1. Kõnke ewõr tõmak ippãd, en kar ta eñjake eo ad kõn men in?

 TÕMAK ej juon men elukkuun aorõk bwe en wõr ippãd. Bõtab, ejjab aolep armej ewõr tõmak ippãer. (2 Tessalonika 3:2) Unin an wõr tõmak ippãn kajjojo rũkarejar ro an Jeova ej kõnke Jeova ej jipañ er bwe en wõr tõmak ippãer. (Rom 12:3, UBS; Galetia 5:22, NW) El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe ewõr tõmak ippãd.

2, 3. (1) Ta jeraam̦m̦an ko jenaaj bũki ñe ewõr tõmak ippãd? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali kiiõ?

² Jeova ear letok Nejin eo ejitõnbõro bwe armej ren kwal̦o̦k aer tõmak ilo e, im tokjãn men in Jeova emaroñ jol̦o̦k bõd ko aer. Men in ear kõm̦m̦an bwe armej ren maroñ jem̦jerãik Jeova im bõk mour indeeo. (Jon 6:65, UBS; Rom 6:23) Ta eo jaar kõm̦m̦ane bwe en tõllo̦kid ñan bõk jeraam̦m̦an kein? Ilo m̦ool kõnke kõj rijjerawiwi, ej tõllo̦kid bwe jen jako ak mej. (Sam 103:10) Bõtab, Jeova ear kile bwe ewõr ad maroñ ñan kõm̦m̦ani men ko rem̦m̦an. Innem kõn jouj eo an el̦ap, ear kõm̦m̦an bwe jen maroñ jel̦ã ennaan eo em̦m̦an kõn Jijej im an kar katok kõn mour  eo an. Kõn men in, jaar jino kwal̦o̦k ad tõmak ilo Jijej im reim̦aanl̦o̦k ñan iien eo jenaaj mour ñan indeeo.​—Riit 1 Jon 4:9, 10, UBS.

³ Bõtab ta lukkuun mel̦el̦ein tõmak? El̦aññe em̦õj ad katak im jel̦ã kõn men ko Anij ear kõm̦m̦ani ñan lo̦mo̦o̦ren armej im kõn men ko enaaj kõm̦m̦ani ilju im jekl̦aj, mel̦el̦ein ke bwe ewõr tõmak ippãd? Eokwe, jen lale el̦aññe ebar wõr men ko jet jej aikuj kõm̦m̦ani bwe en wõr tõmak ippãd.

4. Etke tõmak ejjab baj kitibuj wõt ad mel̦el̦e kõn karõk ko an Anij?

⁴ Juon eo el̦ap an tõmak, ejjab baj mel̦el̦e wõt kõn karõk ko an Anij. Tõmak eo an ej bar kõm̦akũti ñan pokake im l̦oore ta eo Anij ekõn̦aan bwe en kõm̦m̦ane. Ñe juon ej tõmak ilo menin letok eo an Anij ñan lo̦mo̦o̦ren armej ro, men in enaaj kõm̦akũti ñan kwal̦o̦k ñan ro jet kõn ennaan in em̦m̦an. Rijjilõk Paul ear ba: “El̦aññe kwõj kwal̦o̦k kõn lo̦ñiim̦, ‘Jijej ej Irooj,’ im tõmak ilo bũruom̦ bwe Anij ear kajerkakpeje e jãn mej, kwõnaaj bõk lo̦mo̦o̦r. Bwe jej tõmak ilo bũruod im Anij ej kowãnõk kõj; jej kwal̦o̦k kõn lo̦ñiid im jej bõk lo̦mo̦o̦r.”​—Rom 10:9, 10, UBS; 2 Korint 4:13.

