Jehovah ej Kwalok “Jemlokõn jen Jinoin”

“Ij kwalok jemlokõn jen jinoin, im jen ien moktata, men ko jañin kõmõne.”​—AISEIA 46:10.

1, 2. Ta men eo ekabwilõñlõñ kin buñ eo an Babylon ear walok, im ta eo ej kamol kin Jehovah?

 ILO juõn boñ, ri tarinae ro rar ajãdikdiklok ñan ijo rar kõnan etal ñane iturin River Euphrates eo, jikin kwelok eo ekajur an Babylon. Ke rar kebake jikin deloñ eo ilo jikin kwelok eo, rej lo juõn men ekabwilõñlõñ. Kejam ko ruo rekilep ñan worwor eo an Babylon rar bellok wõt! Rar ato jen river eo, im deloñ ilo jikin kwelok eo. Jikin kwelok eo ebuñ ilo mõkaj. Ri tel eo air, Cyrus, ej bõk eddo eo ñan iroij ion ene eo ilo mõkaj im tokelik ej kakien bwe ren kanemkwoj Ri Israel ri kamakoko ro. Elõñ thousand Ri Jew ro rej jeblak lok ñan ailiñ eo air im bar kajutak kabuñ eo air ñan Jehovah ilo Jerusalem.​—2 Kronikel 36:22, 23; Ezra 1:1-4.

² Ri bwebwenato ro an lal rar kamol bwe men kein rar walok ilo yiõ ko 539-537 B.C.E. Ekabwilõñlõñ bwe rar jelã kin men in enañin 200 yiõ ko lok iman. Jehovah ear kakõrmole ri kanan eo an Isaiah bwe en kwalok kin buñ eo an Babylon elõñ yiõ ko lok iman. (Aiseia 44:24–45:7) Anij ear jab kwalok kin ta men ko rar walok im kõmman bwe Babylon en buñ wõt ak bareinwõt ear kwalok etan ri tel eo enaj bõk anjo. * Elikin an konono ibben Ri Israel ro, me rar ri kennan ro an ilo ien eo, Jehovah ear ba: “Komin kememej men ko moktata jen in drio: bwe Ña Anij, im ejelok bar juõn; Ña Anij, im ejelok einwõt: Im Ij kwalok jemlokõn jen jinoin, im jen ien moktata, men ko jañin kõmõne.” (Aiseia 46:9, 10a) Emol bwe Jehovah emaroñ jelã lok iman kin ta eo enaj walok.

3. Ta kajitõk ko jenaj uaki kiõ?

³ Ewi joñan an Anij jelã kin ilju im jeklaj eo? Jehovah ej jelã ke lok iman kin ta eo kij kajjojo jenaj kõmmane? Ilo mol, emwij ke karõklok lok iman kin ta enaj walok ñan kij ilo ran ko rej bedotok? Jenaj lale uak ko ilo Bible kin kajitõk kein im ko jet rej ekkejel  ñan kajitõk kein ilo katak in im katak eo juõn tok ilal.

Jehovah—Juõn Anij in Kanan

4. Wõn eo ej Unjen kanan ko an Bible?

⁴ Kinke emaroñ jelã lok iman kin ta ko rej bedotok, Jehovah ear kakõrmole ri karejar ro an ilo ien ko an Bible eo bwe ren kwalok kin elõñ nan in kanan ko, me rej kamaroñ kij ñan ad jelã lok iman kin ta eo Jehovah ear karõke. “Lo, men ko mokta rar jejit, im men ko rekãl Ij kwaloki,” Jehovah ej ba. “Mokta jen air walok Ij kennanek yuk kake.” (Aiseia 42:9) Men in ej juõn jerammõn elap ibben armij ro an Anij!

