1-2. Ta eo enjel̦ eo ear ba ñan kõrã ro ilo lõb eo libõn Jesus, im ta naanin tõl eo Jesus ear lel̦o̦k ñan erro?

EJ JINO tak al̦, ilo raanin Nisan 16, 33 C.E. Jet kõrã me rej yokwe Anij, rej lukkuun bũrom̦õj ilo aer etal ñan lõb eo rar kalibwini ãnbwinnin Irooj Jesus Christ ie elõñl̦o̦k jãn 36 awa ko remootl̦o̦k. Im ke rar tõpar ijo bwe ren ilik tol̦aj im weil̦ ñaj ioon ãnbwin eo, rebwilõñ bwe rej lo an ejjel̦o̦k kobban lõb eo! Juon enjel̦ ear ba ñan kõrã rein bwe em̦õj an Jesus jerkak jãn an mej, im ear ba ñan er: “Emootl̦o̦k im̦aan ñan Galili. Ba ñan er bwe renaaj loe ijen̦.”​—Matu 28:1-7; Luk 23:56; 24:10.

² Ãlikin an kõrã ro etal jãn lõb eo, Jesus ear make etal ñan ippãerro im lel̦o̦k naanin tõl kein ñan erro im ba: “Komiro ilo̦k im kõnnaanek ri-kal̦oor ro aõ bwe ren etal ñan Galili im renaaj lo eõ ijen̦.” (Matu 28:10) Emaroñ wõr jet naanin tõl ko raorõk Jesus ear kõn̦aan lel̦o̦k ñan ri-kal̦oor ro an kõnke ãlikin an kar jerkakpeje men eo m̦oktata ear karõke ej kweilo̦k in!

3-4. Etke jemaroñ ba bwe naanin tõl eo ilo Matu 28:19, 20 kar jab ñan rijjilõk ro wõt? (Lale pija eo ilo kilin bok in.)

³ Riit Matu 28:16-20. Ilo kweilo̦k eo Jesus ear karõke, ear kwal̦o̦k kõn jerbal eo eaorõk me ri-kal̦oor ro an renaaj kajejjete ilo kar tõre ko an rijjilõk ro, eñin ej ejja jerbal eo wõt jej kajejjete rainin. Jesus ear ba: “Kom̦win ilo̦k ñan ippãn armej in aelõñ otemjej im kõm̦m̦an bwe ren erom ri-kal̦oora . . . kom̦win katakin er bwe ren pokake aolep men ko iar jiroñ kom̦ kaki.”

 ⁴ Jesus ekõn̦aan bwe aolep ri-kal̦oor ro an ren kwal̦o̦k naan. Naanin jiroñ in ear lel̦o̦k ear jab jerbal wõt ñan rijjilõk ro 11 retiljek. Etke jejel̦ã men in? Eokwe, ke Jesus ear lel̦o̦k naanin tõl eo bwe ren kõm̦m̦an ri-kal̦oor ilo juon tol̦ ilo Galili, rijjilõk ro wõt rar ke pãd ilo iien in? Keememej bwe enjel̦ eo ear ba ñan kõrã ro: “Kom̦  naaj lo e [ilo Galili], (WGM).” Kõn men in, kõrã ro retiljek remaroñ kar pãd ilo kweilo̦k eo. Ak ejjab men in wõt. Rijjilõk Paul ej kwal̦o̦k bwe Jesus ear “wal̦o̦kl̦o̦k ñan elõñl̦o̦k jãn 500 rũttõmak ro ilo juon wõt iien.” (1 Kor. 15:6) Ia eo ear wal̦o̦k men in?

