1, 2. (1) Ta men eo epen ro ewõr nejier rej iioone, im ewi wãween bwe ren maroñ lo tõprak? (2) Ta men ko 4 jenaaj etale ilo katak in?

 RUO rippãlele ilo France rej ba: “Kõmij tõmak ilo Jeova, bõtab ejjab mel̦el̦ein bwe ajri ro nejũm̦ro rej bar tõmak.” Rar wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Tõmak ejjab juon men kwõj jolõte. Ajri ro nejũm̦ro rar aikuj katak bwe jidik kõn jidik en wõr tõmak ippãer.” Juon jeid im jatid em̦m̦aan jãn Aujtõrõlia ej ba: “Ilo ad jipañ ajri ro nejid bwe ren tõmak jãn bũrueer, men in emaroñ men eo el̦aptata an pen ñan kõj. Jej aikuj kõjerbal elõñ wãween ko ñan kajjioñ jipañ er ñan mel̦el̦e kõn juon men. Ñe rej kwal̦o̦k kajjitõk, jemaroñ l̦õmn̦ak bwe relukkuun mel̦el̦e ñe jej uwaake er. Bõtab tokãlik, rej bar kwal̦o̦k ejja kajjitõk eo wõt! Uwaak ko kwõj kwal̦o̦k ñan er rainin remaroñ mel̦el̦e kaki ak tokãlik remaroñ bar kajjitõk ñan kal̦apl̦o̦k aer mel̦el̦e. Ewõr jet mel̦el̦e ko me elõñ alen ad aikuj bar kõmel̦el̦eik er kaki.”

² El̦aññe ewõr nejũm̦, jet iien kwõj ke l̦õmn̦ak bwe kwõjjab maroñ katakin im jipañ ajri ro nejũm̦ bwe ren rũttol̦o̦k ilo aer yokwe Jeova im karejar wõt ñane? Ilo m̦ool, jejjab maroñ kõm̦m̦ane men in kõn mãlõtlõt eo ad make. (Jeremaia 10:23) Bõtab, jemaroñ lo tõprak ñe jej reilo̦k ñan Anij bwe en tõl kõj. Jen etale 4 men ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan jipañ ajri ro nejũm̦ bwe en wõr tõmak ippãer. Erkein men ko: (1) Kate eok ñan  lukkuun jel̦ã kajjier. (2) Katak ko am̦ ñan er ren itok jãn bũruom̦. (3) Kõjerbal waanjoñak. (4) Kwal̦o̦k kijenmej im niknik ilo am̦ jar bwe Jeova en tõl eok.

3. Ewi wãween an ro ewõr nejier maroñ anõke joñak eo an Jijej ilo aer katakin ro nejier?

³ Jijej ear jab mijak in kajjitõk ippãn rũkal̦oor ro an kõn ta ko rej tõmaki. (Matu 16:13-15) Kwõmaroñ anõke joñak in an. Em̦m̦antata ñan kajjitõk ippãn ajri ro nejũm̦ kõn eñjake im l̦õmn̦ak ko aer ilo iien ko remel̦ak. Kwõmaroñ bwebwenato ippãer kõn men ko rejjab mel̦el̦e kaki ak men ko ewõr aer pere kaki. Juon l̦addik 15 an iiõ me ej karejar ñan Jeova ilo Aujtõrõlia ej ba: “Ekkã an Baba bwebwenato ippa kõn ta ko ij tõmaki im ej jipañ eõ ñan etale unin aõ tõmak men ko ij tõmaki. Ekõn kwal̦o̦k kajjitõk kein, ‘Ta eo Baibõl̦ ej ba kõn men in?’ ‘Kwõj ke tõmak men eo ej ba?’ ‘Etke kwõj tõmake?’ Ekõn̦aan bwe in uwaak jãn ña make im jab ãliji wõt men ko erro M̦am̦a ej ba. Ilo aõ kar rũttol̦o̦k, ear kõn̦aan bwe en alikkarl̦o̦k wõt wãween aõ kõmel̦el̦e im uwaaki kajjitõk ko an.”