5. Ta eddo eo ej itok ibben jelãlokjen eo kin ta eo Jehovah enaj kõmmane?

⁵ Ri kanan Amos ear kallimur: “Emol otem mol Iroij Anij ejjab kõmmõne juõn men elañe ejjab kwalok karõk eo an ñõn ri kanan ro karejaran.” Kin an bõk jelãlokjen in ilo ien lok iman ear wõr juõn eddo ibben ear aikwij bõke bareinwõt. Lale wanjoñok eo ekajur Amos ear kajerbale tok ilal: “Ñe juõn lion ej iññũr, wõn eo emaroñ jab mijak?” Einwõt ñe juõn lion ej iññũr ej kõmman bwe armij im men in mour jimor ren emmakit ilo mõkaj ñan jikin ko rebake, eindein ri kanan ro einwõt Amos rar kwalok ilo mõkaj nan in keañ ko an Jehovah. “Ñe Iroij Anij ej konono, wõn emaroñ jab kwalok nan ko an?”—Amos 3:7, 8.

“Nan” eo an Jehovah Ewõr “Jerammõn”

6. Ilo wãwen et eo “bebe” eo an Jehovah ear lo tõbrak ikijen buñ eo an Babylon?

⁶ Ikijen Isaiah ri kanan eo an, Jehovah ear ba: “Aõ bebe e naj jutõk, im I naj kõmõn aolepen kõnan ko Aõ.” (Aiseia 46:10b) “Bebe” eo an Anij, ak jen ba, ankil an ak karõk eo an kin Babylon, ear koba an kir Cyrus jen Persia bwe en bõk anjo ion Babylon im kokkure e. Einwõt emwij an Jehovah kwalok kake elõñ ebeben ko lok iman, ien in ear jejjet kitien ilo yiõ eo 539 B.C.E.

7. Etke jemaroñ liki bwe “nan” eo an Jehovah enaj wõr tõbrak ie?

⁷ Enañin emen ebeben ko mokta jen an Cyrus bõk anjo ion Babylon, King in Judah eo, Jehoshaphat ear jelmae jar in tarinae ro an Ammon im Moab. Ilo liki ear jar: “Im e ar ba, O Jeova Anij an ro jemem, Kwe kwo jab Anij in lõñ ko ke? Kwo jab kiñ ion ailiñ otemjej an ro dri ene ko ke? Im ilo peõm kajur im maroñ, inem ejelok e maroñ in jumae Yuk.” (2 Kronikel 20:6) Isaiah ear kwalok liki eo einlok wõt in ke ear ba: “Bwe Jeova in inelip eo e ar bebe, im wõn eo e naj dremõke? im Ej erlokwe pein, im wõn e naj kejalliklok e?” (Aiseia 14:27) Tokelik, ke ear jako an wudiekek, King in Babylon eo Nebuchadnezzar ear kamol ilo ettã buru: “Ejjelok juõn emaroñ jumae ankilan Ak kajitõkini men eo ej kõmmõne.” (Daniel 4:35) Aet, Jehovah ej kallimur ñan armij ro an: “Nan eo . . . jen loñiõ: e jamin jeblaktok ñõn iba im ejelok tokjen, a e naj kõmõn men eo I kõnan, im e naj jerammõn ilo men eo Ij jilkinlok e kake.” (Aiseia  55:11) Jemaroñ liki kin aolepen buruõd bwe “nan” eo an Jehovah enaj jejjet kitien. Karõk eo an Anij eban likjap.

“Bebe in Eto im Eto” an Anij

8. Ta “bebe in eto im eto” eo an Anij?

⁸ Ilo letter eo an ñan Ri Christian ro ilo Ephesus, ri jilek Paul ear kwalok kin Anij im ba bwe “bebe in eto im eto” ear bed ibben. (Dri Epesõs 3:11) Bebe in ej ekkejel ibben bebe eo an Jehovah ñan kõtõbrak karõk eo an kar ilo jinoin kin armij im lal in. (Jenesis 1:28) Ñan jibañ kij melele kin joñan an bin karõk eo an, jen lale kin kanan eo moktata ilo Bible eo.

