“Kom Ar Roñ Kin An Job Kijenmij”
“Kom Ar Roñ Kin An Job Kijenmij”
“Lo, jej likit ir remõnõnõ ro r’ar kijenmij; kom ar roñ kin an Job kijenmij, im kom ar lo jemlok eo jen Iroij, ekijkan Iroij e kanuij joij im tiriamokake.”—JEMES 5:11.
1, 2. Ta melejoñ eo ri belele ro rar jelmae ilo Poland?
HARALD ABT ear juõn ian Ri Kennan ro an Jehovah ediklok jen juõn yiõ ke ri tarinae ro an Hitler rar bõk anjo ion Danzig (kiõ etan Gdańsk) ilo Poland. Inem abañ ko rar laplok wõt, aet ear lukkun kauwatata, ñan Ri Christian ro remol ijo. Kumi in policeman ro rettino im lej kar naetan Gestapo rar kajeoñ in iun Harald bwe en signi juõn peba ñan an kalikar bwe ejjab juõn Ri Christian, ak ear makoko. Elikin jejjo week ko ilo kalbuj, rar jilkinlok Harald ñan kalbuj eo ilo Sachsenhausen, im elõñ alen rar kaeñtan im mõne. Juõn officer ear jitõñlok jikin eo baat eo ear wanliñlok jen e ilõñin jikin eo rekin tile armij ro ie im jiroñ Harald, “Mõttan 14 ran im kwonaj wanliñlok einwõt baat en ñan am Anij, Jehovah elañe kwoj kabuñ wõt ñan e.”
2 Ke rar jibwe Harald, Elsa lio belen ear kaninnin wõt ledik eo nejiir eo ear joñoul-alliñ-wõt dettan. Ak Gestapo eo ear jab meloklok kin Elsa. Ejjabto tokelik, rar bõk niñniñ eo, im jilkinlok lio ñan kalbuj eo ilo Auschwitz. Ak, ear ellã im mour elõñ yiõ ko, im bareinwõt kar Harald. Ilo The Watchtower (Imõniaroñroñ) eo ilo April 15, 1980, kwomaroñ konono kin ewi wãwen rar kijenmij. Harald ear je: “Iar bed ilo kalbuj eo iumin 14 yiõ kinke iar tõmak ilo Anij. Rar kajitõk ibba bareinwõt: ‘Lio beleõm ear jibañ yuk ke ñan kijenmij iumin aolep yiõ kein?’ Emol ear! Iar jelã jen jinoin bwe ejamin ebbururu ilo tõmak eo an, im men in ear kakajur iõ. Iar jelã bwe ekõnan lo bwe in mij kin aõ tiljek jen aõ bed ilo anemkwoj kinke iar ebbururu. . . . Elsa ear kijenmij iumin elõñ melejoñ ko rebin iumin aolepen yiõ ko ear bed ilo kalbuj eo ilo Germany.”
3, 4. (a) Joñok ko an wõn ro remaroñ rejañ Ri Christian ro bwe ren kijenmij wõt? (b) Etke Bible eo ej rejañ kij ñan etale bwebwenato eo an Job?
3 Ejjab juõn men ebidodo ñan bõk eñtan ko jen men ko renana, im elõñ Ri Kennan ro remaroñ kamol men in. Kin men in, Bible eo ej kakabilek aolep Ri Christian ro: “Komin bõk joñok kin iñtan im kijenmij jen ro dri kanan, r’ar konono ilo etan Iroij.” (Jemes 5:10) Iumin elõñ buki yiõ ko, elõñ ri karejar ro an Anij rar bõk matõrtõr meñe ejelok rueir. Joñok ko remõn an ro “dri kennan, einwõt kõro elap” remaroñ rejañ kij ñan ettõr wõt ilo kijenmij ilo iaekwij eo einwõt Christian ro.—Dri Hibru 11:32-38; 12:1.
4 Ilo Bible eo, ej kwalok kin Job einwõt juõn joñok emõn kin kijenmij. “Lo, jej likit ir remõnõnõ ro r’ar kijenmij,” Jemes ear je. “Kom ar roñ kin an Job kijenmij, im kom ar lo jemlok eo jen Iroij, ekijkan Iroij e kanuij joij im tiriamokake.” (Jemes 5:11) Bwebwenato eo an Job ej kwalok ilo tukadu kin ãjinkij eo ro retiljek me Jehovah ej kajerammõn ir rej kõttare. Elaptata, ej kalikar mol ko ñan jibañ kij ñe jej jelmae melejoñ ko. Book in Job ej uake kajitõk kein: Ñe jej bed ilo melejoñ, etke jej aikwij melele kin ta aitwerõk ko relaptata rej kitibuji? Ta kadkad ko im lemnak ko rej jibañ kij ñan kijenmij? Ewi wãwen ad maroñ kakajur Ri Christian ro mõttad me rej bed ilo eñtan?
