Kwaar Jel̦ã Ke?
Ewi wãween an men ko rar kũbwiji im loi jãn iien ko etto kam̦ool jerbal eo an kar Belshazzar eo ilo kar Babil̦on eo etto?
IUM̦WIN elõñ iiõ ko, ro me rej jeje im kwal̦o̦k l̦õmn̦ak ko aer kõn Baibõl̦ rej ba bwe Kiiñ Belshazzar, eo me bokin Daniel ej kwal̦o̦k kake, ekar jab lukkuun mour. (Dan. 5:1) Eto aer kar bõk l̦õmn̦ak in kõnke ro rej ekkatak kõn men ko jãn etto rejjañin kar loe kein kam̦ool ko rej kwal̦o̦k bwe l̦ein ear mour. Bõtab l̦õmn̦ak in aer ear oktak ilo iiõ eo 1854. Etke?
Ilo kar iiõ in, juon em̦m̦aan ej jerbal ñan kien eo an Britain etan J. G. Taylor, ear etal ñan jikin eo me Ur ear pãd ie ilo iien ko etto. Ilo raan kein jikin in ej pãd iturõkin Iraq. L̦ein ear lo jet men ko kõm̦m̦an jãn kũl̦e im kar jeje ioer ilowaan juon im̦õn waj ekilep. Men kein emaroñ 4 inij aetokier, im em̦õj jeje ioer ilo juon kain jeje in etto etan cuneiform. Jeje ko ioon juon iaan men kein rej kwal̦o̦k juon jar ñan kajjitõk bwe en to an mour kiiñ in Babil̦on eo etan Nabonidus im bareinwõt l̦eo erũttotata nejin etan Belshazzar. Men in ear kõm̦m̦an bwe ro rar ba bwe Belshazzar ear jab lukkuun mour ren aikuj tõmak bwe em̦ool an kar mour.
Bõtab, Baibõl̦ eo ejjab kwal̦o̦k wõt bwe ear mour ak ej bareinwõt kwal̦o̦k bwe ear juon kiiñ. Bar juon alen armej rein rar pere mel̦el̦e in. Ñan waanjoñak, iturinl̦o̦k iiõ eo 1875 juon jaintiij etan William Talbot ear jeje im ba naan kein: “Bel-sar-ussur [ak Belshazzar] ear irooj ippãn jemãn Nabonidus. Bõtab ejjel̦o̦k juon kein kam̦ool bwe men in ear wal̦o̦k.”
Ijoke, kar kajim̦we l̦õmn̦ak in kõnke men ko me kar jeje ioer im kõm̦m̦an jãn kũl̦e rar kwal̦o̦k bwe l̦eo jemãn Belshazzar, Kiiñ Nabonidus, ewõr iien ekar etal jãn jikin kweilo̦k eo ñan jikin ko jet. Ta eo ej wal̦o̦k ñe ej jako jãn jikin kweilo̦k eo? Bok eo etan Encyclopaedia Britannica ej kwal̦o̦k bwe ilo iien eo Nabonidus ear ilo̦k ñan bar juon aelõñ, ear kappeiki Belshazzar bwe en jijet ilo etan im bwe en lale jarin tarin̦ae eo an. Kõn men in ilo iien eo ear jako, Belshazzar ear jijet ilo etan jemãn ãinwõt kiiñ eo an Babil̦on. Innem juon em̦m̦aan etan Alan Milard me ej katak kõn menin etto ko ear kwal̦o̦k bwe ejim̦we an “Bokin Daniel kwal̦o̦k bwe Belshazzar ear juon ‘kiiñ.’”
Ñan ri-karejar ro an Anij, ejjel̦o̦k pere bwe rej tõmak kein kam̦ool ko ilo bokin Daniel kõnke Baibõl̦ eo ej kakũrm̦ool in Anij.—2 Tim. 3:16.