Lale im Ekkõl Ãinwõt Kar Jeremaia
Lale im Ekkõl Ãinwõt Kar Jeremaia
“[Ña Jeova] Ij lale Aõ in Naan ñan kajejjete.”—JER. 1:12.
1, 2. Etke kar keidi an Jeova “lale” naan ko an ippãn juon wõjke almond?
ILO allõñ in Jãnwõde im Pãpode, ej iien molo ilo Lebanon im Israel. Ilo iien in, ejjel̦o̦k wũt ilo raan wõjke ko ijello̦kun wõt wõjke eo etan almond. Unokan wũt in wõjke in repiiñ im jet iien remouj. Ej juon iaan wõjke ko em̦õkaj an ebbõl wũt in m̦okta jãn an jino iien mããn̦ãn̦. Eñin unin, etan wõjke in ilo kajin Hibru ej mel̦el̦ein “em̦õkaj an ruj.”
2 Ke Jeova ear jitõñ Jeremaia bwe en an ri kanaan, kar kajerbal wõjke in ñan pijaikl̦o̦k juon men eaorõk im m̦ool. Ilo kar jinoin jerbal in kwal̦o̦k naan eo an Jeremaia, kar kwal̦o̦k ñan e ilo juon visõn kõn wũt ko rej ebbõl ioon raan wõjke in. Kar ta mel̦el̦ein? Jeova ear kõmel̦el̦e im ba: “Ij lale Aõ in Naan ñan kajejjete.” (Jer. 1:11, 12) Ãinwõt an wũt ko ilo wõjke in m̦õkaj aer ebbõl, ãindein em̦õkaj an Jeova karoñ armej ro kõn ta eo enaaj kõm̦m̦ane ilo raan ko rej pãd im̦aan. Ear jilkinl̦o̦k ri kanaan ro an bwe ren kakkõl armej ro ilo iien ko etto kõn ta eo enaaj wal̦o̦k kõn tokjãn aer jab pokake. (Jer. 7:25) Im Jeova enaaj wõnm̦aanl̦o̦k im lale wõt bwe an in naan en jejjet kitien. Ilo iiõ eo 607, ear jejjet iien eo ñan an Jeova ekajete aelõñ in Juda.
3. Ta eo jemaroñ lõke bwe Jeova enaaj kõm̦m̦ane?
3 Ãindein rainin, Jeova ej lale bwe en kajejjet ankilaan. Ejamin likjab in kajejjet naan eo an. Ewi wãween men in ej jelõt eok? Kwõj ke tõmak bwe ilo iiõ in 2011, Jeova ej tiljek ilo an lale bwe kallim̦ur ko an ren jejjet kitieir? El̦aññe jej berre kallim̦ur ko an Jeova, kiiõ ej iien eo ñan kalapl̦o̦k ad kijejeto ilo ad karejar ñan Jeova. (Rom 13:11) Ãinwõt ri kanaan eo an Jeova, Jeremaia ear aikuj ekkõl wõt. Ilo katak in jenaaj etale ewi wãween im etke Jeremaia ear ekkõl wõt im lale jerbal eo Anij ear lel̦o̦k ñan e. Katak in enaaj jipañ kõj ñan kijenmej wõt ilo jerbal eo Jeova ear letok ñan kõj.
Juon Ennaan Eaorõk
4. Etke ear pen an Jeremaia kwal̦o̦k ennaan eo kar lel̦o̦k ñan e, im etke ennaan in ear aorõk?
4 Emaroñ kar 25 an Jeremaia iiõ ke Jeova ear lel̦o̦k jerbal in ñan e ãinwõt juon ri keeañ. (Jer. 1:1, 2) Bõtab ear l̦õmn̦ak bwe ej dik wõt im ejaje kilen kõnono ippãn rũtto ro, ro me remãlõtlõt im utiej. (Jer. 1:6) Ear kwal̦o̦k naan in ekajet ko rekajoor im kajju ñan pris ro, ri kanaan ro reriab, im kiiñ ro. Bareinwõt ear aikuj kwal̦o̦k naan kein ñan ro im rar l̦oor wãween mour eo an ro jet im rar “oktak jãn m̦ool aolep iien.” (Jer. 6:13; 8:5, 6) Tampel̦ eo eaibujuij Kiiñ Solomon ear kalõke, eo im kar jikin kabuñ ium̦win enañin 400 iiõ ko, enaaj kar buñ im jeepepl̦o̦k. Naaj ko̦kkure Jerusalem im Juda, im armej ro ie renaaj kajipo̦kweik er. Ennaan eo kar lel̦o̦k ñan Jeremaia bwe en keeañ kake ear lukkuun aorõk!