Lukkun Melele kin Aolep Aitwerõk ko
5. Ta aitwerõk eo elaptata jej aikwij kememeje ñe jej wõnmae melejoñ im men in kabo ko?
5 Ñan kejbãrok jokkin wõt juõn eo ad ilo jitõb ñe jej wõnmae melejoñ ko, jej aikwij lukkun melele kin aolep aitwerõk ko imad. Elañe jab, abañ ko ad make remaroñ kabiloik lolokjen eo ad ilo jitõb. Aitwerõk eo eaorõktata ej ad tiljek wõt ñan Anij. Jemed ilañ ej akwelap ñan kij bwe jen likit ilo buruõd nan kein: “Nejiõ, kwon meletlet, im kamõnõnõik buruõ, bwe in uak ñõn eo ej kinak iõ.” (Jabõn Kennan Ko 27:11) Men in ej juõn jerammõn ejejuan! Meñe je mõjno im jab wãppen, jemaroñ kamõnõnõik Ri Kõmanman eo ad. Jej kõmman eindein ñe yokwe eo ad ñan Jehovah ej kamaroñ kij ñan jutak bin nae melejoñ im men in kabo ko. Yokwe eo emol an Christian ej kijenmij ilo men otemjej. Ejamin likjap.—1 Dri Korint 13:7, 8.
6. Ewi wãwen an Satan kinaak Jehovah, im ñan joñan et eo?
6 Book in Job ej kwalok ilo alikar bwe Satan eo ej kinaak Jehovah. Bareinwõt ej kwalok bwe ri kijirãt in me jejjab maroñ loe elukkun nana im ekõnan kokkure kõtan eo ad ibben Anij. Einwõt kar wanjoñok kake ikijen Job, Satan ej kinaak aolep ri karejar ro an Jehovah im ba bwe ewõr jitõb in kibbon ibbeir. Ej bareinwõt kõnan kamol bwe yokwe eo air emaroñ mololok. Ear kinaak Anij iumin elõñ thousand yiõ ko. Ke kar jolaltak Satan jen lañ, juõn ainikien jen lañ ear naetan einwõt “dri kinaklok ro jeim im jãtim” im ej kinaaklok ir “iman am Anij ran im boñ.” (Reveles̃õn 12:10) Ñe jej kijenmij ilo tiljek, jej kwalok bwe ejelok bedbed in nan in kinaak ko an.
7. Ewi wãwen ad maroñ kijenmij ilo melejoñ ko me rej waloktok jen mõjno ko ad ilo kanniek?
7 Jej aikwij kememej bwe Devil eo ej kajerbal jabdewõt melejoñ jej jelmae ñan kajeoñ in kajenolok kij jen Jehovah. Ñããt eo ear kajeoñ in kabo Jesus? Ilo ien eo ke Jesus ear kwuli elikin an kar jitlok iumin elõñ ran. (Luk 4:1-3) Bõtab, kajurin mour in jitõb eo an Jesus ear kamaroñ e bwe en karmijeteik men in kabo ko an Devil eo. Elap an aorõk bwe jen jumae jabdewõt mõjno ko ilo kanniek—bõlen rar waloktok jen nañinmij ak bwijwõlã—kin kajur eo ilo jitõb! “Meñe [enbwinnid] ej mõjnolok,” jejjab ebwer kinke “Anij ej kakãl [ad] jitõb jen ran ñõn ran.”—2 Corinth 4:16.
8. (a) Ewi wãwen eñjake ko renana remaroñ kajorrãn kij? (b) Ta lemnak eo ear bed ibben Jesus?