4. Etke eaorõk bwe rũtto ro ren lukkuun kaorõk kajjitõk ko an ajri ro nejier? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁴ Ñe ajri eo nejũm̦ ejjab kajju tõmak jet iaan katak ko jãn Baibõl̦, jab m̦õkaj im illu ippãn. Kijenmej ilo am̦ katakini im kajjioñ jipañe ñan mel̦el̦e. Juon em̦m̦aan me ewõr nejin ej ba: “Lukkuun kaorõk kajjitõk ko an ajri eo nejũm̦. Jab l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokjãn kajjitõk ko an, im jab kõjekdo̦o̦n men ko ekõn̦aan bwebwenato kaki kõn am̦ ãliklik ak jook in bwebwenato ippãn kaki.” Ilo m̦ool, ej juon men em̦m̦an ñe ajri eo ej kwal̦o̦k kajjitõk ko kõnke men in ej kaalikkar bwe ekõn̦aan mel̦el̦e. Jijej ear bar kwal̦o̦k elõñ kajjitõk ko ke ear dik. (Riit Luk 2:46.) Juon jo̦dikdik ilo Denmark me 15 an iiõ ear ba: “Ke iar ba ñan jinõ im jema bwe ijjab lukkuun jel̦ã ñe kabuñ eo ammim ej kabuñ eo em̦ool, rar kwal̦o̦k wõt aer ineem̦m̦an meñe remaroñ kar inepata kõn l̦õmn̦ak in aõ. Rar uwaaki aolep kajjitõk ko aõ ilo aer kõjerbal Baibõl̦.”

5. Ta eo rũtto ro rej aikuj kõm̦m̦ane meñe remaroñ l̦õmn̦ak bwe ajri ro nejier rej tõmak ilo Jeova?

⁵ Kate eok ñan lukkuun jel̦ã kajjien ajri ro nejũm̦. Kate eok ñan jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko aer im bũrueer. Jab kajju l̦õmn̦ak bwe rej tõmak ilo Jeova kõnke rej pãd ilo kweilo̦k ko im kwal̦o̦k naan ippam̦. Kajjojo raan, ñe kwõj bwebwenato ippãer ak kom̦ij kõm̦m̦ane jet men ippãn doon, em̦m̦an ñe kwõj bar bwebwenato kõn katak ko ilo Baibõl̦. Jar ippãer im jar kõn er. Kate eok bwe kwõn jel̦ã kõn mãlejjoñ ko rej iiooni, im jipañ er bwe ren jel̦ã ta eo ren kõm̦m̦ane.

6. Ñe ro ewõr nejier rej kate er bwe katak ko ilo Baibõl̦ ren pãd m̦okta ilo bũrueer, ewi wãween an men in jipañ er ilo aer katakin ro nejier?

⁶ Jijej ear jel̦ã kilen tõpar bũruon armej ro ke ear katakin er kõnke ear yokwe Jeova, Naanin Anij, im armej ro. (Luk 24:32; Jon 7:46) Ejja yokwe rot in wõt emaroñ jipañ ro ewõr nejier ñan tõpar bũruon ajri ro nejier ilo aer katakin er. (Riit Duteronomi 6:5-8; Luk 6:45, UBS.) Kõn men in, kom̦ rũtto ro, eaorõk bwe kom̦win ekkeini ami riit im katak Baibõl̦ im bok ko ad. Kal̦apl̦o̦k am̦ katak kõn menin kõm̦anm̦an ko im katak ko ilo bok ko ad me rej kõmel̦el̦e kaki. (Matu 6:26, 28) Men in enaaj kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k am̦ mel̦el̦e, l̦apl̦o̦k am̦ yokwe im kam̦m̦oolol Jeova, im bwe kwõn jel̦ãl̦o̦k kilen katakin ro nejũm̦.​—Luk 6:40, UBS.

7, 8. Ta eo ej wal̦o̦k ñe katak ko ilo Baibõl̦ rej pãd ilo bũruon rũtto ro? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁷ Ñe katak ko ilo Baibõl̦ rej pãd ilo bũruom̦, enaaj pidodo am̦ bwebwenato kaki ñan baam̦le eo am̦. Kwõmaroñ kõm̦m̦ane men in jabdewõt iien, ejjab baj ilo iien ko wõt kom̦ij kõpooj katak ko ñan kweilo̦k im ilo iien kabuñ an baam̦le eo. Ekkã an ruo rippãlele jãn Amedka bwebwenato kõn Jeova ñan ajri ro nejier ñe baam̦le eo ej m̦õñã ippãn doon ak lale menin kõm̦anm̦an ko raiboojoj. Rej ba: “Kõmij kakeememej ajri ro nejũm̦ro kõn an Jeova yokwe im kea kõn kõj ilo wãween an kar kõm̦anm̦an men otemjej ñan kõj.” Bareinwõt, ñe ruo rippãlele jãn South Africa rej jerbal ippãn ledik ro nejierro ilo  jikin kallib eo aer, ekkã aerro bwebwenato ippãer kõn joñan an kabwilõñlõñ wãween an eddek ine ko im menin eddek ko. Rej ba: “Kõm̦ro ej kate kõm̦ro ñan jipañ ledik ro nejũm̦ro bwe ren lukkuun kaorõk mour im kile joñan an kabwilõñlõñ menin kõm̦anm̦an ko.”

