1, 2. Ta l̦õmn̦ak eo an jet armej kõn Anij?

 ELÕÑ armej rej tõmak bwe Anij ejjab kea kõn kõm̦m̦an ko aer. Rej l̦õmn̦ak bwe Anij ejjab lukkuun kea kõn men ko rej wal̦o̦k ñan er. Ñan waanjoñak, ãlikin an kar wal̦o̦k juon l̦añ me ear ko̦kkure elõñ jikin ko ilo Philippines ilo kar Nobõm̦ba 2013 eo, mayor eo an juon iaan bukwõn ko rel̦l̦ap ijen̦ ear ba: “Bõlen Anij ear pãd ilo bar juon jikin.”

² Armej ro jet rej l̦õmn̦ak bwe Anij ejjab maroñ loe men ko rej kõm̦m̦ani. (Aiseia 26:10, 11, UBS; 3 Jon 11) Jet iaan armej ro ilo tõre ko an rijjilõk Paul rar bar bõk l̦õmn̦ak in. Paul ear kõnnaan kõn rein ilo an ba bwe “rar abwin bwe Anij en pãd ilo aer jel̦ã.” Ear lukkuun l̦ap an armej rein nana, an̦okn̦ak, im jerawiwi.​—Rom 1:28, 29.

3. (1) Ta kajjitõk ko jej aikuj kajitũkin kõj make? (2) Ilo Baibõl̦, ta mel̦el̦ein “pein” Anij?

³ Ak ta kõn kõj? Jejel̦ã bwe Jeova ej loe aolep men ko jej kõm̦m̦ani. Ak jej ke tõmak bwe Jeova ej kea kake kõj? Jej ke loe an jipañ kõj ilo mour ko ad? Ilo Baibõl̦, “pein” Anij ekkã an jitõñl̦o̦k ñan kajoor im maroñ eo an. Ej kõjerbal kajoor im maroñ eo an  ñan jipañ rũkarejar ro an im bõk anjo̦ ioon ro rej jum̦ae e. (Riit Duteronomi 26:8.) Jijej ear ba bwe jet armej renaaj “lo Anij.” (Matu 5:8) Jej ke uwaan armej rein me rej “lo Anij” ilo kõkkar? Ewi wãween ad maroñ “lo Anij”? Jen etale jet waanjoñak ko jãn Baibõl̦ kõn ro rar loe an kajoor eo an Anij jipañ er im ro rar jab loe men in. Jenaaj bareinwõt katak kõn wãween ko jemaroñ kile an Anij jipañ kõj ilo mour eo ad.

4. Etke rũkõjdat ro an RiIsrael ro rar m̦akoko in kile an kajoor eo an Anij jipañ RiIsrael ro?

⁴ Ilo iien ko etto, armej ro rar maroñ loe im roñ kõn wãween an Anij jipañ RiIsrael ro. Jeova ear kõjerbal elõñ menin bwilõñ ko ñan kanemkwõj armej ro an jãn Ijipt. Bareinwõt, ear kõjerbal menin bwilõñ ko ñan jipañ RiIsrael ro bwe ren bõk anjo̦ ioon elõñ iaan kiiñ ro ilo Ãneen Kallim̦ur eo. (Joshua 9:3, 9, 10) Meñe kiiñ ro jet rar loe im roñ kõn an Jeova lo̦mo̦o̦ren armej ro an, ak “rar kweilo̦kl̦o̦k bwe ren tarin̦aeik Joshua im Israel.” (Joshua 9:1, 2) Ke kiiñ rein rar tarin̦aeik Israel, ren kar aikuj kile bwe Anij ej kõjerbal kajoor eo an ñan jipañ armej ro an. Ren kar aikuj kile men in kõnke Jeova ear kõjerbal kajoor eo an ñan kõm̦m̦an bwe ‘al̦ en bõjrak, im allõñ en pãdwõt, m̦ae iien jar eo rar idenon̦e kõn er ioon ro rũkõjdate er.’ (Joshua 10:13) Jeova ear kõtl̦o̦k bwe rũkõjdat ro aer ren “kapen bũrueer” im wõnm̦aanl̦o̦k im tarin̦aeik RiIsrael ro. (Joshua 11:20) Rũkõjdat rein rar jab anjo̦ kõnke rar jab kõn̦aan kile bwe Jeova ear tarin̦ae ñan armej ro an.

