Wãwen Kwelok ko Jilu Relap Rar Jelet Mour eo Aõ

Ekkar ñõn George Warienchuck

KWONAÑIN ke kar emakõt kin juõn men kwar roñ ilo juõn ian kwelok ko ar relap im ear kamakõt yuk ñõn kõmõn oktõk ko relap ilo mour eo am? Men in ear walok ñõn iõ. Ñe ij reiliklok, ij kile bwe eor jilu kwelok ko relap me elaptata air kar jelet mour eo aõ. Kwelok elap eo jinointata ear jibõñ iõ ñõn kadriklok aõ immijõkjõk im ejokok. Eo ken karuo, ear jibõñ iõ bwe en laplok aõ jokõne kin men ko eor iba, im eo ken kajilu ear jibõñ iõ ñõn kalaplok ijo kwonaõ. Bõtab, mokta jen aõ bwebwenato ñõn yuk kin oktõk kein, in kwalok ñõn yuk kin men ko rar walok mokta jen kar kwelok elap kein. Rej kin men ko rar walok ke iar ajiri.

Iar lotak ilo 1928, im ij driktata ian kimjil jilu. Kimjil limaro jeiõ, Margie im Olga, kar drik im ridtolok ilo bukwon eo etan South Bound Brook, New Jersey, ilo ailiñ in Amerika. Ilo ien eo ear or wõt 2,000 armij ro rar jokwe ie. Meñe kimar jeramel, jinõ ear juõn armij ejoij. Jabrewõt ien ear or an jããn ñõn kõmat mõña ko rejeja ear ajeji iben ro dri turin. Ke iar druatimjuõn aõ yiõ, juõn ian Dri Kennan ro an Jeova ear lotok jinõ. Lio ear konono kajin eo an jinõ, kajin Hungary. Wãwen in ear kamakõt jinõ ñõn roñjake ennan eo jen Baibel eo. Tokelik, Bertha, juõn sister me ear 20 jima an yiõ, ear wõnmanlok im katak Baibel iben jinõ im jibõñ e ñõn erom juõn dri korijeran Jeova.

Iar jab einwõt jinõ kinke iar juõn armij emmijõkjõk im ejokok im iar jab liki iõ mõke. Kobalok iben men in, ekkã an jinõ kõmõn bwe in iñjake bwe ejelok tokjeõ. Ke iar jõñ ñõn e im kajitõk, “Etke enañin aolep ien erro am konono ñõn iõ?” ear jiroñ iõ im ba bwe ej yokwe iõ bõtab ejjab kõnan bwe in lemnok bwe ij utiejlok jen ro jet. Ear emõn men eo jinõ ear kajeoñ in kõmõne, bõtab kin an drik an letok nan in nebar ko, ear kõmõn bwe in iñjake aõ etã.

Juõn ran, juõn dri turum kõra me ekkã an konono joij ñõn iõ ear kajitõk iba ñõn etal im Sunday school iben ladrik ro nejin ilo imõn jar eo air. Iar jela bwe inaj kar kaillu Jeova ñe ij etal, bõtab iar mijõk in kaillu kõra eo ejoij. Inem iomin jet aliñ ko, iar etal ñõn imõn jar eo meñe iar jok kin ña mõke. Ilo jikin jikuul, mijõk armij ear bareinwõt kõmõn bwe in kejekron bõklikõt eo aõ. Bũrinjibõl eo ilo jikuul, me ear juõn armij elej, ear lukkun lale bwe dri kaki ro ren kõmõn bwe aolep ajiri ro rej aikwij koutiej flag eo. Iar bareinwõt bõk kwonaõ koutieje. Ear eindrein manlok wõt iomin juõn yiõ, inem juõn oktõk ear walok.

