin jolõt bwe en am̦.” (Dut. 15:4) Wãween in elukkuun oktak jãn men ko rej wal̦o̦k ilo lal̦ in rainin, kõnke ro rem̦weiie rej m̦weiiel̦o̦k wõt im ro rejeram̦õl rej jeram̦õll̦o̦k wõt!

⁵ Kõj Kũrjin ro jejjab pãd ium̦win Kien Moses. Mel̦el̦ein bwe jejjab l̦oore karõk eo ikijjeen Jubili eo ilo iien ko etto ñan kanemkwõj ri-kõm̦akoko ro, jol̦o̦k m̦uri ko an armej, im karo̦o̦ll̦o̦k wãto eo me ej aer jolõt. (Rom 7:4; 10:4; Eps. 2:15) Bõtab, eaorõk bwe jen kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn Jubili eo. Etke? Kõnke jemaroñ m̦õn̦õn̦õ ilo ad anemkwõj, im men in ej kakeememej kõj kõn ta eo Jeova ear karõke ñan ri-Israel ro.

6. Armej ro rej aikuj anemkwõj jãn ta?

⁶ Kõj aolep jej aikuj bõk anemkwõj kõnke jej ri-kõm̦akoko ñan jerawiwi, juon kain kõm̦akoko ekanooj in nana. Kõnke jej rijjerawiwi, eñin unin jej rũttol̦o̦k, nañinmej, im mej.  Elõñ rej lo an m̦ool men in ñe rej kalimjek er make ilo kilaaj eo ak ñe rej etal im taktõ kõn aer nañinmej. Jej bar ebbweer ñe jej kõm̦m̦an jerawiwi. Rijjilõk Paul ear ba bwe kar tõll̦o̦k e bwe en “ri-kõm̦akoko ñan kien jerawiwi, eo [ear] pãd ilo [ãnbwinnin].” Ear bar ba: “El̦ap wõt aõ jerata! Wõn enaaj lo̦mo̦o̦ren eõ jãn ãnbwin in ej tõll̦o̦k eõ ñan mej?”​—Rom 7:23, 24.

7. Ta eo Aiseia ear kanaan kake kõn anemkwõj?

⁷ Jem̦õn̦õn̦õ bwe Anij ear kõppel̦l̦o̦k juon ial̦ bwe jen maroñ bõk lo̦mo̦o̦r, ak anemkwõj jãn jerawiwi. Jesus ej ki eo ñan ad bõk anemkwõj. Elõñl̦o̦k jãn 700 iiõ ko m̦okta jãn Christ, ri-kanaan Aiseia ear kanaan bwe ilju im jekl̦aj armej ro renaaj bõk anemkwõj. Im ilo naaj iien in rej bõk anemkwõj, enaaj lõñl̦o̦k tõprak ko renaaj wal̦o̦k jãn kar ri-Israel ro ke rar bõk anemkwõj ilo iien Jubili eo. Ear je im ba: “Irooj Anij ear koobrak eõ kõn jetõb eo an. Ear kããlõt eõ im jilkintok eõ bwe in bõktok ennaan eo em̦m̦an ñan ro ri-jeram̦õl, im kaenõm̦m̦an ro erup bũrueer, im kwal̦o̦k ñan ro rej jipo̦kwe ke Anij ej kanemkwõj er.” (Ais. 61:1, UBS) Kanaan in ej jerbal ñan wõn?

