1, 2. Ta men ko rũkarejar ro an Jeova rej kate er ñan tarin̦aeiki im anjo̦ ioer?

 AOLEP rũkarejar ro retiljek an Jeova rej kate er, jãn Ebel liktak ñan kiiõ. Ke rijjilõk Paul ear jejel̦o̦k ñan RiHibru ro jein im jatin, ear kaalikkar bwe ‘elõñ men ko rar eñtaan kaki im anjo̦ ioer’ ilo aer kate er ñan kabuñbũruon Anij im pukot bwe en kajeraam̦m̦an er. (Hibru 10:32-34, UBS) Paul ear keidi Kũrjin ro ñan rukkure ro ilo tõre ko aer me rej lukkuun kate er bwe ren wiin ilo iukkure ko an RiGrik, ãinwõt iãekwõj, oktaak, im bait. (Hibru 12:1, 4) Rainin, jej iãekwõj ñan mour indeeo, bõtab ewõr ro rej jum̦aik kõj ilo aer kajjioñ kõm̦m̦an bwe jen m̦ad, buñ jãn tõmak, ebbeer, im bwe jen jab m̦õn̦õn̦õ im jen luuji kõjatdikdik eo ad.

² Rũkõjdat ro ad el̦aptata ej Setan im jukjukun pãd in an enana. Baibõl̦ ej ba bwe jej “oktaak” ippãer. (Epesõs 6:12) El̦ap an aorõk bwe jen kõjparok kõj jãn katak im mel̦el̦e ko an armej ro ilo lal̦ in im rũmmãlõtlõt ro, im jãn m̦anit ko renana ãinwõt l̦õñ, kõbaatat, kadek, im bõk uno ko rekkajjoor. Bareinwõt, jej aikuj  tarin̦aeik wõt m̦õjn̦o̦ ko ad im kate kõj bwe jen jab ebbeer.​—2 Korint 10:3-6, UBS; Kolosse 3:5-9, UBS.

3. Ewi wãween an Anij jipañ kõj bwe jen maroñ jum̦aik rũkõjdat ro ad?

³ Jemaroñ ke anjo̦ jãn rũkõjdat rein ad el̦ap aer kajoor? Aet jemaroñ, bõtab bwe jen maroñ anjo̦ ioer jej aikuj kate wõt kõj im jum̦aik er. Paul ear keidi e make ñan juon rũbait ke ear ba: “Ij ãinwõt rũbait eo ejjab bait waan.” (1 Korint 9:26, UBS) Ãinwõt an juon rũbait kate ñan jojomare jãn armej eo ej jum̦aiki, jej aikuj bar kate kõj ñan jum̦aik rũkõjdat rein ad. Jeova ej jipañ im katakin kõj bwe jen maroñ jum̦aik er. Ej jipañ kõj ikijjeen naanin tõl ko an jãn Baibõl̦ me remaroñ kõjparok mour ko ad. Ej bareinwõt jipañ kõj ikijjeen bok ko ad, kweilo̦k ko, im kweilo̦k ko rel̦l̦ap. Kwõj ke l̦oori men ko kwõj katak kaki? El̦aññe kwõjjab, ej ãinwõt ñe kwõj “bait waan,” im kwõjjab lukkuun jum̦aiki eo ej kõjdate eok.

4. Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe ‘nana en jab anjo̦ iood’?

⁴ Rũkõjdat rein ad remaroñ kajjioñ ko̦kkure kõj ilo iien eo jejjab kõtmãne kake im ilo iien eo jej m̦õjn̦o̦. Eñin unin aolep iien jej aikuj ekkõl wõt. Baibõl̦ ej kakkõl kõj im ba: “Nana en jab anjo̦ jãn eok, a kwõn anjo̦ jãn nana kõn em̦m̦an.” (Rom 12:21) Ilo an eoon in rõjañ kõj im ba bwe ‘nana en jab anjo̦ iood,’ men in ej kaalikkar bwe jemaroñ anjo̦ jãn nana. Jemaroñ anjo̦ el̦aññe jenaaj kate wõt kõj im jum̦aiki men ko renana. Bõtab, el̦aññe jejjab ekkõl wõt im kate wõt kõj, Setan im jukjukun pãd in an enana im m̦õjn̦o̦ ko ad remaroñ anjo̦ iood. Kõn men in, jen jab kõtl̦o̦k bwe Setan en kabbeer kõj jãn ad kate kõj!​—1 Piter 5:9.