Iar Katak ñõn Kwalok Beran

Ilo 1939 juõn kumi in book study rar kwelok ilo mweo imwem. Ben Miezkalski, juõn brother emõn ridtõn me ear pioneer, ear tel kwelok eo. Kimar kir e Ben Kileplep im elukkun kar jejit ñõn e. Ñõn ña, an aitok im rebakbak ear joñõn wõt kejem in relõñ eo am. Bõtab, meñe ekamijak kin an kilep im inea elukkun joij, im an ettõñdikdik ear kõmõn bwe in jab mijõk e. Inem ke Ben ear kajitõk iba bwe in etal im kwalok nan iben, iar mõnõnõ in etal. Kimro ar jino mõtaik dron. Ke iar buromõj, ear konono ñõn iõ ilo wãwen eo  juõn jein elap an kea ej konono ñõn eo jãtin. Iar lukkun kaurõk men in im iar jino yokwe e einwõt juõn eo ij ebake.

Ilo 1941, Ben ear kajitõk iben baamle eo am bwe kimin iuwe iben ilo wa eo waan ñõn juõn kwelok elap ilo bukwon eo etan St. Louis, Missouri. Iar lukkun kijorur! Ijañin kar etal jen mweo elaplok jen 50 mail ko, ak kiõ iar pojõk in etal ñõn juõn jikin 900 mail etolok! Bõtab, ear or abañ ko ilo bukwon in St. Louis. Dri tel in kabuñ ko rar kakien ro uan kabuñ eo air ñõn jolok karõk ko rar kõmõni ñõn kadreloñ Dri Kennan ro an Jeova ilo moko imweir. Elõñ rar bokake ir. Rar bareinwõt kamijõk baamle eo me kar karõk bwe kimin jokwe ibeir. Meñe eindrein, rar karuwaineneiki kim. Rar ba bwe reban rupe kalimur eo air ñõn letok juõn rum bwe kimin ber ie. Iar bwilõñ kin air beran.

Limaro jeiõ rar baptais ilo ien kwelok elap eo. Ilo ejja ran eo wõt, Brother Rutherford, jen Bethel eo ilo Brooklyn, New York, ear kwalok juõn katak ekaitoktoklimo me ear kajitõk iben aolep ajiri ro rekõnan kõmõnmõn ankilan Anij ñõn jutõk. Enañin 15,000 rar jutõk. Iar bareinwõt jutõk. Inem ear kajitõk ibem wõj ro me rekõnan kamat air maroñ ilo jerbal in kwalok nan ñõn ba, “Aet.” Ilo juõn ainiken elaj, iar lamij iben ajiri ro jet im ba, “Aet!” Elikin men in, ear lap ainiken kabbokbok. Men in ear lukkun kamakõt iõ.

Elikin kwelok elap eo, kimar lolok juõn brother ilo West Virginia. Ear kwalok bwe juõn ien ke ear kwalok nan, juõn kumi in dri nana rar mõn e im unoik e kin bij im likit kool in bao ko ion. Iar lukkun roñjake. Brother eo ear ba: “Bõtab inaj wõnmanlok wõt im kwalok nan.” Ke kimar ilok jen brother eo, iar iñjake aõ einwõt Devid. Iar pojõk in wõnmaik Golaiat, ak bũrinjibõl eo aõ ilo jikuul.

Ke iar jeblak ñõn jikin jikuul, iar kebak bũrinjibõl eo. Ear reitok im kajememeik iõ. Iar jar ilo buruõ bwe Jeova en jibõñ iõ. Inem ilo mõkõj iar ba: “Ej kab mwij aõ ber ilo juõn ian kwelok ko relap an Dri Kennan ro an Jeova. Iban bar koutiej flag eo!” Eto an ejelok keroro. Inem, bũrinjibõl eo ej jidrik wõt an jutõk jen tebel eo an im jõrjõrtok ñõn iba. Turin mejen ebũrõrõ kin an illu. Ej buroñe iõ im ba: “Kwon koutiej flag eo bwe elañe kwojjab naj jolok yuk jen jikuul!” Ilo tõre in iar jutõk bin wõt, im ilo tumulõl in buruõ iar lukkun lõñliñ, kar juõn iñjake me ijañin kar iione mokta.

Iar kijorur in ba ñõn Ben kin ta eo ear walok. Ke iar loe ilo Imõn Kwelok eo, iar lamijlok im ba: “Emwij jolok iõ jen jikuul! Iar jab koutiej flag eo!” Ben ear atbokwõj iõ im ettõñdikdik, im ba: “Emol, Jeova ej yokwe yuk.” (Dut. 31:6) Elap an kar nan kein kamakõt iõ! Ilo Juun 15, 1942, iar baptais.

