Wõnmanlok Wõt im Kamineneiki Maroñ eo Am ñõn Jela Ta eo Emõn im Enana
Wõnmanlok Wõt im Kamineneiki Maroñ eo Am ñõn Jela Ta eo Emõn im Enana
EKAITOKTOKLIMO ñõn lale an juõn dri ikkure emõkare kõmõni makõtkit ko reiurjet ilo juõn wãwen emejaja! Baibel eo ej rejañ dri Kristian ro bwe ren kamineneik maroñ eo air ñõn jela ta eo emõn im nana, einwõt an juõn dri ikkure kamineneik enbwinin.
Ilo letter eo an ñõn dri Hibru ro, dri jilik Paul ear je: “Bõtab, mõñã ko rebbin rej ñõn ro reritto, ro emwij air katak im kammineneik ir make, bwe ren jelã ta eo emmõn im ta eo enana.” * (Hib. 5:14, UBS) Etke Paul ear lukkun rejañ Kristian dri Hibru ro bwe ren kamineneik maroñ eo air ñõn jela ta eo emõn im enana, einwõt an juõn dri ikkure kamineneik e mõke ñõn kakajurlok majel ko an? Ewi wãwen jemaroñ kamineneik maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana?
“Komin kar Make Ri Kaki”
Ilo an kar kemelele bwe Jisõs ej einwõt “Priest lablab ilo lajrakin pris lõltak jen Melchizedek,” Paul ear je: ‘Elõñ melele ibba kin [Jisõs] bwe in kar konono kake, ak ebin aõ kemeleleik kom kin ami binawia. Eien bwe komin kar make ri kaki ñõn kom, ak komij aikwij wõt bwe juõn en katakin kom kin katak ko moktata kin nan in Anij. Komin kar mõñã ekkan ko rebbin kiõ, ak komij idrak wõt milk.’—Hib. 5:10-12, UBS.
Ealikar bwe jet Kristian dri Ju ro ilo ebeben eo ken kajuõn rar jab kalaplok jela eo air, im rar likjõp in kõmõn wõnmanlok ko ilo jitõb. Ñõn wanjoñok, ekar bin air bõk katak ko rekãl ikijen Kien Moses im kien eo kin mijmij. (Jerb. 15:1, 2, 27-29; Gal. 2:11-14; 6:12, 13) Jet rar lo bwe ebin ñõn air jolok mõnit ko ekkã air kõmõni im rej ekkejellok iben ran in Sabat im Ran in Kilajrõk. (Kol. 2:16, 17; Hib. 9:1-14) Kin men in, Paul ear rejañ ir ñõn kamineneik maroñ eo air ñõn jela ta eo emõn im enana, im ear jiroñ ir bwe ren “wõnmanlok ñõn katak ko rekkar ñõn ro reritto.” (Hib. 6:1, 2, UBS) Nan in kakkil in an Paul emaroñ kar kamakõt jet bwe ren kalomõnlokjen kin wãwen rej kajerbale maroñ eo air kin jela emõn im nana, im bwelen men in ear jibõñ ir bwe ren kõmõn wõnmanlok ko ilo jitõb. Ak ta kin kij?
Kamineneik Maroñ eo Am kin Jela Ta eo Emõn im Enana
Ewi wãwen jemaroñ kamineneik maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana bwe jen maroñ erom dri Kristian ro reridto ilo jitõb? Ej ikijen ar kajerbale. Einwõt dri ikkure ro me rej kamineneik enbwinir bwe ren maroñ kõmõne makõtkit ko air rebin im rekõbalbal, kij bareinwõt jej aikwij kajerbal ak kamineneik maroñ in lolokjen eo ar bwe jen kile oktõk eo ikõtan ta eo emõn im enana.
John Ratey, juõn taktõ me ej katakin kin nañinmij ko rej jelet kamelij ilo Harvard Medical School ej ba: “Men eo emõntata kwomaroñ kõmõne ñõn kamelij eo am ej ilo am kajerbale ikijen am lukkun kalomõnlokjen.” Ekkar ñõn Gene Cohen, eo ej bõk erron Ra eo kin Ridtolok, Ejmour, im Mour an Armij, ilo George Washington University, ej ba: “Elañe jej kajerbal kamelij eo ar ilo ar lukkun lemnok, cell ko renaj ejaake dendrite ko. Men in ej kõmõn bwe en lõñlok synapses ko.” *
Ej menin meletlet ñõn kamineneik maroñ eo ar kin jela ta eo emõn im enana, im kalaplok jela Rom 12:1, 2.
