1, 2. (1) Ta l̦õmn̦ak eo an jet jemãn im jinen ñe ajri eo nejier ej kwal̦o̦k bwe ekõn̦aan peptaij? (2) Etke eo ej kwal̦o̦k katak eo ej kajjitõk ippãn ro rej pojak in peptaij ñe em̦õj aer ajel̦o̦k mour eo aer ñan Jeova? (Lale pija eo itulõñ.)

JEMÃN im jinen Maria rej reim̦aanl̦o̦k im lale an ledik in nejierro jutak ippãn ro jet me rej itõn peptaij. Innem ilo juon ainikien el̦l̦aaj im ealikkar, Maria ear uwaaki kajjitõk ko ruo rũkõnono eo ear kwal̦o̦ki. Im ãlikin wõt iien in, ear peptaij.

² Jemãn im jinen Maria rar lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõn pepe in ear kõm̦m̦ane ñan ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova im peptaij. Ijoke m̦oktal̦o̦k, ear wõr jet kajjitõk ko jinen Maria ear l̦õmn̦ak kaki. Ear kajjitõk ippãn make: ‘Maria ej dik wõt ke ñan an peptaij? Ej ke lukkuun mel̦el̦e kõn joñan an aorõk men in ej kõm̦m̦ane? Enaaj ke em̦m̦anl̦o̦k ñe en kar kõttar jidik m̦okta jãn an peptaij?’ Eokwe, erkein ej jet iaan kajjitõk ko me elõñ jemãn im jinen ajri ro rej kajitũkin er make kaki ñe ro nejier rej kwal̦o̦k bwe rekõn̦aan peptaij. (Ekl. 5:5, UBS) El̦aptata kõnke an juon ajel̦o̦k mour eo an im peptaij, ej pepe eo eaorõktata me juon Kũrjin ej  kõm̦m̦ane.​—Lale bo̦o̦k eo “ Em̦õj Ke Am̦ Ajel̦o̦k Mour eo Am̦ ñan Jeova?”

3, 4. (1) Ewi wãween an kar rijjilõk Piter kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn aorõkin peptaij? (2) Etke Piter ear keidi peptaij ñan wa eo Noa ear jeke?

³ Ke Rijjilõk Piter ear kõnono kõn peptaij, ear jitõñl̦o̦k men in ñan wa eo Noa ear jeke. Ear ba: “Bareinwõt men in,” ak wa eo, im ej jitõñl̦o̦k ñan peptaij “ej lo̦mo̦o̦ren kom̦.” (Riit 1 Piter 3:20, 21.) Wa eo Noa ear jeke, ear juon kein kam̦ool ñan aolep armej bwe ear ajel̦o̦k e make ñan kõm̦anm̦an ankilaan Jeova. Im ejjel̦o̦k pere bwe Noa ear tiljek im kajejjete jerbal eo Jeova ear lel̦o̦k ñane. Alikkar bwe an kar Noa kwal̦o̦k an tõmak ikijjeen kõm̦m̦an ko an, men in ear lo̦mo̦o̦ren e im baam̦le eo an jãn Ibwijleplep eo. Innem, ta boin eo eaorõk jej katak jãn waanjoñak in an Piter?

⁴ Wa eo Noa ear jeke ej kam̦ool im kaalikkar joñan an kar lukkuun tõmak. Ãindeinl̦o̦k wõt, peptaij ej ãinwõt juon kein kam̦ool me ro rej pojak in peptaij rej kwal̦o̦k ñan aolep armej. Ewi wãween? Eokwe, ñe juon Kũrjin ej pojak in peptaij, ej kam̦ool bwe em̦õj an ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova ilo an tõmak ilo Jesus Christ eo im ear jerkakpeje. Ãinwõt Noa, ro me rar ajel̦o̦k mour ko aer ñan Jeova, rej pokake im kõm̦m̦ane jerbal eo Anij ekõn̦aan bwe ren kõm̦m̦ane. Im ãinwõt an kar Jeova lo̦mo̦o̦ren Noa jãn Ibwijleplep eo, enaaj bar lo̦mo̦o̦ren ro retiljek me em̦õj aer peptaij ñe enaaj itok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in. (Mark 13:10; Rev. 7:9, 10) Men in ej lukkuun kaalikkar bwe ad ajel̦o̦k mour ko ad im peptaij el̦ap an aorõk. Innem juon eo ej aepedped jãn an peptaij, emaroñ likũt mour eo an ilo kauwõtata im luuji jeraam̦m̦an eo ñan bõk mour indeeo.

