ILO kar 1910 jim̦a eo, rũtto ro jinõ im jema rar em̦m̦akũt jãn Tbilisi, Georgia ilo Europe, im ilo̦k ñan Canada. Rar jokwe ilo juon em̦ ebwe an dik me ewõr juon mel̦aaj in ujooj im em̦m̦an ñan nãjnej menninmour ie. Jikin in ear pãd iturin Pelly, Saskatchewan, ijoko iturilik ilo Canada. Iar l̦otak ilo 1928, im ña diktata iaan ajri ro 6 nejin jinõ im jema. Ak jiljino allõñ m̦okta jãn aõ kar l̦otak, jema ear mej. Im ke iar niñniñ wõt, jinõ ear bar mej. Ejjab etto jãn iien in, ledik eo erũttotata jeiũ etan Lucy me ekar 17 an iiõ, ear bareinwõt mej. Kõn men in, l̦eo jatin m̦am̦a etan Nick, ear bõk kõmeañ aolep ajri im lale kõm.

Juon raan ke iar juon ajri jidikdik, baam̦le eo aõ ear lo aõ kanõk tail in juon iaan kidia ko ilo m̦weo im̦õn menninmour ko. Kidia in ekar awiia im ejjañin imminene in pãd ippãn armej. Kõn aer kar mijak ñe kidia eo enaaj bwijlo̦kwe eõ, rar lam̦õj ñan ña bwe in bõjrak, ak iar jab roñjake er. Em̦õj aõ jitl̦o̦k jãn er im kõn men in ijjab roñ aer lam̦õj tok. Em̦m̦an bwe ejjel̦o̦k jorrããn ear wal̦o̦k ñan ña, ak eñin raan eo baam̦le eo aõ ej kab jel̦ã ke ijarroñroñ.

Juon armej me epaake baam̦le eo ammim ear ba bwe em̦m̦anl̦o̦k ñe renaaj jilkinl̦o̦k ña ñan jikuul̦ eo an ajri ro rejarroñroñ. Kõn men in, baba Nick ear bõkl̦o̦k eõ ñan jikuul̦ eo an rijarroñroñ me ej pãd ilo bukwõn eo etan Saskatoon, ilo Saskatchewan. Jikin in ebwe an ettol̦o̦k jãn ijo baam̦le eo aõ rej pãd ie, im kõnke ear 5 wõt aõ iiõ iar lukkuun kor im mijak. Elõñ awa in kar ettõr ñan bukwõn eo ammim im iien eo wõt imaroñ lol̦o̦k baam̦le eo aõ ej ilo raanin kakkije ko jãn jikuul̦ im ilo summer. Ejjabto, iar jino jel̦ã sign language im iar limo ippãn ajri ro jet me rejarroñroñ.

Ilo kar 1939, lio jeiũ me erũttotata iaameañ etan Marion, ear m̦areik Bill Danylchuck. Kõn men in, erro ar bõk kõm̦ro Frances, ledik eo erũttol̦o̦k jãn ña, im lale kõm̦ro. Erro eo m̦oktata ilo baam̦le eo ammim me rar  jino katak Baibõl̦ ippãn Ri Kõnnaan ro an Jeova. Ilo iien ko ikõn summer l̦o̦k ippãer, rar kajjioñ joñan wõt aerro maroñ ñan katakin eõ kõn men ko rar katak jãn Baibõl̦. Ilo m̦ool, ear jab pidodo aõ mel̦el̦e ta ko rej ba kõnke rejaje kajin sign language. Ak erro ar kile bwe ilukkuun itoklimo im kõn̦aan jel̦ã kõn Anij im Baibõl̦ eo. Ekar wõr jidik aõ mel̦el̦e bwe men ko rar kõm̦m̦ani rej errã ippãn ta eo Baibõl̦ ej ba, innem iar etal ippãer ke rar kwal̦o̦k naan. Ejjabto jãn iien eo, iar kõn̦aan peptaij, im ilo kar Jeptõm̦ba 5, 1941, Bill ear peptaiji ña ilo juon kaajliiñ in dãn me rar teiñi jãn juon aebõj lal̦. Dãn eo ear lukkuun m̦õl̦o im kappio̦eo!