9. Ewi wãwen Jenesis 3:15 ej ekkejel ñan karõk eo an Anij?

⁹ Kallimur eo ilo Jenesis 3:15 ej kalikar bwe elikin wõt an Adam im Eve jerawiwi, Jehovah ear beek bwe kõrã in kõkkar eo an en keotak inen, ak nejin. Bareinwõt Jehovah ear lo lok iman kin ta jemlok eo enaj kar walok jen kijirãt eo ikõtan kõrã eo an im Satan im ikõtan ro ineiir rej jumae don. Meñe Jehovah enaj kar kõtlok bwe jibwin neen Ine eo nejin kõrã eo an Anij en jorrãn, ilo ien eo ejejjet an Anij, Ine eo enaj kokkure bõran serpent eo, ak Satan Devil eo. Mae ien eo, karõk eo an Jehovah ear wõnmanlok wõt im jejjet kitien ilo menmenbwij eo ear kãlete mae ien eo Jesus einwõt Messiah eo emwij kallimur kake ear walok.—Luk 3:15, 23-38; Dri Galetia 4:4.

Ta Eo Jehovah Ej Kãlet Lok Iman

10. Jehovah ear karõklok iman ke bwe Adam im Eve ren kar jerawiwi? Kamelele.

¹⁰ Ilo an konono kin jerbal eo an Jesus ilo karõk eo an Anij, ri jilek Paul ear jei: “Eo kar jela E mokta jen jinoin lõl, a Ej waloktok ilo ien kein reliktata, kin kom.” (1 Piter 1:20) Jehovah ear beek lok iman ke bwe Adam im Eve ren kar jerawiwi im en kar aikwij lelok juõn binmour ikijen Jesus Christ? Jaab. Nan eo “jen jinoin” kar ukõte jen nan in kajin Greek eo ej melelen “julallok ine eo.” Adam im Eve rar “julallok ine eo” ak etta kin ajiri eo nejiir ke mokta jen air jerawiwi? Jaab. Rar kõmman nejiir elikin air jab bokake Anij. (Jenesis 4:1) Inem elikin airro jumae ak moktalok wõt jen an kar Adam im Eve ejaake ro nejiir, Jehovah ear karõk bwe “ine” eo me Jenesis 3:15 ej ba kake en walok. Mij im jerkakbiji eo an Jesus ear letok juõn karõk emõn kin binmour eo, im kin men in enaj jolok jerawiwi eo jej jolete im aolep jibadbad ko an Satan.​—Matu 20:28; Dri Hibru 2:14; 1 Jon 3:8.

11. Ta eo Jehovah ear bebe kake lok iman ñan kajejjet kitien karõk eo an?

¹¹ Anij ear bebe lok iman kin bar juõn men ñan kajejjet kitien karõk eo an. Paul ear kalikar kake men in ke ear jejelok ñan Ri Ephesus ro, bwe Anij enaj “kobaik men ko otemjej ilo Kraist, men ko i lõñ, im men ko i lõl.” Inem, ikijen “men ko i lõñ,” ak jen ba, ro me emwij kãlet ir einwõt ri jolet ro mõttan Christ, Paul ear kamelele: “Emwij bebe kin kij mokta ekar ñõn lemnok an Eo ej jerbale men otemjej ilo bebe in ankil An.” (Dri Epesõs 1:10, 11) Aet, Jehovah ear  bebe lok iman kin juõn joñan in oran armij ro renaj ro uan mõttan eo kein karuo in inen kõrã eo an Anij im bõk kunair ibben Christ ñan kajededlok tokjen ko remõn kin binmour eo. (Dri Rom 8:28-30) Ri jilek Peter ear jitõñlok ñan armij rein einwõt “dri ailiñ rokwojarjar.” (1 Piter 2:9) Ri jilek John ear bõk jerammõn eo ñan lo ilo juõn vision kin oran ri jolet ro mõttan Christ—144,000. (Reveles̃õn 7:4-8; 14:1, 3) Rej rejetak Christ einwõt King eo, im karejar ñan “nebar An [Anij] aibujuij.”—Dri Epesõs 1:12-14.