5. Ta eo kiiñ eo enana Ehab ear jab kõn̦aan kile?

⁵ Tokãlik, ear pel̦l̦o̦k iien ñan an kiiñ eo enana etan Ehab kile kajoor eo an Anij. Ilaija ear jiroñe im ba: “Ejãmin wõr m̦õl̦awi ak wõt ium̦win ruo ak jilu iiõ, m̦ae iien eo inaaj ba en wõr.” (1 Kiiñ 17:1, UBS) Men in emaroñ in kar kũrm̦ool kõn kajoor eo an Anij, bõtab Ehab ear m̦akoko in tõmak men in. Tokãlik, Ehab ear loe an Ilaija jar ñan Jeova, im Jeova ear uwaake ilo an jilkinlal̦tak kijeek jãn lañ. Im ãlikin men in, Ilaija ear ba ñan Ehab bwe Jeova enaaj kõjem̦l̦o̦k iien m̦õrã eo ilo an kõm̦m̦an bwe en wõt. (1 Kiiñ 18:22-45) Meñe Ehab ear loe an wal̦o̦k aolep menin bwilõñ kein, ak ear jab kõn̦aan kile kajoor eo an Jeova. Ta eo jemaroñ katak jãn waanjoñak kein? Jej katak bwe elukkuun aorõk ñan kile wãween ko me kajoor eo an Anij ej jipañ kõj ilo mour ko ad.

6, 7. Ta eo RiGibeon ro im Rehab rar kile?

⁶ RiGibeon ro rar lukkuun oktak jãn riaelõñ ko ipel̦aakier kõnke rar kile kajoor eo an Anij. Ijello̦kun aer kar tarin̦aeik RiIsrael ro, rar kõm̦m̦an aenõm̦m̦an ippãer. Etke? Kõnke rar roñ kõn Jeova im aolep men ko ear kõm̦m̦ani. (Joshua 9:3, 9, 10) Aer kar kile an Jeova tarin̦ae ñan RiIsrael ro ear kaalikkar aer mãlõtlõt.

⁷ Rehab ear bar kile kajoor eo an Jeova. Ear jab juon RiIsrael, bõtab ear roñ kõn wãween an kar Jeova kanemkwõj armej ro an jãn Ijipt. Ke ruo iaan riaroñroñ ro an Israel rar etal ñan m̦weo im̦õn, ear jiroñl̦o̦k er im ba: “Ijel̦ã bwe Jeova ear lewaj ñan kom̦ ãnin.” Rehab ear tõmak bwe Jeova emaroñ lo̦mo̦o̦ren e im baam̦le eo an. Ear kwal̦o̦k an tõmak ilo Jeova meñe ear jel̦ã bwe men eo ear kõm̦m̦ane elukkuun kauwõtata.​—Joshua 2:9-13; 4:23, 24.

8. Ewi wãween an kar jet iaan RiIsrael ro kile kajoor eo an Anij?

⁸ Jet iaan RiIsrael ro rar jab ãinwõt kiiñ eo enana Ehab. Ke rar loe an wanlal̦tak kijeek jãn lañ ãlikin an Ilaija jar, rar kile bwe Anij eo ear kõm̦m̦ane menin bwilõñ eo. Kõn men in, rar lam̦õj im ba: “Jeova, ej Anij.”  (1 Kiiñ 18:39) Ear alikkar aer kar kile kajoor eo an Anij.

9. Ewi wãween ad maroñ loe Jeova im kajoor eo an rainin?

⁹ Em̦õj ad lale jet iaan waanjoñak ko rem̦m̦an im jet iaan waanjoñak ko renana me remaroñ jipañ kõj ñan jel̦ã ta mel̦el̦ein ñan “lo Anij” ak loe kajoor eo an. Ilo an l̦apl̦o̦k ad jel̦ã kajjien Jeova im men ko rem̦m̦an kõn e, jej loe kajoor eo an kõn “l̦ol̦ãtãt” ko ad. (Epesõs 1:18, UBS) Men in ej kõm̦akũt kõj bwe jen kõn̦aan anõke armej ro rar tiljek ñan Jeova jãn iien ko etto me rar loe an Jeova jipañ armej ro an. Ak ewõr ke kein kam̦ool ko me rej kaalikkar an Anij jipañ armej ro an rainin?