5, 6. (a) Ewi wãween Jeova ej kajerbal kumi in ri kabit ro im rej kõkkar kõn Jeremaia? (b) Ta eo jenaaj etale ilo katak in?
5 Ilo raan kein ad, Jeova ej letok juon kumi in ri kabit ro bwe ren ri keeañ ro an ñan kakkõl armej ro kõn raan in ekajet eo an. Elõñ buki iiõ ko in an kumi in ri kabit ro me rej kõkkar kõn Jeremaia, kakkõl armej ro ñan aer ekkõl wõt kõn iien kein jej mour ie. (Jer. 6:17, UBS) Baibõl̦ eo ej kalikkar bwe Jeova ej kajejjet iien ko ear karõki im eban rum̦wij. Raan eo an enaaj itok ilo iien eo ear karõke im ilo awa eo ejjel̦o̦k ej kõtmãne kake.—Zep. 3:8; Mark 13:33; 2 Pit. 3:9, 10.
6 Jeova enaaj bõktok jukjuk im pãd eo ekããl ilo iien eo em̦õj an karõke. Men in ej aikuj lujur ri kabit ro im jar eo elap ñan aer ekkõl wõt ñan kwal̦o̦k ennaan eo eaorõk jãn Jeova. Ewi wãween men in ej jelõt eok? Ejjab ke lujur eok bwe kwõn kalapl̦o̦k am̦ kate eok ilo jerbal in kwal̦o̦k naan? Men in enaaj lel̦o̦k iien ñan an aolep armej ro kããlõt el̦aññe renaaj karejar ñan Jeova, ãinwõt an kar Jijej kwal̦o̦k. Jen lale ta men ko jilu rar jipañ Jeremaia bwe en ekkõl im lale wõt jerbal eo an im renaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦an ãindein.
Ear Yokwe Armej Ro
7. Ta eo ear lujur Jeremaia ñan an kwal̦o̦k naan ilo iien ko repen?
7 Ta eo ear lujur Jeremaia ñan an kwal̦o̦k naan ilo iien ko repen? Ej kõnke ear yokwe armej ro. Jeremaia ear jel̦ã bwe s̃eperd ro reriab rej ko̦kkure armej ro. (Jer. 23:1, 2) Men in ear jipañ Jeremaia ñan kwal̦o̦k yokwe im tũriamokake armej ro. Ear kõn̦aan bwe armej ro ren roñ ennaan eo an Anij im mour. Joñan an kar bũrom̦õj kõn jorrããn eo enaaj wal̦o̦k ñan rein, ear jañ im liaajlo̦l̦. (Riit Jeremaia 8:21; 9:1.) Bok in Liaajlo̦l̦ ej kalikkar kõn joñan an kar Jeremaia yokwe im kaorõk armej ro im ãt eo etan Jeova. (Liãj. 4:6, 9) Rainin, ñe kwõj lo an armej ro “parõk, im jeplõklõk ãinwõt sip ko ejjel̦o̦k aer seperd,” men in ejjab ke kõm̦m̦akũt eok ñan kõn̦aan kaenõm̦m̦an er kõn nuuj eo em̦m̦an kõn Aelõñ in Anij?—Matu 9:36.
8. Meñe armej ro rar kaiñtan Jeremaia, ta eo ej kwal̦o̦k bwe ear jab ukõt nana kõn nana?
8 Armej ro me Jeremaia ear kõn̦aan jipañ er rar kaiñtan e. Bõtab ear jab ukõt nana kõn nana. Ear meanwõd im jouj ñan armej ro ekoba kiiñ eo enana Zedekiah. Ãlikin an kar Zedekiah liaakel̦o̦k e ñan mij, Jeremaia ear akwel̦ap wõt ñan kiiñ eo bwe en pokake Jeova. (Jer. 38:5, 19, 20) Jej ke lukkuun yokwe armej ro ãinwõt kar Jeremaia?