⁸ Ke l̦adik eo nejin juon em̦m̦aan ilo Aujtõrõlia ear 10 an iiõ, erro kar jam̦bol̦o̦k ñan juon jikin kaalwõjwõj me rej kaalwõje er kõn menin etto ko. Em̦m̦aan in ear kõn̦aan kõjerbal iien in ñan an jipañ l̦adik eo nejin bwe en tõmak bwe Jeova ej Rũkõm̦anm̦an eo. Ej ba bwe erro kar lale ruo menninmour in lo̦jet jãn iien ko etto me ejako kiiõ ad ellolo ilo raan kein (etaer ej ammonoid im trilobite). Ej ba: “Kõm̦ro kar lukkuun bwilõñ kõn joñan an menninmour kein kar aiboojoj im kabwilõñlõñ wãween kar kõm̦anm̦ani, ãinwõt bar menninmour ko ilo raan kein. Elõñ rej ba bwe menninmour ko ilo iien ko etto rar jab lukkuun kabwilõñlõñ im bwe ear aikuj bõk elõñ iiõ bwe ren oktakl̦o̦k im jino kabwilõñlõñ. Ak etke menninmour in lo̦jet kein rar baj kabwilõñlõñ wõt meñe rar jãn etto im etto? Iar lukkuun bwilõñ kõn men in im iar bwebwenato kake ippãn l̦adik eo nejũ.”

9. Etke elukkuun em̦m̦an ñan kõjerbal waanjoñak ko, im ewi wãween an kar juon kõrã kõjerbal waanjoñak ñan katakin ajri ro nejin?

⁹ Ekkã an kar Jijej kõjerbal waanjoñak ko ilo an katakin. Waanjoñak ko rej kõm̦m̦an bwe armej ro ren l̦õmn̦ak, pidodo aer mel̦el̦e, im keememej men ko rar katak. (Matu 13:34, 35, UBS) Ekkã an ajri ro pijaik ilo l̦õmn̦ak ko aer men ko rej roñ. Kõn men in, rũtto ro, kajjioñ kõjerbal waanjoñak ko aolep iien ñe kom̦ij katakin ajri ro nejimi. Juon kõrã ilo Jepaan me ewõr nejin ekõn kõm̦m̦ane men in. Ke l̦adik ro ruo nejin rar 8 im 10 aer iiõ, ear katakin er kõn mejatoto eo ilo lal̦ in im wãween an kar Jeova kwal̦o̦k an kea kake kõj ke ear kõm̦anm̦ane. Ewi wãween an kar katakin er kõn men in? Ear lel̦o̦k milik, jukwa, im ko̦pe ñan erro. Innem ear kajjitõk bwe erro en jim̦or kõm̦m̦an l̦o̦k limen ko̦pe. Ej ba: “Erro ear lukkuun kõkm̦anm̦õn aerro kõm̦m̦ani ko̦pe ko. Ke iar kajjitõk etke erro ej lukkuun kõkm̦anm̦õn, erro kar ba bwe kõnke rekõn̦aan bwe ren jejjet im enno̦ ippa. Iar kõmel̦el̦e ñan erro bwe Anij ear kõm̦anm̦ane mejatoto eo ad ilo ejja wãween in wõt, ilo wãween eo ejejjet im em̦m̦an ñan kõj.” Waanjoñak in ear jejjet ñan joñan iiõ ko aer, im ear kãitoktoklimo ñan erro. Ejjel̦o̦k pere bwe erro kar keememej wõt men eo erro kar katak!

10, 11. (1) Ta waanjoñak eo kwõmaroñ kõjerbale ñan jipañ ajri eo nejũm̦ bwe en tõmak ilo Anij? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.) (2) Ta waanjoñak ko kwaar lo tõprak jãn am̦ kõjerbali ilo am̦ katakin ajri eo nejũm̦?