5. Etke tõmak elukkuun aorõk, im ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe en kajoor wõt tõmak eo ad? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁵ Ealikkar bwe ñan ad bõk jeraam̦m̦an eo ñan mour indeeo ilo jukjukun pãd eo ekããl an Anij, ej aikuj wõr ad tõmak im jej aikuj kõkajoore wõt. Tõmak ej ãinwõt juon menin eddek. El̦aññe jejjab utdikdiki, emaroñ aemedl̦o̦k im mej. Bõtab, el̦aññe jej keini ad utdikdiki, enaaj em̦m̦an an eddek. Ãindeinl̦o̦k wõt, el̦aññe jejjab kõkajoore tõmak eo ad, enaaj m̦õjn̦o̦l̦o̦k im jako. (Luk 22:32; Hibru 3:12, UBS) Bõtab el̦aññe jej kõm̦m̦ani men ko renaaj kõkajoor tõmak eo ad, enaaj kajoor wõt im enaaj “eddekl̦o̦k,” im jenaaj maroñ ‘jutak pen ilo tõmak.’​—2 Tessalonika 1:3; Taitõs 2:2, UBS.

6. Ta men ko ruo bokin Hibru 11:1 ej kwal̦o̦k kake kõn tõmak?

⁶ Ewõr ruo men ko bokin Hibru 11:1 (riit) ej kwal̦o̦k kake kõn tõmak. Kein kajuon, ej ba bwe tõmak ej kitibuj ad ‘lõke men ko jej kõjatdikdik kõj’ kaki. Men in ej jitõñl̦o̦k ñan men ko me rejjañin wal̦o̦k kiiõ bõtab em̦õj an Anij kallim̦ur bwe renaaj wal̦o̦k ilju im jekl̦aj. Ñan waanjoñak, ear kallim̦ur bwe enaaj jako aolep men ko renana im enaaj wõr juon jukjukun pãd ekããl. Kein karuo, ej ba bwe tõmak ej bar kitibuj an “reel bũruod kõn men ko jejjab loi.” Ilo eoon in, naan eo ilo kajin Grik me kar ukote ñan naan kein “reel bũruod kõn men ko jejjab loi” ej jitõñl̦o̦k ñan “kein kam̦ool ko me rej kõm̦m̦an an juon lukkuun tõmak” ilo men ko ejjab maroñ loi kõn mejãn, ãinwõt Jeova Anij, Jijej Kũraij, enjel̦ ro, im Aelõñ eo an Anij ilañ. (Hibru 11:3, UBS) Ewi wãween ad maroñ kam̦ool bwe el̦ap ad tõmak ilo men ko jej kõjatdikdik kaki im ilo men ko jejjab maroñ loi kõn mejãd me Naanin Anij ej kwal̦o̦k kaki? Jej kam̦ool ad tõmak ilo men kein ikijjeen naan ko ad im kõm̦m̦an ko ad.

7. Ewi wãween an joñak eo an Noa jipañ kõj ñan mel̦el̦e kõn lukkuun mel̦el̦ein tõmak? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁷ Bokin Hibru 11:7 (UBS) ej kwal̦o̦k kõn tõmak eo an Noa. Ej ba: “Tõmak eo an Noa ear kõm̦m̦an bwe en maroñ roñ naan in kakkõl ko an Anij kõn men ko ilo raan ko rej itok, ko ear jab maroñ loi. Ear pokake Anij im jek juon wa, eo e kab baam̦le eo an rar lo lo̦mo̦o̦r ie.” Noa ear kwal̦o̦k an tõmak ilo naan ko an Jeova ilo an kar kalõk juon wa kileplep. Ejjel̦o̦k pere bwe armej ro rar jokwe iturin remaroñ kar kajjitõk ippãn  kõn unin an kalõke wa eo. Noa ear ke ikõñ wõt ak jiroñl̦o̦k er bwe ren jab el̦l̦o̦k ñane? Ear jab! Tõmak eo an ear kõm̦akũti ñan kwal̦o̦k naan ilo peran ñan armej ro im kakkõl er kõn naaj raanin ekajet eo an Anij. Ejjel̦o̦k pere bwe Noa ear jiroñl̦o̦k er ejja naan ko wõt Jeova ear jiroñe im ba: “Em̦õj aõ pepe bwe in m̦an armej otemjej. Inaaj lukkuun to̦o̦rl̦o̦kboke er, kõnke aer ire im kowadoñ epãdjake lal̦. . . . Inaaj kaibwijleplepe lal̦ bwe in ko̦kkure armej otemjej kab menninmour ko otemjej. Men otemjej ioon lal̦ renaaj mej.” Bareinwõt, Noa emaroñ kar kwal̦o̦k ñan armej ro kõn wãween aer naaj maroñ bõk lo̦mo̦o̦r ilo an kwal̦o̦k ejja naan ko wõt Anij ear jiroñe im ba: “Kom̦win del̦o̦ñ ilowaan wa eo.” Ilo an kar Noa kõm̦m̦ane men in, ear kaalikkar an tõmak.​—Jenesis 6:13, 17, 18, UBS; 2 Piter 2:5.

