Kaddek Ettã Buru Eo Emol

“Kwo naj lomoren armij ro re jorran.”​—2 SAMUEL 22:28.

1, 2. Ta men eo ear jab wõr ibben elõñ iroij ro ion lal?

 PYRAMID (ejouj in dekã ko) ko ilo Egypt rej kamol kin bed eo an maan ro ilo ien ko remotlok me rar iroij ilo eneo. Ro jet me rar buñbuñ ilo bwebwenato in armij kar Sennacherib jen Assyria, Alexander eo Elap ilo Greece, im Julius Caesar in Rome. Men eo ear jab wõr ibben aolep iroij rein kar bwe rar jab kwalok ettã buru eo emol.​—Matu 20:25, 26.

² Kwomaroñ ke pijaik ilo lemnak eo am jabdewõt ian iroij rein me ekkã an bukõt ilo ailiñ eo an armij ro rettã me rar aikwij bõk kainemõn? Emol jaab! Im bareinwõt kwojjab maroñ pijaik air deloñ ilo jikin jokwe ko an ro reburomõj ñan rejañ ir. Lemnak eo air kin armij ro rettã elukkun oktak jen eo an Iroij eo Eutiejtata ilañ im ilal, Jehovah Anij!

Joñok eo Elaptata kin Ettã Buru

3. Ewi wãwen Iroij eo Eutiejtata ej jerbal ibben ri karejar ro an ion lal?

³ Jehovah elap an lap im utiej, ak “mejen Jeova rej etõrlok im etõrtok ilo aolepen lõl, im mõke kwalok E kajur in jibõñ ro burueir re wãppen ñõn E.” (2 Kronikel 16:9) Im ta eo Jehovah ej kõmmane ñe ej lo an ri kabuñ ro an buromõj kin air iion elõñ kain melejoñ ko? Ilo juõn wãwen kõkkar, “ej jokwe” ibben rein ikijen jitõb kwojarjar eo an “bwe In kemour an eo dri etã, im kemour buruen eo dri buromõj.” (Aiseia 57:15) Ilo wãwen in, ri kabuñ ro an rekajur remaroñ bar jino air karejar ñan e ilo lañliñ. Anij elap an kwalok ettã buru!

4, 5. (a) Ewi kar lemnak eo an ri jeje sam kin wãwen iroij eo an Anij? (b) Ta melelen an Anij “kõtaik” e ñan jibañ “dri jeramel” eo?

 ⁴ Ejelok bar juõn ilañ im lal ear kõttãik e make ilo joñan eo Iroij Bõtata eo ear kõmmane bwe en jibañ armij ro rejerawiwi. Ri jeje sam ear je: “Jeova e utiej ilõñin ro dri ailiñ ko otemjej, im An aibujuij ilõñin lõñ ko. Wõn eo einwõt Jeova amuij Anij, eo An ken jijõt eutiej? Eo ej mõke kõtaik E bwe en lo men ko i lõñ kab ilo lõl? Ej kejerkak dri jeramel jen iloan bõñõlñõl, im kwotõke dri aikwij jen be in brij.”​—Sam Ko 113:4-7.

⁵ Lale nan in “kõtaik.” Ñan kwalok kadkadin ‘kõttã’ emaroñ kitibuj wanlaltak jen juõn jikin ak lajrak eutiej bwe en jerbal ibben juõn armij ettã. Inem, nan eo ilo Sam 113:6 ej melelen bwe Anij ej kõttãik emake bwe en jibañ armij ro. Nan in elap an kwalok ettã buru eo an Anij eo ad im wãwen ej lale ilo yokwe im kabwe aikwij ko an ri kabuñ ro an meñe rejjab wãppen!​—2 Samuel 22:36.

