1-2. (1) Ewi wãween an Setan m̦on̦e armej ro? (2) Ta eo jenaaj etale ilo katak in?

SETAN, eo im ej “jemãn riab,” ear jino m̦on̦e armej jãn tõre eo an Adam im Iv liktak ñan raan kein. (Jon 8:44) Jet iaan mel̦el̦e ko reriab ej m̦on̦e armej ro kaki ej ikijjeen katak ko reriab kõn mej im an armej ro mour m̦aanl̦o̦k wõt ãlikin aer mej. Im kõn wõt katak kein reriab an Setan, ekõm̦m̦an bwe en wal̦o̦k elõñ kain m̦anit ko im wãween ko jet me rej ekkejell̦o̦k ippãn anijnij. Kõn men in, elõñ ro jeid im jatid rar aikuj lukkuun ‘kate er kõn tõmak eo’ aer ke juon iaan ro ilo baam̦le ko aer ak ro ilo bukwõn ko aer rar mej.​—Jud 3.

² El̦aññe kwõj iioon mãlejjoñ kein, ta eo emaroñ jipañ eok ñan jutak wõt pen kõn ta eo Baibõl̦ ej katakin kõj kõn ro remej? (Ep. 6:11) Ñe juon jeim̦ im jatũm̦ rũttõmak ej iioon ijjiped jãn ro jet ñan bõk kun̦aan ilo m̦anit ko Anij ejjab m̦õn̦õn̦õ kaki, ewi wãween am̦ maroñ kaenõm̦m̦an im kõkajoor e? Ilo katak in, jenaaj etale naanin kakapilõklõk ko em̦õj an Jeova litok ñan kõj. Ak m̦oktata, jen lale ta eo Baibõl̦ ej ba kõn mej.

3. Ta eo ear wal̦o̦k jãn naanin riab eo m̦oktata an Setan?

³ Ejjab kar karõk eo an Anij in bwe armej ren mej. Bõtab, bwe Adam im Iv ren kar maroñ mour ñan indeeo, rar aikuj in pokake Jeova, eo ear lel̦o̦k juon kien epidodo ñan erro ke ear ba: “A kõn wõjke in jel̦ã em̦m̦an im nana, kwõn jab m̦õñã jãne, bwe ilo raan eo kwõj m̦õñã jãne, kwõnaaj mej otem mej.” (Jen. 2:16, 17) Innem Setan ear kõm̦m̦an bwe en wõr jorrããn. Ear kõnono ñan Iv ikijjeen juon jedpãnit im ba: “Kom̦ jãmin mej otem mej.” Ekabũrom̦õjm̦õj bwe Iv ear tõmak naanin riab eo an Setan im m̦õñã jãn  leen wõjke eo. Tokãlik, l̦eo pãleen ear bar m̦õñã jãn leen wõjke eo. (Jen. 3:4, 6) Kõn wõt men in, armej otemjej rar jerawiwi im mej.​—Rom 5:12.

4-5. Ewi wãween an Setan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im m̦on̦e armej?

⁴ Ãinwõt an kar Anij ba, Adam im Iv rar mej. Ak Setan ear jab bõjrak jãn an kwal̦o̦k mel̦el̦e ko reriab kõn mej. Tokãlik, ear jino bar kwal̦o̦k mel̦el̦e ko jet reriab. Juon iaan mel̦el̦e ko reriab ej bwe ñe juon armej ej mej, ewõr juon men ej wal̦o̦ktok jãne im ej mour m̦aanl̦o̦k wõt, bõlen ilo lal̦ eo an ro remej. Mel̦el̦e ko reoktak jãn doon kõn men in, em̦õj aer m̦on̦e elõñ armej jãn iien ko etto tok ñan raan kein ad.​—1 Ti. 4:1.

⁵ Etke elõñ armej rej tõmaki mel̦el̦e kein reriab an Setan? Setan ejel̦ã kõn eñjake eo an armej ñe juon ej mej im ej kõjerbale men in ñan m̦on̦e er. Kõnke kar kõm̦anm̦an kõj bwe jen mour ñan indeeo, eñin unin jejjab kõn̦aan mej. (Ekl. 3:11) Im jej watõk mej ãinwõt juon ri-kõjdat.​—1 Ko. 15:26.