5. Ta eo jej katak jãn 1 Korint 15:6?

⁵ Ewõr unin ad l̦õmn̦ak bwe Paul ear kõnono kõn kweilo̦k eo ilo Galili me Matu jebta 28 ej kõnono kake. Ta unin ad bõk l̦õmn̦ak in? Kein kajuon, enañin aolep ri-kal̦oor ro an Jesus rar ri-Galili. Innem ekkar bwe ren kakobaik juon kumi el̦ap ilo ioon tol̦ eo ilo Galili, ijello̦kun aer kõm̦m̦ane ilo juon em̦ ilo Jerusalem. Kein karuo, ãlikin an kar Jesus jerkakpeje, em̦õj an kar iioone rijjilõk ro an 11 ilo juon em̦ ilo Jerusalem. El̦aññe Jesus ear kõn̦aan lel̦o̦k naanin tõl ko ñan kõm̦m̦an ri-kal̦oor ñan rijjilõk ro wõt, en kar kõm̦m̦ane men in ilo Jerusalem, ijello̦kun an kajjitõk ippãer ekoba kõrã ro im ro jet bwe ren iioone ilo Galili.​—Luk 24:33, 36.

6. Ewi wãween an Matu 28:20 kwal̦o̦k bwe naanin jiroñ eo ñan kõm̦m̦an ri-kal̦oor ej jerbal ñan kõj rainin, im ewi wãween an armej ro rainin l̦oore naanin tõl kein?

⁶ L̦õmn̦ak kõn un eo kein kajilu. Naanin jiroñ eo an Jesus ñan kõm̦m̦an ri-kal̦oor ekar jab ñan Kũrjin ro wõt ilo tõre ko an rijjilõk ro. Etke jejel̦ã men in? Ke Jesus ear lel̦o̦k naanin tõl ko an ñan ri-kal̦oor ro an, ear kõjem̦l̦o̦k kõn naan kein im ba: “Inaaj pãd ippemi iien otemjej, ñan jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in.” (Matu 28:20) Em̦ool naan kein an Jesus kõnke rainin jerbalin kõm̦m̦an ri-kal̦oor el̦ap an wõnm̦aanl̦o̦k wõt. Baj l̦õmn̦ak m̦õk, enañin 300,000 armej kajjojo iiõ rej peptaij ãinwõt juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova im rej erom ri-kal̦ooran Christ.

7. Ta eo jenaaj kiiõ kõnono kake, im etke?

⁷ Elõñ ro rej katak Baibõl̦ rej kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko innem peptaij. Bõtab, ewõr ro me rej niknik ilo aer katak Baibõl̦ ippãd ak rej ãliklik in erom juon ri-kal̦oor. Rem̦õn̦õn̦õ in katak, bõtab rejjab kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko bwe ren peptaij. Ñe kwõj katak Baibõl̦ ippãn juon, ejjel̦o̦k pere bwe kokõn̦aan jipañe ñan l̦oori men ko ej katak kaki im bwe en erom juon ri-kal̦ooran Christ. Katak in enaaj kwal̦o̦k ewi wãween jemaroñ tõpar bũruon rũkkatak ro ad im ewi wãween jemaroñ jipañ bwe ren kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko. Etke jej aikuj in katak kõn men in? Kõnke ewõr iien jemaroñ aikuj kõm̦m̦an pepe el̦aññe jenaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katak ippãn rũkkatak eo ad ak jaab.

8. Etke emaroñ pen ñan ad tõpar bũruon juon armej?

⁸ Jeova ekõn̦aan bwe armej ro ren karejar ñane kõnke rej yokwe e. Innem mejãnkajjik eo ad ej ñan jipañ rũkkatak ro ad ñan mel̦el̦e bwe el̦ap an Jeova kea kõn er kajjojo im el̦ap an yokwe er. Jekõn̦aan jipañ er bwe ren watõk Jeova ãinwõt jemãn “ro ratajinemjen im ej kõjparok kõrã ro emej pãleer.” (Sam 68:5, UBS) Ilo an rũkkatak ro am̦ jino kile yokwe eo an Anij ñan er, men in enaaj kõm̦akũt bũrueer im kõm̦m̦an bwe yokwe eo aer ñan Anij en eddekl̦o̦k. Emaroñ pen an jet rũkkatak watõk Jeova ãinwõt juon Jemãn eo el̦ap yokwe ippãn, unin ej kõnke jemãer ear jab kwal̦o̦k yokwe ñan er. (2 Tim. 3:1, 3) Ilo am̦ katak ippãer, kaalikkar kõn kadkad ko rem̦m̦an kadkadin Jeova. Jipañ rũkkatak ro am̦ ñan mel̦el̦e bwe ewõr yokwe ippãn Anij eo ad im ekõn̦aan bwe ren bõk mour indeeo, im epojak in jipañ er tõpare mejãnkajjik in. Ta ko jemaroñ bar kõm̦m̦ani?