Etke Ear Ettã Buruen Jesus

6. Ta eo elaptata Jehovah ear kõmmane ñan kwalok ettã buru?

⁶ Men eo elaptata Anij ear kõmmane ñan kwalok ettã buru im yokwe ej ilo an kar jilkintok manje eo Nejin bwe en lotak ilo lal im rittolok einwõt juõn armij bwe en lomor ir. (Jon 3:16) Jesus ear katakin kij mol eo kin Jemen ilañ inem ear lelok mour in kanniek eo an ewãppen bwe en bõklok “an lõl jerawiwi.” (Jon 1:29; 18:37) Kinke ewãppen ilo an kwalok kadkad ko kadkadin Jemen, ekoba ettã buru eo an Jehovah, Jesus ear mõnõnõ in kõmman jabdewõt men Anij ear kajitõk bwe en kõmmane. Eñin kar joñok eo elaptata kin ettã buru im yokwe me juõn ian men in kõmanman ko an Anij ear likiti. Ejjab aolep rar kamolol kin ettã buru eo an Jesus, ri kijirãt ro an rar watõk e einwõt “ettãtata bwinbwinin ian armij.” (Daniel 4:17) Mekarta, ri jilek Paul ear kile bwe ri tõmak ro mõttan ren kar anõk Jesus im ilo wãwen in kwalok ettã buru ke rar jerbal ibben don.—1 Dri Korint 11:1; Dri Pilippai 2:3, 4.

7, 8. (a) Ewi wãwen an kar Jesus katak bwe en ettã buruen? (b) Ta nan in rejañ eo Jesus ear kwalok ñan ro rar maroñ erom ri kalor ro an?

⁷ Paul ear kwalok kin joñok eo emõn an Jesus, ear je: “Lemnok in en ber ilo kom, eo e ar bareinwõt ilo Kraist Jisõs: Eo, ke Ej ilo wãwen Anij, E ar jab lemnok An einwõt Anij men in nibiji, A E ar mõke kejeramel E, im bõk wãwen korijer, im erom nememen armij; Im ke E ar walok im einwõt armij, E ar mõke kõtãik E, im E ar bokake ñõn mij, aet, mij eo ion drebail.”​—Dri Pilippai 2:5-8.

⁸ Jet rej lemnak, ‘Ewi wãwen an kar Jesus katak bwe en ettã buruen?’ Kar tokjen an kar bed ebake Jemen ilañ iumin elõñ thousand yiõ ko, ke ear jerbal einwõt “dri mejerik” an Anij ilo an kõmanman men otemjej. (Jabõn Kennan Ko 8:30) Elikin jumae eo ilo Eden, Manjen Anij ear maroñ lo wãwen eo Jemen ear jerbal ilo ettã buru ibben armij rejerawiwi. Kin un in, ke ear bed ion lal, Jesus ear kwalok ettã buru einwõt Jemen im ear rejañ ri kalor ro: “Komin bõk Aõ ine im likite i aerami, im katak iba; bwe Ij inemõn im etã buruõ: im kom naj lo an ami kakije.”​—Matu 11:29; Jon 14:9.

9. (a) Ta men eo emõn Jesus ear lo ibben ajiri ro? (b) Ilo an kajerbal juõn ajiri, ta eo Jesus ear katakin ri kalor ro kake?

 ⁹ Kinke emol an kar Jesus kwalok ettã buru, ajiri ro redik rar jab mijak e. Jen an eindein, rar kebak e. Im ear kwalok an yokwe ajiri ro im lolok ir. (Mark 10:13-16) Ta men eo emõn Jesus ear lo ibben ajiri ro? Emol, rar kwalok kadkad ko remõn me jet ri kalor ro an reritto rar jab kwaloki jet ien. Emõn ñan ad jelã bwe ajiri ro redik ekkã air watõk ro reritto einwõt reutiejlok jen ir. Men in ej alikar ikijen kajitõk ko rej kajitõkin ir kaki. Aet, ñe keidi ibben elõñ ro reritto, ebidodolok katakin ajiri ro im ekkã air jab kwalok utiej buru. Juõn ien, Jesus ear kajenolok juõn ajiri im ear ba ñan ri kalor ro An: “Elañe kom jab oktõk im erom einwõt ajiri redrik, kom jamin dreloñ ilo ailiñ in lõñ.” Im ear wõnmanlok: “Jabrewõt eo ej mõke kõtaik e einwõt ajiri in erik, e in elaptata ilo ailiñ in lõñ.” (Matu 18:3, 4) Jesus ear kaiñ: “Bwe jabrewõt eo ej mõke koutiej e, naj kõtaik e; im eo ej mõke kõtaik e, naj koutiej e.”​—Luk 14:11; 18:14; Matu 23:12.

10. Ta kajitõk ko jenaj etali?

¹⁰ Mol eo ej bõkmantak elõñ kajitõk ko raorõk. Kejatdikdik eo ad ñan bõk mour indio ej wawa ion ad kaddeklok ettã buru eo emol, ak etke Ri Christian ro rej lo bwe ebin air kwalok ettã buru? Etke ebin ad jolok utiej buru, im emmakit ñan melejoñ ko ilo ettã buru? Im ta eo enaj jibañ kij ñan lo tõbrak ilo kaddeklok ettã buru eo emol?​—Jemes 4:6, 10.

