Kakõmõnmõnlok Jar ko Am Ikijen Am Katak Baibel Eo

“O Iroij, ij akwelap ñõn Yuk, lojiliñõm en roñjake jar an dri korijerõm.”​—NIH. 1:​11.

1, 2. Etke eor tokjen ñõn ar etali jet jar ko emwij jei ilo Baibel eo?

 JAR im katak Baibel rej men ko raurõk ilo kabuñ eo emol. (1 Tes. 5:​17; 2 Tim. 3:​16, 17) Alikar, Baibel eo ejjab juõn buk in jar. Bõtab, kwomaroñ lo elõñ jar ko iloan im elõñ iair rej ber ilo buk in Sam Ko.

² Ilo am riit im katak Baibel eo, kwomaroñ lo elõñ jar ko me rejejit ñõn wãwen ko kwoj iioni. Im ñe kwoj kajerbal jet nan ko jen jar ko emwij jei ilo Baibel eo, ej juõn wãwen kwomaroñ kakõmõnmõnlok jar ko am. Ta eo kwomaroñ katak jen ro me kar uaki jar ko air kin jibõñ im jen men ko rar jar kaki?

Kwon Bukot im Lor Tel eo an Anij

3, 4. Ta eo dri korijer eo an Ebream ear aikwij in kõmõne, im ta eo jemaroñ katak kin an Jeova uake jar eo an?

³ Ñe kwoj katak Baibel, kwonaj kile bwe aolep ien kwoj aikwij jar kin tel eo an Anij. Jen lale ta eo ear walok ke Ebream ear jilkinlok leo dri korijeran eridtotata, Eliezer, ñõn Mesopotemia ñõn bukot juõn belen Aisak me ej mijõk Anij. Ke elõñ kõra ro rar itok ñõn itõk ilo aibijlõl eo, dri korijer eo ear jar: “Jeova . . .  en walok men in, bwe jiroñ eo I naj ba ñõn e, Ij akwelap ñõn yuk, kwon drorlõl am ken itõk bwe in irak; im e naj ba, Kwon irak,  im bareinwõt I naj kairak kamel ko am; eñin en lio Kwar kãlet ñõn korijerõm Aisak; im kin men in I naj jela bwe Kwar kwalok joij ñõn aõ karo.”​—Jen. 24:12-​14.

⁴ Jeova ear uake jar eo an leo dri korijeran Ebream ke Rebeka ear kairak kamel ko an. Ejjabto tokelik, Rebeka ear etal ibenlok ñõn Kenean im erom belen Aisak. Alikar, kwojjab maroñ kõtõmene bwe Anij enaj lewoj juõn kakõle ejejuan ñõn uaki jar ko am. Bõtab, enaj tel yuk ilo mour elañe kwoj jar im kõtlok bwe jitõb eo an en tel yuk.​—Gal. 5:​18.

Jar Ej Jibõñ ñõn Kadriklok Ar Inebata

5, 6. Ta eo ekaitoktoklimo kin jar eo an Jekõb ke ear iten wõnmaik Esau?

⁵ Jar emaroñ kadriklok ar inebata. Kin an kar Jekõb mijõk ñe bo eo jein, Esau, enaj mõn e, ear jar: “O Jeova, . . . ña I betkake men eo eriktata ian joij ko otemjej im mol otemjej Kwar kwalok ñõn iõ korijerõm . . . Kwon lomoren iõ, ij akwelap ñõn Yuk, jen pein jeiõ, jen pein Iso: bwe I mijõk e, ñe ab iten mõn iõ, im jineir kab ro nejir. Im Kwar ba, Emol I naj kõmõn emõn ñõn yuk, im kõmõn ro ineõm einwõt bok i lojit, eo re ban bwini kin an lõñ.”​—Jen. 32:​9-​12.

⁶ Meñe Jekõb ear bõk buñten ne ko ñõn bõprae an walok jorran, kar uake jar eo an ke e im Esau rar kamarmire abañ eo ikõtairro. (Jen. 33:​1-​4) Kwon kanuij riiti jar eo an, im kwonaj lo bwe Jekõb ear jab baj akwelap wõt kin jibõñ. Ear kwalok an tõmak kin Ine in kalimur eo im kamolol kin joij eo an Anij. Eor ke jet men ko rej kõmõn am ‘lelñoñ ilo buruõm’? (2 Kor. 7:5, UBS) Elañe aet, jar eo an Jekõb emaroñ kakememej yuk bwe jar emaroñ kadriklok am inebata. Bõtab, ijellokin ar kwalok kajitõk ko ar ilo ien jar, jej aikwij bareinwõt kwalok nan ko me rej kalikar tõmak eo ar.

