1-2. (1) Ejjabto jãn kiiõ, ta eo aelõñ ko renaaj kõjjel̦ã kake? (2) Ta kajjitõk ko jej aikuj jel̦ã uwaakier?

L̦ÕMN̦AK m̦õk ñe em̦õj an aelõñ ko kõm̦m̦ane kõjjel̦ã eo me eto aer kõttare, aer naaj kõjjel̦ã im ba bwe ewõr “aenõm̦m̦an im jokwane.” Remaroñ kõmjãje bwe lal̦ in ejjañin kar lo juon iien me el̦ap an jokwane. Aelõñ ko renaaj kõn̦aan bwe jen l̦õmn̦ak bwe ewõr aer maroñ ñan kõm̦adm̦õdi aolep apañ ko ilo lal̦ in. Bõtab, ejjel̦o̦k aer maroñ ñan jidik ioon men eo ej pojakin wal̦o̦k! Etke? Ekkar ñan kanaan eo ilo Baibõl̦, “ilo idiñ, ko̦kkure eo el̦ap enaaj itok ioer, . . . im rejjãmin deor jãne.”​—1 Tes. 5:3.

² Ewõr kajjitõk ko raorõk me jej aikuj jel̦ã uwaakier: Ta eo enaaj wal̦o̦k ilo iien ‘eñtaan eo el̦ap’? Ta ko Jeova ej kõtmãne bwe jen kõm̦m̦ani ilo iien in? Im ewi wãween ad maroñ kõpooj kõj kiiõ bwe jen maroñ dãpij wõt ad tiljek ilo iien eñtaan eo el̦ap?​—Matu 24:21.

3. Ekkar ñan Revelesõn 17:5, 15-18, ewi wãween an naaj Anij ko̦kkure “Babil̦on El̦ap”?

³ Riit Revelesõn 17:5, 15-18. Naaj ko̦kkure “Babil̦on El̦ap”! Ãinwõt kar kwal̦o̦k kake m̦oktal̦o̦k, enaaj ejjel̦o̦k an aelõñ ko maroñ ioon men ko renaaj wal̦o̦k ilo tõre in. Etke?  Kõnke “Anij [enaaj] likũt ilo bũrueer ñan aer kajejjete l̦õmn̦ak eo an.” Ta l̦õmn̦ak eo an? Ej ñan ko̦kkure aolep kabuñ ko reriab, ekoba kabuñ ko me rej ba er Kũrjin. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Anij enaaj likũt l̦õmn̦ak ko an ilo bũruon “doon ko joñoul” an ‘menninmour awiia eo ebũrõrõ.’ Doon ko joñoul rej kõkkar kõn aolep kien ko me rej rejetake “menninmour eo eawiia”, ak United Nations. (Rev. 17:3, 11-13; 18:8) Ilo iien eo kien ko an lal̦ renaaj oktak im jum̦aik kabuñ ko reriab, men in enaaj kõkal̦l̦en an naaj jino eñtaan eo el̦ap. Enaaj juon iien me ekaamijak me enaaj wal̦o̦k ilo jidimkij im enaaj jelõt aolep armej ilo lal̦ in.

4. (1) Ta un ko aelõñ ko remaroñ kwal̦o̦ki kõn unin aer tarin̦aeiki kabuñ ko reriab? (2) Ta eo ro me rar uwaan kabuñ kein remaroñ kõm̦m̦ane?

⁴ Jejjab jel̦ã ta ko renaaj ba kõn unin an jim̦we aer kar ko̦kkure Babil̦on El̦ap. Remaroñ ba bwe kabuñ ko reriab ilo lal̦ in rej kõm̦m̦an bwe en pen an wõr aenõm̦m̦an im bwe ekkã aer bõk kun̦aaer ilo m̦akũtkũt ko an kien. Ak remaroñ ba bwe doulul ko an kabuñ ko el̦e jãn joñan aer m̦weiie im l̦ap jikier. (Rev. 18:3, 7) Ñe kien ko renaaj tarin̦aeik aolep kabuñ ko reriab, remaroñ jab ko̦kkure aolep armej ro rej uwaan kabuñ kein. Ijoke, aelõñ ko remaroñ naaj ko̦kkure aolep kabuñ ko. Ilo iien eo enaaj jako doulul kein, ro me rar uwaan doulul kein renaaj kile bwe em̦õj an ri-tõlin kabuñ ko aer kõjekdo̦o̦ne er im remaroñ naaj kattol̦o̦k er jãn kabuñ kein.

