Etal ñan katak ko ilo bok in

Etal ñan laajrak in katak ko

KATAK 45

Wãween eo Jetõb Kwõjarjar Ej Jipañ Kõj

Wãween eo Jetõb Kwõjarjar Ej Jipañ Kõj

“Imaroñ in kõm̦m̦an men otemjej ikijjeen eo ej letok kajoor ñan ña.”​—PIL. 4:13.

AL 104 Jetõb Kwõjarjar, Menin Letok eo An Anij

KÕMEL̦EL̦E EO ÑAN KATAK IN *

1-2. (1) Ta eo ej jipañ kõj bwe jen maroñ kijenmej kajjojo raan? Jouj im kõmel̦el̦e. (2) Ta eo jenaaj etale ilo katak in?

“ÑE IJ l̦õmn̦ak kõn apañ eo iar iioone, ijel̦ã bwe iban kar maroñ make iaõ kake im jelm̦aiki.” Kwõnañin ke kar kwal̦o̦k l̦õmn̦ak rot in? Eokwe, elõñ iaad em̦õj ad kwal̦o̦k l̦õmn̦ak rot in. Kwõmaroñ kar ba naan rot in ãlikin am̦ ememejtok am̦ kar maroñ kijenmej ium̦win juon nañinmej el̦ap ak an kar mej juon eo ejitõnbõro ippam̦. Ilo am̦ reilikl̦o̦k, kwõj kile bwe unin am̦ kar maroñ kijenmej kajjojo raan ej kõnke jetõb kwõjarjar eo an Jeova ear lewaj ñan eok “kajoor eo . . . im el̦ap jãn joñan.”​—2 Kor. 4:7-9.

2 Jej bar atartar ioon jetõb kwõjarjar ñan jipañ kõj jum̦ae kapo ko jãn lal̦ in me el̦ap aer nana. (1 Jon 5:19) Ejjab men in wõt ak jej aikuj kate kõj ñan jum̦ae “jetõb ko rettoon.” (Eps. 6:12) Jenaaj etale ruo wãween ko jetõb kwõjarjar ej jipañ kõj kõn wãween kein reppen. Innem jenaaj etale ta eo jemaroñ kõm̦m̦ane ñan lukkuun bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar.

JETÕB KWÕJARJAR EJ LETOK KAJOOR

3. Ta juon iaan wãween ko Jeova ej jipañ kõj bwe jen kijenmej ium̦win wãween ko reppen?

3 Kajoor eo an Jeova ej jipañ kõj ilo an letok kajoor, ak maroñ, ñan ad maroñ kõm̦m̦ani eddo ko ad meñe jej iioon wãween ko reppen. Rijjilõk Paul ear l̦õmn̦ak bwe ear maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt kõn jerbal eo an meñe ear iioon wãween ko reppen kõnke ear atartar wõt ioon “kajoor eo an Christ.” (2 Kor. 12:9) Ilo iien itoitak eo an kein karuo ke ear juon mijinede, Paul ear jab niknik wõt ilo an kwal̦o̦k naan ak ear bar jerbal bwe en make kabwe aikuj ko an. Ear pãd ilo Korint ilo m̦weo im̦õn Akula im Prisilla. Rein rar ri-kõm̦m̦an em̦ nuknuk. Innem kõnke ear bar wõr an Paul kapeel ilo jerbal in, ear jerbal part-time ippãerro. (Jrb. 18:1-4) Jetõb kwõjarjar ear lel̦o̦k ñan Paul kajoor eo ñan jerbal bwe en kabwe aikuj ko an im bwe en bar kajejjete jerbalin kwal̦o̦k naan eo an.