5. Ta ko jenaaj etali ilo katak in?

⁵ Ñan lale ewi joñan an peptaij lukkuun aorõk, em̦m̦an jen l̦õmn̦ak kõn kajjitõk kein jilu. Ta eo Baibõl̦ ej ba kõn peptaij? Ta buñtõn  ne ko juon armej ej aikuj kõm̦m̦ani m̦okta jãn an peptaij? Ñe kwõj juon jemãn im jinen ak juon eo ej katakin ro jet kõn Baibõl̦, etke eaorõk bwe kwõn jipañ er ñan kile aorõkin peptaij?

6, 7. (1) Jouj im kõmel̦el̦e kõn unin an kar Jon peptaiji armej ro. (2) Wõn eo me peptaij eo an eoktak jãn ro jet, im etke?

⁶ Ilo Baibõl̦, armej eo jinointata me ear peptaiji armej ro ej Jon RiPeptaij. (Matu 3:1-6, UBS) Ro rar peptaij rar kõm̦m̦ane men in ñan kaalikkar bwe em̦õj aer ukel̦o̦k jãn jerawiwi ko rar kõm̦m̦ani n̦ae Kien Moses. Bõtab, peptaij eo eaorõktata Jon ear kõm̦m̦ane ear jab kõn ukel̦o̦k. Jon ear bõk juon jeraam̦m̦an el̦ap ke ear peptaiji Jesus, eo ej Nejin Anij eweeppãn. (Matu 3:13-17) Jesus ear jab jerawiwi, kõn men in ear jab aikuj ukel̦o̦k. (1 Pi. 2:22, UBS) Innem etke ear peptaij? Eokwe ear kõm̦m̦ane men in ñan kaalikkar bwe ekõn̦aan kõjerbale mour eo an ñan kõm̦anm̦an ankilaan Anij.​—Hi. 10:7, UBS.

⁷ Ilo iien eo ke Jesus ear kwal̦o̦k naan ijin ioon lal̦, rũkal̦oor ro an rar bar peptaiji armej ro. (Jon 3:22; 4:1, 2, UBS) Ãinwõt kar ro ilo tõre eo an Jon, armej ro rar bar peptaij ñan kaalikkar bwe em̦õj aer ukel̦o̦k jãn jerawiwi ko rar kõm̦m̦ani n̦ae Kien Moses. Bõtab, ãlikin an kar Jesus mej im jerkakpeje, enaaj kar kiiõ oktak mel̦el̦ein peptaij ñan ro rekõn̦aan l̦oore.

8. (1) Ãlikin an kar Jesus jerkakpeje, ta naanin jiroñ eo ear lel̦o̦k ñan rũkal̦oor ro an? (2) Etke eaorõk im mennin aikuj ñan an juon Kũrjin peptaij?

⁸ Ilo iiõ eo 33, ãlikin an kar Jesus jerkakpeje, ear wal̦o̦kl̦o̦k ñan jarlepju eo me elõñl̦o̦k jãn 500 em̦m̦aan, kõrã, im bõlen bar ajri ro. Iien in emaroñ kar iien eo me ear ba naan kein: “Kom̦win ilo̦k, im kõm̦m̦an riaelõñ ko otemjej bwe ren rũkal̦oora, im peptaij er ilo etan Jema im Nejin im Jetõb Kwõjarjar; Im katakin er bwe ren pokake naan ko otemjej Iar jiroñ kom̦.” (Matu 28:19, 20; 1 Ko. 15:6, UBS) Innem emaroñ kar elõñ bukwi rũkal̦oor ro an Jesus rar pãd ke ear kwal̦o̦k naanin jiroñ in an ñan kõm̦m̦an rũkal̦oor. Kõn men in, Jesus ear kwal̦o̦k bwe peptaij ej juon menin aikuj ñan ro me rekõn̦aan l̦oore im erom rũkal̦ooran. (Matu 11:29, 30) Bareinwõt, jabdewõt eo ekõn̦aan karejar ñan Anij ej aikuj tõmak im lõke bwe Anij ej kõjerbale Jesus ñan kajejjet Ankilaan. Im ãlikin an kõm̦m̦ane men in, armej in emaroñ peptaij. Eñin ej wãween peptaij eo wõt me Anij ej m̦õn̦õn̦õ im buñbũruon kake. Elõñ bwebwenato ko ilo Baibõl̦ me rej kam̦ool bwe ilo kar tõre ko an rijjilõk ro, rũkal̦oor ro rekããl an Christ rar mel̦el̦e kõn aorõkin peptaij. Im rein rar jab aepedped jãn aer peptaij.​—Jrb. 2:41, UBS; 9:18, UBS; 16:14, 15, 32, 33, UBS.