8. Kanaan eo an Aiseia ikijjeen anemkwõj ej jerbal ñan wõn?

⁸ Kanaan in eaorõk kõn ad bõk anemkwõj, ear jino jejjet kũtien ãlikin an Jesus kar jino jerbalin kwal̦o̦k naan eo an. Ke ear del̦o̦ñ ilo jikin kweilo̦k eo ilo Nazeret, ijo ekar dik im rũttol̦o̦k ie, Jesus ear riiti naan ko an Aiseia ñan ri-Ju ro ijo. Jesus ear kõjerbale naan kein ñan e make ilo an ba: “Jitũbõn Jeova ej pãd ippa kõnke em̦õj an kapit eõ bwe in kwal̦o̦k kõn ennaan eo em̦m̦an ñan ro rejeram̦õl. Ear jilkintok eõ bwe in kwal̦o̦k ñan ri-kõm̦akoko ro bwe renaaj anemkwõj, kwal̦o̦k ñan ro repilo bwe renaaj lol̦o̦kjen̦, karõl̦o̦k ro rej pãd ilo eñtaan, im kwal̦o̦k bwe ej iien an Jeova buñbũruon kake armej.” (Luk 4:16-19) Ewi wãween an kar Jesus kajejjet kũtien kanaan in?

9. Elõñ iaan armej ro ilo tõre ko an Jesus rar kõjatdikdik bwe renaaj bõk anemkwõj jãn ta?

⁹ Anemkwõj eo me Aiseia ear kanaan kake me Jesus ear riitil̦o̦k ñan armej ro, ear jino jejjet kũtien ilo raan ko an Jesus. Jesus ear kam̦oole men in ke ear kõjjel̦ã im ba: “Eoon eo ej kab m̦õj ami roñjake em̦õj an jejjet kũtien rainin.” (Luk 4:21) Ro rar roñjake an Jesus riiti naan kein rar bõlen kõjatdikdik bwe enaaj wõr oktak ko ilo kien, remaroñ kar kõjatdikdik bwe renaaj anemkwõj jãn Rom. Remaroñ kar bõk ejja eñjake eo an em̦m̦aan ro ruo me rar ba: “Kõmar kõjatdikdik bwe enaaj kar em̦m̦aan  eo in ej itõn lo̦mo̦o̦ren Israel.” (Luk 24:13, 21) Bõtab jejel̦ã bwe Jesus ear jab rõjañe ri-kal̦oor ro an ñan jum̦aik kien eo an Rom me el̦ap an eddo. Ijoke, ear jiroñ er bwe ren “lel̦o̦k ñan Sizar men ko an Sizar.” (Matu 22:21) Innem ewi wãween an kar Jesus kanemkwõj armej ro ilo kar tõre kein?

10. Jesus ear kõpel̦l̦o̦k juon ial̦ bwe armej ro ren bõk anemkwõj jãn ta?

¹⁰ Nejin Anij ear itok bwe en jipañ armej ñan bõk anemkwõj ilo ruo wãween ko. Kein kajuon, Jesus ear kõpel̦l̦o̦k juon ial̦ bwe armej ro ren maroñ bõk anemkwõj jãn katak ko reriab me ri-tõlin kabuñ ko rar katakin armej ro kaki. Elõñ iaan ri-Ju ro ilo iien ko etto rar kõm̦akoko ñan m̦anit im tõmak ko reriab. (Matu 5:31-37; 15:1-11) Ro me rar l̦õmn̦ak bwe rej jipañ armej ro ñan karejar ñan Anij, rar pilo ilo juon wãween. Kõn aer jum̦aik Messaia eo im katak ko me ear katakin er kaki, rar pãdwõt ilo marok im jerawiwi. (Jon 9:1, 14-16, 35-41) Ikijjeen katak ko an rem̦ool im joñak eo an em̦m̦an, Jesus ear kaalikkar ñan ro ettã bũrueer bwe remaroñ bõk anemkwõj jãn katak ko reriab.​—Mark 1:22; 2:23–3:5.