8. Ta ko Jemes ear ba ke ear kõmel̦el̦e kõn mel̦el̦ein tõmak?

⁸ Jemes ear bar jeje im kwal̦o̦k kõn tõmak. Emaroñ kar kõm̦m̦ane men in ãlikin wõt an kar rijjilõk Paul jeje im kwal̦o̦k kõn mel̦el̦ein tõmak ilo bokin Hibru. Ãinwõt kar Paul, Jemes ear bar kaalikkar bwe juon eo em̦ool an tõmak ejjab baj tõmak wõt ak ej bar kwal̦o̦k an tõmak ikijjeen jerbal ko an. Ear je im ba: “Kwõn kwal̦o̦k ñan eõ am̦ tõmak im ejej jerbal ko am̦, ak inaaj  kwal̦o̦k ñan kwe aõ tõmak kõn jerbal ko aõ.” (Jemes 2:18) Jemes ear wõnm̦aanl̦o̦k im kaalikkar oktak eo ikõtaan juon eo ej baj tõmak wõt im juon eo ej kwal̦o̦k an tõmak. Ear ba bwe enjel̦ ro renana rej tõmak bwe ewõr Anij, ak rejjab kwal̦o̦k aer tõmak ilo e. Rej jum̦aik e im karõk ko an. (Jemes 2:19, 20) Ãlikin an Jemes ba men in, ear kwal̦o̦k kõn juon em̦m̦aan jãn kar iien ko etto me ear m̦ool an tõmak. Ear ba: “Ekõjkan an kar Anij watõk jim̦m̦aad Ebream ãinwõt juon ruwãnõk? Ekar jãn jerbal ko an, ke ear katok kõn nejin, Aisak. Ejjab alikkar ke? An tõmak im jerbal rar jim̦or jerbal; an tõmak ear weeppãn kõn jerbal ko an.” Innem Jemes ear kaalikkarl̦o̦k wõt aorõkin an juon aikuj kwal̦o̦k an tõmak ikijjeen jerbal ko an ilo an kar kwal̦o̦k juon waanjoñak. Ear ba bwe ñe ãnbwin ejjel̦o̦k an kajoorin mour, mel̦el̦ein bwe emej, innem ãindein bar tõmak, “ñe ejjel̦o̦k an jerbal, emej.”​—Jemes 2:21-23, 26, UBS.

9, 10. Ewi wãween an rijjilõk Jon jipañ kõj ñan mel̦el̦e kõn aorõkin an juon kwal̦o̦k an tõmak?

⁹ Elõñl̦o̦k jãn 30 iiõ ko tokãlik, rijjilõk Jon ear je bokin Jon ilo Gospel ko im lõta ko an jilu. Ãinwõt kar rijeje Baibõl̦ ro jet, Jon ear bar jel̦ã ta mel̦el̦ein tõmak. Ilo bok ko ear jei, elõñ alen an kar kõjerbale naanin Grik eo me jet iien ilo kajin Pãlle rej ukote im ba “kwal̦o̦k am̦ tõmak.”

¹⁰ Ñan waanjoñak, Jon ear ba: “Jabdewõt eo ej tõmak [kwal̦o̦k an tõmak, NW] Nejin ewõr an mour indeeo; jabdewõt eo ejjab pokake Nejin ejãmin mour, ak illu an Anij naaj pãd ippãn indeeo.” (Jon 3:36, UBS) Juon eo ej kwal̦o̦k an tõmak ej aikuj pokake Jijej. Ekkã an kar Jon kwal̦o̦k ta ko Jijej ear ba me rej kaalikkar an juon aikuj kate wõt e ñan kwal̦o̦k an tõmak.​—Jon 3:16, UBS; 6:29, 40, UBS; 11:25, 26, UBS; 14:1, 12, UBS.

11. Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn ad jel̦ã kõn m̦ool eo?