4. Ekkar ñan 2 Korint 12:7b-9, ta apañ eo Paul ear iioone?

4 Riit 2 Korint 12:7b-9. Ilo eoon kein, ta mel̦el̦ein an kar Paul ba bwe ear apañ kõn “juon kãlõklõk ilo kanniõk”? Ñe ear wõr juon kãlõklõk me ej lõke ãnbwinnum, kwõn kar lukkuun eñtaan kõn an metak. Innem, Paul ear kwal̦o̦k bwe ear iioon juon kain apañ me el̦ap an kaeñtaane. Ear ba bwe apañ in ear “ãinwõt enjel̦ an Setan” me ejjab bõjrak an ‘jeptake’ (‘m̦ane,’ ftn.). Setan ak tim̦on̦ ro an remaroñ kar jab kõm̦m̦ani apañ kein ñan Paul, me rar ãinwõt ñe juon kãlõklõk ej dibõjl̦o̦k kanniõkin. Bõtab, ke jetõb kein rettoon rar lo “kãlõklõk” in, ilo kõkkar, remaroñ kar kõn̦aan karũm̦l̦o̦ke bwe en l̦apl̦o̦k an Paul eñtaan im metak. Ta eo Paul ear kõm̦m̦ane?

5. Ewi wãween an kar Jeova uwaaki jar ko an Paul?

5 Ilo jinoin, Paul ear kõn̦aan bwe en jako “kãlõklõk” in. Ear kwal̦o̦k bũruon im ba: “Jilu alen aõ kar akwel̦ap ñan Irooj [Jeova] bwe en jako men in jãn ña.” Ijoke, meñe Paul ear jar kake men in, ak kãlõklõk in ear jab jako. Ej ke mel̦el̦ein bwe Jeova ear jab uwaake jar ko an Paul? Jaab. Ear uwaaki jar ko an. Jeova ear jab jol̦o̦ke apañ eo, bõtab ear lel̦o̦k ñan Paul maroñ eo ñan kijenmej. Jeova ear ba: “Aõ kajoor elukkuun alikkar ilo am̦ m̦õjn̦o̦.” (2 Kor. 12:8, 9) Im kõn jipañ eo an Anij, Paul ear maroñ m̦õn̦õn̦õ im aenõm̦m̦an wõt.​—Pil. 4:4-7.

6. (1) Ewi wãween an Jeova maroñ uwaaki jar ko ad? (2) Ta naanin kallim̦ur ko jãn Baibõl̦ me rej kõkajoor eok?

6 Ãinwõt Paul, kwõnañin ke kar akwel̦ap ñan Jeova bwe en jol̦o̦k juon apañ me kwaar iioone? Im el̦aññe ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt ak bõlen l̦apl̦o̦k wõt apañ eo, meñe kwaar lukkuun akwel̦ap kake, kwaar ke inepata im l̦õmn̦ak bwe bõlen Jeova ejjab m̦õn̦õn̦õ ippam̦? El̦aññe aet, keememej joñak eo an Paul. Ãinwõt an kar Jeova uwaaki jar ko an, ejjel̦o̦k pere bwe Enaaj bar uwaaki jar ko am̦! Jeova emaroñ jab jol̦o̦k apañ eo. Bõtab, ikijjeen jetõb kwõjarjar eo an, enaaj lewaj maroñ eo kwõj aikuji ñan kijenmej wõt ium̦win apañ eo. (Sam 61:3, 4) Meñe ej ãinwõt ñe em̦õj “jolal̦l̦o̦k” eok, ak Jeova eban ilo̦k jãn eok.​—2 Kor. 4:8, 9, ftn.; Pil. 4:13.

JETÕB KWÕJARJAR EJ KÕM̦M̦AN BWE JEN WÕNM̦AANL̦O̦K WÕT

7-8. (1) Ewi wãween an jetõb kwõjarjar ãinwõt kõto? (2) Ewi wãween an kar Piter kwal̦o̦k kõn wãween an jetõb kwõjarjar jerbal?

7 Ta wãween eo juon me jetõb kwõjarjar ej jipañ kõj? Ãinwõt an em̦m̦an ñe ej wõr kõto ilo iien eo ej wal̦o̦k juon l̦añ im enana lo̦jet, jetõb kwõjarjar ej kõm̦m̦an bwe jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt meñe jej iioon apañ ko rel̦l̦ap, m̦ae iien jetõpar lal̦ eo ekããl me em̦õj an Anij kallim̦ur kake.

