1. Ekkar ñan 1 Piter 3:8, etke jem̦õn̦õn̦õ in pãd ippãn ro me rej kwal̦o̦k aer kea kõn eñjake ko ad im rej lale ejet ad pãd?

JEM̦ÕN̦ÕN̦Õ in pãd ippãn armej ro me rej kwal̦o̦k aer kea kõn eñjake ko ad im rej lale ejet ad pãd. Rein rej kajjioñ in mel̦el̦e kõn wãween ko jej iiooni im kõn l̦õmn̦ak im eñjake ko ad. Rej kile ta ko jej aikuji im rem̦õn̦õn̦õ in jipañ kõj, im jet iien rej kõm̦m̦ane men in m̦oktal̦o̦k jãn ad kajjitõk ippãer. El̦ap ad kam̦m̦oolol im kaorõk ro me rej kwal̦o̦k aer “tũriam̦okake [ak l̦õmn̦ak kake, NW]” kõj.​—Riit 1 Piter 3:8.  *(Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

2. Etke jej aikuj lukkuun kate kõj bwe jen jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet?

² Ãinwõt Kũrjin ro, kõj aolep jekõn̦aan kwal̦o̦k ad kea im jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. Bõtab, ejjab aolep iien epidodo ñan ad kõm̦m̦ane men in. Etke? Juon un ej kõnke jejjab weeppãn. (Rom 3:23) Innem eitok wõt bwe jen l̦õmn̦ak kõn kõj make, im eñin unin jej aikuj lukkuun kate kõj bwe jen jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet. Bareinwõt, emaroñ pen an jet iaad l̦õmn̦ak kõn ro jet bõlen kõn wãween ad kar dik im rũttol̦o̦k ak kõn men ko jaar iiooni ilo mour ko ad. Im emaroñ bar pen kõnke jemaroñ l̦oore l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko an armej ro jej pãd ibwiljier. Ilo raan kein ãliktata, elõñ armej rejjab l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. Ijoke, el̦ap wõt aer “l̦õmn̦ak kõn er make.” (2 Ti. 3:1, 2, UBS) Ta eo emaroñ jipañ kõj bwe jen el̦l̦ã ioon apañ kein me rej kõm̦m̦an bwe en pen ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet?

3. (1) Ta eo enaaj jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet? (2) Ta ko jenaaj etale ilo katak in?

³ Enaaj l̦apl̦o̦k ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet ñe jej anõke Jeova Anij im Nejin, Jesus Christ. Jeova ej juon Anij in yokwe, im ej joñak  eo em̦m̦antata kõn an l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. (1 Jon 4:8) Ear lukkuun em̦m̦an im jim̦we wãween an kar Jesus anõke kadkad ko kadkadin Jemãn. (Jon 14:9) Ke ear pãd ijin ioon lal̦, ear kwal̦o̦k wãween an juon armej maroñ kwal̦o̦k tũriam̦o. Ilo katak in, jenaaj m̦okta etale ewi wãween an kar Jeova im Jesus jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. Innem jenaaj lale ewi wãween ad maroñ anõke joñak ko aerro.

4. Ewi wãween an Aiseia 63:7-9 kwal̦o̦k bwe Jeova ej kea kõn eñjake ko an ri-karejar ro an?

⁴ Baibõl̦ ej katakin kõj bwe Jeova ej kea im ej l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ri-karejar ro an. Ñan waanjoñak, lale wãween an kar Jeova eñjake ke ri-Israel ro rar eñtaan im iiooni wãween ko reppen. Baibõl̦ ej ba: “Ilo aolepen aer eñtaan, ear eñtaan ippãer, NW.” (Riit Aiseia 63:7-9.) Tokãlik, ikijjeen ri-kanaan Zekaraia, Jeova ear kwal̦o̦k bwe ñe enana an ro jet kõm̦m̦an ñan armej ro an, ej ãinwõt ñe e eo enana aer kõm̦m̦an ñane. Jeova ear jiroñ ri-karejar ro an im ba: ‘Eo ej uññũr kom̦ ej uññũr iju in meja.’ (Zk. 2:8) Men in ej lukkuun kaalikkar kõn joñan an Jeova l̦õmn̦ak kõn armej ro an!

5. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn wãween an kar Jeova em̦m̦akũt ñan jipañ ri-karejar ro an me rar eñtaan.

⁵ Jeova ejjab baj bũrom̦õj wõt kõn ri-karejar ro an ñe rej eñtaan ak ej bar em̦m̦akũt im jipañ er. Ñan waanjoñak, ke ri-Israel ro rar eñtaan im kõm̦akoko ilo Ijipt, Jeova ear mel̦el̦e kõn eñjake eo aer im ear em̦m̦akũt ñan jipañ er. Jeova ear ba ñan Moses: “Em̦ool Iar lo eñtaan an ro doõ . . . , im iar roñjake aer lam̦õj . . . Ijel̦ã bũrom̦õj ko aer. Im em̦õj aõ wanlal̦tok bwe in lo̦mo̦o̦r er jãn pein ro ri-Ijipt.” (Ex. 3:7, 8) Kõn an kar Jeova tũriam̦okake armej ro an, ear kanemkwõj er jãn aer kõm̦akoko. Elõñ bukwi iiõ ko tokãlik, ke ri-Israel ro rar pãd ilo Ãneen Kallim̦ur eo, ri-kõjdat ro aer rar tarin̦aeik er. Innem ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane? Ear “tũriam̦okake er kõnke el̦ap aer ñũr kõn an ro jet jiped er im kaeñtaan er.” Jeova ear bar mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej ro an im kõn men in ear em̦m̦akũt im jipañ er. Ear jilkinl̦o̦k ri-ekajet ro bwe ren lo̦mo̦o̦ren ri-Israel ro jãn ri-kõjdat ro aer.​—Eka. 2:16, 18, UBS.

6. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn wãween an kar Jeova kwal̦o̦k an kea im l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an juon eo me ear jab jim̦we l̦õmn̦ak eo an.

⁶ Jeova ej kwal̦o̦k an kea im l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an armej ro an meñe ejjab aolep iien ejim̦we l̦õmn̦ak ko aer. L̦õmn̦ak kõn waanjoñak eo an  Jona. Anij ear jilkinl̦o̦k ri-kanaan in bwe en kwal̦o̦k kõn ennaan eo bwe Enaaj ekajete ri-Nineva ro. Innem ke ri-Nineva ro rar ukel̦o̦k im oktak jãn kõm̦m̦an ko aer, Anij ear kããlõt ñan jab ko̦kkure er. Bõtab, Jona ear jab m̦õn̦õn̦õ kõn men in. Ear “illu” kõnke ear jab jejjet kũtien kanaan eo bwe Jeova enaaj kar ko̦kkure Nineva. Ak Jeova ear kijenmej wõt ippãn Jona im ear jipañe ñan kajim̦we l̦õmn̦ak eo an. (Jona 3:10–4:11) Tokãlik, Jona ear mel̦el̦e kõn ta eo Jeova ear katakin e kake, im Jeova ear kõjerbale ñan je bwebwenato in bwe jen bar katak jãne.​—Rom 15:4. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

7. Wãween an kar Jeova kõm̦m̦an ñan ri-karejar ro an ej kõm̦m̦an bwe jen ta?

⁷ Wãween an kar Jeova kõm̦m̦an ñan armej ro an ekõm̦m̦an bwe jen lõke bwe ejel̦ã im emel̦el̦e kõn eñjake ko an ri-karejar ro an. Ebar jel̦ã kõn ad metak im iioon eñtaan. Jeova el̦ap an ‘jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko ilo bũruon armej.’ (2 Kr. 6:30, UBS) Emel̦el̦e kõn eñjake ko ad, l̦õmn̦ak ko ad, im joñan maroñ ko ad. Im “ejãmin kõtl̦o̦k bwe en wal̦o̦k menin kapo ñan [kõj] el̦apl̦o̦k jãn [ad] maroñ.” (1 Ko. 10:13, UBS) Elukkuun l̦ap an naanin kallim̦ur in an Jeova kaenõm̦m̦an kõj!

8-10. Ta wãween ko rar kõm̦m̦an bwe Jesus en kea im jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet?