6-7. (1) Ewi wãween an kar Setan lo tõprak ilo an kõm̦m̦an bwe en n̦ojak m̦ool eo kõn mej? Jouj im kõmel̦el̦e. (2) Ewi wãween an m̦ool eo jãn Baibõl̦ jipañ kõj ñan jab mijak ro remej?

⁶ Meñe el̦ap an Setan kate ñan m̦on̦e armej, ak m̦ool eo kõn mej ejjab n̦ojak. Ilo m̦ool, elõñl̦o̦k armej kiiõ rejel̦ã im rej kwal̦o̦k ta eo Baibõl̦ ej ba kõn ta eo ej wal̦o̦k ñe juon ej mej im kõn kõjatdikdik eo ñan ro remej. (Ekl. 9:5, 10; Jrb. 24:15) Mel̦el̦e kein rem̦ool jãn Baibõl̦ rej kaenõm̦m̦an kõj im jipañ kõj bwe jen jab mijak im jen jel̦ã ta eo ej wal̦o̦k ñe armej ro rej mej. Ñan waanjoñak, jejjab abwinmake kõn ro remej, im jejjab inepata ñe ewõr juon men enana enaaj wal̦o̦k ñan er. Jejel̦ã bwe rejjab mour im maroñ ko̦kkure jabdewõt armej. Im ñe rej mej, ej ãinwõt ñe rekiki im lukkuun ettoñ. (Jon 11:11-14) Jebar jel̦ã bwe ro remej rejjab jel̦ã bwe elõñ de iiõ em̦õj an mootl̦o̦k. Innem ilo iien jerkakpeje eo, meñe ro rar mej ium̦win elõñ bukwi iiõ ko ak renaaj l̦õmn̦ak bwe rar mej ium̦win jidik wõt iien, ãinwõt bũkkinkwõle ilo rom.

⁷ Kwõj errã ke bwe m̦ool eo kõn ro remej ealikkar, epidodo, im ejjab kapokpok? Elukkuun oktak jãn men ko reriab Setan ej ba kõn mej. Naanin riab ko an Setan rejjab m̦on̦e wõt armej ro, ak rej bar kõnanaik ri-Kõm̦anm̦an eo ad. Ñan jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad mel̦el̦e kõn men ko renana Setan ear kõm̦m̦an bwe ren wal̦o̦k jãn an kar riab, jenaaj etale kajjitõk kein: Ewi wãween an kar naanin riab ko an Setan kõnanaik Jeova? Ewi wãween an naan kein an Setan kajejtokjãn ad aikuj tõmak ilo katok in mour eo an Christ? Ewi wãween aer kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an armej bũrom̦õj im eñtaan?

8. Ãinwõt an Jeremaia 19:5 kwal̦o̦k, ewi wãween an naanin riab ko an Setan kõn mej kõnanaik Jeova?

⁸ Naanin riab ko an Setan kõn mej rej kõnanaik Jeova. Naanin riab kein rej kitibuj katak eo ejjab m̦ool bwe ro remej renaaj bwil ilo kijeek. Katak in ej kõnanaik Anij! Ewi wãween? Ej kõm̦m̦an an armej l̦õmn̦ak bwe Anij eo el̦ap yokwe ippãn, elãj im nana ãinwõt Tepil̦ eo. (1 Jon 4:8) Ta eñjake eo am̦ kõn men in? El̦aptata, ta eñjake eo an Jeova kõn men in? Eokwe jejel̦ã bwe Jeova edike aolep wãween ko rej ekkejell̦o̦k ippãn lãj.​—Riit Jeremaia 19:5.

9. Ewi wãween an naanin riab ko an Setan jelõt aorõkin ad aikuj tõmak ilo katok in mour eo an Christ me Jon 3:16 im 15:13 rej kwal̦o̦k kake?