8 Kõnke rijjilõk Piter ear juon ri-eo̦ñõd, ear wõr an jel̦ã im imminene kõn ejjerakrõk. Im em̦m̦an ñan l̦õmn̦ak kõn wãween an kar kõmel̦el̦eik an jetõb kwõjarjar jerbal ikijjeen an kar kõjerbal juon naan me ej ekkejell̦o̦k ñan ejjerakrõk. Ear je: “Kanaan ko rar jab wal̦o̦ktok jãn ankilaan armej, bõtab armej rar kõnono men ko rar wal̦o̦ktok jãn Anij ilo an kar jetõb kwõjarjar kõm̦akũt er.” Naanin Grik eo kõn naan in “kõm̦akũt” ej mel̦el̦ein “ineeke; tõl.”​—2 Pit. 1:21; ftn.

9. Ilo an Piter kõjerbal naan in “kõm̦akũt,” ear kõm̦m̦an bwe jen pijaikl̦o̦k ta?

9 Ilo an Piter kõjerbal naan in “kõm̦akũt,” ear kõm̦m̦an bwe jen pijaikl̦o̦k ta? Luk, eo ear je bokin Jerbal, ear kõjerbale juon naan me ej ãinl̦o̦kwõt naanin Grik in ñan kõmel̦el̦e kõn juon waan ejjerakrõk me ej “pel̦o̦k” ilo juon kõto. (Jrb 27:15) Juon ri-etale Baibõl̦ ear ba bwe ke Piter ear je im ba bwe jetõb kwõjarjar ear “kõm̦akũt” ro rar je Baibõl̦, ear kõjerbal juon naan me ej kõm̦m̦an an armej ro l̦õmn̦ak kõn ejjerakrõk. Ej ãinwõt ñe Piter ej ba, ãinwõt an kõto kõm̦akũt waan ejjerakrõk eo ñan ijo ej jibadeke, ãindeinl̦o̦k wõt an jetõb kwõjarjar kar kõm̦akũt er bwe ren kajejjete jerbal eo aer. Ri-etale Baibõl̦ eo ej bar ba: “Ilo kõkkar, ri-kanaan ro rar lelõñl̦o̦k wũjl̦ã ko aer.” Im Jeova ear kõm̦m̦ane ijo kun̦aan. Ear bõkl̦o̦k “kõto eo” ak lel̦o̦k jetõb kwõjarjar eo an. Ro rar je Baibõl̦ eo rar bar kõm̦m̦ane ijo kun̦aaer. Rar kõtl̦o̦k bwe jetõb kwõjarjar en tõl er.

BUÑTÕN NE EO KEIN KAJUON: Keini am̦ bõk kun̦aam̦ ilo jerbal ko an Jeova

BUÑTÕN NE EO KEIN KARUO: Kate eok joñan wõt am̦ maroñ ñan bõk kun̦aam̦ ilo jerbal ko an Jeova (Lale pãrokõrããp 11) *

10-11. Bwe jetõb kwõjarjar en tõl kõj, ta buñtõn ne ko ruo jej aikuj in bũki? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

10 Em̦ool bwe ejako an Jeova kõjerbale jetõb kwõjarjar eo an ñan kõmaroñ armej ro ñan je bok ko ilo Baibõl̦. Ijoke, ejjañin bõjrak an Anij kõjerbale jetõb kwõjarjar eo an ñan tõl armej ro an. Jeova ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦ane ijo kun̦aan. Kiiõ, ewi wãween ad maroñ bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar eo an Anij? Jej aikuj lale bwe jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦ane ijo kun̦aad. Ewi wãween ad kõm̦m̦ane men in?