5. (1) Ta eo jej aikuj keememej wõt el̦aññe jekõn̦aan bwe Anij en buñbũruon ippãd im kajeraam̦m̦an kõj? (2) Wõn ro ilo Baibõl̦ jenaaj etale joñak ko aer ilo katak in?

⁵ Bwe jen maroñ bõk anjo̦, jejjab aikuj mel̦o̦kl̦o̦k unin ad aikuj kate wõt kõj im jum̦aik rũkõjdat ro ad. El̦aññe jekõn̦aan bwe Anij en buñbũruon ippãd im kajeraam̦m̦an kõj, jej aikuj keememej naan ko ilo Hibru 11:6 me rej ba: “Eo ej itok ñan Anij, ej aikuj tõmak kõn an Anij pãd, im kõn An lel̦o̦k jinõkjeej ñan ro rej kappukot E.” Ta mel̦el̦ein ñe jej “kappukot” Jeova? Ej mel̦el̦ein bwe jej aikuj lukkuun kate kõj el̦aññe jekõn̦aan bwe en buñbũruon ippãd. (Jerbal 15:17, UBS) Ilo Baibõl̦, ewõr waanjoñak ko rem̦m̦an kõn em̦m̦aan im kõrã ro rar lukkuun kate er bwe Jeova en buñbũruon ippãer im kajeraam̦m̦an er. Jekob, Rejel, Josep, im Paul rar iioon wãween ko me ear lukkuun pen ñan er, bõtab aer kar kate wõt er ear tõll̦o̦k er bwe ren bõk jeraam̦m̦an ko. Ewi wãween ad maroñ anõke joñak kein aer rem̦m̦an?

6. Ta eo ear jipañ Jekob bwe en maroñ kijenmej im kate wõt e, im ta tokjãn an kar kate wõt e? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁶ Em̦m̦aan eo etiljek etan Jekob ear kijenmej im kate wõt e kõn wãween ko reppen ear iiooni kõnke ear yokwe Jeova, kaorõk jem̦jerã eo an ippãn, im lukkuun tõmak kallim̦ur eo an Jeova bwe enaaj kajeraam̦m̦an ro bwijjin. (Jenesis 28:3, 4) Jekob ear lukkuun kate bwe Anij en kajeraam̦m̦ane. Joñan, ke ear epaak an 100 an iiõ, ear oktaak ippãn juon enjel̦ kõnke ear kõn̦aan bwe Anij en kajeraam̦m̦ane. (Riit Jenesis 32:24-28.) Jekob emaroñ ke kar anjo̦ jãn an oktaak ippãn enjel̦ in ekajoor kõn kajoor eo an make? Jaab! Bõtab ear kaalikkar an lukkuun kate e ke ear oktaak ippãn enjel̦ in, im ear jab kõn̦aan ebbeer! Kõn men in, Jeova ear kajeraam̦m̦ane ilo an kar n̦aetan Israel. Mel̦el̦ein ãt in ej juon eo ej “oktaak ippãn Anij.” Kõn an kar Jekob kate wõt e, Jeova ear buñbũruon im  kajeraam̦m̦ane. Eñin bar men eo kõj aolep jej kõttõpare.

7. (1) Ta apañ eo Rejel ear iioone? (2) Ta eo Rejel ear kõm̦m̦ane, im ewi wãween an kar Jeova kajeraam̦m̦ane?

⁷ Lio ippãn Jekob etan Rejel ear bar kijooror in loe an Jeova kajejjet kallim̦ur eo an ñan l̦eo ippãn. Bõtab, ear wõr juon men me ear ejjel̦o̦k an Rejel maroñ ioon. Rejel ear jab maroñ neji. Ilo tõre ko an, ñe ejjel̦o̦k nejin juon kõrã ajri, men in ear juon menin kajjookok. Ta eo ear jipañ Rejel bwe en maroñ kijenmej wõt meñe ear iioon wãween in elukkuun pen ñane im ear ejjel̦o̦k an maroñ ioon? Ear jab ebbeer ak ear kõjatdikdik wõt bwe Jeova enaaj kajeraam̦m̦ane. Ear kate wõt e ilo an kar niknik im jar ñan Jeova. Jeova ear eo̦roñ jar ko an Rejel, im ear kajeraam̦m̦ane ilo an lel̦o̦k nejin ajri. Eñin unin Rejel ear maroñ ba: “Kõn oktaak ko rel̦l̦ap iar oktaak . . , im iar kajoor [anjo̦, NW].”​—Jenesis 30:8, 20-24.