11. Ta wãween eo kein karuo me Jesus ear kõm̦m̦ane bwe jen maroñ bõk anemkwõj?

¹¹ Wãween eo kein karuo me Jesus ear kõm̦m̦an bwe armej ro ren bõk anemkwõj, ej ilo an kar kanemkwõj armej ro jãn aer kõm̦akoko ñan men eo rar jolõte, jerawiwi. Ikijjeen katok in mour eo an Jesus, Anij emaroñ jeorl̦o̦k jerawiwi ko an ro rej tõmak ilo katok in mour eo im rej kaalikkar aer tõmak ikijjeen kõm̦m̦an ko aer. (Hib. 10:12-18) Jesus ear ba: “El̦aññe Nejin Anij ej kanemkwõj kom̦, kom̦ naaj lukkuun anemkwõj.” (Jon 8:36) Anemkwõj in el̦apl̦o̦k an em̦m̦anl̦o̦k jãn men ko me ri-Israel ro rar maroñ anemkwõj jãni ilo iiõ in Jubili eo! Ñan waanjoñak, juon em̦m̦aan me ear anemkwõj jãn an kõm̦akoko ilo iiõ in Jubili eo, tokãlik emaroñ bar erom juon ri-kõm̦akoko, ijoke, enaaj etal im mej ilo iien in ej bar kõm̦akoko.

12. Wõn ro m̦oktata rar bõk tokjãn jãn anemkwõj eo Jesus ear kwal̦o̦k kake?

¹² Ilo raanin Pentekost eo 33 ãlikin Christ, Jeova ear kapit rijjilõk ro im em̦m̦aan im kõrã ro jet retiljek kõn jetõb kwõjarjar. Ear bõk er bwe ren nejin im tokãlik renaaj jerkakpeje im wanlõñl̦o̦k ñan lañ bwe ren irooj ippãn Jesus. (Rom 8:2, 15-17) Rein rar ro m̦oktata ñan bõk tokjãn jãn anemkwõj eo Jesus ear kõjjel̦ã kake ilo jikin kweilo̦k eo ilo Nazeret. Ear jako an em̦m̦aan im kõrã rein ri-kõm̦akoko ium̦win katak ko reriab an ri-tõlin kabuñ ko an ri-Ju ro im m̦anit ko me rar jab pedped ioon Baibõl̦. Anij ear bar watõk rein, ro em̦õj kanemkwõj  er jãn aer jerawiwi im mej. Jubili eo ilo kõkkar, me ear jinoe ke kar kapiti ri-kal̦oor ro an Christ ilo iiõ eo 33 ãlikin Christ, enaaj jem̦l̦o̦k ilo iien eo em̦õj an Jesus Irooj ium̦win 1,000 iiõ. Ta ko renaaj dedel̦o̦k ilo iien in?

13-14. Ijello̦kun Kũrjin rũkkapit ro, wõn ro remaroñ bar bõk anemkwõj eo me Jesus ear kwal̦o̦k kake?

¹³ Ilo raan kein, elõñ milien armej ro jãn aelõñ otemjej me em̦ool bũrueer rej m̦õttan jiip ro jet. (Jon 10:16) Anij ear jab kããlõt er bwe ren irooj ippãn Jesus ilañ. Ijoke, Baibõl̦ ej ba bwe ewõr aer kõjatdikdik ñan mour indeeo ijin ioon lal̦. Eñin ke kõjatdikdik eo am̦?

¹⁴ Ilo tõre in, kwõj bar bõk jet iaan tokjãn ko rem̦m̦an me ro renaaj m̦õttan Aelõñ eo an Anij ilañ rej bar bũki. Ikijjeen tõmak eo am̦ ilo an Jesus kar mej im kato̦o̦rl̦o̦k bõtõktõkin, kwõmaroñ kajjitõk kõn jeorl̦o̦k bõd kõn jerawiwi ko am̦. Tokjãn men in, Anij emaroñ buñbũruon ippam̦ im emaroñ erreo bõklõkõt eo am̦ ippãn. (Eps. 1:7; Rev. 7:14, 15) Bar l̦õmn̦ak m̦õk kõn jeraam̦m̦an ko kwõj m̦õn̦õn̦õ kaki kõnke em̦õj kanemkwõj eok jãn katak ko reriab me eto am̦ kar tõmaki. Jesus ear ba: “Kom̦ naaj jel̦ã m̦ool eo, im m̦ool eo enaaj kanemkwõj kom̦.” (Jon 8:32) El̦ap ad m̦õn̦õn̦õ bwe ewõr ippãd anemkwõj rot in!