Anij Ear Kaperan E
9. Ewi wãween jejel̦ã bwe Anij ear kaperan Jeremaia?
9 Ilo jinoin ke Jeova ear jitõñ e, Jeremaia ear jenliklik. Men in ej kwal̦o̦k bwe ear jab peran. Bõtab ear atartar ioon Jeova. Im Jeova ear l̦ap an kaperan im kakajoor e ñan kõm̦m̦ane jerbal eo an ãinwõt ri kanaan. Em̦ool, Jeova ear pãd ippãn ri kanaan in “ãinwõt juon Eo el̦ap im kajoor” ilo an kar rejetake Jeremaia im kakajoor e ñan kõm̦m̦ane jerbal eo an. (Jer. 20:11) Joñan an Jeremaia kar buñbuñ kõn an peran, ke Jijej ear kwal̦o̦k naan jet rar l̦õmn̦ak bwe e Jeremaia!—Matu 16:13, 14.
10. Etke Baibõl̦ eo ej ba bwe kar kairooj bween ri kabit ro “ioon aelõñ ko im ioon aelõñ in kiiñ ko”?
10 Ãinwõt Eo ej “Kiiñ in aelõñ ko,” Jeova ear kakien Jeremaia bwe en keeañ kõn naan in ekajet ko an ñan aelõñ ko. (Jer. 10:6, 7) Ak ilo wãween et kar kairooj bween ri kabit ro “ioon aelõñ ko im ioon aelõñ in kiiñ ko”? (Jer. 1:10) Ãinwõt ri kanaan Jeremaia, Irooj eo Ekajoor Bõtata ioon aolepen lañ im lal̦ ear lel̦o̦k juon jerbal ñan ri kabit ro. Jeova ear kabbeik kumi in ñan kwal̦o̦k naan in ekajet ko n̦ae kien ko an lal̦ in. Ri kabit ro rej maroñ keeañ bwe aelõñ ko im kien ko ilo raan kein renaaj jeepepl̦o̦k im jako ilo iien eo Anij ear karõke im wãween eo ekõn̦aan. Rej maroñ kõm̦m̦ane men in kõnke Anij eo Eutiejtata ear kabbeik er im rej kajerbal Baibõl̦ eo ñan keeañ kõn naan in ekajet ko an. (Jer. 18:7-10; Rev. 11:18) Kumi in ri kabit ro reban bõjrak jãn aer kõm̦m̦ane jerbal in jãn Anij ñan keeañ kõn naan in ekajet ko an iaolepen lal̦.
11. Ta eo enaaj jipañ kõj ñan kijejeto wõt ilo jerbal in kwal̦o̦k naan meñe jej iion apañ?
11 Jet iien jej ebbeer ñe jej iion jum̦ae jãn armej ro rejjab kwal̦o̦k aer itoklimo ak ñe jej iion apañ ko jet. (2 Kor. 1:8) Ak ãinwõt Jeremaia, jen kate wõt kõj im jab ebbeer. Kõj kajjojo jen reilok ñan Jeova bwe en jipañ kõj ilo ad akwel̦ap ñan E im atartar wõt ioon. Bareinwõt jen kajjitõk ippãn bwe en kaperanl̦o̦k kõj. (1 Tes. 2:2) Ãinwõt ri kabuñ ro an Anij, jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im lale jerbal eo ear letok ñan kõj. Jej aikuj kate kõj ñan kijejeto wõt ilo ad kwal̦o̦k naan kõn iien naaj ko̦kkure aolep kabuñ ko reriab im rej ba rej Kũrjin. Kabuñ kein rej pijaikl̦o̦k ro rar jab tiljek ñan Jeova ilo Jerusalem. Ri kabit ro rej keeañ kõn “iiõ in jouj an Jeova” im “raan in kwi an adwõj Anij.”—Ais. 61:1, 2; 2 Kor. 6:2.
Ear Lañlõñ
12. Etke jejel̦ã bwe Jeremaia ear lañlõñ ilo jerbal eo an, im ta eo ear jipañ e?
12 Jeremaia ear lo lañlõñ ilo jerbal eo an. Ear ba ñan Jeova: “Em̦õj lo naan ko Am̦ im iar kañi, im naan ko Am̦ raar ñan eõ men in m̦õn̦õn̦õ im lañlõñ an bũruõ, bwe em̦õj n̦a eta kõn Etam̦, O Jeova.” (Jer. 15:16) Ñan Jeremaia, ear juon jeraam̦m̦an ñan kwal̦o̦k kõn Anij eo em̦ool im keeañ kõn naan eo an. Ke Jeremaia ear l̦õmn̦ak kõn an armej ro kajjirere kake e, ear jako an lañlõñ. Ak ke ear kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñan an kar aorõk ennaan eo jãn Jeova, ear bar lañlõñ.—Jer. 20:8, 9.