10. Ta eo ej kam̦ool bwe Jeova ej jipañ armej ro rainin? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

¹⁰ Elõñ kein kam̦ool ko me rej kaalikkar bwe Jeova ej wõnm̦aanl̦o̦k im jipañ armej ro rainin. Ekkã ad roñ kõn bwebwenato ko an ro im rar jar ñan Anij bwe en jipañ er ilo mour ko aer, im rar loe an uwaak jar ko aer. (Sam 53:2) Ñan waanjoñak, ke Allan ear kwal̦o̦k naan ilo juon ãne jidikdik ilo Philippines, ear iioone juon kõrã me ear jino jañ ke ear loe. Allan ej ba: “Kõrã eo ej kab m̦õj an kar jar ñan Jeova jibboñõn eo im kajjitõk bwe Ri Kõnnaan ro an ren iioone.” Ke ear juon jo̦dikdik, ear katak Baibõl̦ ippãn Ri Kõnnaan ro an Jeova. Bõtab ke ear m̦are im em̦m̦akũtl̦o̦k ñan ãneo, ear bõjrak an katak. Kõn an kar m̦õkaj an Anij uwaake jar eo an, men in ear lukkuun kõm̦akũt bũruon. Ilowaan wõt iiõ eo, kõrã in ear ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova.

11, 12. (1) Ewi wãween an Jeova jipañ rũkarejar ro an? (2) Jouj im kõmel̦el̦e wãween an kar Jeova jipañ juon jeid im jatid kõrã.

¹¹ Elõñ iaan rũkarejar ro an Jeova rar loe an jipañ er bwe ren bõjrak jãn aer kõm̦m̦ani men ko renana ãinwõt kõbaatat, kõjerbal uno ko rekkajjoor, ak alwõj pija nana. Jet rej ba bwe m̦okta jãn aer kar jel̦ã kõn Jeova elõñ alen aer make kate er ñan bõjrak jãn men kein ak rar jab maroñ. Bõtab, ke rar kajjitõk ippãn Jeova bwe en jipañ er, ear lel̦o̦k ñan er “maroñ eo ekanooj l̦ap.” Kõn men in, rej kab maroñ bõjrak jãn aer kõm̦m̦ani men kein renana.​—2 Korint 4:7; Sam 37:23, 24, UBS.

¹² Jeova ej bar jipañ rũkarejar ro an bwe ren kijenmej kõn apañ ko aer. Men in ear wal̦o̦k ñan Amy. Kar kajjitõk bwe en jipañ kalõk juon Im̦õn Kweilo̦k im juon im̦õn mijinede ilo juon ãne jidikdik ilo Pacific Ocean. M̦anit ko ilo jikin in ear lukkuun oktak, enañin aolep iien ej kun jarom im ejjel̦o̦k dãn, im epedkat ial̦ ko ie. Bareinwõt, enañin aolep iien ej oñ kõn baam̦le eo an, im ear kiki ilo juon ruum̦ jidikdik ilo juon oteel̦. Juon raan, ear luuki juon iaan kõrã ro jeid im jatid me ear jerbal ippãn. Ear lukkuun nana an Amy mour kõn men in ear kõm̦m̦ane. Ilo raan eo, ear kun jarom. Bõtab, ke ear ro̦o̦l ñan ruum̦ eo an, ear jar ñan Jeova im kajjitõk jipañ ippãn. Innem, ke ear bar jo̦ jarom, ear riiti juon katak ilo juon Naan in Keeañ kõn kadiwõjl̦o̦k eo an jikuul̦in mijinede. Katak eo ear kwal̦o̦k kõn ejja apañ ko wõt ej iiooni. Ear ba: “Ear ãinwõt ñe Jeova ear kõnnaan ñan ña boñõn eo. Men in ear jipañ eõ bwe in wõnm̦aanl̦o̦k ilo jerbal eo aõ.”​—Sam 44:25, 26, UBS; Aiseia 41:10, 13.