9-10. Bok ta ko jen kõjerbali ñe jej katak ippãn rũkkatak ro ad, im etke?

 ⁹ Kõjerbal bok ko, “Ta eo Baibõl̦ Ej Lukkuun Katakin Kõj?” Im “Pãd Wõt ilo Yokwe eo an Anij.” Kar kõm̦m̦ani bok kein ñan jipañ kõj tõpar bũruon rũkkatak ro ad. Ñan waanjoñak, ilo jebta 1 ilo bok eo Baibõl̦ ej Katakin ej uwaaki kajjitõk kein: Anij ej ke kaorõk kõj ak ej ke juon eo elãj? Ewi wãween an Anij eñjake ñe armej ro rej iioon eñtaan?, im Kwõmaroñ ke erom jeran Anij? Ak ta kõn bok eo etan Pãd Wõt ilo Yokwe eo an Anij? Bok in enaaj jipañ rũkkatak eo am̦ kile bwe an l̦oori naanin kakapilõklõk ko ilo Baibõl̦ remaroñ jipañe ñan kakõm̦anm̦anl̦o̦k mour eo an im jipañe ñan ruwaakl̦o̦k ñan Jeova. Meñe em̦õj am̦ jino katak ippãn ro jet kõn bok kein, ak en em̦m̦an am̦ kõpooji katak ko ñan kajjojo rũkkatak ro, im l̦õmn̦ak kõn aikuj ko aer kajjojo.

¹⁰ Bõtab, jen ba bwe ewõr an rũkkatak eo itoklimo kõn juon katak me ej pãd ilo juon iaan bok ko me rejjab pãd ilo Nien Kein Jerbal eo Ad ñan Katakin. Bõlen kwõmaroñ rõjañe bwe en riiti bok eo ippãn make bwe komiro en  maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katak kõn bokin katak ko em̦õj rõjañ kõj bwe jen kõjerbali me ej kab m̦õj kwal̦o̦k kaki.

11. Ñããt eo jen jino kõppel̦l̦o̦k im kõjem̦l̦o̦k katak eo kõn jar, im ewi wãween am̦ maroñ jipañ rũkkatak eo mel̦el̦e kõn unin ad kõm̦m̦ane men in?

¹¹ Jino katak eo ilo amiro jar. Ilo m̦ool, em̦m̦an ñe jej jinoe im kõjem̦l̦o̦k katak eo kõn jar ilo jinoin ad katak ippãer, im ekkã ad kõm̦m̦ane men in ãlikin jejjo wiik in ad katak ippãer. Jej aikuj jipañ rũkkatak eo ñan kile bwe wãween eo wõt bwe jen maroñ mel̦el̦e kõn Naanin Anij ej ikijjeen ad bõk jipañ jãn jetõb kwõjarjar eo an Anij. Ewõr jet ri-kwal̦o̦k naan ro rej kõmel̦el̦eik rũkkatak ro unin an aorõk jar ñe jej katak ilo aer riiti Jemes 1:5, eo ej ba: “El̦aññe jabdewõt iaami ejabwe mãlõtlõt ippãn, en jab bõjrak an kajjitõk kake ippãn Anij.” Innem eo ej katakin ej kajjitõk ippãn rũkkatak eo, “Ewi wãween ad maroñ kajjitõk ippãn Anij kõn mãlõtlõt?” Ejjel̦o̦k pere bwe rũkkatak eo enaaj errã im ba bwe jej aikuj jar.