8. Ta wãween ko reppen Josep ear iiooni, im etke em̦m̦an joñak eo an ñan kõj?

⁸ Ejjel̦o̦k pere bwe joñak in em̦m̦an an Jekob im Rejel ear l̦ap an jipañ l̦adik eo nejierro etan Josep ke ear bar iioon mãlejjoñ. Ke Josep ear 17 an iiõ, ear kajju oktak wãween mour eo an. L̦õm̦aro jein rar ebbanbane im rar wiakake bwe en rũkõm̦akoko. Tokãlik ear kalbuuj ium̦win elõñ iiõ ilo Ijipt meñe ear ejjel̦o̦k ruon. (Jenesis 37:23-28; 39:7-9, 20-21) Josep ear jab ebbeer, im ear jab dãpij an illu n̦ae ro rar kõm̦m̦ani men ko renana ñane im pukot kilen ñan ukot nana kõn nana. Ear jab kõm̦m̦ani men kein kõnke ear kaorõk jem̦jerã eo an ippãn Jeova im ear kate e ñan kõjparoke. (Livitikõs 19:18; Rom 12:17-21) Joñak in an Josep emaroñ jipañ kõj. Ñan waanjoñak, meñe ear jab em̦m̦an wãween ad kar dik im rũttol̦o̦k ak jej l̦õmn̦ak bwe eban em̦m̦anl̦o̦k wãween ko jej iiooni kiiõ, jej aikuj kijenmej im kate wõt kõj. Ñe jenaaj kõm̦m̦ane men in, jej lõke bwe Jeova enaaj kajeraam̦m̦an kõj.​—Riit Jenesis 39:21-23.

9. Ewi wãween ad maroñ anõke joñak eo an Jekob, Rejel, im Josep?

⁹ L̦õmn̦ak m̦õk kõn juon mãlejjoñ kwõj iioone ilo mour eo am̦. Bõlen jet rej kajjirere kake eok, ejjab jim̦we aer kõm̦m̦an ñan eok, ak rej dike eok kõn am̦ oktak jãn er. Ak bõlen juon ej n̦aruom̦ kõn juon men kwaar jab kõm̦m̦ane kõnke ej ebbanbane eok. Ijello̦kun am̦ ebbeer, keememej ta eo ear jipañ Jekob, Rejel, im Josep bwe ren wõnm̦aanl̦o̦k wõt im karejar ñan Jeova ilo m̦õn̦õn̦õ. Anij ear kõkajoor im kajeraam̦m̦an er kõnke rar kaalikkar aer lukkuun kaorõk jem̦jerã eo aer ippãn. Rar kate wõt er im mour ekkar ñan jar ko aer. Kõnke jej epaakel̦o̦k jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in enana, elukkuun aorõk bwe jen dãpij wõt kõjatdikdik eo ad kõn ilju im jekl̦aj! Kwõj ke oktaak ilo kõkkar ak lukkuun kate eok bwe Jeova en maroñ buñbũruon ippam̦?

10, 11. (1) Ewi wãween ad oktaak ilo kõkkar bwe jen maroñ bõk kajeraam̦m̦an jãn Anij? (2) Ta ko renaaj jipañ kõj bwe jen maroñ kõm̦m̦ani men ko rejim̦we?

¹⁰ Ta jet iaan men ko jemaroñ iiooni im jej aikuj kate wõt kõj im kijenmej kaki bwe Anij en kajeraam̦m̦an kõj? Juon iaan men ko elõñ rej kate er ñan anjo̦ iioon ej m̦õjn̦o̦ ko aer make. Ro jet rar aikuj kate er bwe en em̦m̦an wãween aer l̦õmn̦ak kõn jerbalin kwal̦o̦k naan. Ak jet rej aikuj kijenmej kõnke bõlen ewõr aer nañinmej ak bõlen rej bũrom̦õj kõn aer make iaaer. Bareinwõt, meñe epen ak jet rej kate er ñan jol̦o̦k bõd ko an ro rar kal̦õkatip er ak kõm̦m̦ane juon bõd el̦ap n̦ae er. Jekdo̦o̦n ewi toon ad karejar ñan Jeova, kõj aolep jej aikuj kate kõj ñan tarin̦aeik  jabdewõt men ko remaroñ kapañ ad karejar ñan Anij, eo ej kajeraam̦m̦an ro rej tiljek ñane.