13. Etke ad kalapl̦o̦k ad mel̦el̦e kõn katak ko remulõl ilo Baibõl̦ eo emaroñ jipañ kõj ñan lañlõñ wõt?
13 Bwe jen lañlõñ wõt ilo jerbal in kwal̦o̦k naan ilo raan kein ad, jej aikuj naajdik kõj kõn “ekkan ko re pen” ak kalapl̦o̦k ad mel̦el̦e kõn katak ko remulõl ilo Naan in Anij. (Hib. 5:14) Katak kõn men ko remulõl ej kalõk tõmak eo ad. (Kol. 2:6, 7) Ñe jej katak Baibõl̦ ej kakeememej kõj kõn ta men ko rej lukkuun kabuñbũruon Jeova. El̦aññe jej kile bwe epen karõk iien ñan riit im katak Baibõl̦, jej aikuj bar etale m̦akũtkũt ko ad. Meñe jemaroñ jol̦o̦k jejjo minit ñan katak im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kajjojo raan, men in enaaj karuakl̦o̦k kõj ñan Jeova im jipañ kõj ñan “m̦õn̦õn̦õ im lañlõñ” ãinwõt kar Jeremaia.
14, 15. (a) Ta tõprak ko Jeremaia ear loi kõn an kar kijejeto wõt ilo jerbal eo an? (b) Ta eo armej ro an Anij rainin rej kile kõn jerbal in kwal̦o̦k naan?
14 Jeremaia ear kijejeto wõt ilo an kar keeañ kõn naan in kakkõl im ekajet eo an Jeova. Ear bareinwõt keememej bwe ear aikuj “kalõk im ekkat.” (Jer. 1:10) Ear lo tõprak ilo an kar jipañ armej ro em̦ool bũrueer bwe en wõr aer kõjatdikdik. Jet iaan ri Ju ro im bareinwõt ri aelõñ ko jet rar el̦ã im mour ke Jerusalem ear jeepepl̦o̦k ilo iiõ eo 607. Jet iaan rein kar ri Rekab ro, Ebedmelek, im Baruk. (Jer. 35:18, 19; 39:15-18; 43:5-7) Rein m̦õttan Jeremaia im rar mijak Anij rej pijaikl̦o̦k armej ro rainin me renaaj mour ioon lal̦ im rej jipañ ri kabit ro. Ri kabit rein rej m̦õn̦õn̦õ in kakajoor ‘jar eo el̦ap.’ (Rev. 7:9) Ãindein, armej rein im rej m̦õttan ri kabit ro rej m̦õn̦õn̦õ in jipañ ro em̦ool bũrueer bwe ren jel̦ã m̦ool eo.
15 Armej ro an Anij rej kile bwe jerbal in kwal̦o̦k kõn nuuj eo em̦m̦an ejjab baj ñan jipañ armej ak bareinwõt ej juon wãween jej kabuñ ñan Anij. Meñe jemaroñ iion armej ro rej m̦õn̦õn̦õ in roñjake ak jaab, elap ad lañlõñ ñe jej kabuñ ñan Jeova ikijen ad kwal̦o̦k naan.—Sam 71:23; riit Rom 1:9.
Kwõn Ekkõl im Lale Wõt Jerbal eo Am̦ jãn Jeova!
16, 17. Ewi wãween an Revelesõn 17:10 im Habakkuk 2:3 kwal̦o̦k bwe jej pãd ilo raan ko ãliktata?
16 Ñe jej etale kanaan eo ilo Revelesõn 17:10, jej kile bwe jej mour ilo raan ko ãliktata. Ekkar ñan eoon in, kiiñ eo kein ka 7 eo ej jitõñl̦o̦k ñan kien Amedka im Iñlen, em̦õj an jutak elõñ iiõ ko remootl̦o̦k. Eoon in ej ba: “Ñe [kiiñ eo kein ka 7] ej itok enaaj pãd jiddik iien.” M̦õttan jiddik enaaj jem̦l̦o̦k iien in. Ri kanaan Habakkuk ear kwal̦o̦k naan kein kõn jem̦l̦o̦kin jukjuk im pãd in enana: “Kwon jei im likiti wõt, kinke ejjañin ien ñõn an jejjet kitieir. . . . Kwo maroñ lemnak renaj rumwij, ak kwon kõttar wõt; enaj jejjet kitieir ilo ien eo iar karõke.”—Hab. 2:3, UBS.
