1-2. (1) Ewi wãween an naan ko ilo bokin Aiseia 41:10 jipañ kõrã eo jeid im jatid etan Yoshiko? (2) Jeova ear likũti naan kein bwe wõn ro ren bõk tokjãn jãne?

JUON jeid im jatid kõrã etiljek etan Yoshiko ear roñ juon nuuj ekabũrom̦õjm̦õj jãn taktõ eo an. Taktõ eo an ear ba ñane bwe m̦õttan wõt jejjo allõñ in an mour. Ta eo Yoshiko ear kõm̦m̦ane? Ear keememej eoon eo em̦m̦antata ippãn ilo Aiseia 41:10. (Riit.) Innem ear ineem̦m̦an wõt ke ej ba ñan taktõ eo an bwe ejjab mijak, kõnke ear kile an Jeova jibwe pein im jipañe. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Naanin kaenõm̦m̦an ko ilo eoon in rar jipañ kõrã in jeid im jatid bwe en lukkuun lõke Jeova. Eoon in emaroñ bar jipañ kõj ñan ineem̦m̦an wõt ñe jej iiooni wãween ko reppen. Bwe jen mel̦el̦e ewi wãween an eoon in maroñ jipañ kõj, m̦okta jen lale etke Anij ear ba naan kein ñan Aiseia.

² M̦okta, Jeova ear kõm̦akũt Aiseia bwe en jei naan kein ñan kaenõm̦m̦an ri-Ju ro me tokãlik renaaj kar bõke er ñan Babil̦on bwe ren ri-kõm̦akoko. Bõtab, Jeova ear jab likũti naan kein ñan jipañ wõt ri-Ju ro ak ear bar likũti ñan jipañ aolep armej ro an me rar mour ilo tõre eo tok ñan raan kein. (Ais. 40:8, UBS; Rom 15:4) Rainin, jej mour ilo raan ko ‘ekanooj pen mour,’ im jej aikuji naanin kõkajoor ko ilo bokin Aiseia.​—2 Ti. 3:1, UBS.

3. (1) Ta naanin kallim̦ur ko rej pãd ilo Aiseia 41:10, eo me ej unin tõl eo kar kããlõte ñan 2019? (2) Etke jej aikuji naanin kallim̦ur kein?

³ Ilo katak in, jenaaj etale jilu iaan kallim̦ur ko an Jeova me  rej kõkajoor tõmak eo ad im rej pãd ilo Aiseia 41:10: (1) Jeova enaaj pãd ippãd, (2) ej ad Anij, im (3) enaaj jipañ kõj. El̦ap ad aikuji naanin kallim̦ur kein an Jeova kõnke ãinwõt Yoshiko, elõñ mãlejjoñ im wãween ko reppen jej iiooni. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Jej bar iioon apañ im jorrããn kõn men ko renana rej wal̦o̦k ilo lal̦ in. Joñan ewõr jet iaad rej iioon jum̦ae im matõrtõr jãn kien ko rekajoor an lal̦ in. Jen kiiõ etale kajjojo iaan naanin kallim̦ur ko jilu.

4. (1) Ta naanin kallim̦ur eo kein kajuon jenaaj etale? (Bar lale kõmel̦el̦e eo.) (2) Ta eñjake ko an Jeova kõn kõj? (3) Ta eñjake eo am̦ kõn naan kein an Anij ñan kõj?

⁴ Eñin naanin kallim̦ur eo kein kajuon an Jeova ñan kõj: “Kwõn jab mijak, bwe Ña ippam̦.” * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Jeova ej pãd ippãd ikijjeen an lukkuun lale kõj im yokwe kõj. Lale wãween an kwal̦o̦k eñjake ko an im an lukkuun kea kõn kõj. Ej ba: “Kwõaorõk ippa, im ij kautiej eok im yokwe eok.” (Ais. 43:4, UBS) Ejjel̦o̦k jabdewõt men ilal̦ ak ilañ me emaroñ kabõjrak an Jeova yokwe ro rej karejar ñane; Jeova enaaj tiljek wõt ñan kõj. (Ais. 54:10, UBS) An yokwe im jem̦jerãik kõj ej lukkuun kaperan kõj. Enaaj kõjparok kõj ilo raan kein, ãinwõt an kar kõjparok eo jeran, Ebram (Ebream). Jeova ear ba ñane: “Ebram, kwõn jab mijak, Ña am̦ likõpejñak.”​—Jen. 15:1.