12. En kar ewi wãween am̦ kõjerbal Sam 139:2-4 ñan jipañ juon rũkkatak Baibõl̦ ñan kakõm̦anm̦anl̦o̦k jar ko an?

¹² Katakin rũkkatak eo am̦ kilen jar. Kaalikkar ñane bwe Jeova ekõn̦aan roñjaki jar ko an me rej itok jãn bũruon. Kõmel̦el̦eiki bwe ilo jar ko ad make, jemaroñ lukkuun lutõkl̦o̦k bũruod ñan Jeova im kwal̦o̦k eñjake ko ad me jemaroñ ãliklik in kwal̦o̦k ñan ro jet. Ilo m̦ool, Jeova ejel̦ã kõn kobban bũruod kadede. (Riit Sam 139:2-4.) Jemaroñ bar rõjañe rũkkatak eo ad ñan kajjitõk ippãn Anij bwe en jipañe julo̦ki l̦õmn̦ak ko renana im anjo̦ ioon m̦anit ko rettoon. Ñan waanjoñak, jen ba bwe juon rũkkatak Baibõl̦ ej kaorõk juon iaan raan ko rel̦l̦ap me Kũrjin ro rejjab aikuj bõk kun̦aaer ie. Ejel̦ã bwe ebõd, ijoke em̦m̦an wõt ippãn jet iaan men ko rej kõm̦m̦ani ilo raan in. Kwõmaroñ rõjañe bwe en lukkuun kaalikkar ñan Jeova kõn eñjake ko an im en akwel̦ap bwe En jipañe yokwi wõt men ko Anij ej yokwi.​—Sam 97:10.

13. (1) Etke em̦m̦an bwe jen kũrtok rũkkatak ro ad ñan kweilo̦k ko ilo iien eo em̦õkajtata? (2) Ewi wãween ad maroñ jipañ rũkkatak eo bwe en jab ãliklik ilo Im̦õn kweilo̦k eo?

¹³ Kũrtok rũkkatak eo am̦ ñan kweilo̦k ko ilo iien eo em̦õkajtata. Men ko rũkkatak eo am̦ enaaj roñ im loe ilo iien kweilo̦k ko an Kũrjin emaroñ tõpar bũruon im jipañe bwe en kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. Kwõmaroñ kwal̦o̦k pijain alwõj eo etan Ta ko Rej Wal̦o̦k ilo Im̦õn Kweilo̦k ko Ammim? im kwõmaroñ kũrwaj e bwe en iwõj ippam̦. Ñe kwõmaroñ, ba ñane bwe kwõmaroñ ektake. Im em̦m̦an ñe eokkõtaktak ri-kwal̦o̦k ro rej iwõj ippam̦ ilo iien am̦ katak ippãn. Ilo wãween in, rũkkatak eo am̦ enaaj jel̦ãl̦o̦k kajjien ro jet ilo eklejia eo, im emaroñ jab ãliklik ñe ej itok ñan iien kweilo̦k ko ad.

14. Ta eo emaroñ kõm̦akũt juon rũkkatak ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko?

¹⁴ Mejãnkajjik eo ad ej ñan jipañ rũkkatak Baibõl̦ ro ad ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. (Eps. 4:13) Ñe juon ej m̦õn̦õn̦õ in katak Baibõl̦, emaroñ kõnke ekõn̦aan jel̦ã ewi wãween an katak ko naaj jipañe. Bõtab, ilo an eddekl̦o̦k yokwe eo an ñan Jeova, emaroñ jino l̦õmn̦ak kõn wãween an maroñ jipañ ro jet, ekoba ro me rej m̦õttan eklejia eo. (Matu 22:37-39) Ilo iien eo em̦m̦an, jab ãliklik in kwal̦o̦k ñane kõn jeraam̦m̦an eo ñan rejetake jerbal ko an Aelõñ eo ikijjeen an jabawõt.