Jar kin Meletlet

7. Etke Moses ear jar kin jelalokjen eo kin ial ko an Jeova?

⁷ Kõnan eo am ñõn kabuñburuen Jeova en kamakõt yuk ñõn jar kin meletlet. Moses ear jar kin jelalokjen eo kin ial ko an Anij. Ear akwelap im ba: “Lo, [Jeova] Kwoj ba ñõn iõ, Kwon ãñinliñtok armij rein [jen Ijipt] . . . Inem, ij kajitõk ibõm, elañe I ar lo joij iman mejõm, Kwon kwalok ñõn iõ ial ko Am,. . . bwe in lo joij iman mejõm.” (Ex. 33:12, 13) Jeova ear uake Moses ilo an kar lelok ñõn e jelalokjen eo elaplok kin ial ko An me ej aikwiji ñõn an maroñ tel armij ro an Jeova.

8. Ewi wãwen kwomaroñ bõk tokjen jen am kalomõnlokjen kin 1 Kiñ Ro 3:​7-​14?

⁸ Devid ear bareinwõt jar: “Kwon kwalok ñõn iõ ial ko Am, O Jeova.” (Sam 25:4) Leo nejin Devid, Solomon, ear kajitõk iben Anij kin meletlet eo ej aikwiji ñõn an maroñ kajejit erro ko an einwõt juõn kiñ in Israel. Jar eo an Solomon ear kabuñburuen Jeova, kin men in ear jab lelok wõt men eo ear kajitõk kake ak ear bareinwõt lelok ñõn e mweiuk im nebar. (Riit 1 Kiñ Ro 3:​7-​14.) Elañe elukkun bin ñõn am kajejit jerbal ko am ilo congregation  eo me kar liwõj ñõn yuk, kwon jar kin meletlet im kwalok etã buru. Inem Anij enaj jibõñ yuk ñõn bõk jelalokjen im ñõn jerbale meletlet eo kwoj aikwiji ñõn lolorjaki erro ko am ilo wãwen eo ejime im ilo yokwe.

Jar jen Buruõm

9, 10. Ilo jar eo an Solomon ilo ien aje tempel eo, ta men eo eaurõk kwoj lo kin nan ko an ikijen buruen juõn armij?

⁹ Bwe Anij en roñjaki jar ko ar, jej aikwij jar jen buruer. Ilo 1 Kiñ Ro japter 8, ej kwalok kin jar eo an Solomon jen buruen me ear kwaloke iman elõñ armij ro rar kweloktok ñõn Jerusalem ilo ien aje tempel eo an Jeova, enañin 1026 yiõ ko mokta jen an Kraist itok ñõn lõl. Elikin air kar likit dipdip in kalimur eo ilo jikin eo ekwojarjar otem kwojarjar im an kõro eo an Jeova kobrõk tempel eo, Solomon ear nebar Anij.

¹⁰ Kwon katak kin jar eo an Solomon, im lale ien ko ej konono kin buruen armij. Solomon ear kalikar bwe Jeova wõt ejela kin buruen juõn armij. (1 Kiñ. 8:​38, 39) Ilo ejja jar in wõt, ej kwalok bwe eor kejatrikrik iben juõn eo ear jerawiwi ñe ej ‘jeblak ñõn Anij kin aolepen buruen.’ Elañe dri kijirãt ro rar kajebokweik armij ro an Anij, enaj kar roñjake akwelap ko air elañe eyu burueir iben Jeova. (1 Kiñ. 8:​48, 58, 61) Inem, ealikar, bwe jar ko am rej aikwij itok jen buruõm.

Wãwen eo Buk in Sam Ko Emaroñ Kakõmõnmõnlok Jar ko Am

11, 12. Ta eo kwar katak jen nan ko ilo jar eo an dri Livai eo me ear jab maroñ dreloñ ilo tempel eo an Anij iomin jet ien?

