Elõñ milien armej ipel̦aakin lal̦ in rej tõmak bwe Kũrijm̦õj ej iien keememe raanin l̦otak eo an Jesus Christ. Bõtab, kwõnañin ke kar l̦õmn̦ak el̦aññe Kũrjin ro jinoin, ro im ear l̦aptata aer epaake Jesus, rar kõjparok raanin Kũrijm̦õj? Im kwõjel̦ã ke ta eo Baibõl̦ ej ba kõn keemem? Ñe jenaaj jel̦ã uwaakin kajjitõk kein, men in emaroñ jipañ kõj ñan jel̦ã el̦aññe ejim̦we ñan an Kũrjin ro Kũrijm̦õj.

M̦oktata, Baibõl̦ ejjab ba jabdewõt kõn Jesus ak rũkarejar ro retiljek an Anij bwe rar keememe raanin l̦otak ko aer. Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kõn ruo wõt armej rar keememe raanin l̦otak ko aer. Ijoke, armej rein ruo rar jab karejar ñan Jeova, Anij eo ear kakũrm̦oole Baibõl̦. Im ewõr men ko renana rar wal̦o̦k ilo raanin keemem ko aerro. (Jenesis 40:20, UBS; Mark 6:21, UBS) Ekkar ñan juon bok (Encyclopædia Britannica), ej kwal̦o̦k bwe Kũrjin ro jinoin rar jab rejetake “m̦anit eo an ripeikan ro kõn keemem.”

Baibõl̦ ejjab lukkuun kwal̦o̦k raan ta eo Jesus ear l̦otak ie. Ekkar ñan bar juon bok (McClintock and Strong’s Cyclopedia) ej ba, “Raanin l̦otak eo an Christ ejjab wal̦o̦k ñan jidik ilo Kallim̦ur Ekããl ak ilo jabdewõt bok ak kõmel̦el̦e.” Ilo m̦ool, el̦aññe Jesus ear kõn̦aan bwe rũkal̦oor ro an ren keememe raanin l̦otak eo an, innem enaaj kar kaalikkar ñan er raan ta eo ear l̦otak bwe ren jel̦ã.

Bareinwõt, ejjel̦o̦k kõmel̦el̦e ilo Baibõl̦ ej kwal̦o̦k el̦aññe Jesus ak jabdewõt iaan rũkal̦oor ro an rar Kũrijm̦õj. Ekkar ñan juon tũkjinede an Katlik (New Catholic Encyclopedia), ej ba bwe iien eo jinointata ear wal̦o̦k kõmel̦el̦ein Kũrijm̦õj kar “ilo bok eo etan Chronograph, an juon em̦m̦aan in Rom etan Philocalus, eo etijem̦l̦o̦k ilo kilen jeje, im jeje ko an rej jãn iiõ eo 336 ãlikin Christ.” Mel̦el̦ein bwe jeje kein rar wal̦o̦k ãlikin an kar dedel̦o̦k aolepen Baibõl̦ eo im elõñ bukwi iiõ ko ãlikin an kar Jesus pãd ijin ioon lal̦. Eñin unin, bok eo kar kwal̦o̦k m̦oktal̦o̦k (McClintock and Strong), ej kõmel̦el̦e im ba bwe “Kũrijm̦õj ear jab itok jãn Anij, im ejjab wal̦o̦k ilo Kallim̦ur Ekããl.” *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

Rũkaki eo El̦ap, Jesus, ear lel̦o̦k naanin tõl ko ralikkar ñan rũkal̦oor ro an ikijjeen ta ko ekõn̦aan bwe ren kõm̦m̦ani, im em̦õj jei naanin tõl kein ilo Baibõl̦. Bõtab, ejjel̦o̦k jabdewõt naanin tõl jãne bwe ren Kũrijm̦õj. Ãinwõt an rũkaki ro ilo jikuul̦ jab kõn̦aan bwe rijikuul̦ ro ren el̦l̦ã jãn naanin tõl ko rar lil̦o̦k ñan er, ãindein, Jesus ejjab kõn̦aan bwe rũkal̦oor ro an ren ‘el̦l̦ã jãn men ko em̦õj jei’ ilo Jeje ko Rekkwõjarjar.​—1 Korint 4:6.

Ijoke, ewõr juon iien eaorõk Kũrjin ro jinoin rar jel̦ã kake. Ej iien ta? Ej iien Kwõjkwõjin Mej eo an Jesus. Jesus make ear jiroñ rũkal̦oor ro an bwe ren keememeje iien in im ear kwal̦o̦k ñan er kilen aer kõm̦m̦ane. Naanin jiroñ ko an kõn men in, ekoba raan eo ear mej, rej pãd ilo Baibõl̦.​—Luk 22:19; 1 Korint 11:25.

Ekkar ñan mel̦el̦e ko jaar riiti, Kũrijm̦õj ej raanin keemem, im Kũrjin ro jinoin rar jab rejetake m̦anit in an ripeikan ro. Bareinwõt, ejjel̦o̦k jabdewõt kõmel̦el̦e ilo Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe Jesus ak ro jet rar Kũrijm̦õj. Kõn wõt mel̦el̦e kein rem̦ool, elõñ milien Kũrjin ro ipel̦aakin lal̦ em̦õj aer peek bwe reban bõk kun̦aaer ilo Kũrijm̦õj.