⁹ Naanin riab ko an Setan kõn mej rej kajejtokjãn aorõkin ad aikuj tõmak ilo katok in mour eo an Christ. (Matu 20:28) Bar juon iaan katak ko reriab an Setan ej bwe ewõr juon an ak jetõb ej mour m̦aanl̦o̦k ãlikin an armej ro mej. El̦aññe en kar m̦ool men in, aolep renaaj kar mour ñan indeeo. Im Christ eban kar aikuj mej im katok kõn mour eo an kõn kõj bwe jen maroñ bõk mour indeeo. Keememej bwe an kar Christ katok kõn mour eo an ej wãween eo el̦aptata ej kaalikkar an Jeova im Jesus yokwe aolep armej. (Riit Jon 3:16; 15:13.) Innem baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn wãween an Jeova im Nejin eñjake kõn katak ko reriab me rej kajejtokjãn menin letok in el̦ap an aorõk!

10. Ewi wãween an naanin riab ko an Setan kõn mej kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an armej bũrom̦õj im eñtaan?

¹⁰ Naanin riab ko an Setan rej kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an armej bũrom̦õj im eñtaan. Ñe ro ewõr nejier rej bũrom̦õj kõn an mej juon nejier ajri, jet iien rej jiroñl̦o̦k er bwe em̦õj an Anij bõke ajri eo, bõlen bwe en juon enjel̦ ilañ. Mel̦el̦e in eriab an Setan ej kadikl̦o̦k aer bũrom̦õj ke ak kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k wõt aer bũrom̦õj? Kabuñ ko rej bar kõjerbal katak eo eriab kõn el̦ (hell) ñan ba bwe ejjab bõd ñe rej m̦an im kaeñtaan armej ro, ekoba aer totoik im tile armej ro rej jum̦ae katak ko an kabuñ eo aer. Ekkar ñan juon bok me ej kwal̦o̦k kõn jikin ekajet eo etto an ri-Spain ro, ej ba bwe jet iaan ro rar kõm̦m̦ane men in remaroñ kar tõmak bwe ilo aer tile armej ro rej jum̦ae kabuñ eo aer, men in ej kõm̦m̦an bwe ren “edjoñe ewi joñan an naaj kaeñtaanan bwil ilo el̦.” Ilo wãween in, remaroñ ukel̦o̦k m̦okta jãn aer mej im jujen jab bwil ilo el̦. Ilo elõñ aelõñ, armej ro rej l̦õmn̦ak bwe rej aikuj katoke ri-mej ro jibwier im jim̦m̦aer jãn etto ñan kautiej er ak bwe rein ren kõjeraam̦m̦ane er. Ro jet rekõn̦aan medeke ro jibwier im jim̦m̦aer remej kõnke ren jab kajeik er. Bõtab, tõmak kein me rej pedped ioon naanin riab ko an Setan rejjab m̦oolin kaenõm̦m̦an armej ro. Ijello̦kun aer kaenõm̦m̦an armej, rej kõm̦m̦an aer inepata ak mijak kõn ejjel̦o̦k unin.

11. Ewi wãween an baam̦le ko ad im ro m̦õttad maroñ iuun kõj ñan kõm̦m̦ani men ko rej jum̦ae Naanin Anij?

¹¹ Yokwe eo ad ñan Anij im Naan eo an rej kõkajoor kõj ñan pokake Jeova meñe baam̦le ko ad im ro m̦õttad me rej l̦õmn̦ak bwe rej jipañ kõj, rej kajjioñ iuun kõj ñan bõk kun̦aad ilo m̦anit ko kõn mej me rej n̦ae Baibõl̦ eo. Remaroñ kajjioñ kajook kõj, bõlen ilo aer ba bwe jaar jab yokwe ak kautiej eo emej. Ak remaroñ ba bwe ad ãindein enaaj kõm̦m̦an bwe eo emej en ko̦kkure armej ro remour. Ewi wãween ad maroñ rejetake m̦ool eo jãn Baibõl̦? Jen etale ewi wãween ad maroñ l̦oore jet naanin kakapilõklõk ko jãn Baibõl̦.