11 L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in. Bwe juon rijjerakrõk en bõk tokjãn jãn kõto eo, ewõr ruo men ko ej aikuj in kõm̦m̦ani m̦okta. Kein kajuon, ej aikuj jibadekl̦o̦k ijo kõto eo ej pãd ie. Ilo m̦ool wa eo eban em̦m̦akũt el̦aññe rijjerakrõk eo ej pãdwõt ilo juon jikin po me ettol̦o̦k jãn ijo kõto eo ej pãd ie. Kein karuo, ej aikuj lukkuun lelõñl̦o̦k im kõpel̦l̦o̦ke wũjl̦ã in wa eo. Alikkar bwe meñe ewõr kõto, ak bwe wa eo waan en maroñ jerak, wũjl̦ã eo enaaj aikuj bo̦uri kõto eo. Ãindeinl̦o̦k wõt, jenaaj kijenmej ilo jerbal eo ad ñan Jeova ikijjeen wõt ad bõk jipañ jãn jetõb kwõjarjar eo an. Innem, bwe jen bõk tokjãn jãn kajoor in, ewõr ruo men ko jej aikuj in kõm̦m̦ani. Kein kajuon, jej aikuj likũt kõj make ilo ijo jetõb kwõjarjar eo an Jeova ej pãd ie ikijjeen ad bõk kun̦aad ilo jerbal ko me kajoor in ej jerbal ie. Kein karuo, ilo kõkkar jej aikuj lukkuun “kõpel̦l̦o̦ki wũjl̦ã” ko ad ilo ad niknik im bõk kun̦aad ilo jerbal kein joñan wõt ad maroñ. (Sam 119:32) Ñe jenaaj l̦oor buñtõn ne kein, jetõb kwõjarjar eo enaaj kõm̦m̦an bwe jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo lim̦aajn̦on̦o ko an mour in, im jipañ kõj bwe jen tiljek im kijenmej m̦ae iien jetõpar lal̦ eo ekããl an Anij.

12. Ta eo jenaaj etale kiiõ?

12 Em̦õj ad etale ruo wãween ko jetõb kwõjarjar emaroñ jipañ kõj. Jetõb kwõjarjar ej letok kajoor im ej jipañ kõj bwe jen dãpij wõt ad tiljek ilo iien ko jej iioon wãween ko reppen. Jetõb kwõjarjar ej jipañ kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ej bar jipañ kõj ñan pãdwõt ilo ial̦ eo ej tõll̦o̦k ñan mour indeeo. Kiiõ jenaaj etale emãn men ko jej aikuj in kõm̦m̦ani bwe jen lukkuun bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar.

WÃWEEN JEMAROÑ LUKKUUN BÕK TOKJÃN JÃN JETÕB KWÕJARJAR

13. Ekkar ñan 2 Timote 3:16, 17, ewi wãween an Naanin Anij maroñ jipañ kõj, bõtab ta eo jej aikuj in kõm̦m̦ane?

13 Kein kajuon, katak Naanin Anij. (Riit 2 Timote 3:16, 17.) Naanin Grik eo kõn naan in “kakũrm̦ool in Anij” ej mel̦el̦ein “kõtwõn Anij.” Anij ear kõjerbale kajoor eo an ñan “uukil̦o̦k” l̦õmn̦ak ko an ñan l̦õmn̦ak ko an ro me rar je Baibõl̦ eo. Ñe jej riiti Baibõl̦ eo im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko jej riiti, naanin tõl ko an Anij renaaj pãd ilo l̦õmn̦ak ko ad im bũruod. Naan kein rej kõm̦akũt kõj ñan kõm̦m̦an bwe mour ko ad ren ekkar ñan ankilaan Anij. (Hib. 4:12) Bõtab bwe jen lukkuun bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar, jej aikuj kõm̦m̦an iien ñan keini ad katak Baibõl̦ im lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko jej riiti. Innem Naanin Anij enaaj jelõt aolep men ko jej ba im bareinwõt kõm̦m̦an ko ad.

14. (1) Etke jemaroñ ba bwe kweilo̦k ko ad ej iien ko me “kõto eo ej pãd”? (2) Ewi wãween ad maroñ “kõpel̦l̦o̦ki wũjl̦ã” ko ad m̦okta jãn ad etal ñan kweilo̦k ko?