8 Bareinwõt, eñjake ko renana remaroñ kajorrãn mour in jitõb eo an juõn armij. Juõn armij emaroñ lemnak ibben make: ‘Etke Jehovah ej kõtlok melejoñ in?’ Bar juõn emaroñ kajitõkin emake elikin an juõn ri tõmak kar kalõkatip e: ‘Etke juõn ri tõmak ilo congregation eo ear lõkatipi iõ?’ Eñjake rot kein remaroñ kabiloik kij jen aitwerõk ko relaptata im ñan ad madjake wõt abañ ko ibbed make. Inebata eo an Job kin lõmaro jeran ear kokkure eñjake eo an joñan wõt an kar nañinmij eo kokkure enbwinin. (Job 16:20; 19:2) Ilo wãwen eo einlok wõt in, ri jilek Paul ear kalikar bwe ñe etto an illu bed, emaroñ “najikin devil eo.” (Dri Epesõs 4:26, 27) Jen air kwalok illu nae armij ro ak lemnak ellã jen joñan kin abañ ko air, emõnlok ñe Ri Christian ro rej anõk Jesus ilo air “mõke likit [ir] ñõn Eo ej ekajet jime,” Jehovah Anij. (1 Piter 2:21-23) Ad bõk ejja “lemnok” eo wõt einwõt Jesus emaroñ juõn wãwen elap ñan jumae Satan.—1 Piter 4:1.
9. Ta kallimur eo Anij ej letok ñan kij ikijen abañ ak melejoñ ko jej jelmae?
9 Ilõñin men otemjej, jejjab kõnan watõk abañ ko ad einwõt men ko rej kalikar bwe Anij ejjab buñburuen kake. Lemnak rot in ebwid ear kainebataik Job ilo ien eo ke ri kainemõn ro reriap rar kananaik e. (Job 19:21, 22) Bible eo ej kallimuri kij kin nan kein: “Ejelok armij en ba ñe kabo e, Anij ej kabo iõ: bwe men ko renana re ban kabo Anij, im Ej kabo ejelok armij.” (Jemes 1:13) Ak Jehovah ej kallimur ñan jibañ kij kijenmij iumin jabdewõt melejoñ ej buñõt kij im kabellok juõn ial in ko jen jabdewõt kabo jej jelmaiki. (Sam Ko 55:22; 1 Dri Korint 10:13) Ñe jej kebak Anij ilo ien ko elap abañ ie, emaroñ jimwe ad lemnak kin abañ ko jej jelmae im jenaj lo tõbrak ilo ad jumae Devil eo.—Jemes 4:7, 8.
Men in Jibañ ko ñan Kijenmij
10, 11. (a) Ta eo ear jibañ Job bwe en kijenmij? (b) Ewi wãwen debij juõn bõklikit emõn ear jibañ Job?
10 Meñe Job ear lukkun eñtan—ekoba nan in kinaak ko jen “dri kainemõn” ro reriap im kin an bwok kin unin an bed ilo jorrãn—Job ear tiljek wõt. Ta eo jemaroñ katak kake jen kijenmij eo an? Ejelok bere, un eo elap unin an kar bõk anjo ej eñin bwe ear tiljek ñan Jehovah. ‘Ear mijak Anij im jeorlok jen nana.’ (Job 1:1) Eñin kar wãwen mour eo an. Job ear jab elkurkuri Jehovah, meñe ear jab melele kin unin an kar bed ilo jorrãn ilo jidimkij. Job ear tõmak bwe ej aikwij kabuñ ñan Anij ilo ien ko remõn im nana jimor.—Job 1:21; 2:10.
11 Job ear bõk kainemõn kin an debij juõn bõklikit emõn bareinwõt. Ke ear lemnak bwe ear iten mij, ear bõk kainemõn jen an kememej bwe ear kõmat an maroñ ñan jibañ ro jet, ear tiljek ñan kien ko rewãnik an Jehovah, im ear kejbãrok e jen jabdewõt kabuñ wan.—Job 31:4-11, 26-28.
12. Ewi wãwen an kar Job uak ke Elihu ear jibañ e?
12 Bõtab, ilo mol, Job ear aikwij jibañ ñan kajimwe lemnak eo an kin jet wãwen ko. Im ilo ettã buru ear bõk jibañ in—bar juõn wãwen elap ñan an lo tõbrak ñan kijenmij. Ilo kautiej, Job ear roñjake nan in kakabilek eo emeletlet an Elihu, im uak ilo jimwe ñan nan in kajimwe ko an Jehovah. “I ar konono men eo I jab melele,” ear ba. “Kin men in ij mõke jõjõik iõ, im ukwelok ilo bõñõlñõl in brij in ubaj.” (Job 42:3, 6) Meñe ear eñtan wõt kin nañinmij eo an, Job ear lañliñ bwe kajimwe in ñan lemnak eo an ear karuaklok e ñan Anij. Job ear ba: “I jela Kwo maroñ in kõmõn men otemjej, im ejelok Am bebe re maroñ in dremõke.” (Job 42:2) Kin an Jehovah kamelele kin Iroij Bõtata eo An, men in ear kalaplok melele eo an Job kin kõtan eo an ibben Ri Kõmanman eo.