12. Ta m̦anit ko ikijjeen ro remej me ealikkar aer n̦ae Baibõl̦ eo?

¹² Jek ilo bũruom̦ ñan ‘kamakel̦o̦k iaam̦’ jãn tõmak im m̦anit ko rej n̦ae Baibõl̦ eo. (2 Ko. 6:17) Ilo juon aelõñ ilo Caribbean, elõñ rej tõmak bwe ãlikin an juon armej mej, jetõb eo an emaroñ itoitak im ko̦kkure ro enana aer kar  kõm̦m̦an ñane. Ekkar ñan juon kõmel̦el̦e ej ba bwe “jetõb” eo an eo emej emaroñ “bõktok jorrããn ñan armej ro ilo juon bukwõn.” Ilo Africa, ej juon m̦anit ñan kalbubuuki kilaaj ko ilowaan m̦weo im̦õn eo emej im kajitl̦o̦k pija ko ñan dipin m̦weo. Ta unin aer kõm̦m̦ane men in? Jet rej ba bwe kõnke eo emej en jab lo e make. Kõnke jej karejar ñan Jeova, jejjab tõmak jabdewõt bwebwenato ko rejjab m̦ool ak bõk kun̦aad ilo m̦anit ko me rej kowõnm̦aanl̦o̦k naanin riab ko an Setan.​—1 Ko. 10:21, 22.

13. Ñe kwõjjab lukkuun jel̦ã el̦aññe juon m̦anit ej kabuñbũruon Jeova, ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane ekkar ñan Jemes 1:5?

¹³ Ñe kwõjjab lukkuun jel̦ã el̦aññe juon m̦anit ej kabuñbũruon Jeova ak jaab, kepaak Jeova ilo jar im kajjitõk mãlõtlõt jãn e. (Riit Jemes 1:5, UBS.) Innem wõnm̦aanl̦o̦k im kappok mel̦el̦e ilo bok ko ad. Ñe kwõj aikuj jipañ, kwõmaroñ bar kajjitõk jipañ ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo. Reban jiroñ eok ta eo kwõn kõm̦m̦ane, ak remaroñ jipañ eok ñan lo naanin kakapilõklõk ko ilo Baibõl̦ ãinwõt naanin kakapilõklõk kein me jej etali. Ilo am̦ kõm̦m̦ani men kein, kwõj kammineneik maroñ eo am̦ ñan kõl̦mãnl̦o̦kjen̦, im men in enaaj jipañ eok ñan “jel̦ã ta eo em̦m̦an im ta eo enana.”​—Hi. 5:14, UBS.

14. Ta wãween ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kõjparok bwe jen jab kal̦õkatip ro jet?

¹⁴ “Kom̦win kõm̦m̦an men otemjej ñan aiboojoj an Anij. Kom̦win jab l̦õkatipi” ro jet. (1 Ko. 10:31, 32) Ñe jej pepe el̦aññe jenaaj bõk kun̦aad ilo juon m̦anit ak imminene, jej aikuj bar l̦õmn̦ak kõn wãween an naaj pepe eo ad maroñ jelõt bõklõkõt ko an ro jet, el̦aptata Kũrjin ro jeid im jatid. Jejjab kõn̦aan kal̦õkatip jabdewõt armej. (Mark 9:42) Jejjab bar kõn̦aan kalluuk ro rejjab Ri-Kõnnaan ro an Jeova ñe ejjel̦o̦k unin. Yokwe enaaj kõm̦akũt kõj ñan kõnnaan ippãer ilo juon wãween jej kwal̦o̦k kautiej, im men in enaaj kaiboojoj Jeova. Jejjab kõn̦aan akwããl ippãn armej ak kajook er kõn m̦anit im imminene ko aer. Keememej bwe yokwe el̦ap an kajoor! Ñe jej kwal̦o̦k yokwe ilo juon wãween jej kwal̦o̦k ad kautiej im l̦õmn̦ak kõn armej ro, jemaroñ bar kõm̦m̦an bwe en med bũruon ro rej jum̦ae kõj.