Ke iar bar summer l̦o̦k ippãn baam̦le eo aõ ilo 1946 eo, kõmar etal ñan juon kweilo̦k el̦ap ilo Cleveland, Ohio, ilo Amedka. Ilo raan eo kein kajuon ilo kweilo̦k el̦ap eo, kõrã ro jeiũ rar jabwe doon ilo aerro jei boin ko ilo juon peba bwe in maroñ mel̦el̦e ta ko rej wal̦o̦k ilo kweilo̦k eo. Ak ilo raan eo kein karuo, iar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke iar roñ bwe ewõr juon kumi in jarroñroñ rar pãd ijo im bwe ewõr juon aer rukok. Kiiõ, iar maroñ bõk tokjãn jãn bũrookraam̦ eo im el̦ap aõ kar m̦õn̦õn̦õ bwe ej kab baj alikkarl̦o̦k wõt aõ mel̦el̦e kõn m̦ool eo!

Ilo tõre eo, ej kab jem̦l̦o̦k Pata eo an Lal̦ in Kein Karuo im el̦ap an kar armej ro kautiej kien eo an aelõñ ko aer. Ke iar jepl̦aak jãn kweilo̦k el̦ap eo, iar peek ilo bũruõ bwe inaaj jutak pen wõt kõn tõmak eo aõ ilo jikin jikuul̦. Kõn men in, iar bõjrak jãn aõ kabuñ ñan bõl̦eak (flag) eo im al kõn al in aelõñ eo. Iar jab bar bõk kun̦aõ ilo Kũrijm̦õj im raan ko jet rel̦l̦ap, im ear bõjrak aõ etal ñan im̦õn jar ko meñe men in ekar m̦õttan kakien ko ilo jikuul̦. Rũkaki ro rar jab m̦õn̦õn̦õ ippa im rar kajjioñ kaamijak eõ im ba men ko reriab ñan kajjioñ ukot l̦õmn̦ak eo aõ. Ekar l̦ap an rijikuul̦ ro ekkeroro kake men in, bõtab ekar kõpel̦l̦o̦k juon iien ñan aõ kwal̦o̦k naan ñan er. Tokãlik, rijikuul̦ ro kar m̦õtta etaer Larry Androsoff, Norman Dittrick, im Emil Schneider rar itok ñan m̦ool eo, im rein rej karejar ñan Jeova tok ñan rainin.

Ke iar jam̦bol̦o̦k ñan jikin ko jet, iar kõm̦m̦an bwe en juon aõ mejãnkajjik ñan kwal̦o̦k naan ñan rijarroñroñ ro jet. Ñan waanjoñak, ke iar pãd ilo Montreal, iar iioone juon kurub in jarroñroñ me rej koba ippãn doon im iar maroñ kwal̦o̦k naan ippãn Eddie Tager, juon iaan likao ro me ear m̦õttãik juon kumi in rinana. Bõtab tokãlik ear pãd ilo eklejia eo an ro rejarroñroñ ilo Laval, ilo Quebec m̦ae iiõ eo l̦o̦k ke ear mej. Iar bar iioon juon likao etan Juan Ardanez. Likao in ear ãinwõt RiBeria ro ilo Baibõl̦ kõnke ear lukkuun pukot mel̦el̦e ko jãn Baibõl̦ ñan lale em̦ool ke men ko ij katakini kaki. (Jrb. 17:10, 11) E bareinwõt ear itok ñan m̦ool eo im ear juon eo ej lale eklejia ilo bukwõn in Ottawa, ilo Ontario, ñan tõre eo ear mej.