Wãwen Iar Katak ñõn Jokõne Wõt

Elikin Bata eo an Lõl Ken Karuo, abañ eo kin jããn ilo ailiñ eo ear bwe lok jen mokta, im ear kanuij lõñlok mweiuk ko rekãl ilo ailiñ eo. Ear or juõn aõ jerbal elap wõnan im iar maroñ wiaik men ko me iar lemnok bwe iban kar maroñ wiaiki. Jet ian ro mõta rar wia wair wõtbai, im ro jet rar kõkãl moko imweir. Iar wia juõn wa kãl. Ejjabto kõnan eo aõ ñõn koorlok elõñ mweiuk ko ear jino kadriklok itoklimo eo aõ kin men ko an Ailiñ eo. Iar jela bwe ebwir ial eo iar etal ie lok. Jerammõn bwe ilo 1950 juõn kwelok elap ilo New York City ear jibõñ iõ ñõn kajime ial eo aõ.

Ilo kwelok elap eo, aolep ro rar kwalok katak ko rar rejañ dri kwelok ro ñõn wõnmanlok ilo jerbal in kwalok nan. Juõn ian dri konono ro ear rejañ kim im ba: “Kõnõk wõt nuknuk ko kwoj aikwiji, im etõr ilo iaikwij eo.” Ear einwõt ñe ear konono wõt ñõn iõ. Iar bareinwõt lo ien kadrioijlok eo an juõn kilaj in Giliad, me ear  kõmõn aõ lemnok, ‘Elañe Dri Kennan rein an Jeova me ridtair wõt ña remaroñ ilok jen air jokõne kin mweiuk ko ñõn etal im jerbal ilo ailiñ ko jet, in kar bar mõnõnõ in kõmõn eindrein ilo ijo jikiõ.’ Elikin wõt kwelok elap eo, iar beek ilo buruõ ñõn erom juõn pioneer.

Ilo ejja ien eo wõt, iar jino jeraik Evelyn Mondak, juõn sister ekijejeto ilo congregation eo iar etal ñõn e. Jinen Evelyn, eo im ear lale ajiri ro jiljino nejin, ear juõn kõra eberan. Ear emõn iben kwalok nan ilo iturin ial eo ej berwõt ituman in imõn jar kileplep eo an Roman Catholic. Jekron jete alen an pris eo illu im ba ñõn e bwe en etal jen ijo ak ear jab emakõt. Einwõt jinen, Evelyn ear jab mijõk armij ñõn jidrik.​—Ken. 29:25.

Ilo 1951, kimro Evelyn kar mare, jolok jerbal ko amro, im jino pioneer. Juõn circuit overseer ear rejañ kimro ñõn emakõtlok ñõn Amagansett, juõn bukwon ej ber iturin lomalo in Atlantic me enañin jibuki mail etolok jen New York City. Ke congregation eo ear kajelaik kim bwe ear ejelok en emaroñ letok jikin amro jokwe, kimro kar kabuk juõn trailer ak juõn wa me eor jikin jokwe iloan. Bõtab kimro kar jab maroñ lo juõn me eor amro maroñ ñõn kõllã joñõn wõnan. Inem kimar lo juõn trailer ejikalim. Armij eo waan trailer eo ear ba bwe 900 dala wõnan, jejit in wõt joñõn jããn eo kar letok ñõn kimro einwõt juõn menin letok ilo ien mare eo amro. Kimro kar wiaiki, kakõmõnmõne, im bõke ñõn bukwon eo kimij jerbal in kwalok nan ie. Bõtab, ke kimro ear tõkãklok ijo ear ejelok amro jããn im kimro ear kalomõnlokjen kin ewi wãwen kimro naj wõnmanlok im mour einwõt pioneer ro.