¹¹ Ilo am katak kin buk in Sam Ko, men in emaroñ kakõmõnmõnlok jar ko am im jibõñ yuk ñõn kõtar ien eo ñe Anij enaj uaki. Lemnok kin wãwen eo juõn dri Livai ear kwalok meanwõr ke ear jab maroñ dreloñ ilo tempel eo an Jeova kin an kar jebokwe. Ear al im ba: “Etke elab aõ buromõj? Etke buruõ ej inebata? Inaj likit aõ kejatdrikdrik ilo Anij im inaj bar nebare, kinke e aõ Ri Lomor im aõ Anij.”​—Sam 42:​5, 11; 43:5, UBS.

¹² Ta eo kwomaroñ katak jen dri Livai in? Elañe kwoj ber ilo kalbuj kin am kar kõmõni jerbal ko an Anij, im men in ej bõprae yuk jen am kobalok iben dri tõmak ro mõtõm ilo jikin kabuñ eo iomin jet ien, kwoj aikwij kõtar ilo meanwõr mae ien eo Anij enaj jibõñ yuk. (Sam 37:5) Kalomõnlokjen kin lõñliñ ko kwar iioni ilo ien ko remotlok ilo jerbal eo an Anij, im ilo am kõtar ak “kejatdrikdrik ilo Anij,” kwon jar bwe kwon maroñ kijenmij ñõn ien eo enaj kajeblak yuk ñõn rolul eo an.

Jar ilo Tõmak

13. Ekkar ñõn Jemes 1:​5-8, etke jej aikwij jar ilo tõmak?

¹³ Jekron ta wãwen ko kwoj iioni, kwon jar ilo tõmak ien otemjej. Elañe kwoj iion melejoñ kin tiljek eo am, kwon lor nan in kakabilek eo an dri jilik Jemes. Kajitõk jibõñ iben Jeova ilo jar, im jab berre bwe enaj lewoj meletlet eo kwoj aikwiji ñõn kijenmij iomin melejoñ eo kwoj iione. (Riit Jemes 1:​5-8.) Anij ejela kin melejoñ ko kwoj iioni, im emaroñ tel im kainemõn yuk ikijen jitõb eo an. Ilo “jab berre,” kwon kwalok buruõm ñõn e ilo tõmak im kõtlok bwe jitõb eo an im nan in kakabilek ko an ilo Baibel ren tel yuk.

14, 15. Etke jemaroñ ba bwe Hanna ear jar im jerbal ilo tõmak?

¹⁴ Hanna, juõn ian kõra ro ruo belen dri Livai eo Elkena, ear jar im jerbal ilo tõmak. Lio juõn belen Elkena me ear or nejin etan Penina, ear kajirere kake Hanna kin an ewar. Ilo tempel eo, Hanna ear kalimur bwe elañe enaj keutak juõn nejin ladrik, enaj lelok e ñõn Jeova. Kinke man tien wõt rar makõtkit ke ej jar, Pris eo Elap, Ilai, ear lemnok e karek. Ke ear jela bwe ear jab karek, ear ba: “Anij in Israel en lewoj men in kajitõk eo kwar kajitõk iben.” Meñe Hanna ear jab lukkun jela kin ta eo enaj walok, ear tõmak bwe Anij enaj uake jar  eo an. Kin men in, “turin mejen e ar jab bar buromõj.”​—1 Sam. 1:​9-​18.

¹⁵ Elikin an keutak im kalikitit Samuel, Hanna ear lelok e ñõn Jeova ñõn an jerbal ilo tempel eo. (1 Sam. 1:​19-​28) Ilo am bõk ien ñõn kalomõnlokjen kin jar eo an, men in emaroñ jibõñ yuk kakõmõnmõnlok jar ko am im ñõn kile bwe kwomaroñ anjo ion buromõj eo kwoj iione kin abañ ko am elañe kwoj jar ilo tõmak bwe Jeova enaj uake yuk.​—1 Sam. 2:​1-​10.

16, 17. Ta eo ear walok kin an Nihimaia jar im jerbal ilo tõmak?

¹⁶ Eman eo ewãnik Nihimaia, me ear mour ilo enañin 400 yiõ ko mokta jen an Kraist itok ñõn lõl, ear jar im jerbal ilo tõmak. Ear akwelap im ba: “O Iroij [Jeova], ij akwelap ñõn Yuk, lojiliñõm en roñjake jar an dri korijerõm, im bareinwõt jar an ro jet dri korijerõm, ro rej mõnõnõ in mijõk etõm: im ij akwelap bwe Kwon kejerammõn ña korijerõm ranin, im lelok ñõn e joij iman mejen armij in.” Wõn kar “armij in”? Kar Kiñ in Põrsia eo Artaxerxes, eo me Nihimaia ear dri ititõk ñõn e.​—Nih. 1:​11.

