1. Ta unin ad lukkuun m̦õn̦õn̦õ?

EL̦AP ad m̦õn̦õn̦õ bwe rũkarejar ro an Anij ipel̦aakin lal̦ in rej kõm̦m̦an bwe meram eo aer en romaak. Ilo kar iiõ eo l̦o̦k, ekar wõr 10,000,000 armej ro me jaar katak Baibõl̦ ippãer. Im elõñ milien ro rekããl im reitoklimo rar itok ñan iien Kwõjkwõj eo im katak kõn joñan an Jeova yokwe kõj ilo an kar letok Nejin bwe en mej kõn kõj.​—1 Jon 4:9 UBS.

2, 3. (1) Ta men eo ejjab bõbraik kõj jãn ad romaak “ãinwõt iju ko remeram”? (2) Ta eo jenaaj etale ilo katak in?

² Ipel̦aakin lal̦ in, eoktak kajin ko an Ri Kõnnaan ro an Jeova jãn doon. Bõtab men in ejjab kabõjrak kõj jãn ad nõbar im kaiboojoje Jeova ãinwõt juon baam̦le ebõrokuk. (Rev. 7:9) Innem jekdo̦o̦n ta kajin eo ad ak ia eo jej jokwe ie, ak jemaroñ romaak “ãinwõt iju ko remeram.”​—Pil. 2:15, UBS.

³ Jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad, ad bõrokuk ippãn doon, im ad ekkõl wõt rej bõktok nõbar ñan Jeova. Ak ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦an bwe meram eo ad en romaak ilo wãween kein jilu?​—Riit Matu 5:14-16, UBS.

4, 5. (1) Ijello̦kun ad kwal̦o̦k naan, ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦an bwe meram eo ad en romaak? (2) Ta tokjãn ko rem̦m̦an rej wal̦o̦k ñe jej kwal̦o̦k jouj? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁴ Ad kwal̦o̦k naan im kõm̦m̦an rũkal̦oor, ej juon wãween eaorõk jej kõm̦m̦an bwe meram eo ad en romaak. (Matu 28:19, 20) Ilo Naan in Keeañ eo an Juun 1925, katak eo ie etan “Light in the Darkness” ej kwal̦o̦k bwe ilo raan ko ãliktata, ejjel̦o̦k emaroñ ba bwe ej tiljek ñan Irooj el̦aññe “ejjab bõk ijo kun̦aan im kõm̦m̦an bwe meram eo an en romaak.” Katak in ej bar ba: “Ej aikuj kõm̦m̦ane men in ikijjeen an kwal̦o̦k ennaan eo em̦m̦an ñan ro jet ilo lal̦ in mour ekkar ñan kien ko an Jeova.” Ijello̦kun ad kwal̦o̦k naan, jemaroñ bar kaiboojoj Jeova ikijjeen ad kwal̦o̦k m̦wil ko rem̦m̦an. Elõñ armej rej kalimjek kõj ñe jej kwal̦o̦k naan. Innem el̦aññe jej ettõñdikdikl̦o̦k ñan er im yokyokwe er, men in enaaj kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an wãween aer l̦õmn̦ak kõn kõj im Anij eo jej kabuñ ñane.

⁵ Jesus ear jiroñ rũkal̦oor ro an im ba: “Ñe kom̦ij del̦o̦ñ ilowaan jabdewõt em̦ kom̦win yokyokwe e.” (Matu 10:12) Ilo bukwõn eo Jesus ear kwal̦o̦k naan ie, ekar juon m̦anit ñan an armej ro kadel̦o̦ñ ruwamãejet ro ñan m̦õko im̦weer. Bõtab elõñ jikin ko ilo raan kein, m̦anit in em̦õj an jako. Ekkã an armej ro mijak ak matõrtõr ñe juon ruwamãejet ej pãd ilo kõjãm ko aer. Bõtab el̦aññe jej kwal̦o̦k jouj, men in emaroñ kõm̦m̦an bwe en dikl̦o̦k aer mijak ak matõrtõre kõj. El̦aññe kwõj kwal̦o̦k naan ilo̦bwilej kõn wa bwilbwil eo, bõlen kwõj kile bwe armej ro rem̦õn̦õn̦õ in iwõj im ebbõk aer bok kõn wõt am̦ ettõñdikdik im yokyokwe er. Joñan, men in emaroñ bar kõm̦akũt er bwe ren jino itoklimo in kõnono ippam̦ kõn Baibõl̦ eo.