Evelyn ear karreo moko im iar lo juõn jerbal in karreo juõn imõn mõña ak restaurant an dri Italy ilo boñ. Armij eo an imõn mõña eo ear ba, “Elañe eor bween mõña ko, bõki ñõn mweo kijen lio beleõm.” Inem ke iar tõbar mweo ilo ruo auõ jibõñ, trailer eo ear lukkun bwin enno kin mõña ko einwõt pizza im pasta. Mõña kein me kimar kõmãnãni wõt rar jeja im emõn, elaptata ilo ien molo ke kimro kar wurirrir iloan trailer eo ekanuij molo. Bareinwõt, jet ien ro jeim im jãtim ilo congregation eo rar bõktok juõn iik kileplep im likiti ion jikinuwe eo ilo trailer eo. Iomin yiõ ko kimro kar jerbal iben ro jeim im jãtim rejitenburu ilo Amagansett, kimro kar katak bwe jokõne wõt kin men ko eor iber ej bõktok juõn mour ekajuburu. Yiõ kein rar yiõ ko rekamõnõnõ.

Kar Lujur Buruemro ñõn Kalaplok Ijo Kwonamro

Ilo Julae 1953, kimro kar etal im yokyokwe elõñ buki mejinede ro me rar jeblaktok jen ene ko retolok ñõn ber ilo international convention eo ilo New York City. Rar kwalok kin bwebwenato ko rekaitoktoklimo. Air lõñliñ ear lukkun kareel kim. Bareinwõt, ke dri konono eo ilo kwelok elap eo ear kalikar bwe elõñ ene ko me ennan eo kin Ailiñ eo ejañin tõbari, kimro kar jela bwe kimro kar aikwij kalaplok ijo kwonamro ilo jerbal in kwalok nan. Ilo kwelok elap eo, kimro kar kanne amro peba ñõn etal ñõn jikuul in mejinede. Ilo ejja yiõ eo wõt, kar kir kimro ñõn etal ñõn kilaj eo ken ka 23 ilo jikuul in Gilead, me ear jino ilo Pãpode 1954. Ear juõn jerammõn elap!

Kimro kar kanuij lõñliñ ke kimro kar jela bwe kar kãlet kimro ñõn etal im jerbal ilo Brazil. Mokta jen amro kar uwe ilo tima eo me ear bõk 14 ran ñõn tõbarlok ijo, juõn brother ilo Bethel ear jiroñ iõ: “Druatimjuõn sister ro rej mejinede im rejañin mare renaj uwe ibemiro lio beleõm ñõn Brazil. Kwon kejbãrok ir!” Baj lemnok mõk kin reitok in turin mejen dri jerbal ro ilo wa eo ke rej lale aõ iuwe iben joñoul jiroñ ro rej itok iloka tok? Bõtab, men in ear jab kainebataik sister ro  ñõn jidrik. Meñe eindrein, ear joko aõ inebata ke kimar jur bok in Brazil.

Elikin aõ kar katak kajin Portugal, kar kãlet bwe in lolok congregation ko ilo Rio Grande do Sul, juõn jikin ilo tueañ in Brazil. Circuit overseer eo iar binej jenkwon, me ear juõn brother ejañin mare, ear jiroñ kimro lio beliõ: “Ilbõk bwe rar jilkintok ruo dri belele ñõn ijin. Jikin in etoltole im ebin itoitak ie.” Congregation ko rar ejibliklik ilo jikin ko retolok jen dron im kimar maroñ tõbar wot jet iair ikijen am itoitak kin tũrak. Elañe kwoj wia kijen dri kattõr eo enaj kõtlok bwe kwon uwe ion tũrak eo waan. Kimar einwõt ro rej uwe ion ors ko ilo am kar jijõt ion mweiuk ko reutiej ilo wa eo im kadãbdeb ilo to ko rar lukwoje mweiuk ko kaki. Jabrewõt ien tũrak eo ear jeõr, kimar lukkun kadãbdeb bwe kimin jab wutlok ke mweiuk ko rar le im kimar maroñ reilõllok im lo ijoko rekomlõl. Bõtab, amro kar lo an mõnõnõ turin mejen ro jeim im jãtim me rar kijorur wot ilo air kõtar am tõkãklok ear kõmõn bwe ial eo am aitok en or tokjen.