Ilo kar 1950 eo, iar em̦m̦akũt ñan Vancouver. Meñe ekar em̦m̦an ippa kwal̦o̦k naan ñan ro rejarroñroñ, ak iban mel̦o̦kl̦o̦k iien eo iar kwal̦o̦k naan ñan juon kõrã ejjab jarroñroñ me ear jutak itõrerein ial̦ eo. Etan kõrã in ej Chris Spicer. Ke iar lel̦o̦k peba jidikdik eo me armej ro remaroñ kanne im kajjitõk aer Naan in Keeañ jãn Ra eo, ear m̦õn̦õn̦õ in bõke im ear kõn̦aan bwe in iioon l̦eo  pãleen etan Gary. Kõn men in, iar lol̦o̦k erro ilo m̦weo im̦weer. Ebwe an kar aetok amjeel bwebwenato im kõmar kajjioñ mel̦el̦e kõn l̦õmn̦ak ko an doon ilo amjeel kar jeje ioon peba ko. Jãn iien eo, kõmar jab bar lo mejãn doon m̦ae jet iiõ tokãlik ke rar lo ña ibwiljin rukweilo̦k ro ilo juon kweilo̦k el̦ap ilo bukwõn in Toronto, ilo Ontario. Ilo raan eo, Gary ear pojak in peptaij. Bwebwenato in aerro ekar kakeememej ña kõn aorõkin ad aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan kõnke jejjab jel̦ã ia eo im ñããt eo m̦ool eo enaaj eddekl̦o̦k ilo bũruon armej ro.

Tokãlik, iar bar jepl̦aak ñan Saskatoon. Im ke iar pãd ijin, iar iioon juon kõrã me ear kajjitõk bwe in katak Baibõl̦ ippãn bo ro nejin rejarroñroñ. Etan ledik ro nejin in Jean im Joan Rothenberger, im erro ar etal ñan ejja jikuul̦ eo wõt iar jikuul̦ ie me an rijarroñroñ. Ledik rein rar jino kwal̦o̦k ñan rijikuul̦ ro m̦õttaer kõn men ko rar katak jãn Baibõl̦. Tokãlik, l̦alem iaaer rar erom Ri Kõnnaan ro an Jeova. Juon iaaer ej Eunice Colin. Iar iioon Eunice m̦oktal̦o̦k ke iar kilaaj 12 ilo ejja m̦õn jikuul̦ in wõt. Ilo kar iien eo, ear letok kijõ l̦ol̦e im kajjitõk ñe kõm̦ro maroñ m̦õttã. Eñin jiroñ eo me tokãlik ear lukkuun aorõk ilo mour e aõ kõnke ekar erom lio ippa!

Ke jinen Eunice ear jel̦ã bwe ej katak Baibõl̦, ear ba ñan bũrinjibõl̦ eo bwe en kajjioñ kõnnaan ñane bwe en bõjrak. Em̦m̦aan eo me ej bũrinjibõl̦ ñan jikuul̦ eo ear jab baj kajjioñ kabbeere wõt ak ear bar jol̦o̦k aolep bokin katak Baibõl̦ ko an. Bõtab, Eunice ear kate wõt e im wõnm̦aanl̦o̦k ilo an katak kõn Jeova. Ke ear kõn̦aan peptaij, jinen im jemãn rar jiroñl̦o̦k im ba, “Ñe kwõnaaj oktak im juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova, kwõnaaj diwõjl̦o̦k jãn m̦wiin!” Ke Eunice ear 17 an iiõ, ekar em̦m̦akũt jãn m̦weo im̦õn jinen im jemãn, im juon baam̦le ejouj jãn eklejia eo ilo bukwõn eo an rar kadel̦o̦ñe ilo m̦weo im̦weer. Ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo an katak Baibõl̦ im tokãlik ekar peptaij. Ke kõm̦ro ar m̦are ilo 1960, jinen im jemãn rar jab itok ñan iien m̦are eo am̦ro. Bõtab jidik kõn jidik, rar jino kautiej tõmak eo am̦ro im rar kautiej kõm̦ro kõn wãween am̦ro katakin ajri ro nejũm̦ro.