¹⁷ Nihimaia ear jar ilo tõmak iomin elõñ ran ke ear roñ bwe dri Ju ro me rar anemkwoj jen air jebokwe ilo Babilõn rar ber “ilo iñtan im ri ailiñ ko rej jokwe ituier rej kananaik ir. Rar bareinwõt kennanik iõ bwe worwor eo ilo Jerusalem ej rub wõt.” (Nih. 1:​3, 4, UBS) Kar uake jar eo an Nihimaia elaplok jen joñõn eo ear kõtõmene kake ke Kiñ Artaxerxes ear kamelim e ñõn an etal im kalek worwor eo ilo Jerusalem. (Nih. 2:​1-8) Ejjabto, ear rerelok air kalek worwor eo. Kar uaki jar ko an Nihimaia kinke ear likit kabuñ eo emol moktata im ear jar ilo tõmak. Ej eindrein ke jar ko am?

Kememej ñõn Lelok Nebar im Kamolol

18, 19. Kin ta un ko juõn dri korijeran Jeova ej aikwij nebar im kamolol e?

¹⁸ Ilo ien jar, kememej ñõn lelok nebar im kamolol ñõn Jeova. Elõñ un ko remõn ñõn ar kõmõne men in! Ñõn wanjoñok, Devid ear kõnan nebar wãwen iroij eo an Jeova. (Riit Sam 145:10-​13.) Jar ko am rej ke kwalok bwe kwoj kamolol kin jerammõn eo ñõn kwalok nan kin Ailiñ eo an Jeova? Nan ko an ro rar jeje sam ko remaroñ bareinwõt jibõñ yuk ñõn kwalok am kamolol Anij jen buruõm ilo jar kin kwelok ko, ekoba kwelok ko relap.​—Sam 27:4; 122:1.

¹⁹ Kamolol kin jimjera eo am eaurõk iben Anij emaroñ kamakõt yuk ñõn jar jen buruõm kin lemnok rõt kein: “I naj kamolol Yuk, O Jeova, ilo jar ko an armij: I naj al im nebar Yuk iben ro dri ailiñ ko. Bwe Am tiriamo elap ñõn lõñ ko, im Am mol ñõn mejatoto. Kwo utiej O Anij ilõñin lõñ ko; Am aibujuij en ilõñ jen aolepen lõl in.” (Sam 57:​9-​11) Kwojjab errã ke bwe nan kein jen buk in Sam Ko elap air kõkãtõk im remaroñ kakõmõnmõnlok jar ko am?

Akwelap ñõn Anij ilo Koutiej

20. Ewi wãwen Meri ear kwalok an koutiej Anij?

²⁰ Ej aikwij alikar ar koutiej Anij ilo jar ko ar. Nan ko an Meri, elikin wõt an jela bwe enaj erom jinen Messaia eo, rar einlok wõt nan ko  an Hanna ke ear lelok Samuel bwe en jerbal ilo tempel eo. Nan ko an Meri rar kalikar bwe ear koutiej Anij, ke ear ba: “Aõ ej nebar Iroij, im aõ jitõb e ar lõñliñ ilo Anij aõ dri Lomor.” (Luk 1:​46, 47) Jar ko am remaroñ ke emõnlok ilo am kwalok ejja lemnok rõt kein? Eñin unin jejjab bwilõñ ke kar kãlet Meri bwe en jinen Jisõs, Messaia eo!

21. Ewi wãwen jar ko an Jisõs rar kalikar bwe eor an koutiej im tõmak?

²¹ Jisõs ear jar ilo koutiej im ilo tõmak. Ñõn wanjoñok, mokta jen an kar kejerkakbiji Lazerõs, “Jisõs ej jer, im ba, Jema, kom mol bwe Kw’ar eoroñ Iõ. Im I jela bwe Kwoj roñjake Iõ ien otemjej.” (Jon 11:41, 42) Jar ko am rej ke kalikar bwe eor am koutiej im tõmak? Katak kin jar eo an Jisõs, im kwonaj lo bwe men ko raurõktata ilo jar eo an kar kin kokwojarjar etan Jeova, itok eo an Ailiñ eo, im kin kõmõnmõn ankilan. (Mat. 6:​9, 10) Lemnok kin jar ko am mõke. Rej ke kwalok itoklimo eo am kin Ailiñ eo an Jeova, ñõn am kõmõnmõn ankilan, im ñõn kokwojarjar ãt eo etan? Rej aikwij.