12. Ewi wãwen ad jelã bwe ejjab karõklok iman kin wõn ian ro kajjojo rej 144,000?

¹² Oran in 144,000 ear karõklok iman ejjab melelen bwe ear karõk wõn armij ro kajjojo renaj karejar ñan Anij ilo tiljek ak jab. Emol, nan in kakabilek eo ilo Jeje ko an Christian ilo kajin Greek rar jei ñan tel im kakajur ri kabit ro bwe ren debij air tiljek im kejbãrok ir bwe en tellokin air bõk ãjinkij eo air ilañ. (Dri Pilippai 2:12; 2 Dri Tessalonika 1:5, 11; 2 Piter 1:10, 11) Jehovah ejelã ilo ien lok iman bwe 144,000 armij ro renaj jerbal ekkar ñan karõk eo an. Wõn iair ej wawa ion ewi wãwen ro kar kir ir rej mour, juõn bebe kajjojo iair rej aikwij kõmmane.​—Matu 24:13.

Ta eo Jehovah Ejelã Kake lok Iman

13, 14. Wãwen an Jehovah jerbale maroñ eo an ñan jelã lok iman kin men ko renaj walok ej burukuk ibben ta, im etke?

¹³ Kinke Jehovah ej juõn Anij in kanan im karõk, ewi wãwen an kajerbale maroñ eo an ñan jelã kin ta men ko lok iman? Moktata, jej liki bwe wãwen ko otemjej an Anij remol, wãnik, im yokwe. Ke ear jejelok ñan Christian Ri Hebrew ro ilo ebeben eo kein kajuõn C.E., ri jilek Paul ear kalikar bwe kanejnej im kallimur eo an Anij rej ruo “men ko rebin otem bin, im Anij e ban riõp kaki.” (Dri Hibru 6:17, 18) Ilo letter eo an ñan ri kalor eo Titus, Paul ear bareinwõt kwalok lemnak in ke ear jeje bwe Anij “E ban riõp.”​—Taitõs 1:2.

¹⁴ Bareinwõt, meñe Jehovah ekajur otem kajur, ewãnik wõt ilo kõmman ko an ien otemjej. Moses ear kwalok bwe Jehovah ej “juõn Anij in tiljek im ejelok nana iben, E wãnik im jime wõt.” (Duteronomi 32:4) Jabdewõt men Jehovah ej kõmmane ej ekkar ñan kadkad eo eaibujuij kadkadin. Makitkit ko an rej kalikar bwe kadkad ko relap kadkadin einwõt yokwe, meletlet, ekajet jimwe, im kajur rej jerbal ibben don.

15, 16. Ta jokãlet ko Jehovah ear likit iman Adam ilo jikin kallip in Eden?

¹⁵ Lale kin ewi wãwen aolep men kein rej ekkejel ibben men ko rar walok ilo jikin  kallip in Eden. Einwõt juõn Jemen eyokwe, Jehovah ear lelok aolep men ko armij ro rar aikwiji. Ear lelok ñan Adam maroñ in lemnak, ñan kõmmanwa ilo juõn wãwen emõn, im ñan kõtõbar juõn jemlok. Einjuõn jen men in mour ko, me rej emmakit ekkar ñan eñjake eo air, Adam ear maroñ kãlet men ko. Tokjen men in bwe Anij ear reilaltak jen throne eo an ilañ im “lo men otemjej E ar kõmõnmõni, im lo, re kanuij emõn.”​—Jenesis 1:26-31; 2 Piter 2:12.

¹⁶ Ke Jehovah ear kakien Adam bwe en jab mõñã jen “wijki in jela emõn im nana,” ear bwe kien ko ear lelok ñan Adam bwe en beek kin ta eo ej aikwij kõmmane. Ear kõtlok bwe Adam en mõñã jen “wijki otemjej i jikin kallip eo” ak jen juõn wõt wijki en jab mõñã jene im ear kakkõl e kin ta men ko renana renaj walok ilo jemlokin elañe ear mõñã jen leen wijki eo emo an mõñã jen e. (Jenesis 2:16, 17) Ear likit iman Adam ta jorrãn ko renaj walok kin makitkit ko an. Ta eo Adam en kar kõmmane?