Ekar wõr 7 nejũm̦ro l̦addik im aolepeer rejjab jarroñroñ. Meñe kõm̦ro jim̦or jarroñroñ ak kõm̦ro ar kate kõm̦ro ñan lale im katakin er. Ebwe an kar lukkuun pen, ak kõm̦ro ar katakin er bwe ren jel̦ã sign language bwe kõmin maroñ mel̦el̦e kõn l̦õmn̦ak ko an doon im katakin er kõn m̦ool eo. Elukkuun kar bar l̦ap an em̦m̦aan im kõrã ro jeid im jatid ilo eklejia eo jipañ kom̦ro. Ñan waanjoñak, ruo rippãlele me ewõr nejier ajri rar je tok juon peba im kõjjel̦ãik kom̦ro bwe juon iaan l̦adik ro nejũm̦ro ear kanijnij ilo Im̦õn Kweilo̦k eo. Ilo iien eo wõt, kõm̦ro ar katakini l̦adik eo nejũm̦ro ñan jel̦ã bwe enana men eo ear kõm̦m̦ane. Emãn iaan l̦adik ro nejũm̦ro etaer, James, Jerry, Nicholas, im Steven, ekoba kõrã ro pãleer im ajri ro nejier rej tiljek wõt ilo aer karejar ñan Jeova. Im ereañ aolep rej m̦õttan em̦m̦aan ro rej lale eklejia. Bareinwõt, Nicholas im kõrã eo pãleen etan Deborah, rej rukok ñan kajin sign-language ilo Ra eo ilo Britain, ak Steven im kõrã eo ippãn, Shannan, rej m̦õttan tiim in ukok eo an kajin sign-language ilo Ra eo ilo Amedka.

Juon allõñ m̦okta jãn raan eo bwe en kein ka 40 iiõ in am̦ro Eunice m̦are, Eunice ear jako. Elukkuun to an kar kijenmej kõn nañinmej in kããnjõr. Ak ilo aolepen iien ko m̦aantak ear kate wõt e ñan kijenmej. Ear lukkuun l̦ap an tõmak ilo iien eo Jeova enaaj bar kõmour ro remej. El̦ap aõ kijoororetok raan eo ñe inaaj bar lo e.

Ilo kar Pãpode 2012, iar okjak im bwilo̦k di eo katũ. Kõn men in, iar aikuji juon bwe en lale eõ. Iar em̦m̦akũt l̦o̦k ñan m̦weo im̦õn juon iaan l̦adik ro nejũ im kõrã eo pãleen. Kõmij kiiõ m̦õttan eklejia eo an ro rejarroñroñ ilo Calgary, im ij wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo aõ juon iaan ro rej lale eklejia. Ilo m̦ool, ej kab tõn juon alen aõ pãd ilo juon eklejia an ro rejarroñroñ. L̦õmn̦ak m̦õk! Jãn 1946, il̦akkar pãd ilo eklejia ko ilo kajin Pãlle tok ñan iien in! Ewi wãween aõ kar maroñ kajoor wõt ilo tõmak? Eokwe, iar lo an Jeova kajejjet kallim̦ur eo an bwe enaaj lale ro ratajinemjen. (Sam 10:14) El̦ap aõ kam̦m̦oolol aolep ro rar kate er ñan je naan ko ilo juon peba bwe in mel̦el̦e, ekoba ro rar katak kajin sign language im jipañ ukok ñan ña joñan wõt aer maroñ.

Ij kwal̦o̦k m̦ool bwe ewõr iien ko iar inepata im ebbeer kõn aõ kar jab maroñ mel̦el̦e kõn ta ko ro jet rej ba im kõn aõ kar lo an ro jet jab mel̦el̦e kõn aikuj ko an ro rejarroñroñ. Bõtab, ñe ij itõn ebbeer ij l̦õmn̦ak kõn naan ko an kar Piter ñan Jijej ke ear ba: “Irooj, wõn eo kõm naaj ilo̦k ñan ippãn? Ewõr ippam̦ naan ko rej letok mour indeeo.” (Jon 6:66-68, UBS) Ãinwõt ro jeid im jatid me rejarroñroñ im rej jãn epepen eo aõ, ña bareinwõt iar katak ñan kijenmej im kõttar. Iar katak ñan reilo̦k wõt ñan Jeova im doulul eo an, im el̦ap an kar men in lukkuun jipañ eo! Kiiõ ekanooj lõñ katak ko imaroñ mel̦el̦e ilo kajin eo aõ, im el̦ap aõ m̦õn̦õn̦õ ñe ij pãd ilo kweilo̦k ko kajjojo wiik im kweilo̦k ko rel̦l̦ap ilo kajin eo an ro rejarroñroñ (ASL). Imaroñ ba bwe iar lo m̦õn̦õn̦õ im jeraam̦m̦an ilo aolepen iien ko m̦aantak in aõ kar karejar ñan Jeova, Anij eo ad el̦ap.