5-6. (1) Etke jejel̦ã bwe Jeova ekõn̦aan jipañ kõj ñe jej iiooni wãween ko reppen ilo mour eo ad? (2) Ta eo jemaroñ katak jãn waanjoñak eo an Yoshiko?

⁵ Jejel̦ã bwe Jeova elukkuun kõn̦aan jipañ kõj kõn wãween ko reppen jej iiooni ilo mour ko ad kõnke ej kallim̦uri armej ro an im ba: “Ñe kwõj deblo̦k dãn ko Inaaj ippam̦, im ilujen reba ko, rejãmin to̦rel̦o̦k eok; ñe kwõj dibuk kijeek, ejãmin tile eok; im urur eo ejãmin tile kom̦.” (Ais. 43:2) Ta mel̦el̦ein naan kein?

⁶ Eokwe, Jeova ejjab kallim̦ur bwe enaaj jol̦o̦k apañ im mãlejjoñ ko reppen jej iiooni. Ijoke, eban kõtl̦o̦k bwe “reba ko” me rej kõkkar kõn apañ ko jej iiooni ren to̦re kõj, ak “kijeek” ko me rej kõkkar kõn mãlejjoñ ko reppen ren  tile im ko̦kkure kõj. Ej kallim̦ur bwe enaaj pãd ippãd im jipañ kõj ñan ‘deblo̦ki’ wãween kein reppen jej iiooni. Ta eo Jeova enaaj kõm̦m̦ane? Enaaj jipañ kõj ñan ineem̦m̦an wõt im jab mijak bwe jen maroñ dãpij wõt ad tiljek ñan mej. (Ais. 41:13) Yoshiko, eo me kar kwal̦o̦k kake m̦oktal̦o̦k ear lo an m̦ool men in. Ledik eo nejin ej ba: “Kõmar bwilõñ kõn an kar m̦am̦a jab mijak. Kõmar lukkuun kile an Jeova jipañe im kõm̦m̦an bwe en ineem̦m̦an wõt. Ear kwal̦o̦k naan ñan nõõj ro im ri-nañinmej ro jet kõn Jeova im kallim̦ur ko An ñan tõre eo ear mej.” Ta eo jej katak jãn waanjoñak eo an Yoshiko? Jej katak bwe ñe jej lõke kallim̦ur eo an Anij ke ear ba “Inaaj ippam̦,” jenaaj bar peran im kajoor ilo ad kijenmej wõt ium̦win apañ ko.

7-8. (1) Ta naanin kallim̦ur eo kein karuo jenaaj etale, im ta mel̦el̦ein naan kein? (2) Etke Jeova ear ba ñan ri-Ju ro me rar jipo̦kwe ilo Babil̦on bwe ren “jab lõl̦ño̦ñ”? (3) Ta naan ko ilo bokin Aiseia 46:3, 4 me remaroñ kar jipañ armej ro an Anij bwe ren jab lõl̦ño̦ñ?

⁷ Jen lale naanin kallim̦ur eo kein karuo Aiseia ear je: “Kwõn jab lõl̦ño̦ñ, bwe Ña am̦ Anij.” Ta mel̦el̦ein an ba jab lõl̦ño̦ñ? Ilo eoon in, naan eo kar kõjerbale ilo Baibõl̦ eo jinointata ñan “lõl̦ño̦ñ,” ej mel̦el̦ein “ñe kwõj reilik kõn am̦ ekkõl bwe ewõr juon armej ak men emaroñ kõjorrããn eok” ak “ñe kwõj reito reitak kõn am̦ kor.”