¹⁰ Kwõmaroñ bareinwõt waanjoñak kõn juon iiõk ñan jipañ ajri eo nejũm̦ bwe en tõmak bwe ewõr Anij. Ewi wãween? Ñe komiro ej kõmat keek ippãn doon, kõmel̦el̦e kõn unin an lukkuun aorõk ñan l̦oore iiõk in keek eo. Innem lel̦o̦k juon leen wõjke ñan ajri eo, bõlen juon abõl̦. Im kajjitõk im ba: “Kwaar ke jel̦ã bwe ñan an abõl̦ in maroñ kar wal̦o̦k, ebar wõr an iiõk?” Innem kajimattane abõl̦ eo im bõk juon ine jãne im lel̦o̦k ñan ajri eo. Kwõmaroñ ba bwe ine eo ej ãinwõt juon iiõk. Ilowaan ine eo, ewõr kõmel̦el̦e ko ilo kõkkar me rej kõm̦m̦an bwe en wal̦o̦k abõl̦. Bõtab, el̦apl̦o̦k an kabwilõñlõñ mel̦el̦e ko ilowaan juon ine ñe jej keidi ñan juon iiõk in keek. Innem kwõmaroñ kajjitõk, “Ñe ewõr juon ear je iiõk in keek in, wõn eo el̦apl̦o̦k an  mãlõtlõt me ear kõm̦m̦ane iiõk in abõl̦ in?” El̦aññe ajri eo nejũm̦ erũtto, kwõmaroñ jipañe ñan mel̦el̦e bwe kõmel̦el̦e ko ilowaan ineen abõl̦ eo me rej kõm̦m̦an bwe en eddek juon wõjke im kalle abõl̦, rej m̦õttan jerbal ko an DNA. Komiro maroñ lale ippãn doon waanjoñak im pija ko ilo peij 10-20 ilo bok eo ej kõmel̦el̦e kõn menin kõm̦anm̦an ko (The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking).

¹¹ Elõñ rũtto ro em̦m̦an ippãer ñan katak ippãn ro nejier kõn katak ko ekkã aer wal̦o̦k ilo Awake! (etaer “Was It Designed?”) me rej kwal̦o̦k kõn an kabwilõñlõñ wãween an kar Anij kõm̦m̦ani menin kõm̦anm̦an ko. Ñe ajri ro nejier relukkuun dik, rej kõjerbal mel̦el̦e ko ilo katak kein ñan katakin ajri ro kaki ilo juon wãween epidodo. Ñan waanjoñak, ruo rippãlele jãn Denmark rar keidi bal̦uun ko ippãn bao in mejatoto ko. Rar ba, “Bal̦uun kan̦ rej ãinwõt bao in mejatoto kan̦. Ak bal̦uun kan̦ remaroñ ke lik im kõm̦m̦an nejier bal̦uun jiddik? Bao kan̦ rej aikuj ke an ro jet kõm̦m̦an aer jikin jok? Wõn in em̦m̦anl̦o̦k ainikien, bal̦uun ke ak bao? Innem, wõn eo el̦apl̦o̦k an mãlõtlõt, eo ear kõm̦m̦an bal̦uun ke ak Eo ear kõm̦m̦an bao?” Ñe kwõj katakin ajri ro nejũm̦ ilo wãween in im kwal̦o̦k kajjitõk ko, men in emaroñ jipañ er bwe ren jel̦ã kilen kõjerbal kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ ko aer im bwe ren tõmak ilo Anij.​—Jabõn Kõnnaan 2:10-12, UBS.