15. Ewi wãween ad maroñ jipañ rũkkatak Baibõl̦ ro ad ñan kõm̦m̦ani men ko rejim̦we ñe ewõr apañ ko rewal̦o̦k?

 ¹⁵ Katakin rũkkatak eo am̦ kõn ta eo en kõm̦m̦ane ñe ewõr apañ ko rej wal̦o̦k. Ñan waanjoñak, jen ba bwe rũkkatak eo am̦ me ej juon ri-kwal̦o̦k naan ejjañin peptaij, ej ba ñan eok bwe juon ilo eklejia eo ear kainepataiki. Ijello̦kun am̦ jait ippãn juon iaaer, kwõmaroñ ke kõmel̦el̦eiki kõn ta ko Baibõl̦ ej ba bwe emaroñ kõm̦m̦ani? Emaroñ jeorl̦o̦k an eo jeid im jatid bõd, ak ñe ejjab maroñ mel̦o̦kl̦o̦ke apañ eo, emaroñ kõnono ippãn armej eo ilo jouj im yokwe bwe en maroñ ‘jipañe kõm̦m̦ane men eo ejim̦we.’ (Keidi Matu 18:15.) Jipañ rũkkatak eo am̦ ñan kõpooj ta eo enaaj ba. Kwal̦o̦k ñane kilen kõjerbale JW Library^® app eo, Bok in Jipañ Ri Kõnnaan ro an Jeova ñan Kappok Mel̦el̦e, im weepjait eo ad jw.org^® ñan katak kõn wãween ko emaroñ kõm̦m̦ani ñan kõm̦adm̦õde apañ eo. Ñe el̦apl̦o̦k an bõk kein kamminene ko m̦okta jãn an peptaij, enaaj pidodo an jem̦jerãik ro jet ilo eklejia eo tokãlik.

16. Ta tokjãn ko kwõj loi jãn am̦ kũrwaj bar juon ri-kwal̦o̦k naan ñan iien am̦ katak ippãn rũkkatak ro am̦?

¹⁶ Kũrwaj ro jet jãn eklejia eo, ekoba ri-lotok eo ñe ej lowaj eklejia eo, ñan kobawaj ippam̦ ñe kwõj katak ippãn rũkkatak ro am̦. Etke? Kobal̦o̦k ippãn un ko ej kab m̦õj ad kõnono kaki m̦oktal̦o̦k, ri-kwal̦o̦k naan ro jet remaroñ bareinwõt jipañ rũkkatak eo am̦ ilo wãween ko kwõjjab maroñi. Ñan waanjoñak, jen ba bwe rũkkatak eo ear kajjioñ bõjrak jãn an kõbaatat, bõtab epen an lo tõprak. Kwõmaroñ kũrwaj juon iaan ro jeid im jatid me ear bar pen an anjo̦ ioon m̦anit in bõtab tokãlik ear lo tõprak, bwe en kobawaj ilo juon iaan iien ko kwõj katak ippãn. Eo jeid im jatid emaroñ lel̦o̦k jet naanin rõjañ ko me rũkkatak eo am̦ ej aikuji. Ñe kwõj lo bwe enaaj pen jidik ñan am̦ tõl katak eo ñe juon jeid im jatid em̦m̦aan el̦ap imminene ippãn ej pãd, kwõmaroñ kajjitõk ippãn bwe en tõl katak eo. Ñe kwõnaaj kũrwaj rein, kwõn kortokjãn jel̦ã im imminene ko aer. Keememej, mejãnkajjik eo ad ej ñan jipañ rũkkatak ro ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko.

17-18. Ta eo kwõj aikuj l̦õmn̦ak kake el̦aññe kwõj l̦õmn̦ak in bõjrak jãn am̦ katak ippãn juon?

¹⁷ El̦aññe rũkkatak eo am̦ ejjab kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko ilo mour eo an, enaaj wõr juon iien kwõj aikuj kajjitõk ippam̦ make, ‘Ij aikuj ke bõjrak jãn aõ katak ippãn?’ Ilo am̦ naaj etale pepe eo am̦, kwõmaroñ l̦õmn̦ak kõn joñan maroñ eo an armej eo. Ñan jet, emaroñ tol̦o̦k aer kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko jãn ro jet. Kajjitõk ippam̦ make: ‘Ej ke jino ‘pokaki,’ ak jerbali men ko ej katak kaki?’ (Matu 28:20) Emaroñ jidik wõt an rũkkatak eo kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k, bõtab men eo aorõk ej bwe en jab bõjrak an kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko.