⁸ Etke Jeova ear jiroñ ri-Ju ro me renaaj kar jipo̦kwe ilo Babil̦on bwe ren jab “lõl̦ño̦ñ”? Kõnke ear jel̦ã bwe aolep ro rej jokwe ilo Babil̦on renaaj kar mijak. Ta eo enaaj kar kõm̦m̦an bwe ren mijak? Ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k iiõ ko 70 in an ri-Ju ro naaj kõm̦akoko ilo Babil̦on, jarin tarin̦ae eo ekajoor an Medo-Põsia enaaj itok im nitbwili Babil̦on. Jeova enaaj kar kõjerbale jarin tarin̦ae in ñan kanemkwõj armej ro an jãn aer kõm̦akoko ilo aelõñ in. (Ais. 41:2-4, UBS) Ilo tõre eo, ke ri-Babil̦on ro im armejin aelõñ ko jet rar jel̦ã bwe ri-kõjdat ro aer renaaj kar tarin̦aeik er, rar kajjioñ kwal̦o̦k wõt aer peran ilo aer “kõkajoor doon.” Rar bar kõm̦m̦an bwe en lõñl̦o̦k wõt aer ekjab kõn aer kõjatdikdik bwe men kein renaaj kar kõjparok er. (Ais. 41:5-7, UBS) Ilo tõrein, Jeova ear kaenõm̦m̦an ri-Ju ro me rar jipo̦kwe ilo an ba: “A kwe, Israel [kwõjjab ãinwõt aelõñ ko iturum̦ bwe], . . . kwõj ri-karejera . . . Kwõn jab lõl̦ño̦ñ, bwe Ña am̦ Anij.” (Ais. 41:8-10) Lale m̦õk ta eo Jeova ej ba ilo eoon in, ej ba: “Ña am̦ Anij.” Ilo an kar Jeova ba naan kein, ear kaalikkar ñan ri-karejar ro an retiljek bwe ejjañin mel̦o̦kl̦o̦k er, ej aer Anij im bwe rekabde armej ro an. Ear jiroñ er: “Inaaj kõjparok kom̦ . . . im lo̦mo̦o̦ren kom̦.” Ejjel̦o̦k pere bwe naanin kaenõm̦m̦an kein rar lukkuun kõkajoor ri-Ju ro rar jipo̦kwe ilo Babil̦on.​—Riit Aiseia 46:3, 4, UBS.

9-10. Etke jejjab aikuj lõl̦ño̦ñ ñe men ko renana rej wal̦o̦k? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁹ Ilo raan kein, el̦apl̦o̦k an armej ro inepata im lõl̦ño̦ñ kõn an nanal̦o̦k men ko rej wal̦o̦k ilo lal̦ in. Im jejel̦ã bwe men kein rej bar jelõt kõj. Bõtab, jejjab aikuj inepata im lõl̦ño̦ñ. Jeova ej ba ñan kõj: “Ña am̦ Anij.” Etke naan kein el̦ap aer kõkajoor kõj im jipañ kõj bwe jen jab mijak?

¹⁰ L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in: Ewõr ruo bajinjea etaer, Jim im Ben, rej uwe ilo juon bal̦uun im ej m̦akũtkũt kõn an l̦ap kõto. Ke kõto eo ej kõm̦m̦an bwe bal̦uun eo en kãlõñl̦o̦k im bar kãlal̦tak, bail̦at eo ej kõjjel̦ã ñan aolep bajinjea ro im ba: “Jakõl̦e wõt seat belt ko ami im jab m̦akũtkũt. Jej pojakin dibuk juon kõto im l̦añ el̦ap.” Jim ear jino an lukkuun inepata. Bõtab bail̦at eo ear bar ba: “Jouj im jab lõl̦ño̦ñ. Bail̦at eo ami in ej kõnono.” Ilo iien in, Jim ej kajjeboululi bõran im ba, “Ta bail̦at  en̦ ej kõm̦m̦an kõjak ke?” Bõtab, el̦ak lale Ben ejjab inepata im lõl̦ño̦ñ ñan jidik. Innem Jim ej kajjitõk ippãn Ben: “Etke em̦m̦an am̦ jab kor?” Ben ej ettõñdikdik im ba: “Kõnke el̦ap aõ jel̦ã kajjien bail̦at en̦. Jema bail̦at en̦!” Innem Ben ej ba: “In kwal̦o̦k kõn jema ñan kwe. Ijel̦ã bwe ñe kwõjel̦ã kain armej rot e im an lukkuun jel̦ã ekkãke kõn bal̦uun enaaj bar jako am̦ inepata im lõl̦ño̦ñ.”