6. Ta eo ear jipañ ruo rũtto ñan kijejeto wõt ilo jerbalin kwal̦o̦k naan?

⁶ Ruo rippãlele me rerũtto ilo Iñlen, rejjab maroñ em̦ ñan em̦ kiiõ ãinwõt kar m̦okta kõnke ejjab lukkuun em̦m̦an ãjmour ko aerro. Kõn men in, erro ar kajutak juon tebõl̦ inabõjin m̦weo im̦weerro im likũt bok ko ad ie. Kõnke rũtto rein rej jokwe iturin juon im̦õn jikuul̦, rej likũti bok ko me jemãn im jinen ajri ro renaaj itoklimo in bũki ñe rej ektake ajri ro nejier jãn jikuul̦. Jet iaan jemãn im jinen ajri ro rar bũki bok kein ãinwõt bok ko an jo̦dikdik (Questions Young People Ask​—Answers That Work, Volumes 1 im 2.) Ekar bar wõr juon jeid im jatid kõrã me ej bainier im ej kobal̦o̦k ippãn rũtto rein im kõm̦m̦ane wãween in. Jemãn im jinen rijikuul̦ ro rar kile an kõrã in jouj im an rũtto rein lukkuun kõn̦aan jipañ ro jet. Kõn wõt men in, juon iaan jemãn rijikuul̦ rein ear jino katak Baibõl̦.

7. Ewi wãween am̦ maroñ jipañ ruwamãejet ro ilo ijo jikũm̦?

⁷ Ilo iiõ ko rej kab jem̦l̦o̦kl̦o̦k, elõñ armej ro rar aikuj ko jãn aelõñ ko aer im jokwe ilo aelõñ ko jet ãinwõt ruwamãejet ro. Ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ruwamãejet rein ilo ijo jikũm̦ bwe ren katak kõn Jeova? M̦oktata, kwõmaroñ katak ñan ba yokwe ilo kajin eo aer ilo am̦ kõjerbal JW Language app eo. Bareinwõt, ñe kwõj kõjerbale app in, kwõmaroñ katak jet naan ak jãntõj me remaroñ kõm̦m̦an bwe ruwamãejet rein ren kõn̦aan kõnono ippam̦. Kwõmaroñ bar kwal̦o̦kl̦o̦k pija in alwõj ak bok ko me ewõr ilo kajin eo aer im repãd ilo jw.org.​—Dt. 10:19.

8, 9. (1) Ewi wãween an kweilo̦k eo ad ilo lukwõl̦pãn wiik jipañ kõj? (2) Ewi wãween an jemãn im jinen ajri ro maroñ jipañ ro nejier ñan bõk kun̦aaer ilo iien kweilo̦k ko?

⁸ Jeova ej litok men ko el̦ap ad aikuji bwe jen maroñ lo tõprak ilo ad kwal̦o̦k naan. Ñan waanjoñak, men ko jej katak ilo kweilo̦k eo ad ilo lukwõl̦pãn wiik etan, Jerbal eo Ad im Wãween Ad Mour, rej jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad peran in bar jepl̦aak ippãn armej ro im jino katak Baibõl̦ ippãer.

 ⁹ Ñe ewõr ro rekããl rej itok ñan kweilo̦k ko ad, ekkã aer bwilõñ kõn an ajri ro uwaak. Kõn men in, jemãn im jinen ajri ro kom̦win katakin ro nejimi bwe ren uwaak jãn naan ko aer make. Ewõr jet armej rar itok ñan m̦ool eo kõn wõt aer kar lo an ajri ro uwaak jãn bũrueer ilo iien kweilo̦k ko im kwal̦o̦k kõn tõmak eo aer ilo juon wãween epidodo.​—1 Ko. 14:25, UBS.