Etke Ebin Kwalok Ettã Buru

11. Etke ejjab men in bwilõñ bwe jej aikwij kate kij ñan kwalok ettã buru?

¹¹ Elañe kwoj aikwij kate yuk ñan kwalok ettã buru, ejjab kwe wõt kwoj iion abañ in. Ilo 1920, magazine in ear bwebwenato kin nan in kakabilek eo ilo Bible kin aikwij eo ñan ad kwalok ettã buru. Ear ba: “Ke jej lo bwe elap an Iroij kwalok kin aorõkin ad kwalok ettã buru, en kar rejañ aolep ri kalor ro remol bwe ren kaddeklok kadkad in ran otemjej.” Inem magazine in ear kamol: “Meñe Jeje ko elap an letok nan in kakabilek ko kin men in, biktokin jab wãppen eo an armij ej kõmman bwe ro rej erom armij ro an Iroij im rej bebe ñan air etetal ilo ial in rej lo bwe elaplok an bin, im elaplok air aikwij kate, ilo men in jen jabdewõt men ko jet.” Men in ej kalikar juõn unin Ri Christian ro remol rej aikwij kate ir ñan air kwalok ettã buru—biktokin jab wãppen eo ad elukkun kõnan bõk elap nebar eo ejjab tellokid. Men in ej eindein kinke jej ro nejin ri jerawiwi ro ruo moktata, Adam im Eve, me rar bo ilo kõnan ko rekibbon.​—Dri Rom 5:12.

12, 13. (a) Ewi wãwen an lal in kabañ Ri Christian ro jen air kwalok ettã buru? (b) Wõn eo ej kõmman bwe en laplok an bin ad kate kij ñan kaddeklok ettã buru?

¹² Bar juõn unin jej lo bwe ebin ad kwalok ettã buru ej kinke jej bed ibwiljin juõn lal me ej rejañ armij ro ñan air kate ir bwe ren utiejlok jen ro jet. Juõn ian men ko lal in ej jibadõki ej kõnan eo bwe en tõbrak “mõm an kõniek [ejerawiwi], mõm an mej ko, im  wuj wan an mour in.” (1 Jon 2:16) Jen air kõtlok bwe kõnan rot kein an lal in ren kajur ion mour eo air, ri kalor ro an Jesus rej aikwij kõmman bwe en emõn mejeir im ren kalimjek wõt air kõmanman ankil an Anij.​—Matu 6:22-24, 31-33; 1 Jon 2:17.

¹³ Un eo kein kajilu unin an bin ad kaddeklok im kwalok ettã buru ej kinke eo jinointata ear kwalok utiej buru, Satan Devil eo, ej iroij ion lal in. (2 Dri Korint 4:4; 1 Timote 3:6) Satan ej kowõnmanlok kadkad ko renana kadkadin. Ñan wanjoñok, ear kõnan lelok ñan Jesus “ailiñ in lõl otemjej, im air aibujuij” elañe ear kabuñ ñan e. Ilo ettã buru, Jesus ear abwin bõk men in letok in an Devil eo. (Matu 4:8, 10) Eindein, Satan ej kabo Ri Christian ro bwe ren bukõt nebar ñan ir make. Jen air kõnan bo ilo men in, Ri Christian ro ettã burueir rej kate ir bwe ren lor joñok eo an Jesus, im rej kaibujuij im nebar Anij.​—Mark 10:17, 18.

Kaddeklok im Kwalok Etta Buru eo Emol

14. Ta in “kõttã ilo ankiliriab”?

¹⁴ Ilo letter eo an ñan Ri Colossae, ri jilek Paul ear kakkõl nae air kwalok ettã buru ñan kabwilõñ armij. Paul ear kamelele kin men in einwõt “kõttã ilo ankiliriab.” Ro rej riap ilo air kwalok ettã buru rejjab armij ro rekajur ilo jitõb, ilo mol rej ro re “kanuij utiej buru.” (Dri Kolosse 2:18, 23) Jesus ear kwalok jet joñok ko kin kõttã rot in eriap. Ear kananaik Ri Pharisee ro kin air jar bwe armij ren lo ir im ñe rej jitlok rej kananaik turin mejeir bwe armij ren lo air jitlok. Ilo oktan menin, bwe jar ko ad ren aorõk ñan Anij, jej aikwij kwaloki ilo ettã buru.​—Matu 6:5, 6, 16.