15. Ta anemkwõj im jeraam̦m̦an ko jemaroñ bũki ilju im jekl̦aj?

¹⁵ Kwõmaroñ kõtmãne bwe enaaj l̦apl̦o̦k am̦ anemkwõj ilo raan ko im̦aan. Ejjabto ilo naaj ilju im jekl̦aj, Jesus enaaj jol̦o̦k aolep kabuñ  ko reriab im kien ko renana an armej me ejjab jim̦we aer jerbal. Anij enaaj kõjparok “juon jar el̦ap” me rej karejar ñane, innem enaaj kõm̦m̦an bwe ren maroñ m̦õn̦õn̦õ kõn jeraam̦m̦an ko ilo pedetaij eo ijin ioon lal̦. (Rev. 7:9, 14) Elõñ armej renaaj jerkakpeje im renaaj maroñ bõk anemkwõj jãn aolep tokjãn ko renana rej itok jãn an Adam kar jerawiwi.​—Jrb. 24:15.

16. Ta anemkwõj eo elukkuun em̦m̦an armej ro renaaj bõke ilju im jekl̦aj?

¹⁶ Ium̦win 1,000 iiõ ko me Christ enaaj Tõl, Jesus im ro rej irooj ippãn renaaj jipañ armej ro kõm̦m̦an bwe en lukkuun em̦m̦an ãjmour ko aer im kõtaan eo aer ippãn Jeova. Iien in me men kein renaaj wal̦o̦k, enaaj ãinwõt kar Jubili eo ilo Israel. Aolep ro rej tiljek ilo aer karejar ñan Jeova ijin ioon lal̦, renaaj weeppãn im ejjel̦o̦k aer jerawiwi.

17. Ta eo bokin Aiseia 65:21-23 ej kanaan kake bwe enaaj wal̦o̦k ñan armej ro an Anij? (Lale pija eo ilo kilin bok in.)

¹⁷ Bokin Aiseia 65:21-23 (Riit.) ej kanaan kõn wãween ad naaj mour ijin ioon lal̦ ilju im jekl̦aj. Jeban jowan im pãd bajjek. Ijello̦kun an ãindein, Baibõl̦ eo ej ba bwe armej ro an Anij ilo tõre en̦ renaaj kõm̦m̦ani jerbal ko ewõr tokjãer im enaaj jubũrueer kaki. Ilo naaj jem̦l̦o̦kin 1,000 iiõ in an Christ tõl, jemaroñ lõke bwe “menin kõm̦anm̦an ko renaaj anemkwõj jãn aer kõm̦akoko ñan jerawiwi im mej, im renaaj bõk anemkwõj eo eaiboojoj ãinwõt ke rej ajri ro nejin Anij.”​—Rom 8:21.

18. Etke jemaroñ lõke bwe ewõr juon ilju im jekl̦aj em̦m̦an ej kõttare kõj?

¹⁸ Ãinwõt an kar Jeova karõk bwe ri-Israel ro ren jel̦ã kõm̦m̦an aer iien ñan jerbal im kakkije, enaaj bar ãindein ippãn armej ro an ilo iien eo renaaj pãd ium̦win tõl eo an Christ ium̦win 1,000 iiõ. Ejjel̦o̦k pere bwe enaaj wõr iien ñan kabuñ ñan Jeova. Ad kabuñ ñan Anij ej juon menin aikuj bwe jen maroñ lo m̦õn̦õn̦õ rainin, im enaaj ãindein ilo lal̦ eo ekããl. Aolep ro me rar tiljek renaaj m̦õn̦õn̦õ ium̦win Tõl eo an Christ ium̦win 1,000 iiõ kõnke renaaj aolep kõm̦m̦ani jerbal ko ejubũrueer kaki im aolep renaaj karejar ñan Anij.