“O E Nañin Lap Aõ Yokwe Kiõm!”

“O e nañin lap aõ yokwe kiõm! I kalomõnlokjen kake iomin aolepen ran.”​—SAM KO 119:97.

1, 2. (a) Ta wãwen eo ri jeje eo kin Sam Ko 119 ear jelmaiki? (b) Ewi wãwen an kar emmakit, im etke?

 RI JEJE eo kin Sam Ko 119 ear jelmae juõn melejoñ elap. Ri kijirãt ro rewãlok me rar kajekdon kien eo an Anij rar kajirere kake im ruruwe kin nan in riap ko. Bwirak ro rar bebe nae im matõrtõr e. Ri nana ro rar kabole, im mour eo an ear bed ilo kauwatata. Men kein aolep rar kõmman bwe “[An en] unlok kin an erro.” (Sam Ko 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161) Meñe ear jelmae melejoñ in, ri jeje sam in ear al: “O e nañin lap aõ yokwe kiõm! I kalomõnlokjen kake iomin aolepen ran.”​—Sam Ko 119:97.

² Jemaroñ kajitõk, “Ewi wãwen kien eo an Anij ear maroñ juõn unjen kainemõn ñan ri jeje sam in?” Men eo ear kakajur e kar liki eo an bwe Jehovah ear itoklimo kake e. Ilo an jelã kin tokjen ko rej walok kin an jerbale kien eo me Anij ear lelok ilo yokwe, men in ear kamõnõnõik ri jeje sam in, meñe ear iion melejoñ ko jen ri jumae ro an. Ear kile bwe Jehovah ear joij ñan e. Bareinwõt, an jerbale nan in tel eo ilo kien eo an Anij ear kõmman bwe meletlet eo an ri jeje sam in en laplok jen ri kijirãt ro an im ear kejbãrok mour eo an. Ke ear bokake kien eo ear kainemõn e im lelok ñan e juõn bõklikit emõn.—​Sam Ko 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.

3. Etke ebin an Ri Christian ro mour ekkar ñan kien ko an Anij rainin?

³ Jet ian ri karejar ro an Anij rainin rej bareinwõt iion melejoñ ko relap kin tõmak eo air. Bõlen jejjab iion juõn melejoñ me ej kõmman bwe mour eo ad en bed ilo kauwatata einwõt kar ri jeje sam in, ak jej mour ilo “ien ko renana.” Elõñ armij ro ibelakid ejelok air yokwe men ko raorõk ilo jitõb—mejenkajjik ko air rej ñan emõn eo air make im rej arõk mweiuk, rej utiej buru im ejelok air kautiej. (2 Timote 3:1-5) Christian jodikdik ro ekkã air aikwij jelmae men ko rej melejoñe mwil emõn eo air. Ilo mejatoto rot in, emaroñ bin ñan kejbãrok ad yokwe Jehovah im kin ta eo ejimwe. Ewi wãwen ad maroñ kejbãrok kij make?

4. Ewi wãwen an kar ri jeje sam in kwalok an kamolol kin kien eo an Anij, im Ri Christian ro ren kõmman ke eindein?

⁴ Men eo ear jibañ ri jeje sam in ñan kijenmij iumin ijjibed ko ear iioni kar kin an karõk ien ñan an katak im kalmenlokjen kin kien eo an Anij. Ilo wãwen in ear kaddeklok yokwe eo an kin kien eo an Anij. Emol, enañin aolep eon ko ilo Sam Ko 119 rej kwalok kin juõn wãwen kin kien eo an Jehovah. * Ri Christian ro rainin rejjab bed iumin Kien eo an Moses, eo Anij ear lelok ñan ailiñ in Israel eo etto. (Dri Kolosse 2:14) Bõtab, nan in kaiñi ko ilo Kien eo rej aorõk wõt. Nan in kaiñi  kein rar kainemõn ri jeje sam in, einwõt emaroñ kõmman ñan ri karejar ro an Anij me rej kijenmij kin abañ ko ilo mour rainin.