¹⁸ Ak ta el̦aññe jej katak ippãn juon armej ium̦win jet iien im ejjab lukkuun kwal̦o̦k an kaorõk katak ko, ak bõlen ejjab kaorõki ñan jidik? Pijaikl̦o̦k m̦õk wãween in: Jen ba bwe rũkkatak eo am̦ em̦õj an kam̦õje bok eo etan Baibõl̦ Ej Katakin, bõlen ebar m̦õj an jinoe katak kõn bok eo juon etan Pãd Wõt ilo Yokwe eo an Anij, bõtab ejjañin iwõj ñan juon iaan kweilo̦k ko an eklejia, joñan ejjañin bar iwõj ñan kwõjkwõj  eo! Ilo raanin katak ko amiro, ekkã an ba ejjab maroñ katak kõn un ko rejjab lukkuun aorõk. Ñe ewal̦o̦k men in, emaroñ juon menin aikuj ñan am̦ kõnnaan ippãn. *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

19. Ta eo kwõmaroñ ba ñan juon eo me ej ãinwõt ñe ejjab kaorõk an katak Baibõl̦, im ta eo kwõnaaj aikuj l̦õmn̦ak kake?

¹⁹ Kwõmaroñ jino ilo am̦ kajjitõk ippãn, ‘Ilo am̦ l̦õmn̦ak, ta eo el̦aptata an pen ñan am̦ erom juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova?’ Rũkkatak eo emaroñ uwaak im ba, ‘Em̦m̦an ippa katak, bõtab ijjãmin erom juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova!’ El̦aññe eñin wãween an l̦õmn̦ak ãlikin an kar katak ium̦win jet iien, ewõr ke unin am̦ wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katak ippãn? Ak bõlen rũkkatak eo am̦ ej kab tõn kwal̦o̦k ñan eok ta eo ej bõbraiki jãn an wõnm̦aanl̦o̦k. Ñan waanjoñak, emaroñ l̦õmn̦ak bwe an kwal̦o̦k naan jãn em̦ ñan em̦ ej juon men eban maroñ kõm̦m̦ane. Kiiõ, kõnke kwõjel̦ã l̦õmn̦ak eo an, enaaj pidodol̦o̦k am̦ maroñ jipañe.

20. Ilo ad mel̦el̦e kõn bokin Jerbal 13:48, ewi wãween an men in maroñ jipañ kõj ñan lale el̦aññe jej wõnm̦aanl̦o̦k im katak ippãn juon ak jaab?

²⁰ Ekabũrom̦õjm̦õj bwe jet rũkkatak rej ãinwõt ri-Israel ro ilo raan ko an Ezekiel. Jeova ear kõnono kõn er im ba ñan Ezekiel: “Lo, kwõj ñan er ãinwõt juon alin m̦aina jãn juon eo el̦l̦aaj ainikien im ejel̦ã kõjañjañ; bwe rej roñjake naan ko am̦, ak rejjab kõm̦m̦ani.” (Ezk. 33:32) Emaroñ pen ñan ad ba ñan juon bwe jenaaj bõjrak jãn ad katak ippãer. Bõtab, “ekadu iien kiiõ.” (1 Kor. 7:29) Ijello̦kun ad wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõjerbali iien ko ad ñan katak ippãn ro me rejjab kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k, jej aikuj pukot ro rej kaalikkar bwe “em̦m̦an bũrueer ñan bõk mour indeeo.”​—Riit Jerbal 13:48.

21. Ta unin tõl eo ad ñan iiõ in 2020, im etke ekkar?

²¹ Ilo iiõ in 2020, unin tõl eo ad enaaj jipañ kõj ñan l̦õmn̦ak wõt kõn wãween ad maroñ kakõm̦anm̦anl̦o̦k kilen ad jerbalin kõm̦m̦an ri-kal̦oor. Ej kwal̦o̦k jet iaan naan ko an Jesus me ear kwal̦o̦k kaki ilo kweilo̦k eo el̦ap an aorõk ioon tol̦ eo ilo Galili, me ear ba: “Kom̦win ilo̦k . . . im kõm̦m̦an . . . ri-kal̦oora im peptaiji er.”​—Matu 28:19.