9, 10. Ta eo jemaroñ katak jãn waanjoñak eo an RiItiopia eo im rijjilõk Paul kõn peptaij?

⁹ Riit Jerbal 8:35, 36. L̦õmn̦ak m̦õk kõn waanjoñak eo an kar RiItiopia eo me ear jepl̦aak ñan ijo jikin ãlikin an kar kabuñ ilo Jerusalem. Enjel̦ eo an Jeova ear kõm̦akũt Pilip bwe en kepaak RiItiopia eo im kwal̦o̦k kõn ‘ennaan eo em̦m̦an kõn Jesus.’ Innem kar ewi wãween an RiItiopia eo em̦m̦akũt ãlikin an kar roñ ennaan eo em̦m̦an? Eokwe, men eo ear kõm̦m̦ane tokãlik ej lukkuun kaalikkar an kar kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn men ko rem̦ool ear katak kaki. Ear bar kõn̦aan l̦oori karõk ko an Jeova, kõn men in ear m̦õkaj im peptaij.

¹⁰ Bar juon waanjoñak ej kõn juon RiJu me ear kaeñtaan Kũrjin ro. L̦ein ear l̦otak ilo aelõñ eo Anij ear kããlõte armej ro ie bwe ren armej ro an. Ijoke, RiJu ro rar luuji jem̦jerã eo aer epaak ippãn Jeova. Em̦m̦aan in ear  juon eo ekijejeto ilo m̦anit ko an RiJu, ak ear katak kõn juon men eaorõkl̦o̦k. Ear roñ kõn ennaan eo em̦m̦an jãn Jesus, eo eutiej im em̦õj an jerkakpeje. Ewi wãween an kar em̦m̦aan in em̦m̦akũt ke ear roñ ennaan eo em̦m̦an? Em̦m̦aan in ear bõk jipañ jãn rũkal̦oor eo etan Ananias, im Baibõl̦ ej ba bwe ãlikin “ear jutak im ear peptaij.” (Jrb. 9:17, 18, UBS; Ga. 1:14) Ejjel̦o̦k pere bwe em̦m̦aan in jej kõnnaan kake ej rijjilõk Paul. Bõtab, l̦õmn̦ak kõn an kar m̦õkaj im peptaij ãlikin wõt an kar mel̦el̦e bwe Anij ear kõjerbale Jesus ñan kõm̦anm̦an Ankilaan.​—Riit Jerbal 22:12-16.

11. (1) Ta eo ej kõm̦akũt ro rej katak Baibõl̦ ilo raan kein ñan peptaij? (2) Ta eñjake eo ad ñe jej loe an ro rekããl ajel̦o̦k mour ko aer im peptaij?

¹¹ Men in ej bar wal̦o̦k ippãn ro rej katak Baibõl̦ ilo raan kein, jekdo̦o̦n ro reddik im rerũtto. Ro im rej kwal̦o̦k aer tõmak im kam̦m̦oolol kõn m̦ool eo ilo Baibõl̦ rej kõm̦m̦an aer make pepe ñan ajel̦o̦k mour eo aer im peptaij. Katak in peptaij eo ej juon katak me ekkã ad reim̦aanl̦o̦k ñane ilo kajjojo kweilo̦k ko rel̦l̦ap. Ri Kõnnaan ro an Jeova rej lañlõñ ñe juon rũkkatak ej m̦õn̦õn̦õ in roñjake m̦ool eo im kããlõt ñan an peptaij. Innem ejjel̦o̦k pere bwe rũtto ro rej bar m̦õn̦õn̦õ ñe rej loe ajri ro nejier ibwiljin ro rekããl me rej itõn peptaij. Ilo kar 2017 eo, elõñl̦o̦k jãn 284,000 ro em̦ool bũrueer rar ajel̦o̦k mour ko aer ñan Jeova im peptaij. (Jrb. 13:48, UBS) Alikkar bwe rũkkatak rein rar mel̦el̦e bwe peptaij ej juon men eaorõk Kũrjin ro rej aikuj kõm̦m̦ane. Ak ta buñtõn ne ko raorõk rar aikuj kõm̦m̦ani bwe ren kar maroñ peptaij?

