Etal ñan katak ko ilo bok in

Etal ñan laajrak in katak ko

Wãwen ko Rekaburomõjmõj an Ro Reritto

Wãwen ko Rekaburomõjmõj an Ro Reritto

Wãwen ko Rekaburomõjmõj an Ro Reritto

KE EJ kõmmane etale eo an, ri waj in boñ eo ear lukkun ilbõk kin men eo ear loe. Inabõj in wõt apartment building eo, ear lo ruo armij remij—ruo ri belele reritto rar kelok jen windo in apartment eo air me ej bed ilo dek (floor) eo kein karalitõk. Meñe wãwen air kar mõn ir make ear kabwilõñlõñ, un eo unin airro kar kõmmane menin ear laplok an kabwilõñlõñ. Peba (note) eo rar loe ilo bõjo eo an leo ear ba: “Kimij bõk mour ko amro make kinke ekkã am bõk jorrãn im kamijak jen leo nejim im lio belen.”

Tibdikin kamelele kein ilo bwebwenato in emaroñ jeja air walok, bõtab abañ eo jej konono kake ekkã an walok. Ilo mol, abañ in kin kajorrãn ritto ro ej walok ilo enañin aolepen mõttan ko ilo lal in. Lemnak kin men kein:

• Ilo juõn ekkatak, 4 percent in ritto ro ilo Canada kar report kake ir bwe rar kokkure ak kaeñtan im kajekdon ir—ekkã jen ro uan family eo. Bõtab, elõñ ritto ro rej jook ak mijak in konono kin abañ ko air. Joñan bwinbwin in emaroñ ebaklok ñan 10 percent, ri etale ro rej ba.

• “Ilo ailiñ in India, meñe ilo family ko me einwõt ñe ebin lukluk in kõtan eo air ñan don, ak ej mejaljallok kinke oran armij ro reritto me ajiri ro nejiir rejjab kõnan lale ir ej laplok wõt,” magazine in India Today eo ej report.

• Ekkar ñan joñan bwinbwin eo rar etale, “ikõtan 1 im 2 million Ri America ro 65 yiõ dettair ak rittolok kar kokkure ir, jerbal ibbeir ilo jab jimwe, ak kajorrãn ir ilo bar wãwen ko jet renana me rej itok jen juõn eo rej reilok ñane bwe ej ri lale im ri kejbãrok eo air,” National Center on Elder Abuse eo ej ba. Ri jibañ eo an district attorney eo ilo San Diego, California, ej ba kin kaeñtan ak kokkure ro reritto bwe “ej juõn ian abañ ko relap me ri jerbal ro an kien rej jelmaiki rainin.” Ej kobaiktok: “Ij lo abañ in ej laplok wõt ilo yiõ kein rej bedotok .”

• Ilo Canterbury, New Zealand, elaplok inebata kin ritto ro kin an ro uan family ko air kamijak im kokkure ir kin wõt money ko air—elaptata ro rej kajerbal uno ko rekajur (drug), dennin kadõk (alcohol), ak abañ ko kin gamble. Joñan eo kar report kake kin abañ eo kin ritto ro rej kokkure ak kaeñtan ir ilo Canterbury ear lap an laplok jen 65 ilo 2002 ñan 107 ilo 2003. Chief executive eo an agency eo kar kajutake ñan bõprae jorrãn im wãwen kein renana ej ba bwe joñan laplok in emaroñ jutak kin jidik wõt ak “jabõn tata in juõn ice kileplep.”

• Japan Federation of Bar Associations ej kakabilek bwe “ritto ro rej kajorrãn ak kaeñtan ir elaplok air aikwij jibañ jen ajiri ro rej kokkure ak kajorrãn ir ak jorrãn ko jet relej nae ro uan juõn family,” The Japan Times ej report. Etke? Juõn unin, Times eo ej ba, ej kinke “ñe keidi ibben kokkure ak kaeñtan eo kin juõn ajiri ak juõn lio ak leo ri belele, kokkure eo kin ritto ro etolok an kõnan alikar ñan ro jet, bõlen kinke ritto ro rej eñjake bwe ewõr rueir ñe ro nejiir rej mõn ir, im bareinwõt kien eo ak ri kien ro ilo jikin eo rar likjap in kamadmõde abañ eo.”

Wanjoñok kein kin ta eo ej walok ibelakin lal ej kõmman bwe jen kajitõk: Etke elukkun lõñ ritto ro rej kajekdon im kokkure ir? Ewõr ke jabdewõt kejatdikdik bwe men ko renaj emõnlok? Ta kainemõn eo ewõr ñan ritto ro?