10. Ewi wãween an iien kabuñ in baam̦le eo jipañ baam̦le ko ad bwe en l̦apl̦o̦k aer bõrokuk ippãn doon?

¹⁰ Ñe jej lukkuun kate kõj ñan kammineneik baam̦le eo ad bwe ren jerbal ippãn doon ilo aenõm̦m̦an im bõrokuk, men in ej bõktok nõbar ñan Jeova. Ñan waanjoñak, ñe kwõj juon jemãn ak jinen, em̦m̦an ñe kwõj kõm̦m̦ane juon karõk bwe en ikkutkut ami kõm̦m̦ane Iien Kabuñ an Baam̦le eo. Elõñ baam̦le rej alwõje JW Broadcasting eo ippãn doon im ãlikin, rej kõnono kõn wãween aer maroñ jerbali men ko rar katak. Bõtab ñe jemãn im jinen ajri ro rej kõm̦m̦ane iien kabuñ in baam̦le eo aer, rej aikuj keememej bwe eoktak naanin tõl ko juon ajri ej aikuji jãn juon jo̦dikdik. Kõn men in, kwõn lukkuun kate eok ñan jipañ aolep ro uwaan baam̦le eo am̦ bwe ren lukkuun bõk tokjãn jãn iien kabuñ in baam̦le eo ami.​—Sam 148:12, 13.

11-13. Ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an eklejia eo ad bõrokuk ippãn doon?

¹¹ Meñe kwõdik, ak kwõmaroñ bar jipañ im rõjañ ro jet ilo eklejia eo. Juon wãween kwõmaroñ kõm̦m̦ane men in ej ilo am̦ m̦õttãik ro jeim̦ im jatũm̦ me rerũtto ilo eklejia eo. Kajjitõk ippãer kõn ta eo ear jipañ er ñan wõnm̦aanl̦o̦k im karejar ñan Jeova ium̦win elõñ iiõ. Elõñ men ko raorõk rein remaroñ katakin eok kaki. Men in enaaj lukkuun kõkajoor er im enaaj bar kõkajoor eok! Im kõj aolep, jekdo̦o̦n ro reddik ak ro rerũtto, jemaroñ bõk kun̦aad im karwaineneik ro rekããl me rej itok ñan kweilo̦k ko ad. Men ko jej aikuj kõm̦m̦ani jen ba yokwe, ettõñdikdikl̦o̦k ñan er, jipañ er ñan kappok jikin aer jijet, im kwal̦o̦k kajjier ñan ro jet. Kõn men in, jen kate kõj ñan jipañ im karwaineneik ro rekããl.

¹² El̦aññe rej kajjitõk ippam̦ ñan tõl juon kweilo̦k in kwal̦o̦k naan, kwõmaroñ jipañ ro rerũtto bwe ren bõk kun̦aaer ilo jerbalin kwal̦o̦k naan im kõm̦m̦an bwe meram eo aer en romaak. Juon wãween kwõmaroñ kõm̦m̦ane men in, ej ilo am̦ lale bwe teretore eo  en pidodo im ekkar ñan er. Bareinwõt kwõmaroñ kõm̦m̦an karõk bwe jo̦dikdik ro ren jerbal ippãer. Ekkã an em̦m̦aan im kõrã ro jeid im jatid me rerũtto im ro ewõr aer nañinmej ebbeer kõnke rejjab maroñ kwal̦o̦k naan ãinwõt kar m̦okta. Bõtab, ñe rej kile bwe kwõj kea kake er im mel̦el̦e kõn eñjake ko aer, men in enaaj lukkuun jipañ im kõkajoor er. Innem jekdo̦o̦n ewi joñan aer rũtto im ewi toun aer pãd ilo m̦ool eo, ak am̦ kwal̦o̦k jouj ñan er enaaj lukkuun kõkajoor er ñan wõnm̦aanl̦o̦k im kijejeto ilo aer kwal̦o̦k naan.​—Lv. 19:32.