12. Ta men ko raorõk juon eo ej katak Baibõl̦ ej aikuj kõm̦m̦ani m̦okta jãn an peptaij?

¹² M̦okta jãn an rũkkatak ro peptaij, rej aikuj katak m̦ool eo kõn Anij, karõk eo An ñan armej ro im ñan lal̦ in, im kõn men eo ear kõm̦m̦ane ñan lo̦mo̦o̦ren aolep armej. (1 Ti. 2:3-6) Ãlikin renaaj aikuj kwal̦o̦k aer tõmak kõnke men in enaaj jipañ er ñan pokaki kien ko an Anij im bõjrak jãn aer kõm̦m̦ani men ko ediki. (Jrb. 3:19) Elukkuun aorõk men in kõnke Jeova eban buñbũruon ñe juon ej ajel̦o̦k mour eo an ñane ak ej kõm̦m̦ani wõt men ko renana me ediki. (1 Ko. 6:9, 10) Bõtab elõñl̦o̦k men ko jej aikuj kõm̦m̦ani ijello̦kun ad baj pokaki wõt kien ko an Jeova kõn mour erreo. Juon eo ekõn̦aan ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova, enaaj kate bwe en pãd ilo kweilo̦k ko im bõk kun̦aan ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Jesus ear ba bwe rũkal̦oor ro an rem̦ool renaaj kõm̦m̦ane jerbal in eaorõk. (Jrb. 1:8, UBS) Innem ilo an juon eo ej katak Baibõl̦ kõm̦m̦ani aolep men kein, Jeova enaaj buñbũruon ippãn ñe enaaj jar ippãn make im ajel̦o̦k mour eo an ñane, im enaaj kam̦oole men in ilo an jutak im̦aan aolep im pojak in peptaij.

13. Etke eaorõk bwe juon eo ej katak Baibõl̦ ippãn ro jet ej aikuj keememej bwe peptaij ej juon menin aikuj ñan Kũrjin ro?

¹³ Ilo ad jipañ ro nejid im rũkkatak ro ad bwe ren kõm̦m̦ani men kein raorõk, eaorõk ñan ad keememej bwe ñan erom rũkarejar ro rem̦ool, emenin aikuj bwe ren peptaij. Innem el̦aññe jenaaj l̦õmn̦ak wõt kõn men in, jenaaj lo tõprak ilo ad kõnono im katak ippãn ro nejid im rũkkatak ro ad. Jeban jenliklik jãn ad pukot juon iien em̦m̦an im ejejjet ñan ad kõnono ippãer kõn aorõkin ad ajel̦o̦k mour eo ad im peptaij. Innem ejjel̦o̦k pere bwe jekõn̦aan bwe ro nejid im rũkkatak ro ad ren kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ñan iien eo repojak in peptaij!

14. Etke jejjab aikuj iuuni jabdewõt armej bwe ren peptaij?

¹⁴ Jejjab aikuj iuuni ajri ro nejid im rũkkatak ro ad bwe ren peptaij. Ilo m̦ool, Jeova ejjab iuun kõj bwe jen karejar ñane. (1 Jon 4:8) Bõtab, ñe jej katakin ro jet, jekõn̦aan  kwal̦o̦k ñan er kõn aorõkin aer ejaake juon kõtaan epaak ippãn Anij. Innem ilo an naaj rũkkatak eo kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn m̦ool eo kõn Anij, im an ejaak juon kõn̦aan ilo bũruon ñan kõm̦m̦ani aolep men ko Kũrjin ro rem̦ool rej aikuj kõm̦m̦ani, men in enaaj kõm̦akũti bwe en peptaij.​—2 Ko. 5:14, 15.