15. (a) Ta eo jemaroñ kõmmane ñan kejbãrok bwe en ettã buruõd? (b) Ta jet ian joñok ko remõn kin ettã buru?

¹⁵ Ilo air lemnak kin joñok eo emõntata an Jehovah Anij im Jesus Christ kin ettã buru, men in enaj jibañ Ri Christian ro ñan air kejbãrok ettã buru eo emol. Men in ej aikwiji air keini in katak Bible im book ko jet me rej jibañ ñan melele Bible eo me “dri korijer e tiljek im meletlet” ej litoki ñan kij. (Matu 24:45) Katak rot in eaorõk ñan Christian overseer ro “bwe en jab utiej [burueir] jen ro [jeiir im [jãtiir].” (Duteronomi 17:19, 20; 1 Piter 5:1-3) Lemnak kin joñok ko relõñ an ro rar bõk jerammõn kin air kwalok ettã buru, einwõt Ruth, Hannah, Elizabeth, im ebar lõñ ro jet. (Rut 1:16, 17; 1 Samuel 1:11, 20; Luk 1:41-43) Lemnak bareinwõt, kin joñok ko relõñ an emaan ro reutiej me rar kwalok ettã buru ilo jerbal eo an Jehovah, einwõt David, Josiah, John Ri Baptais, im ri jilek Paul. (2 Kronikel 34:1, 2, 19, 26-28; Sam Ko 131:1; Jon 1:26, 27; 3:26-30; Jerbal 21:20-26; 1 Dri Korint 15:9) Im ta kin joñok ko relõñ ilo ran kein kin ro rej kwalok ettã buru ilo congregation eo an Christian? Ilo ad kalmenlokjen kin joñok kein, Ri Christian ro remol renaj bõk jibañ ñan air kwalok “etã [burueir], im korijer ñõn dron.”—1 Piter 5:5.

16. Ewi wãwen jerbal in kwalok nan eo ad ej jibañ kij bwe jen ettã buru?

 ¹⁶ Ñe jej keini ad bõk kunad ilo jerbal in kwalok nan, men in ej bareinwõt jibañ kij bwe jen kwalok ettã buru. Ettã buru ej jibañ kij bwe en keie ad kebak armij ñe jej iion ir ilo ad kwalok nan jen em ñan em im ilo jikin ko jet. Men in elap an mol ñe ri mweo ilo jinoin ej kwalok an lej ak ejjab itoklimo in roñjake ennan eo an Ailiñ eo. Ekkã an armij jumae tõmak ko ad, im ettã buru emaroñ jibañ juõn Ri Christian ñan uaki kajitõk ko “kin inimõn im mijõk.” (1 Piter 3:15) Ri karejar ro ettã burueir an Anij rar emmakit ñan jikin ko jet im jibañ armij ro me manit ko im wãwen mour ko air reoktak jen men ko rej iminene kaki. Ilo ettã buru ri karejar rein rej aikwij kate ir ñan air katak bar juõn kajin bwe en emõnlok air jibañ ro me rekõnan kwalok news eo emõn ñan ir. Ej juõn men in nebar elap!​—Matu 28:19, 20.

17. Ta eddo ko an Ri Christian ro rej aikwij air kwalok ettã buru?

¹⁷ Kin ettã buru, elõñ rar kajejjet eddo ko air einwõt Ri Christian ro, im likit men ko an ro jet iman kõnan ko air make. Ñan wanjoñok, ettã buru ej men in aikwij ñan an juõn Christian jemen likit kõnan ko an make bwe en kebojak im kõmman juõn katak kin Bible ebolemen ibben ro nejin. Ettã buru ej bareinwõt jibañ ajiri ro ñan air kautiej im bokake jemeir im jineir, ro rejjab wãppen. (Dri Epesõs 6:1-4) Limaro ri belele me lõmaro beleir rejjab ri tõmak ekkã air iion wãwen ko me rej aikwij kwalok ettã buru ie ñan jibañ ro beleir bõk mol eo ikijen air “etetal ekwojarjar ilo mijõk.” (1 Piter 3:1, 2) Ettã buru im yokwe eo ej karmijeteik kõnan ko air make, rej kadkad ko raorõk ñe jej aikwij lale aikwij ko an ro jemeir im jineir me renañinmij im ritto.—1 Timote 5:4.