11. Ta eo jej katak jãn waanjoñak eo kõn bajinjea ro ruo?

¹¹ Ta eo jemaroñ katak jãn waanjoñak in? Eokwe ãinwõt Ben, jejjab kor im mijak kõnke el̦ap ad jel̦ã kajjien Jemãd ilañ, Jeova. Jejel̦ã bwe enaaj jipañ kõj ñan kijenmej ium̦win apañ ko me rej ãinwõt l̦añ ko rel̦l̦ap, ko jej iiooni ilo raan kein ãliktata an jukjukun pãd in. (Ais. 35:4, UBS) Meñe aolep armej ro ilo lal̦ in rej inepata im mijak, ak jej ineem̦m̦an wõt kõnke jej lõke Jeova. (Ais. 30:15, UBS) Im jej ãinwõt Ben ilo ad kwal̦o̦k ñan ro ri-turid kõn unin ad lõke Anij. Ad ãindein enaaj kõm̦m̦an bwe er bareinwõt ren lõke bwe jekdo̦o̦n ta wãween ko rej iiooni, Jeova enaaj jipañ er.

12. (1) Ta naanin kallim̦ur eo kein kajilu jenaaj etale? (2) Ekkar ñan Baibõl̦, naan in “pein” ej kõkkar kõn ta, im ta eo men in ej kakeememej kõj kõn pein Jeova?

¹² Jen kiiõ lale naanin kallim̦ur eo kein kajilu an Jeova me Aiseia ear je, “Inaaj kõkajoor eok, aet, Inaaj jipañ eok.” Aiseia ear kõmel̦el̦e kõn wãween an Jeova jipañ im kõkajoor armej ro An ilo an kar ba: “Jeova enaaj itok ãinwõt juon ekajoor bõtata, im pein enaaj irooj kõn E.” (Ais. 40:10) Ekkã an Baibõl̦ kõjerbal naan in “pein” ñan kõkkar kõn kajoor. Innem naan kein bwe ‘pein Jeova enaaj irooj’ rej kakeememej kõj bwe Jeova ej juon Kiiñ el̦ap an kajoor. Ear kõjerbal kajoor eo an el̦ap ñan rejetak im jojomare ri-karejar ro an ilo iien ko etto, im ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo an kõkajoor im kõjparok ro rej lõke e ilo raan kein.​—Dt. 1:30, 31; Ais. 43:10.

13. (1) Ñããt eo el̦aptata an Jeova kajejjet kallim̦ur eo an bwe enaaj kõkajoor kõj? (2) Ta naanin kallim̦ur eo me el̦ap an kõkajoor im kaperan kõj?

 ¹³ Iien eo el̦aptata an Jeova kajejjet kallim̦ur eo an bwe ‘enaaj kõkajoor kõj,’ ej ñe ri-kõjdat ro rej jum̦ae im kaeñtaan kõj. Ilo jet aelõñ ilo raan kein, ri-kõjdat ro ad rej kate er joñan wõt aer maroñ ñan kabõjrak jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad ak kamo ad kõm̦m̦ani aolep m̦akũtkũt ko an doulul in ad. Meñe men kein renana rej wal̦o̦k, ak ejjab tarjen joñan ad inepata im mijak. Em̦õj an Jeova letok juon naanin kallim̦ur ñan kõj me ej lukkuun kõkajoor im kaperan kõj. Ej ba: “Jabdewõt kein tarin̦ae em̦õj n̦awãween n̦ae eok, ejãmin jeraam̦m̦an.” (Ais. 54:17) Naan kein rej kakeememej kõj kõn jilu men ko rem̦ool.

14. Etke jejjab bwilõñ ñe ri-kõjdat ro an Anij rej jum̦aik kõj?

¹⁴ Kein kajuon, kõnke jej ri-kal̦ooran Christ, jejjab bwilõñ ñe armej ro renaaj kõjdate kõj. (Matu 10:22) Jesus ear kanaan bwe enaaj l̦ap an ri-kal̦oor ro an eñtaan im iioon jum̦ae jãn ro jet ilo raan ko ãliktata. (Matu 24:9, UBS; Jon 15:20) Kein karuo, kanaan eo an Aiseia ej kakkõl kõj bwe ri-kõjdat ro ad renaaj kõjerbal jabdewõt kein tarin̦ae ko ñan jum̦ae kõj. Kein tarin̦ae kein remaroñ bar jitõñl̦o̦k ñan naan ko aer retao, men ko reriab rej kwal̦o̦ki kõn kõj, im aer m̦an im kaeñtaan kõj. (Matu 5:11) Jeova eban kabõjrak ri-kõjdat ro ad jãn aer kõjerbal kein tarin̦ae kein ñan tarin̦aeik kõj. (Ep. 6:12; Rev. 12:17) Bõtab jejjab aikuj mijak im lõl̦ño̦ñ. Etke?