¹¹ Em̦ool bwe emaroñ lukkuun pen ñan kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we im ñan mour ãinwõt juon Kũrjin. El̦aptata an pen ñan kõm̦m̦ane men in ñe jej bar tarin̦aeik kõn̦aan ko ad rebõd. (Jeremaia 17:9) El̦aññe kwõj kile bwe men in ej wal̦o̦k ñan eok, jar ñan Jeova im kajjitõk kõn jetõb kwõjarjar eo an. Men kein renaaj kõkajoor eok ñan am̦ kõm̦m̦ane men eo kwõjel̦ã bwe ejim̦we. Innem Jeova enaaj buñbũruon kake eok im kajeraam̦m̦an eok. Kate eok bwe kwõn mour ekkar ñan jar ko am̦. Kajjioñ riiti Baibõl̦ eo kajjojo raan, im kõm̦m̦an am̦ iien ñan katak ippam̦ make im ippãn baam̦le eo am̦.​—Riit Sam 119:32, UBS.

12, 13. Ta eo ear jipañ ruo iaan rũttõmak ro jeid im jatid bwe ren wõnm̦aanl̦o̦k im jum̦aik kõn̦aan ko aer rebõd?

¹² Elõñ waanjoñak ko kõn wãween an Baibõl̦ eo, jetõb kwõjarjar eo an Jeova, im bok ko ad ilo doulul in jipañ rũttõmak ro jeid im jatid ñan anjo̦ ioon kõn̦aan ko aer rebõd. Ñan waanjoñak, juon jo̦dikdik ear riiti juon katak ilo Awake! eo an Tijem̦ba 8, 2003 (“How Can You Resist Wrong Desires?”). Ta kar l̦õmn̦ak eo an ãlikin an kar riiti katak in? Ej ba: “Ij lukkuun kate eõ ñan jol̦o̦k l̦õmn̦ak ko rettoon. Katak in ej kwal̦o̦k bwe elõñ rej kate er ñan tarin̦aeik kõn̦aan ko aer rebõd meñe elukkuun pen. Ke iar riiti men in, iar kile bwe ejjab ña wõt ij kate eõ ñan anjo̦ ioon men in. Men in ekõm̦m̦an bwe in kile bwe ijjab make iaõ.” Juon katak jãn Awake! eo an  Oktoba 8, 2003 (“Alternative Life-Styles​—Does God Approve?”) ear bar jipañ jo̦dikdik in. Ke ear riiti katak in, ear kile bwe ñan jet, apañ in ej ãinwõt juon ‘utam̦we ilo ãnbwinnier’ me epen an jako im rej aikuj kate wõt er ñan tarin̦aeiki. (2 Korint 12:7, UBS) Bõtab ilo an rein kate er bwe en erreo wõt kõm̦m̦an ko aer, remaroñ reim̦aanl̦o̦k ñan men ko rem̦m̦an renaaj wal̦o̦k ilo raan ko im̦aan. Jo̦dikdik in ej ba: “Eñin unin kajjojo raan, imaroñ jutak pen im tiljek wõt ñan Jeova. El̦ap aõ kam̦m̦oolol Jeova kõn an kõjerbal doulul in an ñan jipañ kõj bwe jen tiljek im kate wõt kõj kajjojo raan meñe jej mour ilo jukjukun pãd in enana an Setan.”