13. Ewi wãwen an kar Job bõk tokjen jen an kwalok tiriamokake?
13 Eliktata, Job ear likit juõn joñok emõn kin tiriamokake. Meñe ri kainemõn ro reriap rar lukkun kalõkatipe, ke Jehovah ear jiroñ e bwe en jar kin ir, ear kõmman eindein. Tokelik, Jehovah ear kejmouri. (Job 42:8, 10) Alikar, jitõb eo emeo ejjab maroñ jibañ kij kijenmij, ak yokwe im tiriamokake enaj jibañ kij. Jolok ellotan enaj kaemololo kij ilo jitõb, im Jehovah ej kajerammõn kij kake.—Mark 11:25.
Ri Kakabilek Ro Remeletlet Rej Jibañ Kij Kijenmij
14, 15. (a) Ta kadkad ko remaroñ jibañ elder ro ñan kejmour armij ro jet? (b) Kamelele kin unin an kar Elihu lo tõbrak ke ear jibañ Job.
14 Bar juõn men jemaroñ katak kake jen bwebwenato eo an Job ej kin aorõkin ri kakabilek ro remeletlet. Lõmarein ilo tõmak rej “lotak bwe [ren] dri jibõñ ilo ien jorran.” (Jabõn Kennan Ko 17:17) Bõtab, einwõt bwebwenato eo an Job ear kwalok, jet ri kakabilek remaroñ kabwer im jab kakajur armij ro. Juõn ri kakabilek emõn ej aikwij kwalok an jelã kin eñjake ko an ro jet, kautiej armij, im kwalok joij, einwõt Elihu ear kõmmane. Elder ro im Christian ro jet reritto ilo jitõb remaroñ aikwij kajimwe lemnak ko an ro jeiir im jatiir rej ebwer kin elõñ abañ ko, im kin men in, ri kakabilek rein remaroñ bõk elap tokjen jen book in Job.—Dri Galetia 6:1; Dri Hibru 12:12, 13.
15 Elõñ men ko remõn jemaroñ katak jen wãwen an kar Elihu kamadmõde abañ eo. Ear bõk elap ien ñan an roñjake lõmaro jilu mõttan Job mokta jen an kar uake ir. (Job 32:11; Jabõn Kennan Ko 18:13) Elihu ear konono ibben Job einwõt juõn jeran. (Job 33:1) Jab einwõt ri kainemõn ro reriap, Elihu ear jab watõk emake eutiejlok jen Job. Ear ba: “Lo, ña ij iman Anij einwõt kwe: ña bareinwõt, emwij kõmõn iõ jen kle.” Ear jab kõnan kalaplok an Job eñtan ilo an konono nan in kalõkatip ko. (Job 33:6, 7; Jabõn Kennan Ko 12:18) Jen an kõrraate mwilin Job, Elihu ear nebare kin an jerbal ilo wãnik. (Job 33:32) Men eo eaorõktata, Elihu ear lo men ko ekkar ñan lemnak eo an Anij, im jibañ Job ñan melele bwe Jehovah ejamin kõmman men ko rejjab wãnik. (Job 34:10-12) Ear rejañ Job ñan an kõttar Jehovah, jen an kajeoñ in kowãnik e make. (Job 35:2; 37:14, 23) Christian elder ro im ro jet remaroñ bõk tokjen jen katak rot kein.
16. Ewi wãwen an kar ri kainemõn ro reriap mõttan Job erom ri karejar ro an Satan?
16 Nan in kakabilek eo emeletlet an Elihu ear oktak jen nan in kalõkatip ko an Eliphaz, Bildad, im Zophar. “Komjil ar jab konono men eo e jime kin Ña,” Jehovah ear jiroñ ir. (Job 42:7) Meñe rar maroñ ba bwe rar kõnan jibañ e, ilo mol rar ri karejaran Satan im jab ri tiljek ro mõttan. Jen jinoin erjil aolep rar naruõn Job kin jorrãn ko ear jelmaiki. (Job 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Ekkar ñan Eliphaz, Anij ear jab liki ri karejar ro an, im ejjab men eo eaorõk Ibben in elañe jej ri wãnik ak jab. (Job 15:15; 22:2, 3) Eliphaz ear naruõn Job kin bwid ko ear jab kõmmani. (Job 22:5, 9) Ijo turãjet, Elihu ear kakajur Job ilo jitõb, mejenkajjik eo me juõn ri kakabilek ej aikwij jibadõke ilo yokwe ien otemjej.