14 Kein karuo, kabuñ ñan Anij ippãn doon. (Sam 22:22) Ilo kõkkar, kweilo̦k ko ad ej iien ko me “kõto eo ej pãd.” Kajoor eo an Jeova epãd ilo kweilo̦k ko. (Rev. 2:29) Etke jemaroñ ba men in? Kõnke ñe jej kobal̦o̦k ippãn Kũrjin ro m̦õttad ñan kabuñ, jej jar kõn jetõb kwõjarjar, jej al kõn al in kweilo̦k ko me rej pedped ioon Naanin Anij, im jej roñjaki naanin tõl ko jãn Baibõl̦ eo jãn em̦m̦aan ro jeid im jatid me em̦õj jitõñ er ikijjeen jetõb kwõjarjar. Im jetõb kwõjarjar ej bar jipañ kõrã ro jeid im jatid kõpooji im kõm̦m̦ani katak ko aer ijo im̦aan. Bõtab, ñan lukkuun bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar, jej aikuj kõpooj katak ko ad bwe jen maroñ bõk kun̦aad ilo kweilo̦k ko. Ilo wãween in, ñe jej etal ñan kweilo̦k ko em̦õj ad “kõpel̦l̦o̦ki wũjl̦ã” ko ad.

15. Ewi wãween an jetõb kwõjarjar jipañ kõj ilo jerbalin kwal̦o̦k naan?

15 Kein kajilu, bõk kun̦aam̦ ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Ñe jej kõjerbale Baibõl̦ eo ilo jerbalin kwal̦o̦k naan im katakin, jej kõtl̦o̦k bwe jetõb kwõjarjar eo en jipañ kõj ilo jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad. (Rom 15:18, 19) Bõtab bwe jen lukkuun bõk tokjãn jãn kajoor eo an Anij, jej aikuj keini ad kwal̦o̦k naan im kõjerbale Baibõl̦ eo ilo jabdewõt iien epel̦l̦o̦k. Juon wãween emaroñ jipañ kõj bwe en em̦m̦anl̦o̦k wõt kilen ad bwebwenato ippãn armej ro ej ilo ad kõjerbal waanjoñak ko kõn kilen bwebwenato ippãn armej ilo kein katak eo ad etan Jerbal eo Ad im Wãween Ad Mour​—Kein Katak.

16. Ta wãween eo el̦aptata bwe jen bõk jipañ jãn jetõb kwõjarjar?

16 Kein keemãn, jar ñan Jeova. (Matu 7:7-11; Luk 11:13) Wãween eo el̦aptata bwe jen bõk jipañ jãn jetõb kwõjarjar ej ilo ad jar im kajjitõk ippãn Jeova kake. Ejjel̦o̦k men en̦ emaroñ bõbraik kõj jãn ad bõk kajoor jãn Anij. Jetõb kwõjarjar emaroñ jipañ kõj jekdo̦o̦n ñe jej pãd ilo jikin kalbuuj, im ejjel̦o̦k men en̦ Setan emaroñ kõm̦m̦ane ñan kabõjrak kõj jãn ad bõk jetõb kwõjarjar. (Jem. 1:17) En kar ewi wãween ad jar bwe jen lukkuun bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar? Ñan uwaake kajjitõk in, jen kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn jar, ilo ad etale juon waanjoñak me ej wal̦o̦k wõt ilo gospel eo an Luk. *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

AKWEL̦AP ILO JAR

17. Ta eo jemaroñ katak jãn waanjoñak eo Jesus ear kwal̦o̦k kake ikijjeen jar me ej pãd ilo bokin Luk 11:5-9, 13?

17 Riit Luk 11:5-9, 13. Waanjoñak in me Jesus ear kwal̦o̦ke ej kwal̦o̦k kõn wãween eo jej aikuj in jar kõn jetõb kwõjarjar. Ilo waanjoñak in, ear tõprak aikuj eo an em̦m̦aan eo kõnke ear “jab ebbweer in kajjitõk.” Ear jab mijak in kajjitõk jipañ jãn l̦eo m̦õttan meñe elukwõn boñ. (Lale kõmel̦el̦e eo an Luk 11:8 ilo Jerbal eo Ad im Wãween Ad Mour​—Kein Katak, allõñin Jul̦ae 2018.) Ewi wãween an kar Jesus keidi waanjoñak in ñan jar? Ear ba: “Jab bõjrak jãn ami kajjitõk im naaj lewaj ñan kom̦, jab bõjrak jãn ami kappok im kom̦ naaj loe, jab bõjrak jãn ami kal̦l̦al̦l̦al̦ im naaj kõpel̦l̦o̦k ñan kom̦.” Ta eo jemaroñ katak jãn men in? Eokwe, bwe jen bõk jipañ jãn jetõb kwõjarjar, jej aikuj jar im akwel̦ap kake.