5. Ta eo em̦õj an Jeova kallim̦ur kake ikijjeen eñtaan eo el̦ap, im etke?

⁵ Baibõl̦ ejjab kaalikkar ewi aetokin an naaj ko̦kkure Babil̦on El̦ap, bõtab jejel̦ã bwe eban juon iien eaetok. (Rev. 18:10, 21) Em̦õj an Jeova kallim̦ur bwe enaaj “kakadul̦o̦k iien” eñtaan eo el̦ap bwe “ro ear kããlõt er” im kabuñ eo em̦ool ren pãdwõt. (Mark 13:19, 20) Ak ta eo Jeova ej kõtmãne bwe jen kõm̦m̦ane jãn jinoin eñtaan eo el̦ap m̦ae iien tarin̦ae in Armagedon?

6. Etke ejabwe wõt ñan jol̦o̦k ad m̦õttan kabuñ ko reriab?

⁶ Ãinwõt ad kar etale ilo katak eo l̦ak, Jeova ej kõtmãne bwe ri-karejar ro an ren kõjenolo̦k er make jãn Babil̦on El̦ap. Bõtab, ewõr men ko jej aikuj in bar kõm̦m̦ani ijello̦kun wõt ad jol̦o̦k ad m̦õttan kabuñ ko reriab. Jej aikuj jek ilo bũruod bwe jenaaj rejetake kabuñ eo em̦ool an Jeova. Jen lale ruo wãween ko jemaroñ kõm̦m̦ane men in.

7. (1) Ewi wãween ad maroñ jutak pen kõn l̦õmn̦ak eo an Jeova ikijjeen mour jim̦we? (2) Ewi wãween an Hibru 10:24, 25 kaalikkar aorõkin ad kweilo̦k ippãn doon, el̦aptata kiiõ?

⁷ Kein kajuon, jej aikuj jutak pen kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova ikijjeen mour jim̦we. Jejjab aikuj in bõk l̦õmn̦ak ko an lal̦ in ikijjeen wãween mour. Ñan waanjoñak, jejjab errã kõn jabdewõt wãween m̦antin mourin l̦õñ, ekoba an ruo em̦m̦aan ak ruo kõrã m̦areik doon im jabdewõt m̦anit ko rejekkar ikõtaan em̦m̦aan ñan em̦m̦aan ak kõrã ñan kõrã. (Matu 19:4, 5; Rom 1:26, 27) Kein karuo, jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kabuñ ippãn Kũrjin ro m̦õttad. Jej kõm̦m̦ane men in ilo jabdewõt jikin ko jemaroñ, emaroñ ilo Im̦õn Kweilo̦k ko ad, ak ñe ej juon menin aikuj, ilo m̦õko im̦õd, ak ilo ittino. Jekdo̦o̦n ta eo enaaj wal̦o̦k, jejjab aikuj kõjekdo̦o̦n ad kweilo̦k ippãn doon ñan kabuñ ñan Jeova. Ilo m̦ool, ej aikuj l̦apl̦o̦k ad kõm̦m̦ane men in ilo ad lo an raan eo epaaktok.​—Riit Hibru 10:24, 25.

8. Ewi wãween an ennaan eo ad naaj maroñ oktak ilju im jekl̦aj?

⁸ Ilo iien eñtaan eo el̦ap, ennaan eo me jenaaj kwal̦o̦k naan kake enaaj oktak. Kiiõ, jej kwal̦o̦k naan kõn ennaan eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo im jej kate kõj ñan kõm̦m̦an ri-kal̦oor ro. Ak ilo naaj iien in, jemaroñ kwal̦o̦k kõn juon ennaan me ekajju. Baibõl̦ ej keidi ennaan in ñan aij ko rej wõtlo̦k jãn lañ. (Rev. 16:21) Jemaroñ kwal̦o̦k bwe m̦õttan jidik naaj ko̦kkure lal̦ eo an Setan. Ejjabto, jenaaj jel̦ã ta ennaan eo jenaaj kwal̦o̦k kake im wãween ad naaj kwal̦o̦ke. Jenaaj ke kõjerbale ejja wãween ko jaar kõm̦m̦ani elõñ iiõ ko m̦aantak ñan kajejjete jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad? Ak jenaaj ke kõjerbale kõl ko jet? Jenaaj aikuj kõttar im lale ta eo enaaj wal̦o̦k. Jekdo̦o̦n ta wãween eo jenaaj kõm̦m̦ane, enaaj wõr ippãd jeraam̦m̦an eo ñan kwal̦o̦k naan ilo peran kõn raan in ekajet eo an Jeova!​—Ezk. 2:3-5.