5. Ta wãwen ko kin Kien Moses jenaj etali?

⁵ Jen lale ewi wãwen jemaroñ bõk kõketak jen jilu wãwen ko kin Kien Moses: karõk in Sabbath eo, karõk kin koloruk, im kien eo nae ankwonak. Ilo kajjojo wãwen, jenaj lo bwe juõn melele kin nan in kaiñi ko ilikin kien kein raorõk elañe jekõnan kijenmij kin abañ ko im ijjibed ko ilo ran kein ad.

Kabwe Aikwij eo Ad ilo Jitõb

6. Ta aikwij ko relap ewõr ibben armij otemjej?

⁶ Kar kõmanman armij kin elõñ kain aikwij ko ibben. Ñan wanjoñok, kijen, limen, im jikin jokwe rej men ko raorõk elañe armij eo ekõnan bwe en ejmour. Ak, armij ej aikwij bareinwõt lale ‘aikwij eo an kin men ko lor jitõb.’ Ejamin mol an mõnõnõ elañe ejjab kabwe aikwij in. (Matu 5:3) Joñan an Jehovah watõk bwe eaorõk air kabwe aikwij in, ear kakien armij ro an bwe ren bõjrak jen air jerbal iumin juõn ran eyu ilo kajjojo week bwe ren maroñ lale men ko ikijen air kabuñ ñan Anij.

7, 8. (a) Ewi wãwen Anij ear kalikar bwe ewõr juõn oktak ikõtan ran in Sabbath im ran ko jet? (b) Ta kar unin ran in Sabbath?

⁷ Karõk eo kin Sabbath ear kalikar kin aorõkin makitkit ko air kin men ko lor jitõb. Ien eo moktata me nan in “Sabat” ear walok ilo Bible ej ikijen men in letok eo kin manna ilo ene jemaden eo. Kar jiroñ Ri Israel ro bwe remaroñ aini bread in ekabwilõñlõñ iumin jiljino ran ko. Ilo ran eo kein kajiljino, rar aikwij aini “bred ekar ñõn ruo ran,” kinke ilo ran eo kein kajiljilimjuõn, ejelok enaj walok. Ran eo kein kajiljilimjuõn enaj juõn “Sabat e kwojarjar ñõn Jeova,” im ilo ran in kajjojo ej aikwij bed ijo jikin. (Exodus 16:13-30) Juõn ian Kien ko Joñoul ear kakien bwe ren jab kõmman jabdewõt jerbal ilo ran in Sabbath. Ran eo ekwojarjar. Ro rar jab bokake rar tellokin mij.​—Exodus 20:8-11; Bwinbwin 15:32-36.

⁸ Kien Sabbath ear kwalok itoklimo eo an Jehovah kin emõnin armij ro an ilo kanniek im ilo jitõb. “Sabat ar kõmõne ñõn armij rõn, im jab armij ñõn Sabat,” Jesus ear ba. (Mark 2:27) Ear jab kõtlok bwe Ri Israel ro ren kakije wõt ak ear bareinwõt lelok ñan ir juõn ien emõn ñan air ruaklok ñan Ri Kõmanman eo air im kwalok air yokwe E. (Duteronomi 5:12) Kar juõn ran rar kajerbale ñan makitkit ko lor jitõb wõt. Men in ear koba kabuñ einwõt juõn family, jar, im kalmenlokjen kin Kien eo an Anij. Karõk in ear kejbãrok Ri Israel ro jen air kajerbal aolep ien im kajur ko air ñan jibadõk men ko lor kanniek. Sabbath eo ear kakememej ir bwe kõtan eo air ibben Jehovah kar men eo eaorõktata ilo mour ko air.  Jesus ear bar eliji nan in kaiñi in ejjab oktak ke ear ba: “Ar jeje, Armij e jamin mour kin bred wõt, a kin nan otemjej rej waloktok jen loñin Anij.”—Matu 4:4.