12. Ewi wãween an waanjoñak ko maroñ jipañ ajri ro nejũm̦ ñan tõmak ilo Baibõl̦?

¹² Ebar l̦ap tokjãn waanjoñak ko ñe kwõj katakin ajri eo nejũm̦ ñan tõmak bwe em̦ool Baibõl̦ eo. Ñan waanjoñak, kwõmaroñ etale ippãn eoon eo ilo Job 26:7. (Riit.) Ewi wãween am̦ maroñ kõjerbal eoon in ñan jipañe ñan tõmak bwe Baibõl̦ eo ej jãn Anij? Ijello̦kun am̦ baj ba wõt bwe mel̦el̦e ko ilo eoon in rej aikuj kar itok jãn Jeova kõnke rem̦ool, em̦m̦an ñe kwõj kõm̦m̦an bwe en l̦õmn̦ak. Kwõmaroñ kwal̦o̦k bwe ilo tõre ko an Job, ejjañin kar wõr kein jerbal ko rekapeel me rej kõjerbali ñan lale iju ko ilañ ak etal ñan mejatoto bwe ren ekkatak kake lal̦ in. Kwõmaroñ ba bwe ajri eo en kwal̦o̦k ñan kwe ewi joñan an kar pen ñan an jet tõmak bwe juon men elukkuun kilep, ãinwõt lal̦ in, ej ettoto ioon ejjel̦o̦k men. Ajri eo emaroñ keidi men in ilo an kõjerbal juon bo̦o̦l̦ ak dekã ñan kaalikkar bwe jabdewõt men ko reddo im ewõr kobbaer rejjab maroñ make pãd imejatoto kõnke renaaj baj wõtlo̦k wõt. Wãween in enaaj jipañ ajri eo ñan kile bwe jãn etto in an kar Jeova kwal̦o̦k mel̦el̦e ko rem̦ool im jim̦we ilo Baibõl̦ m̦okta jãn an armej ekkatak kaki im loi bwe rem̦ool.​—Nihimaia 9:6.

13, 14. Ewi wãween an rũtto ro maroñ jipañ ajri ro nejier ñan kile unin an aorõk ñan l̦oori naanin kakapilõk ko ilo Baibõl̦?

¹³ Ebar aorõk bwe kwõn kaalikkar ñan ajri ro nejũm̦ unin an aorõk ñan l̦oori naanin tõl im kakapilõk ko ilo Baibõl̦. (Riit Sam 1:1-3.) Elõñ wãween ko kwõmaroñ kaalikkar men in. Ñan waanjoñak, kwõmaroñ kajjitõk ippãn ajri ro nejũm̦ ñan pijaikl̦o̦k aer itõn mour ilo juon ãne ejjel̦o̦k armej ie im rej aikuj kããlõt jet armej bwe ren etal im mour ippãer ilo ãne in. Innem kajjitõk, “En kar kain armej rot ro kwõn kar kããlõt er el̦aññe kokõn̦aan bwe en wõr aenõm̦m̦an im jokwane ilo ãne eo?” Innem kwõmaroñ bwebwenato ippãer kõn bokin Galetia 5:19-23 bwe ren kile kain armej rot ro Jeova ekõn̦aan bwe ren mour ilo jukjukun pãd eo ekããl.

¹⁴ Ewõr ruo men ko raorõk ajri ro remaroñ katak jãn men in. M̦oktata, remaroñ katak bwe kien im naanin kakapilõk ko an Anij rej kõm̦m̦an bwe en wõr aenõm̦m̦an im bõrokuk ibwiljin ro rej l̦oori. Kein karuo, remaroñ katak bwe Jeova ej katakin kõj kiiõ bwe jen pojak in mour ilo jukjukun pãd eo ekããl. (Aiseia 54:13; Jon 17:3) Kwõmaroñ kaalikkarl̦o̦k wõt mel̦el̦e kein ilo am̦ kããlõt juon bwebwenato jãn bok ko ad im etale ippãer. Kwõmaroñ kããlõt juon iaan bwebwenato ko jãn katak ko etaer “Baibõl̦ eo Ej Ukot Mour Ko,” me rej wal̦o̦k ilo Naan in Keeañ ko. Ak ñe ewõr juon ilo eklejia eo am̦ ear kõm̦m̦an elõñ oktak ko rel̦l̦ap ilo mour eo an bwe en maroñ kabuñbũruon Jeova, kwõmaroñ kũrwaj armej in bwe en kwal̦o̦k bwebwenatoun kar mour eo an. Joñak ko an rein remaroñ jipañ ajri ro ñan kile bwe el̦ap an naanin kakapilõk ko ilo Baibõl̦ jipañ armej ro ilo mour ko aer!​—Hibru 4:12.