15-16. (1) Etke ej juon menin mãlõtlõt ñan kwal̦o̦k ñan ro jet kõn tõmak eo am̦? Kwal̦o̦k juon waanjoñak. (2) Ewi wãween an jejjet naan ko an Paul ilo Rom 1:16 ñan kõj?

¹⁵ Kaalikkar ñan ro ilo bukwõn eo am̦ ke kwõj juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova. (Ais. 43:10) Ñe juon ilo baam̦le eo am̦ ej mej, ro ilo baam̦le eo am̦ im ro ri-turum̦ remaroñ illu ippam̦ ñe kwõjjab bõk kun̦aam̦ ilo jet iaan m̦anit  ko aer. El̦aññe kwõj kõmel̦el̦eik er l̦o̦k im̦aan kõn tõmak eo am̦, emaroñ naaj pidodol̦o̦k am̦ kõm̦adm̦õde men in ñe ewal̦o̦k. Francisco, eo im ej jokwe ilo Mozambique, ear je im ba: “Ke kõm̦ro kõrã eo ippa, Carolina, ar katak m̦ool eo, kõm̦ro ar ba ñan baam̦le ko am̦ro ke kõm̦ro ejjãmin bar kabuñ ñan ro remej. Bõtab ear juon mãlejjoñ ñan kõm̦ro ke kõrã eo jein Carolina ear mej. Ilo aelõñ eo am̦ro, ej juon m̦anit bwe ren katutuuki ri-mej eo ekkar ñan m̦antin kabuñ. Innem armej eo epaaktata kadkadin ñan ri-mej eo ej aikuj kiki ium̦win jilu raan ilo ijo me kar lutõkl̦o̦k dãn eo rar katutuuki kake. Rej l̦õmn̦ak bwe ilo aer kõm̦m̦ani m̦anit kein rej medeke jetõb eo an eo emej. Baam̦le eo an Carolina rar kõtmãne bwe e eo en kiki ijo kar lutõkl̦o̦k dãn eo ie.”

¹⁶ Ta eo Francisco im kõrã eo pãleen rar kõm̦m̦ane? Francisco ej kõmel̦el̦e im ba: “Kõnke kõm̦ro ej yokwe Jeova im kõn̦aan kabuñbũruon, kõm̦ro ar jab bõk kun̦aam̦ro ilo m̦anit in. Baam̦le eo an Carolina rar lukkuun illu. Rar ba bwe ejjel̦o̦k am̦ro kautiej eo emej im rar jiroñtok kõm̦ro bwe reban bar itok ippemro ak jipañ kõm̦ro. Kõnke em̦õj am̦ro kar kõmel̦el̦eik er m̦oktal̦o̦k kõn tõmak eo am̦ro, eñin unin kõm̦ro ar jab kõmel̦el̦eik er kõn apañ eo ilo iien eo rar illu. Joñan, jet iaan baam̦le ko rar jojomare kõm̦ro, im ba bwe em̦õj am̦ro kar kõmel̦el̦eik tõmak eo am̦ro. Tokãlik, ear dikl̦o̦k an baam̦le eo an Carolina illu, im kõmar maroñ kõm̦m̦an aenõm̦m̦an. Ilo m̦ool, jet iaaer rar itok ñan m̦weo im̦õm̦ro im kajjitõk aer kein riit im katak.” Kõn men in, jen jab jook kõn ad jutak pen im jojomare m̦ool eo kõn mej.​—Riit Rom 1:16.

17. Ta eo emaroñ jipañ kõj bwe jen juon jeran eo em̦ool ñan Kũrjin eo jeid im jatid me ebũrom̦õj?

¹⁷ Ñe juon jeid im jatid Kũrjin ej luuji juon eo ejitõnbõro ippãn ilo mej, jej aikuj kate kõj joñan wõt ad maroñ bwe jen “juon jeran [eo em̦ool, NW]” im “juon jein im jatin, [eo] ear l̦otak bwe en rijjipañ ilo iien jorrããn.” (JK. 17:17) Ewi wãween ad maroñ “juon jeran eo em̦ool,” el̦aptata ñe juon jeid im jatid ej iioon ijjiped ñan bõk kun̦aan ilo m̦anit im imminene ko rejjab pedped ioon Baibõl̦? Jen etale ruo naanin kakapilõklõk ko jãn Baibõl̦ me remaroñ jipañ kõj ñan kaenõm̦m̦an ro me emej juon eo ejitõnbõro ippãer.