¹³ RiIsrael ro rar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ilo aer kar kabuñ ñan Jeova ippãn doon. Rijeje sam ear ba: “Lo enañin em̦m̦an im men in m̦õn̦õn̦õ, ñe ro jemjein im jemjatin rej pãd ippãn doon ilo bõro juon.” (Riit Sam 133:1, 2.) Ear keidi an rein bõrokuk ñan juon weil̦ in ekkapit me ej kõm̦m̦an bwe ãnbwinnin juon armej en emmourur im enno̦ bwiin. Ilo ejja wãween in wõt, jemaroñ bar kõkajoor ro jeid im jatid ilo ad jouj ñan er. Men in enaaj kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an eklejia eo ad bõrokuk ippãn doon. Kõn men in, kwõmaroñ ke kajjioñ kal̦apl̦o̦k am̦ jel̦ã kajjien ro jeim̦ im jatũm̦ ilo eklejia eo?​—2 Ko. 6:11-13, UBS.

14. Ewi wãween am̦ maroñ kõm̦m̦an bwe meram eo am̦ en romaak ilo ijo kwõj jokwe ie?

¹⁴ Kwõmaroñ kõm̦m̦an bwe meram eo am̦ en romaak ilo jabdewõt jikin kwõj pãd ie. Am̦ kwal̦o̦k jouj ñan ro rũturum̦ emaroñ kõm̦m̦an bwe ren kõn̦aan kal̦apl̦o̦k aer jel̦ã kõn Jeova. Kwõn kajjitõk ippam̦ make: ‘Ewi wãween an ro rũturũ l̦õmn̦ak kõn ña? M̦weo im̦õ erreo ke im karbõb? Men in ej ke kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an an ro jet lale pel̦aakin m̦weo im̦õ? Ij ke m̦õn̦õn̦õ in jipañ ro rũturũ?’ Em̦m̦an ñe kwõj bar kajjitõk ippãn ro jeim̦ im jatũm̦ ilo eklejia eo kõn ewi wãween an joñak ko aer rem̦m̦an im aer kar kwal̦o̦k jouj jipañ ro nukwier, ro rũturier, ro rej jerbal ippãer, ak ro rej jikuul̦ ippãer.​—Ep. 5:9.

15. Etke eaorõk bwe jen ekkõl wõt?

¹⁵ El̦aññe jekõn̦aan kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an meram eo ad romaak, jej aikuj l̦õmn̦ak kõn tõre in jej mour ie. Elõñ iien Jesus ear ba ñan rũkal̦oor ro an bwe ren ‘ekkõl wõt.’ (Matu 24:42; 25:13; 26:41) El̦aññe jej l̦õmn̦ak bwe ej to wõt an itok ‘eñtaan eo el̦ap,’ jeban l̦õmn̦ak kõn ad aikuj bõk kun̦aad im jipañ ro jet ñan jel̦ã kajjien Jeova. (Matu 24:21) El̦aññe men in ej wal̦o̦k, jidik kõn jidik enaaj dikl̦o̦k an meram eo ad romaak im bõlen emaroñ jako.

16, 17. Ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane bwe kwõn maroñ ekkõl wõt?

¹⁶ Ej aikuj l̦apl̦o̦k ad ekkõl ilo raan kein jãn kar m̦okta. Wãween ko ilo raan kein rej kab baj nanal̦o̦k wõt. Bõtab jejel̦ã bwe m̦õttan jidik enaaj itok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in ilo iien eo em̦õj an Jeova karõke. (Matu 24:42-44, UBS) Im ilo tõrein, jej aikuj kijenmej wõt im l̦õmn̦ak kõn ilju im jekl̦aj eo ad. Jej aikuj riit Baibõl̦ aolep raan im niknik ilo ad jar ñan Jeova. (1 Pi. 4:7, UBS) Katak jãn joñak ko an ro jeim̦ im jatũm̦ ilo eklejia eo me eto aer karejar ñan Jeova ium̦win elõñ iiõ. Ñan waanjoñak, kwõmaroñ riiti bwebwenatoun mour ko aer ãinwõt katak eo me epãd ilo Naan in Keeañ eo an Eprõl̦ 15, 2012 ilo peij 18-21 ilo kajin Pãlle (Seventy Years of Holding On to the Skirt of a Jew).