17. Ta eo jej aikwij kememeje ñe jej bed ilo melejoñ ko?
17 Ewõr bar juõn katak kin kijenmij jemaroñ bõk jen book in Job. Adwõj Anij eo ej yokwe kij, ej lo melejoñ ko ad im emõnõnõ im bojak ñan jibañ kij ilo elõñ wãwen ko. Jaar konono kin bwebwenato eo an Elsa Abt. Kalmenlokjen kin ta lemnak eo ear bõke ilo jemlokin: “Mokta jen air kar jibwe im kalbuj iõ, iar konono letter eo an juõn Ri Kennan eo ear ba bwe ñe kwoj bed ilo melejoñ ko relap jitõbõn Jehovah enaj kalur yuk. Iar lemnak bwe ear kalaplap. Ak ke iar jelmae melejoñ ko, iar melele bwe men eo ear konono kake kar mol. Elukkun mol bwe men in ej walok. Ebin am melele kake, elañe kwojañin loe. Ak men in ear lukkun walok ñan iõ. Jehovah ej jibañ.” Elsa ear jab konono kin ta eo Jehovah emaroñ kõmmane ak ear kõmmane ilo ran ko an Job. Ear konono kin ran kein ad. Aet, “Jehovah ej jibañ”!
Emõnõnõ Eo Ej Kijenmij
18. Ta tokjen ko Job ear bõki kin an kijenmij?
18 Jet wõt iad jenaj jelmae melejoñ ko relap einwõt Job. Ak jabdewõt melejoñ ko jej jelmae ilo jukjuk im bed in, ewõr un ko unin ad maroñ debij ad tiljek, einwõt an kar Job kõmmane. Ilo mol, kijenmij ear kakõmõnmõnlok mour eo an Job. Ear kowãppene, bwe en ejelok men ear aikwiji. (Jemes 1:2-4) Ear kakajurlok kõtan eo an ibben Anij. “I kar roñjake kin lojiliñiõ kin Kwe; a kiõ meja ej kab lo Yuk,” Job ear ba. (Job 42:5) Men in ear kamol bwe Satan ear riap kinke ear jab maroñ kokkure tiljek eo an Job. Elõñ buki yiõ ko tokelik, Jehovah ear watõk wõt bwe Job ri karejaran ear juõn joñok ewãnik im emõn. (Ezekiel 14:14) Makitkit ko an ear kõmmani ilo tiljek im kijenmij rej kamakit armij ro an Anij ilo ran kein.
19. Etke kwoj lemnak bwe ewõr tokjen kijenmij?
19 Ke James ear jejelok ñan Ri Christian ro ilo ebeben eo kein kajuõn, ear jitõñlok ñan wãwen ko kijenmij emaroñ kajuburuõd. Im ear kajerbal joñok eo an Job ñan kakememej ir bwe Jehovah ej lutõktok elap ãjinkij ñan ri karejar ro an retiljek. (Jemes 5:11) Jej konono ilo Job 42:12 “Jeova e ar kejerammõn jemlokõn Job elap jen jinoin.” Anij ear lelok ñan Job ruo alen men ko ear luji, im ear to an mour ilo mõnõnõ. (Job 42:16, 17) Ilo ejja wãwen dein, jabdewõt metak, eñtan, ak buromõj jej aikwij kijenmij kake ilo tujemlokin jukjuk im bed in renaj jako ilo lal eo ekãl an Anij. (Aiseia 65:17; Reveles̃õn 21:4) Emwij ad roñ kin kijenmij eo an Job, im kin jibañ jen Jehovah, jej beek ilo buruõd bwe jenaj kajeoñe joñok eo an Job. Bible eo ej kallimur: “Emõnõnõ armij eo ej kijenmij ilo melejoñ: bwe ñe emwij kamol e e naj bõk belin mour eo Iroij e ar muri kake ñõn ro rej yokwe E.”—Jemes 1:12.
Ewi Wãwen Kwonaj Uak?
• Ewi wãwen ad maroñ kamõnõnõik buruen Jehovah?
• Etke jejjab kõnan lemnak bwe abañ ko ad rej kamol bwe Anij ejjab buñburuen kake kij?
• Ta men ko rar jibañ Job ñan kijenmij?
• Ewi wãwen jemaroñ kajeoñe Elihu ñe jej kakajur ri tõmak ro mõttad?
[Kajitõk ko ñan katak]
[Pija eo ilo peij 26]
Juõn ri kakabilek eo emõn ej lemnak kin eñjake ko an ro jet, kautiej ir, im kwalok joij
[Pija ko ilo peij 27]
Elsa im Harald Abt