18. Ekkar ñan waanjoñak eo Jesus ear kwal̦o̦k kake, etke jemaroñ lõke bwe Jeova enaaj letok ñan kõj jetõb kwõjarjar eo an?

18 Waanjoñak eo Jesus ear kwal̦o̦ke ej bar jipañ kõj ñan kile unin an Jeova naaj letok jetõb kwõjarjar ñan kõj. Em̦m̦aan eo ilo waanjoñak in ear kõn̦aan jel̦ã karwaineneik eo ej lol̦o̦ke. Ear l̦õmn̦ak bwe ear menin aikuj ñan lel̦o̦k kijen ri-lotok eo an, bõtab ear ejjel̦o̦k m̦õñã ippãn ñan lel̦o̦k ñan armej in. Jesus ear ba bwe l̦eo ear lel̦o̦k kijen em̦m̦aan in pilawã kõnke ear jab ebbweer in kajjitõk. Ta boin eo an Jesus? El̦aññe juon eo me ejjab weeppãn ej m̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k jipañ ñan eo iturin me ejjab ebbweer in kajjitõk, alikkar jemaroñ lõke bwe Jemãdwõj ilañ enaaj jipañ ro im rejjab ebbweer jãn aer kajjitõk kõn jetõb kwõjarjar! Kõn men in, ñe jej jar jemaroñ lõke bwe Jeova enaaj uwaaki jar ko ad ñe jej kajjitõk kõn jetõb kwõjarjar.​—Sam 10:17; 66:19.

19. Etke jemaroñ lõke bwe jenaaj anjo̦?

19 Jemaroñ lõke bwe meñe Setan ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kate e ñan kajjioñ ko̦kkure kõj, ak jenaaj anjo̦. Etke? Kõnke jetõb kwõjarjar enaaj jipañ kõj ilo ruo wãween ko. Kein kajuon, ej letok ñan kõj kajoor eo jej aikuji ñan anjo̦ ioon wãween ko reppen. Kein karuo, eñin ej kajoor eo me ej jipañ kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im karejar ñan Jeova m̦ae iien jetõpar lal̦ eo ekããl. Innem, jen jek ilo bũruod ñan lukkuun bõk tokjãn jãn jipañ eo jãn jetõb kwõjarjar!

AL 41 Jouj im Eo̦roñ Aõ Jar

^ par. 5 Katak in ej kwal̦o̦k kõn wãween an jetõb kwõjarjar eo an Anij maroñ jipañ kõj ñan kijenmej. Ej bar kwal̦o̦k kõn ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan lukkuun bõk tokjãn jãn jetõb kwõjarjar.

^ par. 16 Iaan aolep ro me rar je bokin Gospel ko, el̦apl̦o̦k an Luk kaalikkar bwe jar ear juon men me ear aorõk ilo mour eo an Jesus.​—Luk 3:21; 5:16; 6:12; 9:18, 28, 29; 18:1; 22:41, 44.

^ par. 59 KÕMEL̦EL̦E KO KÕN PIJA KO: BUÑTÕN NE EO KEIN KAJUON: Em̦m̦aan im kõrã eo jeid im jatid rej del̦o̦ñl̦o̦k ilo Im̦õn Kweilo̦k eo. Ilo aer kobal̦o̦k ippãn rũttõmak ro m̦õttaer, rej bõk kun̦aaer ilo juon iien me ej pãd jetõb kwõjarjar eo an Jeova. BUÑTÕN NE EO KEIN KARUO: Repojak in bõk kun̦aaer ilo kweilo̦k eo. Jemaroñ bar kõjerbali buñtõn ne kein ruo ilo wãween ko jet me jaar kõnono kaki ilo katak in, ãinwõt: ad katak kõn Naanin Anij, bõk kun̦aad ilo jerbalin kwal̦o̦k naan, im ad jar ñan Jeova.