9. Ewi wãween an aelõñ ko naaj em̦m̦akũt ñan ennaan eo ad, ak ta eo jemaroñ lõke?

⁹ Ennaan eo ad enaaj kõm̦m̦an bwe aelõñ ko ren kajjioñ kõm̦m̦an bwe jen ikõñ im jab bar kwal̦o̦k naan. Ãinwõt ad atartar ioon Jeova ñan jipañ kõj ilo jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad kiiõ, jenaaj bar aikuji jipañ eo an ilo naaj iien en̦. Jemaroñ lõke bwe Anij enaaj letok kajoor eo an bwe jen maroñ kajejjet ankilaan.​—Mai. 3:8.

10. Ãinwõt kar kanaan kake ilo Luk 21:25-28, naaj ewi wãween an armej ro eñjake kõn men ko renaaj wal̦o̦k ilo eñtaan eo el̦ap?

¹⁰ Riit Luk 21:25-28. Ilo naaj eñtaan eo el̦ap, armej ro renaaj ilbõk ilo aer lo bwe aolep men ko rar kõtmãne bwe renaaj to aer pãd ilo lal̦ in, rej jino jako. Renaaj “inepata,” im renaaj mijak kõn an mour ko aer pãd ilo kauwõtata ilo aer tõpartok iien in me ej make wõt nanatata im ejjañin kar wal̦o̦k jãn jinoin. (Zep. 1:14, 15) Ilo naaj iien in, enaaj penl̦o̦k wõt mour ñan aolep armej, ekoba armej ro an Jeova. Im kõnke jejjab m̦õttan lal̦ in, jemaroñ iioon wãween ko reppen. Im emaroñ jab wõr ippãd men ko me jej aikuji.

11. (1) Etke armej ro renaaj iruj kõn Ri-Kõnnaan ro an Jeova? (2) Etke jejjab aikuj mijake eñtaan eo el̦ap?

 ¹¹ Innem ro me rej uwaan kabuñ ko me naaj ko̦kkuri, remaroñ illu kõnke ej pãdwõt kabuñ eo an Ri-Kõnnaan ro an Jeova. L̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan aer naaj kõm̦m̦an poktak kõn men in, ekoba ilo weepjait ko aolep armej rej kõjerbali. Aelõñ ko im ri-tõl eo aer, Setan, renaaj dike kõj kõnke kabuñ eo ad ej kabuñ eo wõt im rar jab ko̦kkure. Ear jab jejjet mejãnkajjik eo aer ñan ko̦kkure aolep kabuñ ko ipel̦aakin lal̦ in. Kõn men in, aolep renaaj iruj kõn kõj. Ilo tõre in, aelõñ ko renaaj erom Gog jãn aelõñin Megog. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Renaaj koba ippãn doon im kõjerbal aolepen aer maroñ ñan kajjioñ ko̦kkure armej ro an Jeova. (Ezk. 38:2, 14-16) Jemaroñ jino inepata kõn ta ko renaaj wal̦o̦k ilo eñtaan eo el̦ap, el̦aptata kõnke jejaje tipdikin ta ko renaaj wal̦o̦k. Bõtab juon men jejel̦ã, ej bwe jejjab aikuj mijake eñtaan eo el̦ap. Jeova enaaj letok naanin tõl ko ñan jipañ kõj bwe jen bõk lo̦mo̦o̦r. (Sam 34:19) Jenaaj maroñ “jutak im reilõñl̦o̦k” kõnke jejel̦ã bwe “epaaktok iien” ad bõk lo̦mo̦o̦r. *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

12. Ewi wãween an “ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt” kõpooj kõj ñan men ko rej pojakin wal̦o̦k ilo raan ko im̦aan?

¹² “Ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt” ej kõpooj kõj bwe jen dãpij wõt ad tiljek ilo naaj eñtaan eo el̦ap. (Matu 24:45) Em̦õj aer kõm̦m̦ane men in ilo elõñ wãween ko, juon waanjoñak ej ikijjeen kweilo̦k ko ad rel̦l̦ap rar wal̦o̦k ilo 2016-2018 eo. Ilo kweilo̦k kein, kar rõjañ kõj ñan kal̦apl̦o̦k ad kwal̦o̦k kadkad ko me jenaaj aikuji ilo an epaaktok raan eo an Jeova. Jen etale kadkad kein.

13. Ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k ad tiljek ñan Jeova, im etke jej aikuj kõm̦m̦ane men in kiiõ?