15, 16. (1) Ewõr ke kien ilo Baibõl̦ kõn joñan iiõ eo jej aikuj tõpare bwe jen maroñ peptaij? Jouj im kõmel̦el̦e. (2) Etke juon eo ej katak Baibõl̦ ej aikuj peptaij ãinwõt juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova meñe ear peptaij ilo bar juon kabuñ?

¹⁵ Ejjel̦o̦k juon kien ilo Baibõl̦ kõn joñan iiõ eo juon armej ej aikuj tõpare bwe en maroñ peptaij. Ilo m̦ool, aolep armej reoktak jãn doon im jet rũkkatak em̦õkaj aer wõnm̦aanl̦o̦k jãn ro jet. Elõñ rej peptaij ilo iien eo rej dik wõt, im rej rũttol̦o̦k im wõnm̦aanl̦o̦k ilo aer tiljek ñan Jeova. Ak ro jet rej lo aorõkin peptaij ãlikin aer katak m̦ool eo jãn Baibõl̦ meñe relukkuun rũtto im em̦õj an 100 aer iiõ ak rũttol̦o̦k.

¹⁶ Juon eo ej katak Baibõl̦ me erũtto ear kajjitõk ippãn eo ej katak Baibõl̦ ippãn el̦aññe emenin aikuj bwe en bar peptaij kõnke elõñ alen an kar peptaij ilo kabuñ ko jet ium̦win iiõ ko m̦aantak. Innem erro ar etale jet eoon ilo Baibõl̦ kõn men in. Rũkkatak eo ear kiiõ mel̦el̦e ta ko raorõk ej aikuj kõm̦m̦ani im ejjabto tokãlik, ear peptaij. Meñe em̦õj an 70 jim̦a an rũkkatak in iiõ, ak ear jab l̦õmn̦ak bwe ejjab aikuj in peptaij. Elukkuun alikkar bwe peptaij eo Jeova ej buñbũruon kake ej pedped ioon ad bõk jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo em̦ool kõn e im ankilaan. Kõn men in, ro im rej katak Baibõl̦ rej aikuj peptaij meñe em̦õj aer kar peptaij ilo kabuñ ko jet.​—Riit Jerbal 19:3-5.

17. Ta eo juon armej ej aikuj kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kake ilo raan eo ñe ej itõn peptaij?

¹⁷ El̦ap ad m̦õn̦õn̦õ ilo raan eo ñe juon ej itõn peptaij. Bõtab iien in ej bar juon iien eaorõk ñan eo ej pojakin peptaij bwe en lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn aorõkin an ajel̦o̦k mour eo an im peptaij. Ej aikuj lukkuun kate ñan mour ekkar ñan kallim̦ur eo ear kõm̦m̦ane ñan Jeova. Rũkal̦oor ro an Jesus rejjab aikuj “mour ñan er make, a ñan Eo ear mej im jerkakpeje kõn er.”​—2 Ko. 5:15; Matu 16:24, UBS.

18. Ta kajjitõk ko jenaaj etali ilo katak eo tok juon?

¹⁸ Jinen Maria ear l̦õmn̦ak kõn aolep men kein ej kab m̦õj ad etali ke ear kajjitõk ippãn make kajjitõk ko ilo jinoin katak in. El̦aññe kwõj juon jemãn im jinen, bõlen em̦õj am̦ bar kajjitõk ippam̦ make: ‘Ajri eo nejũ elukkuun ke pojak in peptaij? Ebwe ke jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo ippãn kõn Jeova ñan an ajel̦o̦k mour eo an ñane? Ajri eo nejũ ej aikuj ke pukot jel̦ãl̦o̦kjen̦ ko rel̦l̦apl̦o̦k im juon jerbal em̦m̦an m̦okta jãn an peptaij? Im ta el̦aññe ajri eo nejũ ej peptaij im kõm̦m̦ane juon jerawiwi el̦ap tokãlik? Eokwe ilo katak in tok juon, jenaaj etale men kein im lale ewi wãween an jemãn im jinen ajri ro maroñ bõk wõt l̦õmn̦ak eo ejim̦we kõn peptaij.