17 Kajjitõk ippam̦ make: ‘Ij ke kalikkar bwe jej mour ilo raan ko ãliktata ilo wãween aõ kajerbal mour eo aõ? Ij ke kwal̦o̦k bwe ij tõmak bwe m̦õttan jiddik enaaj itok jem̦l̦o̦kin? Ak pepe ko aõ im men ko ij kaorõki rej ke kwal̦o̦k bwe ij l̦õmn̦ak bwe ej to wõt an itok jem̦l̦o̦kin ak ij berre bwe enaaj itok?’
18, 19. Etke ejjab iien eo ñan ad kadikl̦o̦k ijo kun̦aad ilo jerbal in kwal̦o̦k naan?
18 Jerbal eo an ri kabit ro ejañin jem̦l̦o̦k. (Riit Jeremaia 1:17-19.) Elap ad m̦õn̦õn̦õ bwe ri kabit ro rej jutak pen ãinwõt “juon jikin kweilo̦k e pen” im “juon joor mããl”! Rej “kañũrñũr ipier kõn m̦ool,” ilo aer kõtl̦o̦k bwe Naan in Anij en kakajoor er m̦ae iien eddedel̦o̦k jerbal eo aer. (Ep. 6:14) Ilo ejja wãween in wõt, ro im rej m̦õttan jar eo elap rej kijejeto ilo aer rejetake ri kabit ro ilo jerbal in kwal̦o̦k naan.
19 Kiiõ, ejjab iien eo ñan ad kadikl̦o̦k ijo kun̦aad ilo jerbal in kwal̦o̦k naan ekkar ñan Jeremaia 12:5. (Riit.) Kõj aolep jej iion mãlejjoñ ko im jej aikuj kijenmej kaki. Jemaroñ keidi men kein im rej mãlejjoñwe tõmak eo ad ñan rittõr ro jej ãekwõj ippãer. Bõtab, ke ej epaaktok eñtaan eo elap, jejel̦ã bwe enaaj lapl̦o̦k an pen. (Matu 24:21) Baibõl̦ eo ej keidi joñan ad aikuj kate kõj ium̦win apañ ko ãinwõt ñe jej kate kõj ilo juon iien “jiãe ippãn kidia ko.” Jenaaj aikuj kamaat joñan ad maroñ ñan ad tõpare kidia kein. Innem, ekanooj aorõk bwe jen kijenmej ium̦win mãlejjoñ ko kiiõ, kõnke rej kepoj kõj ñan mãlejjoñ ko remaroñ wal̦o̦k ilju im jekl̦aj.
20. Ta eo kwõn jek ilo bũruom ñan am̦ kõm̦m̦ane?
20 Kõj aolep jemaroñ anõke joñak eo an Jeremaia im kajejjet jerbal eo ad ñan kwal̦o̦k naan! Yokwe, peran, im lañlõñ rar lujur Jeremaia bwe en tiljek wõt im kwal̦o̦k naan ium̦win 67 iiõ. Wũt ko rej ebbõl ilo raan wõjke almond eo rej kakeememej kõj bwe Jeova ej “lale” An in Naan bwe en kajejjete. Innem, eñin unin jej aikuj ekkõl im lale jerbal in kwal̦o̦k naan eo ad. Jeremaia ear lale jerbal eo an im kõj bareinwõt ewõr ad maroñ ñan kõm̦m̦an ãindein.
Kwõj Keememej Ke?
• Ewi wãween yokwe ear lujur Jeremaia bwe en ekkõl im lale wõt jerbal eo an?
• Etke jej aikuj jipañ jãn Anij ñan kaperan kõj?
• Ta eo ear jipañ Jeremaia bwe en lañlõñ wõt?
• Etke kwõj kõn̦aan ekkõl im lale wõt jerbal eo am̦ jãn Anij?
[Kajitõk ko ñan katak]
[Pija ilo peij 31]
Kwõnaaj ke wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k wõt naan meñe kwõj iion jum̦ae?