17. Etke jemaroñ ba bwe Jehovah emaroñ kãlet ñan kajerbal maroñ eo an ñan jelã kin men ko mokta jen air walok ak jab?

¹⁷ Jehovah ear beek in jab lo lok iman kin ta eo Adam—im Eve—renaj kar kõmmane, meñe ewõr an maroñ ñan lo men otemjej ilo ien eo mokta jen air walok. Inem kajitõk eo in, ejjab elañe Jehovah emaroñ lo lok iman kin men ko mokta jen air walok, ak ej elañe ekõnan kõmmane. Bareinwõt, jemaroñ kõmmanwa bwe Jehovah, eo ej juõn Anij in yokwe, ejamin karõk ilo jelã bwe jumae eo​—ekoba aolep jorrãn ko rej waloktok jene—​ren walok. (Matu 7:11; 1 Jon 4:8) Inem, ikijen maroñ eo an Jehovah ñan jelã lok iman kin men ko rej itok, emaroñ kajerbale elañe ekõnan.

18. Etke maroñ eo an Jehovah ñan kãlet ñããt eo ekõnan jelã kin men ko mokta jen air walok ak jab ejjab melelen bwe ejjab wãppen?

¹⁸ Jokãlet eo an Jehovah ñan jelã kin men ko mokta jen air walok ej melelen ke bwe ejjab wãppen, ak ewõr likjap ibben? Jaab. Moses ear kwalok kin Jehovah einwõt “Ejman eo,” im ej kobaiklok: “An jerbal e wãppen.” Kar ejelok bwid ibben kin an armij ro jerawiwi. Jorrãn ko rej jelet kij aolep ilo ran kein rar itok jen jerawiwi eo an Adam. Ri jilek Paul ear kalikar bwe “kin juõn armij, jerawiwi ej dreloñ ilo lõl, im mij kin jerawiwi; im ein drein mij e ar itok ion armij otemjej, bwe ir otemjej r’ar jerawiwi.”​—Duteronomi 32:4, 5; Dri Rom 5:12; Jeremiah 10:23.

19. Ta kajitõk ko jenaj uaki ilo katak eo tok ilal?

¹⁹ Ñan kiõ ilo bwebwenato in ad, emwij ad lo bwe Jehovah ej wãnik wõt. (Sam Ko 33:5) Maroñ ko an Jehovah, kadkad ko kin mour erreo, im kien ko an rej jurake karõk eo an. (Dri Rom 8:28) Einwõt Anij in kanan ko, Jehovah ear “kwalok jemlokõn jen jinoin, im jen ien moktata, men ko jañin kõmõne.” (Aiseia 46:9, 10) Bareinwõt emwij ad lo bwe emaroñ kãlet ñããt eo ekõnan jelã kin men ko mokta jen air walok. Kiõ, ewi wãwen an men in jelet kij? Ewi wãwen jemaroñ liki bwe bebe ko ad rej errã ibben karõk ko an Anij? Im ilo ad kõmmane, ta jerammõn ko jenaj bõki? Katak eo tok ilal enaj uaki kajitõk kein.

[Kamelele eo itulal]

Kwomaroñ Ke Kamelele?

• Ta wanjoñok ko ilo ien ko etto rej kamol bwe “nan” in Anij ej lo “tõbrak” ien otemjej?

• Ta eo Jehovah ear bebe lok iman kin “bebe in eto im eto” eo an?

• Ilo wãwen et eo Jehovah ej kajerbal maroñ eo an ñan jelã kin men ko mokta jen air walok?

[Kajitõk ko ñan katak]

[Pija eo ilo peij 9]

Jehoshaphat ear liki Jehovah

[Pija eo ilo peij 11]

Anij ear kanan kin mij im jerkakbiji eo an Jesus

[Pija eo ilo peij 10]

Jehovah ear karõklok iman ke kin ta eo Adam im Eve renaj kar kõmmane?