18. Etke Jesus ear jañ, im ta eo jemaroñ katak jãn joñak eo an?

¹⁸ “Jañ ippãn ro rej jañ.” (Rom 12:15) Emaroñ  pen ñan ad jel̦ã ta eo jen ba ñan juon eo elukkuun bũrom̦õj. Bõtab jekdo̦o̦n ñe jejjab jel̦ã ta eo jen ba, ak ñe rej loe ad jañ ippãer renaaj kile bwe jej kea kõn er. Ke em̦m̦aan eo m̦õttan Jesus etan Lazerõs, ear mej, Meri, Marta, im ro jet rar jañũt em̦m̦aan in jatier im m̦õttaer me ejitõnbõro. Emãn raan tokãlik ke Jesus ear itok ñan ippãer, e bareinwõt ‘ear jañ’ meñe ear jel̦ã bwe ej pojak in kõjerkakpejeik Lazerõs. (Jon 11:17, 33-35) An kar Jesus jañ ej kaalikkar wãween an Jeova eñjake ke Lazerõs ear mej. Ear bar kam̦ool joñan an Jesus yokwe baam̦le eo an Lazerõs, im ejjel̦o̦k pere bwe men in ear kaenõm̦m̦an Meri im Marta. Ãindeinl̦o̦k wõt, ñe ro jeid im jatid rej kile ad yokwe er im l̦õmn̦ak kake er, renaaj kile bwe rejjab make iaaer im bwe rej pãd ibwiljin ro me rej kea kõn er im jipañ er.

19. Ñe jej kaenõm̦m̦an juon jeid im jatid me ebũrom̦õj, ewi wãween ad maroñ l̦oore Ekklisiastis 3:7?

¹⁹ “Juon iien ikõñ, im juon iien kõnono.” (Ekl. 3:7) Bar juon wãween ñan kaenõm̦m̦an juon jeid im jatid me ebũrom̦õj, ej bwe jen juon eo ejel̦ã roñjake. Kõtl̦o̦k an eo jeid im jatid lutõkl̦o̦k aolepen bũruon, im jab l̦õkatip ñe ej kõnono naan ko rej “naanin jajel̦o̦kjen̦.” (Job 6:2, 3) Bõlen ijjiped ko ej iiooni jãn baam̦le eo an me rejjab Ri-Kõnnaan ro an Jeova, rej kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an inepata im bũrom̦õj. Innem, jen jar ippãn. Akwel̦ap ñan Eo ‘ej roñjake jar’ ko bwe en kõkajoore im jipañe bwe en mel̦ak an l̦õmn̦ak. (Sam 65:2) El̦aññe jej lo bwe ekkar, jemaroñ riiti Baibõl̦ eo ippãn doon. Ak jemaroñ riiti juon katak jãn bok ko ad, ãinwõt juon bwebwenato an ro jeid im jatid me ekõketak, im ejejjet ñan wãween eo ej iioone.

20. Ta eo jenaaj etale ilo katak eo tok juon?

²⁰ El̦ap ad jeraam̦m̦an bwe jejel̦ã m̦ool eo kõn ro remej im kõn kõjatdikdik eo ilju im jekl̦aj an ro rej pãd ilo lõb ko! (Jon 5:28, 29) Kõn men in, ilo naan im kõm̦m̦an, jen peran in rejetake katak eo em̦ool jãn Baibõl̦ im kwal̦o̦k kake ñan ro jet ilo jabdewõt iien em̦m̦antok. Ilo katak eo tok juon, jenaaj etale wãween eo juon Setan ej kõjerbale ñan kajjioñ bõbraik an armej ro jel̦ã kõn m̦ool eo. Ta in? Ej anijnij. Jenaaj lale etke jej aikuj kõjparok kõj jãn m̦anit ko im menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rej ekkejell̦o̦k ippãn aujiid in an Setan.