 Ettã Buru Ej Kamadmõde Abañ Ko

18. Ewi wãwen ettã buru ej jibañ kij ñan kamadmõde abañ ko?

¹⁸ Ri karejar ro otemjej an Anij ion lal rejjab wãppen. (Jemes 3:2) Jet ien, abañ ko remaroñ walok ikõtan ruo Ri Christian. Juõn emaroñ wõr unin an inebata ibben bar juõn. Ekkã air maroñ kamadmõde wãwen rot kein ilo air jerbale nan in kakabilek in: “Im komin meamiwõr ñõn dron, im jeorilok nana jen dron, elañe iben jabrewõt iami eor ruõn iben bar juõn; im einwõt Kraist e ar jeorilok ami nana, en ein drein bareinwõt ami kõmõn ñõn dron.” (Dri Kolosse 3:13) Emol, ejjab bidodo ñan lor nan in kakabilek in, ak ettã buru enaj jibañ juõn bwe en jerbale ilo an mour.

19. Ta eo jej aikwij kememej ñe jej konono ibben juõn eo ear kainebataik kij?

¹⁹ Jet ien juõn Ri Christian emaroñ lo bwe bwid eo an juõn armij elap an aorõk ñan an maroñ baj kajekdone. Inem, ettã buru enaj jibañ e ñan an kebak armij eo juõn kin mejenkajjik eo ñan kõmman ainemõn. (Matu 18:15) Jet ien unin juõn abañ ej bedwõt ikõtan Ri Christian ro ej kinke juõn ak erro jimor elap an utiej burueir ñan kwalok bwid eo air. Ak eo ej bõk buñten nee eo mokta ñan kebak eo juõn ej kõmmane ilo juõn wãwen ej kowãnik e make ak ilo juõn wãwen kõraat. Ilo oktan, juõn eo emol an ettã buruen enaj lukkun bolemen ilo an kamadmõde abañ ko.

20, 21. Ta juõn ian men in jibañ eo elaptata ñan kwalok ettã buru?

²⁰ Juõn men elap ñan jibañ kij kaddeklok ettã buru ej ñan jar ñan Anij kin jibañ im jitõb eo an. Ak kememej bwe, “Anij . . . Ej lelok joij [ekoba jitõb kwojarjar eo an] ñõn ro dri etã.” (Jemes 4:6) Inem elañe ewõr juõn am abañ ibben ri tõmak eo juõn mõttam, jar ñan Jehovah ñan jibañ yuk ñan kwalok ilo ettã buru jabdewõt ruõm, meñe edik ak lap. Elañe juõn ear lõkatipi yuk im emol an kajitõk, “jolok aõ bwid,” inem ilo ettã buru kwon jeorlok an bwid. Elañe ebin am kõmmane, jar ñan Jehovah ñan jibañ yuk jolok jabdewõt utiej buru ewõr ibbam.

²¹ Ilo ad melele kin tokjen ko relõñ rej walok jen ad kwalok ettã buru, men in en kar kamakit kij ñan kaddeklok im kejbãrok kadkad in eaorõk. Ñan kõmmane menin, emol bwe ewõr ibbed joñok ko remõn ilo Jehovah Anij im Jesus Christ! Kwon jab meloklok kallimur eo an Jehovah: “Wõnan etã buru im mijõk Jeova, mweiuk, im nebar, im mour.”—Jabõn Kennan Ko 22:4.

Point ko ñan Kalmenlokjen Kaki

• Wõn ro rej joñok ko remõntata ilo kwalok ettã buru?

• Etke ebin ad kaddeklok ettã buru?

• Ta eo emaroñ jibañ kij bwe en ettã buruõd?

• Etke eaorõk bwe jen kejbãrok ad ettã buru?

[Kajitõk ko ñan katak]

[Pija eo ilo peij 24]

Jesus emol an kar ettã buruen

[Pija eo ilo peij 25]

Lal in ej rejañ armij ñan air kate ir bwe ren utiejlok jen ro jet

[Etan eo ej kõmman]

L. Almasi/K. Hemzǒ ear kõmmane pija in WHO

[Pija eo ilo peij 26]

Ettã buru ej jibañ kij ñan kebak ruwamaejet ro ilo jerbal in kwalok nan eo ad

[Pija ko ilo peij 27]

Elõñ wãwen ko Ri Christian ro rej kwalok ettã buru

[Pija keo ilo peij 28]

Ekkã ad maroñ kamadmõde abañ ko ilo ad kwalok ettã buru im kalibubu jerawiwi eo ilo yokwe