⁸ Ke Jesus ear mour ioon lal̦ in ãinwõt juon armej, ear l̦ap an jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet. Ewõr jilu wãween ko me rar kõm̦m̦an bwe Jesus en kea im jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet. Kein kajuon, ãinwõt kar kwal̦o̦k kake m̦oktal̦o̦k, ear lukkuun jejjet im jim̦we wãween an kar Jesus anõke kadkad ko kadkadin Jemãn ilañ. Ãinwõt Jemãn, Jesus ear bar yokwe armej ro. Meñe ear m̦õn̦õn̦õ kõn aolep men ko ear jipañ Jeova ñan kõm̦anm̦ani, ak el̦aptata an kar Jesus “m̦õn̦õn̦õ kõn . . .  armej ro.” (JK. 8:31, UBS) Yokwe ear kõm̦akũt Jesus bwe en kea im jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet.

⁹ Kein karuo, ãinwõt Jeova, Jesus ejel̦ã im ej loi ta ko rej pãd ilo bũruon armej. Ejel̦ã kõn unin an armej kõm̦m̦ane juon men im ejel̦ã kõn eñjake ko aer. (Matu 9:4; Jon 13:10, 11, UBS) Innem ke Jesus ear lo bwe armej ro rar lukkuun rup bũrueer, ear kwal̦o̦k an jel̦ã l̦õmn̦ak kake er im ear em̦m̦akũt im kaenõm̦m̦an er.​—Ais. 61:1, 2, UBS; Luk 4:17-21, UBS.

¹⁰ Kein kajilu, Jesus make ear iiooni jet iaan wãween ko reppen me armej ro rar bar iiooni. Ñan waanjoñak, Jesus ear dik im rũttol̦o̦k ilo juon baam̦le me ejerata. Kõn an kar Jesus jerbal ippãn Josep, eo jemãn me ear lale, ear katak kilen kõm̦m̦ani jerbal ko reddo im pen. (Matu 13:55, UBS; Mark 6:3) Bareinwõt, Josep emaroñ kar mej m̦okta jãn an kar dedel̦o̦k jerbalin kwal̦o̦k naan eo an Jesus. Innem, ejjel̦o̦k pere bwe Jesus emaroñ kar lukkuun bũrom̦õj im metak kõn an kar luuji juon eo ejitõnbõro ippãn ilo mej. Im Jesus ear mel̦el̦e kõn eñjake eo ñan pãd ilo juon baam̦le me eoktak tõmak ko aer jãn doon. (Jon 7:5, UBS) Wãween kein im wãween ko jet me Jesus ear iiooni, rar jipañe ñan mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej ro im wãween ko reppen rej iiooni.

11. Iien ta eo ear lukkuun alikkar an kar Jesus jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet? Jouj im kõmel̦el̦e. (Lale pija eo ilo kilin bok in.)

¹¹ Ear lukkuun alikkar an kar Jesus jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet ke ear kõm̦m̦ani menin kabwilõñlõñ ko. Jesus ear jab kõm̦m̦ani menin kabwilõñlõñ ko kõnke ear juon men ear aikuj kõm̦m̦ane. Ak ear kõm̦m̦ane men in kõnke “ear tũriam̦okake” ro rar eñtaan. (Matu 20:29-34, UBS; Mark 1:40-42, UBS) Ñan waanjoñak, l̦õmn̦ak m̦õk kõn eñjake eo an ke ear bõk em̦m̦aan eo ejarroñroñ jãn ibwiljin jarlepju eo bwe en kõmouri, im bareinwõt ilo iien eo ke ear kõmour likao eo ej make  wõt nejin kõrã eo emej l̦eo pãleen. (Mark 7:32-35, UBS; Luk 7:12-15, UBS) Jesus ear mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej rein im ear kõn̦aan jipañ er.