¹³ Tiljek: Etan unin tõl eo an kweilo̦k eo el̦ap ilo 2016 eo ej “Tiljek wõt ñan Jeova!” Kweilo̦k in ear katakin kõj bwe el̦aññe ekajoor jem̦jerã eo ad ippãn Jeova, jenaaj tiljek wõt ñane. Kar kakeememej kõj bwe jemaroñ ruwaakl̦o̦k ñan Jeova ikijjeen ad jar jãn bũruod im niknik ilo ad katak kõn Naan ko an. Ad kõm̦m̦ane men in enaaj kõkajoor kõj bwe jen maroñ anjo̦ ioon wãween ko reppen, ekoba mãlejjoñ ko relukkuun pen. Ilo an epaaktok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in an Setan, jemaroñ kõtmãne bwe enaaj l̦apl̦o̦k ad iioon wãween ko rej mãlejjoñe ad tiljek ñan Jeova im Aelõñ eo an. Armej remaroñ naaj wõnm̦aanl̦o̦k im kajjirere kake kõj. (2 Pit. 3:3, 4) Men in emaroñ wal̦o̦k el̦aptata kõnke jejjab bõk kun̦aad ak rejetake jabdewõt men ko rej m̦õttan lal̦ in an Setan. Jej aikuj kal̦apl̦o̦k ad tiljek kiiõ bwe jen tiljek wõt ilo naaj iien eñtaan eo el̦ap.

14. (1) Ta eo oktak eo enaaj wal̦o̦k ikijjeen em̦m̦aan ro me rej tõl ilo lal̦ in? (2) Etke jenaaj aikuj tiljek ilo iien en̦?

¹⁴ Ilo eñtaan eo el̦ap, enaaj wal̦o̦k juon oktak ikijjeen em̦m̦aan ro jeid im jatid me rej tõl kõj ilo lal̦ in. Aolep ro em̦õj kapit er me rej pãd ioon lal̦ in ilo tõre en̦, naaj ain er ñan lañ bwe ren bõk kun̦aaer ilo tarin̦ae in Armagedon. (Matu 24:31; Rev. 2:26, 27) Mel̦el̦ein bwe Kumi eo Ej Lale Aolep Eklejia ko enaaj jako aer pãd ippãd ijin ioon lal̦. Bõtab, jar eo el̦ap enaaj wõnm̦aanl̦o̦k im bõrokuk im kon̦ wõt. Em̦m̦aan ro me rej uwaan jiip ko jet im  kar lo bwe rekkar ñan bõk eddo ko, renaaj tõl. Jenaaj aikuj kwal̦o̦k ad tiljek ilo ad rejetake em̦m̦aan rein im l̦oori naanin tõl ko rej litok jãn Jeova. Ad bõk lo̦mo̦o̦r ej wawa ioon ad pokake!

15. Ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k ad kijenmej, im etke eaorõk bwe jen kõm̦m̦ane men in kiiõ?

¹⁵ Kijenmej: Etan unin tõl eo an kweilo̦k eo el̦ap an 2017 eo ej “Jab Ebbweer!” Kweilo̦k in ear jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k wõt ad maroñ kijenmej ium̦win mãlejjoñ ko. Jaar katak bwe jemaroñ kal̦apl̦o̦k maroñ eo ad ñan kijenmej ilo ad atartar wõt ioon Jeova, im jab ikijjeen ad el̦l̦ã ioon wãween ko rej wal̦o̦k ilo mour ko ad. (Rom 12:12) Jen jab mel̦o̦kl̦o̦k ta eo Jesus ear kallim̦ur kake, ke ear ba: “Eo ej kijenmej ñan jem̦l̦o̦kin enaaj bõk lo̦mo̦o̦r.” (Matu 24:13) Mel̦el̦ein kallim̦ur in ej bwe jej aikuj tiljek wõt ium̦win jabdewõt apañ ko jej jelm̦aiki. El̦aññe jej kijenmej ium̦win kajjojo apañ ko jej iiooni kiiõ, tõmak eo ad enaaj kajoorl̦o̦k m̦okta jãn an itok eñtaan eo el̦ap.