9. Ta eo Ri Christian ro remaroñ katak jen karõk in Sabbath eo?

⁹ Armij ro an Anij rejjab aikwij kejbãrok juõn ran in sabbath ej 24 awa aetokin, ak karõk in Sabbath ejjab baj juõn men ear walok ilo ien ko etto me jej itoklimo kake. (Dri Kolosse 2:16) Ej juõn kein kakememej bwe kij bareinwõt jej aikwij likit makitkit ko lor jitõb bwe ren moktata ilo ad mour. Jibadõk mweiuk ak men in kamõnõnõ ko ren jab aorõklok jen men ko lor jitõb. (Dri Hibru 4:9, 10) Inem jemaroñ kajitõkin kij make: “Ta eo ej moktata ilo aõ mour? Ij likit ke bwe katak, jar, bed ilo kwelok ko an Christian, im bõk kunaõ ilo kwalok nan kin news eo emõn kin Ailiñ eo ren moktata ilo aõ mour? Ak ij kõtlok ke bwe jibadbad ko jet ren bõk ien ko aõ jen makitkit kein?” Elañe jej likit bwe men ko lor jitõb ren moktata ilo ad mour, Jehovah ej kallimur bwe enaj kabwe aikwij ko ad ilo mour.​—Matu 6:24-33.

10. Ewi wãwen jemaroñ bõk tokjen jen ad karõk ien ñan ad lale men ko lor jitõb?

¹⁰ Ien ko jej kajerbale ñan katak Bible im book ko jet rej bedbed ion Bible, im bareinwõt ñan kalmenlokjen kake ennan eo air, remaroñ jibañ kij ruaklok ñan Jehovah. (Jemes 4:8) Susan, eo enañin 40 yiõ ko remotlok ear jino karõk ien ñan an keini an katak Bible, ear ba bwe ilo jinoin ear jab men in kamõnõnõ. Ear juõn men ebin an kõmmane. Ak ke ear kalaplok an read, ear laplok an kamõnõnõik e. Kiõ ej buromõj ñe kin jet un ko ejjab maroñ katak ibben make. “Katak ear jibañ iõ ñan aõ jelã Jehovah einwõt Jema,” lio ej ba. “Ij liki e, im atartar ion, im ij eñjake aõ anemkwoj in kebak e ilo jar. Elap an kabwilõñlõñ ñan lo ewi joñan an Jehovah yokwe ri karejar ro an, wãwen an kejbãrok iõ, im ewi wãwen ear jibañ iõ.” Jemaroñ bõk elap lañliñ ñe jej ekkeini ad lale aikwij ko ad ilo jitõb!

Kien eo an Anij kin Koloruk

11. Ewi wãwen an jerbal karõk in koloruk?

¹¹ Wãwen eo kein karuo kin Kien Moses me ear kwalok kin itoklimo eo an Anij kin emõnin im ejmour eo an armij ro an kar karõk eo kin koloruk. Jehovah ear kakien bwe ñe juõn Ri Israel ri kallip ej madmõde jikin kallip eo an, ej aikwij kõtlok bwe ro rejeramel ren maroñ aini ta ko ri madmõd ro rar likiti. Ri kallip ro rar jab maroñ madmõd tõrerein jikin kallip ko, im rar jab maroñ jeblak im aini bwen grape ko ak olive ko. Tũr in wheat ko rar meloklok in bõki jen jikin kallip ko ren jab bar jeblak im bõki. Men in kar juõn karõk ej kwalok yokwe ñan ro rejeramel, ruwamaejet ro, ajiri ro atajinimjin, im kõrã ro ejako beleir. Ilo mol, elap jerbal ñan air koloruk, ak ikijen men in, rar maroñ bõprae air eowore armij ro ñan bõk kijeir.​—Livitikõs 19:9, 10; Duteronomi 24:19-22; Sam Ko 37:25.

12. Karõk in koloruk eo ear lelok ien et eo emõn ñan ri kallip ro?

¹² Kien eo kin koloruk ear jab kalikar kin joñan eo ri kallip ro rar aikwij likiti ñan ro rejeramel. Kar bebe eo air ikijen ewi debakbakin tõrerein jikin kallip ko rejjab madmõde. Ilo wãwen in, karõk in koloruk eo ear katakin ir kilen kwalok joij. Ear lelok ñan ri kallip ro juõn ien emõn ñan air kwalok kamolol ñan Ri Letok jonikõn eo, kinke “eo ej tiriamokake eo e jeramel, ej nebar [Ri Kõmanman eo an].” (Jabõn Kennan Ko 14:31) Boaz ear kõmmane men in. Ilo joij ear karõk bwe Ruth, juõn kõrã ejako belen eo ear koloruk ilo jikin kallip ko an, en maroñ aini kijen wheat. Jehovah ear lap an nawõnãn Boaz kin joij eo an.—Rut 2:15, 16; 4:21, 22; Jabõn Kennan Ko 19:17.