eo ar kin Nan in Anij. Ilo ar kõmõne men in, enaj laplok ar pojõk in kõmõnmõn ‘ankilan Anij eo ewãppen.’—Kadrek Juõn Kõnan ñõn “Mõña ko Rebbin”
Elañe jekõnan “wõnmanlok ñõn katak ko rekkar ñõn ro reritto,” jej aikwij kajitõkin kij mõke: ‘Ij ke kõmõn wõnmanlok ko ilo aõ kalaplok jela eo aõ kin Baibel? Ro jet rej ke watõk iõ einwõt juõn eo eridto ilo jitõb? Juõn jinen ej mõnõnõ in najirik ajiri eo nejin milk im men ko jet kijen ajiri ilo ien eo ej niñniñ. Baj kalomõnlokjen an naj kõra in inebata elañe emotlok elõñ yiõ ko ak ajiri eo ejjab mõña ekan ko rebin. Ilo ejja wãwen in lok wõt, jej mõnõnõ elañe dri katak eo ar ej kõmõn wõnmanlok ñõn tõre eo ej wujleploke mour eo an im baptais. Ak ta elañe armij in ejjab kõmõn wõnmanlok ko elikin ien in? Men in enaj ke kaburomõj kij? (1 Kor. 3:1-4) Juõn dri katakin ej kejatrikrik bwe dri kalor in ekãl enaj bareinwõt katakin ro jet.
Ñõn kajerbal maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana ej kitibuj ar aikwij kate kij ñõn kalomõnlokjen. (Sam 1:1-3) Jejjab aikwij kõtlok bwe menin kamad ko me rejjab jibõñ kij ñõn lukkun kajerbal kalomõnlokjen eo ar, einwõt aluij TV ak kõmõne juõn men me emõn iber ren bõprae kij jen ar kalomõnlokjen kin men ko raurõklok. Ñõn kalaplok maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana, ej menin aikwij ñõn ar kadrek im kajejit kõnan eo ar ñõn katak kin Baibel eo im buk ko jen “dri korijer e tiljek im meletlet.” (Matu 24:45-47) Kobalok iben an or juõn lajrõk in riit Baibel iber mõke, eaurõk bwe jen kõmõn Ien Kabuñ an Baamle im katak kin men ko remulõl ilo Baibel eo.
Jerónimo juõn dri lotok an congregation ilo Mexico, ej ba bwe ilo ien eo wõt ej bõk magazine in Imõniaroñroñ eo, ej liñõri aolep katak ko iloan. Ej bareinwõt kõmõn ien ñõn airro lio belen katak iben dron. Jerónimo ej ba, “Ej juõn amro mõnit ñõn riiti Baibel eo aolep ran, im kimij kajerbal buk eo ‘Lo Eneo Emõn’ (‘Good Land’).” * Juõn dri Kristian etan Ronald ej ba bwe aolep ien ej lor lajrõk eo an congregation kin riit Baibel. Ear bareinwõt karõk juõn ak ruo lajrõk in an katak iben mõke im mejenkajik eo an ej ñõn kamwiji ilo ien eo emwij an karõke. Ronald ej ba, “Lajrõk kein rej kõmõn aõ kijorur in reimanlok wõt ñõn bar ien katak eo tok juõn.”
Ta kin kij? Jej ke jolok elap ien ñõn katak Baibel eo im kalomõnlokjen kin Nan in Anij? Jej ke kajerbal maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana im kamineneik kij ilo ar kõmõn bebe ko ekkar ñõn nan in kaiñi ko jen Baibel eo? (Ken. 2:1-7) En ar mejenkajik ñõn ar erom ro reridto ilo jitõb, im eor iber jelalokjen im meletlet kinke emwij ar kamineneik maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana!
[Kamelele ko eo itulõl]
^ Ilo kajin Grik nan in “kammineneik ir make” ej jitõñlok ñõn juõn gymnast ak dri ikkure. Im “jelã ta eo emmõn im ta eo enana” ej melelen mõtõn ko ilo enbwin eo me rej kõmõn am maroñ lolokjen, ãtbwin, roñjake, iñjake, im nemak.
^ Dendrite ko rej eoñlok ko me einlok wõt ra ko im rej bõktok ennan ñõn cell ko ilo kamelij. Synapses ej kõta eo im ej kejibil cell ko ilo kamelij jen dron. Ennan ko jen cell ko ñõn dron rej itoitak ilo kõta in ak synapses ko. Men in ej kõmõn bwe en emõnlok an kamelij eo jerbal.
^ Ejelok ilo Kajin Majõl.
[Pija ilo peij 23]
Jej kamineneik maroñ eo ar ñõn jela ta eo emõn im enana ikijen ar kajerbale