16. Ta eo ej kõm̦m̦an bwe jen peran, im ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k ad peran kiiõ?

¹⁶ Peran: Etan unin tõl eo an kweilo̦k eo el̦ap ilo 2018 eo ej “Kwõn Peran!” Kweilo̦k in ear kakeememej kõj bwe maroñ ko ad rejjab kaalikkar el̦aññe jej juon eo eperan. Ãinwõt ad aikuj atartar wõt ioon Jeova bwe jen maroñ kijenmej, jej aikuj bar atartar ioon Jeova bwe jen m̦oolin peran. Ewi wãween ad maroñ kal̦apl̦o̦k wõt ad atartar ioon Jeova? Ilo ad riiti Naan ko an aolep raan im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn wãween an Jeova kar lo̦mo̦o̦rene armej ro an ilo iien ko etto. (Sam 68:20; 2 Pit. 2:9) Ñe aelõñ ko renaaj tarin̦aeik kõj ilo eñtaan eo el̦ap, jenaaj aikuj peran im atartar ioon Jeova el̦apl̦o̦k jãn m̦okta. (Sam 112:7, 8; Hib. 13:6) El̦aññe jej atartar ioon Jeova kiiõ, jenaaj maroñ peran ilo iien eo Gog enaaj tarin̦aeik kõj. *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

17. Etke jejjab aikuj mijak Armagedon? (Lale pija eo ilo kilin bok in.)

¹⁷ Ãinwõt kar kwal̦o̦k kake ilo katak eo m̦oktal̦o̦k, elõñ iaad, ilo aolepen mour eo ad, jaar  mour ilo raan ko ãliktata. Bõtab, ebar wõr ad kõjatdikdik ñan mour im el̦l̦ã jãn eñtaan eo el̦ap. Tarin̦ae in Armagedon enaaj bõktok jem̦l̦o̦k eo an jukjukun pãd in. Bõtab, ejjel̦o̦k unin ad aikuj mijak. Etke? Kõnke enaaj an Anij tarin̦ae in. (JK. 1:33; Ezk. 38:18-20; Zek. 14:3) Ilo iien eo Jeova enaaj kaalikkar, Jesus Christ enaaj tõl jarin tarin̦ae eo an Anij ñan tarin̦ae. Im ro renaaj pãd iturin ej rũkkapit ro im to̦ujin im to̦ujin enjel̦ ro. Ippãn doon, renaaj tarin̦aeik Setan, tim̦on̦ ro an, im jarin tarin̦ae eo an ioon lal̦ in.​—Dan. 12:1; Rev. 6:2; 17:14.

18. (1) Ta eo em̦õj an Jeova kallim̦ur kake? (2) Ewi wãween an Revelesõn 7:9, 13-17 jipañ eok ñan lõke bwe kwõnaaj bõk lo̦mo̦o̦r ilju im jekl̦aj?

¹⁸ Em̦õj an Jeova kallim̦ur im ba: “Jabdewõt kein tarin̦ae em̦õj n̦awãween n̦ae eok, ejãmin jeraam̦m̦an.” (Ais. 54:17) “Juon jar el̦ap” in ri-karejar ro an Jeova retiljek renaaj “el̦l̦ã jãn eñtaan eo el̦ap” im mour! Innem renaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kabuñ ñane. (Riit Revelesõn 7:9, 13-17.) Baibõl̦ eo ej letok elõñ un ko unin ad lõke bwe jenaaj bõk lo̦mo̦o̦r ilju im jekl̦aj! Jejel̦ã bwe “Jeova ej kõjparok ro retiljek.” (Sam 31:23) Aolep ro rej yokwe im nõbare Jeova renaaj m̦õn̦õn̦õ in lo an kaalikkar bwe ej tõllo̦kũn ñan an bõk nõbar.​—Ezek. 38:23.

19. Ta kõjatdikdik eo ej pãd im̦aan?

¹⁹ L̦õmn̦ak kõn ta eo 2 Timote 3:2-5 en kar ba ñe ear kõmel̦el̦e kõn armej ro rej jokwe ilo lal̦ eo ekããl me rejjab iioon kapo jãn Setan. (Lale bo̦o̦k eo etan “ Wãween Armej ro ilo Naaj Raan ko Rej Pãd Im̦aan.”) Em̦m̦aan eo jeid im jatid George Gangas, eo me ear juon iaan ro ilo Kumi eo Ej Lale Aolep Eklejia ko, ear kõmel̦el̦e kõn men in ilo an ba: “Lal̦ in enaaj juon jikin me el̦ap an naaj em̦m̦an ñe aolep renaaj kabuñ ñan Jeova! M̦õttan jidik kwõnaaj bõk jeraam̦m̦an eo ñan mour ilo jukjukun pãd eo ekããl. Kwõnaaj mour toon wõt an Jeova mour. Jenaaj mour ñan indeeo.” Ej juon kõjatdikdik ekanooj in em̦m̦an! *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.