22. Etke kwomaroñ liki bwe Jeova enaj kaberan yuk ñõn am kwalok kin nuuj eo emõn?

²² Kin matõrtõr ak melejoñ ko jet jej iioni, elõñ alen jar ko ar rej kitibuj akwelap ko kin jibõñ ñõn ar korijer ñõn Jeova ilo beran. Ke kumi in Sanhedrin eo ear jiroñ Piter im Jon bwe ren bwijrõk jen air “katakin ilo etan Jisõs,” ilo beran, dri jilik rein rar makoko in bwijrõk. (Jerb. 4:​18-​20) Elikin kar kanemkwoj ir jen kalbuj, dri jilik rein rar jiroñ dri tõmak ro jet kin ta eo ear walok. Inem aolep ro me rar ber ilo ien eo rar kajitõk iben Anij kin jibõñ ñõn air maroñ konono nan ko an ilo beran. Ear juõn menin kabwilõñlõñ elap ke kar uake jar in, kinke ilo ien eo “ir otemjej robrõk kin Jitõb Kwojarjar, im kin air beran rej kwalok nan in Anij”! (Riit Jerbal 4:​24-​31.) Tokjen men in, elõñ rar oktõk im erom dri korijer ro an Jeova. Jar emaroñ bareinwõt kakajur yuk ñõn kwalok kin nuuj eo emõn ilo beran.

Wõnmanlok Wõt im Kakõmõnmõnlok Jar ko Am

23, 24. (a) Kwalok joñok ko jet kin ewi wãwen katak Baibel emaroñ kakõmõnmõnlok jar ko am. (b) Ta eo kwonaj kõmõne ñõn kakõmõnmõnlok jar ko am?

²³ Elõñ joñok ko jet kwomaroñ loi me rej kwalok bwe riit im katak Baibel eo emaroñ kakõmõnmõnlok jar ko am. Ñõn wanjoñok, einwõt Jona kwomaroñ kwalok ilo jar eo am bwe “lomor ej itok jen Iroij [Jeova].” (Jona 2:​1-​10, UBS) Elañe bõklikõt eo am ej kabnõnõik yuk kin juõn bwir elap kwar kõmõne im kwar bukot jibõñ jen elder ro, nan ko ilo jar eo an Devid remaroñ jibõñ yuk ñõn kwalok am ukwelok ilo jar ko am mõke. (Sam 51:​1-​12) Ilo jet jar ko, kwomaroñ nebar Jeova einwõt an kar Jeremaia kõmõne. (Jerm. 32:16-​19, UBS) Elañe kwoj bukot juõn beleõm, ilo am etale jar eo ilo Ezra japter 9 ekoba jar eo am mõke, men kein remaroñ kakajurlok bebe eo am ñõn bokake Anij ilo am ‘mare ilo Iroij wõt.’​—1 Kor. 7:​39; Ezra 9:​6, 10-​15.

²⁴ Kwon wõnmanlok wõt ilo am riit, katak, im etale Baibel eo. Bukot melele ko remõn me kwomaroñ kobaiki ilo jar ko am. Bwelen kwonaj maroñ kajerbal melele kein remõn ilo akwelap im jar ko am ñõn kamolol im nebar Jeova. Ilo am kakõmõnmõnlok jar ko am ikijen am katak Baibel, kwonaj kile am ebakelok Jeova Anij.

Ewi Wãwen Kwonaj Uak?

• Etke jej aikwij bukot im lor tel eo an Anij?

• Ta eo ej aikwij kamakõt kij ñõn ar jar kin meletlet?

• Ewi wãwen buk in Sam Ko emaroñ kakõmõnmõnlok jar ko ar?

• Etke jej aikwij jar ilo tõmak im ilo koutiej?

[Kajitõk ko ñan katak]

[Pija eo ilo peij 8]

Dri korijer eo an Ebream ear jar kin tel eo an Anij. Kwoj ke kõmõn eindrein?

[Pija eo ilo peij 10]

Ien Kabuñ eo an Baamle eo am emaroñ kakõmõnmõnlok jar ko am