¹¹ El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe Jeova ear kõjerbal jetõb kwõjarjar eo an ñan kwal̦o̦k m̦ool eo ñan kõj im jipañ kõj bwe jen kwal̦o̦k ad tõmak ilo e im Nejin. (Riit Luk 10:21.) Ejjab aikuj bõjrak ad kam̦m̦oolol Jeova kõn an karuwaakl̦o̦k kõj ñane ikijjeen Nejin, eo ej “Rũtõl im Rũkoweeppãn tõmak eo ad.” (Hibru 12:2) Ñan ad kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn jouj in an, jej aikuj kõkajoor wõt tõmak eo ad ilo ad jar im katak Naanin Anij.​—Epesõs 6:18; 1 Piter 2:2, UBS.

12. Ñe em̦ool ad tõmak, ta ko jenaaj kõm̦m̦ani?

¹² Jej aikuj kwal̦o̦k ilo kõm̦m̦an ko ad bwe jej lukkuun tõmak ilo kallim̦ur ko an Jeova. Jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k im kõm̦m̦ane men in ilo wãween ko me enaaj alikkar ñan ro jet. Ñan waanjoñak, jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k kõn Aelõñ eo an Anij im jipañ armej ro ñan aer erom rũkal̦ooran Jijej. Jen bareinwõt wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad “kõm̦m̦an em̦m̦an ñan jabdewõt, im el̦aptata ñan ro rej nukũd im m̦õttad ilo tõmak.” (Galetia 6:10, UBS) Im jen kate kõj ñan “utũk armej eo m̦okta kab jerbal ko an” im kõjparok kõj jãn jabdewõt men ko renaaj kam̦õjn̦o̦ikl̦o̦k jem̦jerã eo ad ippãn Jeova.​—Kolosse 3:5, 8-10.

13. (1) Etke eaorõk ñan ‘tõmak ilo Anij’? (2) Ta eo Baibõl̦ ej ba kõn ‘tõmak ilo Anij,’ im etke?

¹³ Baibõl̦ ej ba, “El̦aññe ejjel̦o̦k tõmak, armej reban kabuñbũruon [Anij]; bwe eo ej itok ñan Anij, ej aikuj tõmak kõn an Anij pãd, im kõn An lel̦o̦k jinõkjeej ñan ro rej kappukot E.” (Hibru 11:6) Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe ‘tõmak ilo Anij’ ej juon iaan men ko me rej ãinwõt “bo̦unteijen” ak pedped eo ad. Unin ej kõnke men in ej m̦õttan men ko m̦oktata me ej aikuj wõr ippãn juon bwe en maroñ erom juon Kũrjin. (Hibru 6:1)  Ijello̦kun ad kwal̦o̦k wõt tõmak, jej aikuj bar kwal̦o̦k wãween ko jet rem̦m̦an bwe jen maroñ “pãdwõt ilo yokwe eo an Anij.”​—Riit 2 Piter 1:5-7; Jud 20, 21, UBS.

14, 15. Ijello̦kun ad baj tõmak wõt, etke el̦ap an bar aorõk bwe en wõr yokwe ippãd?

¹⁴ Elõñ bukwi alen an kar rijeje Baibõl̦ ro kwal̦o̦k kõn joñan an aorõk tõmak. Elõñl̦o̦k alen an naan in tõmak wal̦o̦k ilo Baibõl̦ jãn wãween ko jet me juon Kũrjin ej aikuj kwal̦o̦ki. Men in ej ke kaalikkar bwe el̦apl̦o̦k an aorõk tõmak jãn wãween ko jet juon Kũrjin ej aikuj kwal̦o̦ki?

¹⁵ Ke Paul ear keidi yokwe ippãn tõmak, ear ba: “Meñe joñan tõmak eo ippa emaroñ kõm̦akũt tol̦ ko, ak ejjel̦o̦k yokwe ippa, ejjel̦o̦k tokja.” (1 Korint 13:2, UBS) Ke Jijej ear uwaake kajjitõk eo kõn kien ta eo eaorõktata, ear kaalikkar bwe men eo eaorõktata bwe jen kõm̦m̦ane ej ñan yokwe Anij. (Matu 22:35-40) Yokwe ej jipañ kõj ñan kwal̦o̦k aolep wãween ko jet me juon Kũrjin ej aikuj kwal̦o̦ki ekoba tõmak. Baibõl̦ ej ba bwe “yokwe . . . ej tõmak men otemjej.” Kõn men in, el̦aññe ewõr yokwe ippãd, enaaj jipañ kõj bwe jen tõmaki men ko Anij ej ba ilo Baibõl̦.​—1 Korint 13:4, 7.