12. Ewi wãween an Jon 11:32-35 kwal̦o̦k bwe Jesus ear kea im l̦õmn̦ak kõn eñjake eo an Marta im Meri?

¹² Jesus ear kwal̦o̦k an jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake eo an Marta im Meri. Ke ear lo aerro bũrom̦õj kõn an mej em̦m̦aan eo jatierro, Lazerõs, “Jesus ear jañ.” (Riit Jon 11:32-35, UBS.) Jesus ear jab jañ kõnke eban bar loe im pãd ippãn armej in m̦õttan me ear lukkuun epaake. Ilo m̦ool, Jesus ear jel̦ã bwe enaaj kõjerkakpejeik Lazerõs. Ijoke, ear jañ kõnke ear lukkuun mel̦el̦e kõn joñan an kar rein m̦õttan eddo bũrueer im bũrom̦õj kõn an kar mej Lazerõs.

13. Ad katak bwe Jesus ear jel̦ã im mel̦el̦e kõn eñjake ko an ro jet, etke men in el̦ap an kõketak kõj?

¹³ Ad katak bwe Jesus ear jel̦ã im mel̦el̦e kõn eñjake ko an ro jet, men in el̦ap an kõketak kõj. Ilo m̦ool, jejjab ãinwõt Jesus kõnke jejjab weeppãn. Bõtab, jej yokwe e kõn an kar kwal̦o̦k an tũriam̦okake ro jet. (1 Pi. 1:8) Ad jel̦ã bwe kiiõ ej tõl ãinwõt juon Kiiñ ilo Aelõñ eo an Anij, el̦ap an men in rõjañ im kõketak kõj. M̦õttan jidik enaaj jol̦o̦k aolep men ko jej eñtaan kaki. Kõnke ear mour ioon lal̦ in ãinwõt juon armej, ekkar bwe en jipañ aolep armej ñan jol̦o̦k aolep men ko ilo lal̦ in an Setan me rej kõm̦m̦an aer bũrom̦õj im eñtaan. Kõn men in, el̦ap ad jeraam̦m̦an kõnke ewõr juon ad ri-Tõl me ej “tũriam̦o kõn m̦õjn̦o̦ ko ad.”​—Hi. 2:17, 18, UBS; 4:15, 16, UBS.

14. Ñe jej l̦õmn̦ak kõn eoon eo ilo Epesõs 5:1, 2, ta eo men in ej kõm̦akũt kõj ñan kõm̦m̦ane?

¹⁴ El̦aññe jej l̦õmn̦ak kõn joñak eo an Jeova im Jesus, men in ej kõm̦akũt kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. (Riit Epesõs 5:1, 2.) Jejjab maroñ jel̦ã kõn kobban bũruon armej ãinwõt erro. Meñe ãindein, ak jemaroñ kate kõj ñan mel̦el̦e kõn eñjake im aikuj ko an ro jet. (2 Ko. 11:29, UBS) Jej oktak jãn armej ro ilo lal̦ in me el̦ap wõt aer l̦õmn̦ak kõn er make kõnke jejjab “lale men ko [ad] wõt, a bareinwõt men ko an ro jet.”​—Pil. 2:4.

15. Wõn ro me el̦aptata aer aikuj kwal̦o̦k aer jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet?

¹⁵ Elukkuun aorõk bwe em̦m̦aan ro rej lale eklejia ren kwal̦o̦k aer jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. Rejel̦ã bwe renaaj uwaak ñan Jeova kõn wãween aer lale jiip ko an. (Hi. 13:17) Ñan an em̦m̦aan ro rej lale eklejia jipañ ro jeier im jatier, rej aikuj mel̦el̦e kõn eñjake ko aer. Ewi wãween an em̦m̦aan rein maroñ kwal̦o̦k aer jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet?

16. Ta eo juon em̦m̦aan ej lale eklejia me ejel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet ej kõm̦m̦ane, im etke eaorõk men in?

¹⁶ Juon em̦m̦aan me ej lale eklejia im ejel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet ej kõm̦m̦an an iien ippãn ro jein im jatin ilo eklejia eo. Ej kwal̦o̦k kajjitõk ko im ej lukkuun bõk an iien ñan roñjake. Elukkuun aorõk ñan an kõm̦m̦ane men in ñe juon iaan jiip kein raorõk ekõn̦aan kwal̦o̦k bũruon ak epen ñan an ba. (JK. 20:5) Ñe juon em̦m̦aan ej lale eklejia ej m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦an an iien ippãn ro jein im jatin, enaaj l̦apl̦o̦k aer lõke, yokwe, im epaake e.​—Jrb. 20:37, UBS.