¹⁷ Kwõn poub wõt ilo am̦ karejar ñan Jeova. Kõm̦m̦ani men ko rem̦m̦an ñan ro jet im kõm̦m̦an am̦ iien ippãn ro jeim̦ im jatũm̦. Ilo am̦ kõm̦m̦ani men kein, kwõnaaj m̦õn̦õn̦õ im kwõnaaj kile an m̦õkajl̦o̦k iien. (Ep. 5:16, UBS) Ium̦win elõñ bukwi iiõ ko rej kab jem̦l̦o̦kl̦o̦k, elõñ men ko em̦õj an rũkarejar ro an Jeova katõpraki. Bõtab ilo raan kein, ej l̦apl̦o̦k wõt ad poub. Jerbal eo an Jeova ej l̦apl̦o̦k wõt ilo wãween eo jaar jab kõtmãne kake im meram eo ad ej l̦apl̦o̦k wõt an romaak!

18, 19. Ewi wãween an em̦m̦aan ro rej lale eklejia jipañ kõj bwe jen kijejeto ilo ad karejar ñan Jeova? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

 ¹⁸ Meñe elõñ bõd ko jej kõm̦m̦ani, ak Jeova ej kõtl̦o̦k wõt bwe jen karejar ñane. Innem ñan jipañ kõj, em̦õj an letok “menin letok” eo an me ej jitõñl̦o̦k ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo. (Riit Epesõs 4:8, 11, 12, UBS.) Kõn men in, ñe em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej lowaj eok, kwõn kortokjãn iien in epel̦l̦o̦k ñan am̦ katak jãn mãlõtlõt eo ippãer im naanin kakapilõklõk ko rem̦m̦an rej liwaj ñan kwe.

¹⁹ Ñan waanjoñak, ruo rippãlele ilo Iñlen rar iioon jet apañ ilo mourin m̦are eo aerro innem rar kajjitõk jipañ ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo. Kõrã eo ear kile bwe l̦eo pãleen ear jab tõl baam̦le eo aer bwe ren karejar ñan Jeova. Bareinwõt, em̦m̦aan eo ear kwal̦o̦k bwe ear jab juon rũkatakin em̦m̦an, im ear jab kõm̦m̦an karõk bwe en ikkutkut an baam̦le eo aer katak ippãn doon. Em̦m̦aan ro rej lale eklejia rar jipañ rippãlele rein ñan l̦õmn̦ak kõn joñak eo an Jesus. Rar rõjañ em̦m̦aan eo bwe en anõke wãween an kar Jesus lale im kõjparok rũkal̦oor ro an. Bareinwõt rar rõjañ kõrã eo bwe en kijenmej wõt ippãn em̦m̦aan in pãleen. Em̦m̦aan rein rar bar kwal̦o̦k jet kõl ko kõn wãween aerro maroñ katak ippãn ajri ro ruo nejierro. (Ep. 5:21-29) Tokãlik, em̦m̦aan ro rej lale eklejia rar nõbar em̦m̦aan in kõn an lukkuun kate. Innem rar rõjañe bwe en jab ebbeer im en atartar wõt ioon kajoor eo an Jeova. Ilo an kar em̦m̦aan rein kwal̦o̦k jouj im yokwe ñan baam̦le in, men in ear l̦ap an jipañ er.

20. Ta ko renaaj wal̦o̦k ñe jej kõm̦m̦an bwe meram eo ad en romaak?

²⁰ Rijeje sam ear al im ba: “Em̦õn̦õn̦õ jabdewõt eo ej mijak Jeova, eo ej etal ilo ial̦ ko An.” (Sam 128:1) Alikkar bwe kwõnaaj bar m̦õn̦õn̦õ el̦aññe kwõj kõm̦m̦an bwe meram eo am̦ en romaak. Kõn men in, kwõn katakin ro jet kõn Anij, kate eok joñan wõt am̦ maroñ ñan jipañ baam̦le eo am̦ im eklejia eo bwe ren bõrokuk ippãn doon, im kwõn ekkõl wõt. Ilo am̦ kõm̦m̦ani men kein, ro jet renaaj kile joñak eo am̦ em̦m̦an im renaaj lel̦o̦k aiboojoj im nõbar ñan Jemãd ilañ, Jeova.​—Matu 5:16, UBS.