16, 17. (1) Ta eo Baibõl̦ ej ba kõn tõmak kab yokwe? (2) Ewi wõt iaan tõmak kab yokwe el̦apl̦o̦k an aorõk, im etke?

¹⁶ Kõn an aorõk yokwe im tõmak, elõñ alen an kar rijeje Baibõl̦ ro kobaik naan kein ilo juon wõt jãntõj ak eoon. Ñan waanjoñak, Paul ear rõjañ rũttõmak ro jein im jatin bwe ren ‘kõn̦ak tõmak im yokwe bwe en kein aer penjãn ob.’ (1 Tessalonika 5:8, UBS) Piter ear ba: “Meñe kom̦ar jab loe [Jijej], ak kom̦ij yokwe . . . im meñe kom̦ij jab loe kiiõ, ak kom̦ij tõmak e.” (1 Piter 1:8, UBS) Jemes ear kajjitõk ippãn rũkkapit ro jein im jatin im ba: “Anij ear jab kããlõt ro rejeram̦õl ilal̦ ke, bwe ren rũm̦weiie kõn tõmak, im rijolõt in aelõñ eo me Ear kallim̦ur kake ñan ro rej yokwe E?” (Jemes 2:5) Jon ear ba: “Eñin kien eo An [Anij], bwe jen tõmak ilo etan Nejin, Jijej Kũraij, im yokwe doon.”​—1 Jon 3:23.

¹⁷ Meñe eaorõk tõmak, ak ilju im jekl̦aj jeban bar aikuj kwal̦o̦k ad tõmak ilo kallim̦ur eo an Anij kõn jukjukun pãd eo ekããl kõnke ilo tõre en̦ enaaj m̦õj an jejjet kũtien kallim̦ur in an. Bõtab jenaaj aikuj kwal̦o̦k wõt ad yokwe Anij im armej ro. Ilo m̦ool, yokwe eo ad ñan er enaaj l̦apl̦o̦k im kajoorl̦o̦k. Eñin unin Paul ear ba: “A kiiõ epãd wõt tõmak, kõjatdikdik, im yokwe, men kein jilu; im eo el̦ap iaaer yokwe.”​—1 Korint 13:13.

18, 19. Ta eo jej loe ilo raan kein kõn ad kwal̦o̦k ad tõmak, im wõn eo ej aikuj bõk nõbar kõn men in?

¹⁸ Ilo raan kein, armej ro an Jeova rej kwal̦o̦k aer tõmak ilo Aelõñ eo an Anij. Ej alikkar men in ilo an armej ro an Anij kwal̦o̦k aer yokwe doon im bõrokuk ippãn doon meñe elõñl̦o̦k jãn 8 milien oraer ipel̦aakin lal̦. Remaroñ kõm̦m̦ane men in kõnke rej kõtl̦o̦k an jetõb kwõjarjar eo an Anij tõl mour ko aer. (Galetia 5:22, 23, NW) Ealikkar bwe elukkuun aorõk ñan kwal̦o̦k tõmak im yokwe!

¹⁹ Unin ad bõrokuk ippãn doon ej kõnke Anij ej jipañ kõj. Innem e wõt ekkar bwe en bõk nõbar kõn men in. (Aiseia 55:13, UBS) Elukkuun alikkar bwe ‘menin letok eo jãn Anij’ ej bwe jen ‘bõk lo̦mo̦o̦r kõn ad tõmak.’ (Epesõs 2:8, UBS) Jeova enaaj wõnm̦aanl̦o̦k im jipañ elõñ armej ñan aer kwal̦o̦k aer tõmak ilo e. Innem lal̦ in enaaj obrak kõn armej ro reweeppãn, rem̦m̦an, im rem̦õn̦õn̦õ me renaaj nõbar Jeova ñan indeeo. Jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k ad tõmak ilo kallim̦ur ko an Jeova!