Kimro kar jokwe ilo moko imõn ro jeim im jãtim. Meñe rar lukkun jeramel ak men in ear jab kabwijrõk ir jen air lelok. Ilo juõn jikin emõkelok ian, aolep brother ro rar jerbal ilo juõn imõn kõmõn kõniek ko. Kin an kar drik wõnair rar maroñ mõña wõt juõn alen ilo juõn ran. Elañe rar jolok juõn ran in jerbal reban maroñ kõllã. Meñe eindrein, ke kimar lolok ir rar bõk ruo ran in kakije jen jerbal bwe ren rejetak makõtkit ko an congregation eo. Rar likit air liki Jeova. Rein jeim im jãtim me etã burueir rar katakin kim kin karmijeteik kõnan ko ar kin Ailiñ eo an Anij eo me kim ban meloklok. Ilo am kar mour ibwiljiir kimar bõk juõn jelalokjen me jikuul ko rejjab maroñ letok. Ñe ij reiliklok im kememejtok rein jeim im jãtim, meja ej obrõk kin dren in kemjalal kin aõ lõñliñ.

Ilo 1976, kimro kar rol ñõn Amerika ñõn lale jinõ kin an kar nañinmij. Ear bin ibemro ñõn illok jen Brazil, bõtab kimro ej kamolol bwe kimro kar maroñ lo an edreklok uan dri kwalok ro im congregation ko ilo ailiñ in. Jabrewõt ien ej or amro letter jen Brazil, kimro ej bar kememejtok men ko rekamõnõnõ rar walok ilo mour ko amro ke kimro kar ber ijo.

Bar Koba Iben Ro Rejitenburu

Ilo ejja ien eo wõt kimro kar lale jinõ, kimro kar pioneer im bõk jerbal in karreo. Ilo 1980, jino ear mij im ear tiljek wõt ñõn Jeova. Elikin an kar walok men in, kar kir iõ ñõn bõk jerbal in lolok congregation ko ilo Amerika. Ilo 1990, kimro lio beliõ kar lolok juõn congregation ilo Connecticut, im kimro kar iion juõn eo ejitenburu ilo ijo. Juõn ian elder ro ilo congregation eo kar Ben, aet, ejja Ben eo wõt me ear jibõñ iõ 50 yiõ ko remotlok ñõn jutõk bin ilo aõ korijer ñõn Jeova. Baj lemnok mõk kin joñõn amro kar lõñliñ ke kimro ej jiburlepe dron?

Jen 1996, meñe kimro Evelyn ejjab maroñ kauñ auõ ko einwõt special pioneer ro kin amro nañinmij, kar kõtlok bwe kimro en wõnmanlok wõt im special pioneer ilo congregation eo me ej konono kajin Portugal ilo bukwon eo etan Elizabeth, ilo New Jersey. Elõñ aõ nañinmij bõtab kin jibõñ eo an lio beliõ ejitenburu, ij maroñ bõk kwonaõ ilo jerbal in kwalok nan joñõn wõt aõ maroñ. Evelyn ej bareinwõt jibõñ juõn dri turum eridto im emõjino. Etan? Bertha, aet, ejja Bertha eo me ear jibõñ jinõ ñõn erom juõn ian dri korijer ro an Jeova 70 yiõ ko remotlok. Kimro ej mõnõnõ ñõn kajerbal ien in ñõn kwalok amro kamolol kin aolep men ko ear kõmõni ñõn jibõñ baamle eo aõ katak kin mol eo.

Ij kamolol bwe kwelok kein relap rar kamakõt iõ ñõn jutõk bin kin kabuñ eo emol, ñõn kõmõn bwe en lamwan mour eo aõ, im ñõn kalaplok ijo kwonaõ ilo jerbal in kwalok nan. Aet, kwelok kein relap rar jelet mour eo aõ.

[Pija eo ilo peij 23]

Jinen Evelyn (anmiñ) im jinõ

[Pija eo ilo peij 23]

Leo mõta etan Ben

[Pija eo ilo peij 24]

Ion bok in Brazil

[Pija eo ilo peij 25]

Iben Evelyn ranin