¹³ L̦õmn̦ak m̦õk kõn bar waanjoñak in an juon jeid im jatid kõrã jãn Amedka. Ear jejel̦o̦k ñan ra eo im ba: “El̦ap aõ kam̦m̦oolol kom̦ kõn katak ko kom̦ij kõm̦m̦ani im litok ñan kõm ilo iien ko kõmij aikuji. Ñe ij riiti katak kein, ekkã aõ l̦õmn̦ak bwe kar jei ñan ña. Elõñ iiõ in aõ tarin̦aeik kõn̦aan eo aõ ñan kõm̦m̦ane juon men me Jeova edike. Jet iien, ikõn̦aan bõjrak jãn aõ tarin̦aeik kõn̦aan eo aõ ebõd. Ijel̦ã bwe Jeova ej juon Anij in tũriam̦okake im ej jeorl̦o̦k bõd ko ad. Bõtab kõnke ear pãd kõn̦aan in ebõd ippa im ilo bũruõ iar jab lukkuun dike, iar l̦õmn̦ak bwe Jeova ejjab maroñ jipañ eõ. Men in ij kajjioñ tarin̦aeiki ear jelõt aolepen mour e aõ. . . . Ak ãlikin aõ kar riiti katak eo ‘Ewõr Ke Ippam̦ “Juon Bõro ñan Jel̦ã” Jeova?’ ilo Naan in Keeañ eo an M̦aaj 1, 2013, iar lukkuun kile bwe Jeova ekõn̦aan jipañ eõ.”

14. (1) Ta kar eñjake eo an Paul kõn kõn̦aan im m̦õjn̦o̦ ko ippãn me ear kajjioñ jum̦aiki? (2) Ewi wãween bwe jen maroñ anjo̦ ioon m̦õjn̦o̦ ko ad?

¹⁴ Riit Rom 7:21-25 (UBS). Paul ear jel̦ã bwe elukkuun pen ñan an juon jum̦aik kõn̦aan ko rebõd im m̦õjn̦o̦ ko an kõnke e make ear iioone men in. Bõtab, ear lukkuun tõmak bwe enaaj maroñ anjo̦ jãn kõn̦aan im m̦õjn̦o̦ ko an el̦aññe ej reilo̦k wõt ñan Jeova ilo jar im kwal̦o̦k an tõmak ilo katok in mour eo an Jijej. Ak ta kõn kõj? Jemaroñ bar lo tõprak ilo ad tarin̦aeik m̦õjn̦o̦ ko ad. Ewi wãween? Ilo ad anõke joñak eo an Paul im reilo̦k wõt ñan Jeova ilo jar im jab atartar ioon maroñ eo ad make, im ilo ad kwal̦o̦k ad tõmak ilo katok in mour eo an Jijej.

15. Etke jar emaroñ jipañ kõj bwe jen tiljek wõt im kijenmej ilo wãween ko reppen jej iiooni?

¹⁵ Anij ej kõtl̦o̦k bwe jen kwal̦o̦k bũruod ñane ilo jar kõn men ko jej inepata kaki. Ñan waanjoñak, el̦aññe kõj ak juon ilo baam̦le eo ad ewõr an nañinmej ak ejjab em̦m̦an an ro jet kõm̦m̦an ñan kõj, ta eo jenaaj kõm̦m̦ane? El̦aññe jej lukkuun lõke Jeova, jenaaj akwel̦ap ñane ilo jar bwe en kõkajoor kõj ñan tiljek wõt im jipañ kõj bwe jen dãpij wõt ad lañlõñ im kõjparok jem̦jerã eo ad ippãn. (Pilippai 4:13) Waanjoñak ko an rũkarejar ro an Jeova ilo iien ko an Paul im ilo raan kein ad rej kaalikkar bwe jar emaroñ kõkajoor kõj im jipañ kõj bwe jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kijenmej ilo wãween ko reppen jej iiooni.

16, 17. Ta eo kwõj jek ilo bũruom̦ ñan kõm̦m̦ane?

¹⁶ Tepil̦ eo elukkuun kõn̦aan loe am̦ ebbeer jãn am̦ kate eok ñan tarin̦aeiki. Kõn men in, kwõn jek ilo bũruom̦ bwe kwõnaaj “kõjparok wõt men ko rem̦m̦an.” (1 Tessalonika 5:21) Kwõmaroñ anjo̦ jãn Setan, jukjukun pãd in an enana, im jãn jabdewõt kain kõn̦aan ko rebõd ippam̦. Kwõmaroñ anjo̦ el̦aññe kwõj lukkuun lõke bwe Anij enaaj jipañ im kõkajoor eok.​—2 Korint 4:7-9, UBS; Galetia 6:9, UBS.

¹⁷ Kõn men in, jen kate wõt kõj. Jen wõnm̦aanl̦o̦k im oktaak ilo kõkkar. Im jen kijenmej wõt. Ilo ad kõm̦m̦ane men in, jemaroñ lõke bwe Jeova enaaj lukkuun kajeraam̦m̦an kõj.​—Malakai 3:10.