15. Ta mejãnkajjik eo am̦ ñe kwõj katakin ajri ro nejũm̦?

 ¹⁵ Men eo eaorõk in ej bwe kwõn kõjerbal wãween ko reoktak jãn doon ilo am̦ katakin ajri ro nejũm̦. Bõk iien im l̦õmn̦ak kõn wãween ko remaroñ jipañ er ilo am̦ katakin er. L̦õmn̦ak kõn joñan iiõ ko aer, im lale ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan jipañ er bwe ren kõjerbal l̦õmn̦ak ko aer ak pijaik ilo l̦õmn̦ak ko aer men ko kwõj katakin er kaki. Kõm̦m̦an bwe wãween am̦ katakin en kãitoktoklimo im en jipañ er bwe ren epaakel̦o̦k Jeova. Juon em̦m̦aan ewõr nejin ej ba: “Jab bõjrak jãn am̦ kõjerbal wãween ko jet rekããl ñan jipañ er mel̦el̦e kõn men ko em̦õj am̦ kar katakin er kaki m̦okta.”

16. Etke eaorõk bwe ro ewõr nejier ren kwal̦o̦k kijenmej ñe rej katakin ro nejier? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹⁶ Jej aikuji jetõb kwõjarjar eo an Anij bwe en maroñ kajoor tõmak eo ad. (Galetia 5:22, 23, NW) Ãinwõt juon leen wõjke, ebõk iien bwe en kajoor tõmak eo ad. Kõn men in, kwõj aikuj kwal̦o̦k kijenmej im wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo am̦ katakin ajri ro nejũm̦. Juon em̦m̦aan ilo Jepaan me ewõr ruo nejin ej ba: “Aolep iien kõm̦ro lio ippa kar kõm̦m̦an iien ñan jipañ ajri ro nejũm̦ro. Jãn ke rar lukkuun dik, iar katak ippãer ium̦win 15 minit kajjojo raan, ijello̦kun wõt raan ko jej kweilo̦k. Joñoul l̦alem minit ear jab pen ñan kõm̦ro im ñan er.” Juon eo ej lol̦o̦k eklejia ko ej ba: “Ke iar juon jo̦dikdik, ear lõñ kajjitõk ko iar kajjitõk ippa make kaki im elõñ men ko iar peri. Jidik kõn jidik, ear jino wal̦o̦k uwaakier ilo kweilo̦k ko ak ilo iien ko baam̦le eo ej katak ippãn doon ak iien ko ij katak ippa make. Eñin unin an aorõk bwe ro ewõr nejier ren jab bõjrak jãn aer katakin ro nejier.”

17. Etke eaorõk bwe en em̦m̦an joñak eo an ro ewõr nejier, im ewi wãween an kar ruo rippãlele likũt juon joñak em̦m̦an ñan ledik ro nejier?

¹⁷ Juon men el̦ap an aorõk ej bwe ajri ro ren kile bwe ekajoor tõmak eo am̦. Renaaj lali ta ko kwõj kõm̦m̦ani im katak jãn joñak eo am̦. Kõn men in, kom̦ rũtto ro, wõnm̦aanl̦o̦k im kõkajoor wõt tõmak eo ami. Kõm̦m̦an bwe ajri ro nejimi ren kile bwe kom̦ij lukkuun tõmak ilo Jeova. Ñe ruo rippãlele ilo Bermuda rej iioon apañ, rej jar ippãn ajri ro nejier im kajjitõk bwe Jeova en tõl er, im rej rõjañ ajri ro bwe ren bar jar ippãer make. Rej ba: “Kõm̦ro kõn bar jiroñ ledik eo nejũm̦ro erũtto im ba, ‘Lukkuun lõke Jeova, poub ilo am̦ kõm̦m̦ani jerbal ko rej rejetake Aelõñ eo an, im jab inepata.’ Innem ñe ej loe an em̦m̦anl̦o̦k wãween ko kõmij iiooni jãn am kõm̦m̦ani men kein, ejel̦ã bwe Jeova eo ej jipañ kõm. Men in ear lukkuun jipañe bwe en tõmak ilo Anij im ilo Baibõl̦ eo.”

18. Ta eo ro ewõr nejier rej aikuj keememej?

¹⁸ Keememej bwe kwõjjab aikuj iuuni ajri ro nejũm̦ bwe ren tõmak ilo Anij. Jerbal eo an jemãn im jinen ajri ro ej ñan ekkat im utdikdik ilo kõkkar. Anij wõt ej kaddekl̦o̦k. (1 Korint 3:6) Kõn men in, jar kõn jetõb kwõjarjar eo an, im kate kom̦ ñan katakin ajri ro nejimi. Jeova enaaj kajeraam̦m̦an eok ñe kwõj kate eok.​—Epesõs 6:4.