13. Ta eo kien eo etto kin koloruk ej katakin kij kake?

 ¹³ Nan in kaiñi eo ilikin kien eo kin koloruk ear jab oktak. Jehovah ej kõtmene bwe ri karejar ro an ren kwalok joij, elaptata ñan ro rejeramel. Ñe elaplok ad joij, enaj laplok ad bõk jerammõn ko. “Komin lelok, im naj lewoj ñõn kom,” Jesus ear ba. “Joñok emõn, joni, kamõkitikiti, im jiõblok naj lewoj na ilo ubõmi. Bwe kin joñok eo komij joñok kake, naj bar joñok ñõn kom.”​—Luk 6:38.

14, 15. Ewi wãwen jemaroñ kwalok ad joij, im kin ta tokjen eo ñan kij make im ro jaar jibañ ir?

¹⁴ Ri jilek Paul ear rejañ bwe jen “jerbale emõn ñõn armij otemjej, im elaplok ñõn ro rej ber ilo nukin tõmak.” (Dri Galetia 6:10) Kin men in, jej aikwij itoklimo bwe Ri Christian ro mõttad ren bõk jibañ ko lor jitõb ñe rej jelmae melejoñ ko kin tõmak eo air. Ak remaroñ ke bareinwõt aikwij bõk jibañ ko jet, ñan wanjoñok, kin ial in air itok ñan Kingdom Hall eo ak ñan air kaikujkuj? Ewõr ke ilo congregation eo am jabdewõt ro reritto, renañinmij, ak rejjab maroñ diojlok jen moko imwiir me renaj mõnõnõ ñe juõn ej lolok ak jibañ ir? Elañe jej kate kij bwe jen kile aikwij rot kein, inem Jehovah emaroñ kajerbal kij ñan uake jar ko an juõn eo ej bed ilo aikwij. Meñe jibañ don ej juõn eddo an Christian, eo ej lelok jibañ ej bareinwõt bõk tokjen jen e. Ñe jej kwalok yokwe eo emol ñan ri tõmak ro mõttad jej bõk elap lañliñ im juburu me rej kabuñburuen Jehovah.​—Jabõn Kennan Ko 15:29.

¹⁵ Bar juõn wãwen Ri Christian ro rej kwalok joij ej ikijen air kajerbal ien im kajur ko air ñan konono kin karõk ko an Anij. (Matu 28:19, 20) Jabdewõt armij eo me ear lo lañliñ in jibañ juõn armij ñan an wõnmanlok ñan joñan eo ej wujleplok an mour ñan Jehovah ej jelã mol in nan ko an Jesus: “Mõnõnõ in lelok elap jen bõk.”​—Jerbal 20:35.

Kejbãrok Nae Ankwonak

16, 17. Ta eo kien eo kein kajoñoul ear kemo kake, im etke?

¹⁶ Wãwen eo kein kajilu kin Kien eo Anij ear lelok ñan Israel me jenaj etale ej kien eo kein kajoñoul, eo ear kemo ankwonak. Kien eo ej ba: “Kwon jab ankwõnak imõn dri turum,  kwon jab ankwõnak lio belen dri turum, jab korijeran man, jab korijeran kõra, jab an kau, jab an ass, jab men eo jabrewõt an dri turum.” (Exodus 20:17) Ejelok juõn armij ear maroñ kajejjet juõn kien rot in, kinke ejelok juõn ej jelã ta eo ej bed ilo buruen armij. Bõtab, kien in ear kautiejlok Kien eo an Moses ilõñin kien ko an armij. Ear kõmman bwe kajjojo Ri Israel en jelã bwe ej aikwij uak ñan Jehovah, eo me emaroñ jelã kõnan ko an buru. (1 Samuel 16:7) Bareinwõt, kien in ear jerbale okran elõñ jerbal ko rejõkkar.​—Jemes 1:14.