15-16. (1) Ta men eo kein kajilu me em̦ool im jej aikuj keememeje, im ewi wãween an Aiseia 25:4, 5 rejetake men in? (2) Ewi wãween an Aiseia 41:11, 12 kwal̦o̦k kõn ta eo enaaj wal̦o̦k ñan ro rej jum̦ae im tarin̦aeik kõj?

¹⁵ Lale men eo kein kajilu me em̦ool im jej aikuj keememeje. Jeova ear ba bwe “jabdewõt kein tarin̦ae” naaj kõjerbale n̦ae kõj “ejãmin jeraam̦m̦an.” Ãinwõt an juon wõrwõr kõjparok kõj jãn kũtuon juon l̦añ ekajoor, ãindein Jeova ej kõjparok kõj jãn ‘ro rellãj.’ (Riit Aiseia 25:4, 5.) Ri-kõjdat ro ad reban lo tõprak ilo aer kajjioñ ko̦kkure kõj.​—Ais. 65:17.

 ¹⁶ Jeova ej bar jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad lõke e ilo an tipdikitok men ko renaaj wal̦o̦k ñan “ro rej matõrtõr” kõj. (Riit Aiseia 41:11, 12, UBS.) Jekdo̦o̦n ewi joñan an ri-kõjdat ro kõmaat joñaer ñan jum̦aik kõj im ewi joñan an kaamijak aer tarin̦aeik kõj, enaaj juon wõt jem̦l̦o̦kier. Eñin bwe aolep ri-kõjdat ro an Anij “renaaj jako jãn mejãn lal̦.”

17-18. (1) Ewi wãween ad riit Baibõl̦ enaaj kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k ad lõke Anij? Kwal̦o̦k juon waanjoñak. (2) Ñe jenaaj kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn unin tõl eo an 2019, ewi wãween an naaj jipañ kõj?

¹⁷ Ilo ad kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kajjien Jeova, men in enaaj jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad lõke e. Im wãween eo wõt bwe jen maroñ lukkuun jel̦ã kajjien Anij ej ilo ad riiti Baibõl̦ eo im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko jej riiti. Elõñ bwebwenato ko rem̦ool ilo Baibõl̦ kõn wãween an kar Jeova kõjparok armej ro an ilo iien ko etto. Bwebwenato kein remaroñ kõm̦m̦an bwe jen lõke Jeova bwe enaaj lale im kõjparok kõj ilo raan kein.

¹⁸ Lale juon waanjoñak kõn naanin kõkkar ko rejejjet me Aiseia ear kõjerbali ñan kwal̦o̦k kõn wãween an Jeova kõjparok kõj. Aiseia ear keidi Jeova ñan juon jabõt im ri-karejar ro An ñan jiip ko reddik. Ear ba kõn Jeova: “Enaaj ain jiip ko reddik ippãn doon, im jiburlepe er kõn pein.” (Ais. 40:11, UBS) El̦aññe jej kile an Jeova jiburlepe kõj kõn pein, men in ej kõm̦m̦an bwe jen ineem̦m̦an im jab uwõta. Innem ñan jipañ kõj bwe jen ineem̦m̦an wõt meñe elõñ apañ ko jej iiooni, ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt ear kããlõt eoon eo ilo Aiseia 41:10 bwe en unin tõl eo an 2019. Ej ba: “Kwõn jab lõl̦ño̦ñ, bwe Ña am̦ Anij.” Kõn men in, jen lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn naanin kallim̦ur kein. Naan kein renaaj jipañ im kõkajoor kõj ñe jenaaj iiooni wãween ko reppen ilo raan ko repãd im̦aan.