17. Ta kadkad eo me elõñ iaan ro jeid im jatid rej ba bwe elukkuun aorõk bwe en wõr ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹⁷ Elõñ iaan ro jeid im jatid ilo eklejia eo rej ba bwe kadkad eo me elukkuun aorõk bwe en wõr ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia, ej ñe rejel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. Etke? Juon kõrã etan Adelaide ej ba: “Epidodol̦o̦k ñan am̦ kõnono ippãer kõnke kwõjel̦ã bwe renaaj mel̦el̦e kõn eñjake ko am̦.” Ej bar ba: “Kwõmaroñ kile bwe rej l̦õmn̦ak kõn eñjake ko am̦ ilo wãween aer kõnnaan ñan kwe ñe kwõj kõnnaan ippãer.” Juon jeid im jatid em̦m̦aan ej bar kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn juon em̦m̦aan ej lale eklejia ilo an ba: “Iar lo an jino to̦o̦r dãnnin kõmjaal̦al̦ jãn mejãn ke ij ba ñane kõn wãween eo ij iioone. Ilukkuun ban mel̦o̦kl̦o̦k men in.”​—Rom 12:15.

18. Ewi wãween bwe jen jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet?

 ¹⁸ Em̦ool bwe ejjab em̦m̦aan ro wõt rej lale eklejia rej aikuj jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet. Kõj aolep jemaroñ bar kate kõj ñan kwal̦o̦k kadkad in. Ewi wãween? Kajjioñ mel̦el̦e kõn wãween ko reppen me ro ilo baam̦le eo ad im rũttõmak ro jeid im jatid rej iiooni ilo mour ko aer. Bareinwõt, kwal̦o̦k am̦ itoklimo kõn jo̦dikdik ro ilo eklejia eo, ro renañinmej, ro rerũtto, im ro rar luuji ro rejitõnbõro ippãer ilo mej. Kajjitõk ippãer ñan lale ejet aer pãd. Im lukkuun roñjake er ñe rej kwal̦o̦k l̦õmn̦ak im eñjake ko aer. Kaalikkar ñan er bwe el̦ap am̦ mel̦el̦e kõn wãween eo rej iioone. M̦õn̦õn̦õ in jipañ er ilo jabdewõt wãween eo kwõmaroñe. Ñe jej kõm̦m̦ane men in, jej kwal̦o̦k bwe jej lukkuun yokwe er.​—1 Jon 3:18.

19. Etke jej aikuj jel̦ã kilen ukoktak ñe jej kajjioñ jipañ ro jet?

¹⁹ Jej aikuj jel̦ã kilen ukoktak ñe jej kajjioñ jipañ ro jet. Etke? Kõnke eoktak wãween an armej eñjake ñe rej iiooni wãween ko reppen. Ewõr jet rekõn̦aan kõnnaan kake apañ ko rej iiooni, ak ro jet rejjab kõn̦aan kõnnaan kaki. Innem meñe jenaaj jipañ er, ak jej aikuj kõjparok bwe jen jab kwal̦o̦k kajjitõk ko me renaaj kõm̦m̦an bwe ren jook. (1 Te. 4:11) Meñe ro jet remaroñ kwal̦o̦k eñjake im l̦õmn̦ak ko aer ñan kõj, ak jemaroñ lo bwe ejjab aolep iien jenaaj mel̦el̦e im bar bõk ejja eñjake eo wõt aer. Bõtab, jej aikuj keememej bwe eñin ej wãween eñjake eo aer. Innem, jekõn̦aan bwe en m̦õkaj ad roñjake im en rum̦wij ad kõnono.​—Matu 7:1; Jem. 1:19.

20. Ta eo jenaaj etale ilo katak eo tok juon?

²⁰ Ijello̦kun ad baj kwal̦o̦k ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet ilo eklejia eo, jekõn̦aan bar kwal̦o̦k kadkad in em̦m̦an ñe jej kwal̦o̦k naan. Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn ro jet ñe jej kwal̦o̦k naan im kõm̦m̦an ri-kal̦oor? Eokwe, jenaaj etale men in ilo katak eo tok juon.