¹⁷ Kien eo nae ankwonak ear rejañ armij ro an Anij bwe ren kejbãrok ir nae arõk mweiuk, kibbon, im aol kin wãwen ko ibbeir. Ej bareinwõt kejbãrok ir jen kabo eo ñan air kwot ak lũñ. Ien otemjej enaj wõr armij ro remweie ak ilo juõn wãwen, elaplok an wõr tõbrak ilo air mour jen kij me jej reilok ñan ir. Elañe jejjab debij lemnak ko ad kin wãwen rot kein, jemaroñ oktak im jab mõnõnõ ak jino ebanbane ro jet. Bible ej naetan ankwonak einwõt juõn wãwen kwalok “lemnak ko renana.” Enaj emõnlok ñan kij elañe ejelok jitõb in ankwonak ibbed.—Ri Rome 1:28-30.

18. Ta jitõb eo ej jededlok ilo lal in rainin, im ta tokjen ko renana rej walok jen e?

¹⁸ Jitõb eo ekajur ilo lal in rainin ej kowõnmanlok arõk mweiuk im jiaik don. Ikijen kareelel ko, business ko rej kaurur juõn kõnan ñan bõk mweiuk ko rekãl im ekkã air kwalok lemnak eo bwe elañe jejjab bõke jejamin mõnõnõ. Eñin jitõb eo me Kien eo an Jehovah ej kananaiki. Juõn jitõb einlok wõt in ej kõnan eo ñan lo tõbrak ak jerammõn ilo lal in jekdon ta men ko rej walok im ñan kalõñlok mweiuk. Ri jilek Paul ear kakkõl: “A ro re kanuij kõnan bwe ren dri mweie, re buñ ilo kabo im oujir im elõñ mõm ko re bwebwe im nana, rej kamaloñ armij im kokkure ir ilo jikin joko. Bwe arõk mõnni ej okran nana otemjej, eo ke jet r’ar arõk r’ar jebwãbwe jen tõmak im mõke wie ir kin elõñ men in kaburomõj.”​—1 Timote 6:9, 10.

19, 20. (a) Ñan eo ej yokwe kien ko an Jehovah, ta men ko elap air aorõk? (b) Ta eo jenaj katak kake ilo katak in tok juõn?

¹⁹ Ro rej yokwe kien ko an Anij rej kile bwe jitõb in arõk mweiuk ekauwatata im rej kejbãrok ir jen e. Ñan wanjoñok, ri jeje sam in ear jar ñan Jehovah: “Kwon ukot buruõ ñõn nan in kennan ko Am, im jab ñõn ankwonak. Kien loñõm emõnlok ñõn iõ jen tausan ko mõtõn gold im silver.” (Sam Ko 119:36, 72) Elañe jej tõmak mol in nan kein enaj jibañ kij ñan kejbãrok jokkin wõt juõn eo ej men in aikwij ñan bõprae aujid ko kin arõk mweiuk, kibbon, im jab juburu kin wãwen ko ilo mour eo ad. “Mwilin ekwojarjar,” im jab kalõñlok mweiuk, ej key eo ñan nawõnãn eo elaptata.​—1 Timote 6:6.

²⁰ Nan in kaiñi ko ilikin Kien eo me Jehovah ear lelok ñan ailiñ in Israel eo etto raorõk ilo ien kein rebin einwõt kar eindein ke Jehovah ear lelok Kien eo ñan Moses. Ñe elap ad jerbale nan in kaiñi kein ilo ad mour, elaplok ad naj kamolol kaki, enaj laplok ad yokwi, im enaj laplok ad mõnõnõ. Ewõr ilo Kien eo elõñ katak ko raorõk ñan kij, im mour ko an armij ro ilo Bible im men ko rar iioni rej kakememej kij kin aorõkiir. Jet iair jenaj katak kaki ilo katak in tok juõn.

[Kamelele eo itulal]

Ewi Wãwen Kwonaj Uak?

• Etke eo ear jeje Sam Ko 119 ear yokwe kien ko an Jehovah?

• Ta eo Ri Christian ro remaroñ katak jen karõk eo kin Sabbath?

• Kien eo an Anij kin koloruk ewõr aorõkin et eo etto an bed?

• Ewi wãwen an kien eo nae ankwonak ej kejbãrok kij?

[Kajitõk ko ñan katak]

[Pija eo ilo peij 19]

Ta eo kien Sabbath ear kalikar kake?

[Pija eo ilo peij 21]

Ta eo jej katak kake jen kien eo kin koloruk?