13. Ta eo ej kam̦ool bwe Jeova ej jipañ armej ro an ñan jojomare maroñ eo aer ñan kwal̦o̦k naan?

¹³ Jeova ej bareinwõt jipañ armej ro an ñan jutak kõn ennaan eo em̦m̦an im jojomare. (Pilippai 1:7, UBS) Ñan waanjoñak, ke kien ko an jet aelõñ ko rar kajjioñ kabõjrak jerbalin kwal̦o̦k naan, jaar jojomare kõj make ilo im̦õn ekajet ko. Jaar wiini elõñl̦o̦k  jãn 268 keej ko ilo im̦õn ekajet ko reutiej ipel̦aakin lal̦ in. Im 24 iaan keej kein jaar wiini ilo im̦õn ekajet eo el̦ap an Europe (European Court of Human Rights) jino jãn kar 2000 eo. Elukkuun alikkar bwe ejjel̦o̦k en̦ emaroñ kabõjrak an kajoor eo an Anij jerbal im jipañ kõj!​—Aiseia 54:17; riit Aiseia 59:1.

14. Ta kein kam̦ool eo juon me ej kaalikkar bwe Anij ej pãd ippãn armej ro an im jipañ er?

¹⁴ Jemaroñ kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan eo kõn ennaan eo em̦m̦an kõnke Anij ej jipañ kõj ñan katõprak jerbal in. (Matu 24:14; Jerbal 1:8) An wõr bõrokuk ibwiljin armej ro an Jeova ilo aolep aelõñ ko ej bareinwõt kam̦ool an Jeova jipañ kõj. Bõrokuk rot in ejejuwaan im ejjab wal̦o̦k ippãn armej ro ilo lal̦ in! Joñan, armej ro me rejjab karejar ñan Jeova rej kile ad bõrokuk im rej ba bwe ‘Anij ej pãd ippãd!’ (1 Korint 14:25, UBS) Elukkuun lõñ kein kam̦ool ko me rej kaalikkar bwe Anij ej pãd ippãn armej ro an im jipañ er. (Riit Aiseia 66:14.) Ak ta kõn kwe? Kwõj ke kile an kajoor eo an Jeova jipañ eok ilo mour n̦e am̦?

15. Etke jet iien jemaroñ jab kile an kajoor eo an Jeova jipañ kõj ilo mour ko ad?

¹⁵ Jet iien jemaroñ jab kile an kajoor eo an Anij jipañ kõj ilo mour ko ad. Etke? Kõnke ñe jej iioon elõñ apañ ko, jemaroñ mel̦o̦kl̦o̦k an kar Jeova jipañ kõj m̦okta. Men in ear wal̦o̦k ñan Ilaija. Ear peran, bõtab ke Lerooj Jezebel ear kõn̦aan m̦ane, ear mijak. Ear mel̦o̦kl̦o̦k wãween an kar Jeova jipañe m̦okta. Baibõl̦ ej ba bwe ear kõn̦aan mej. (1 Kiiñ 19:1-4) Ia eo emaroñ kar kappok jipañ ie bwe en bar kajoor im peran? Ear aikuj reilo̦k ñan Jeova bwe en jipañe!​—1 Kiiñ 19:14-18.

16. Ewi wãween bwe jen maroñ kile an Anij jipañ kõj ñe jej iioon juon apañ?

¹⁶ Kõn an kar Job l̦õmn̦ak wõt kõn inepata ko an, ear jab bõk ejja l̦õmn̦ak eo wõt an Jeova kõn men ko ear iiooni. (Job 42:3-6, UBS) Jet iien, kõj bareinwõt emaroñ pen ad  loe an Anij jipañ kõj kõn an l̦ap ad l̦õmn̦ak kõn apañ ko jej iiooni. Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan kile men ko Anij ej kõm̦m̦ani ñan kõj? Jej aikuj kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ta eo Baibõl̦ ej ba kõn apañ ko ad. Ñe jenaaj kõm̦m̦ane men in, jenaaj kile an Jeova m̦ool ñan kõj, im jenaaj maroñ ba ejja naan kein an Job: ‘Iar jel̦ã wõt men ko iar roñ kake eok, ak kiiõ em̦õj aõ lo eok kõn meja make.’

17, 18. (1) Ewi wãween am̦ maroñ kile an kajoor eo an Jeova jipañ eok ilo mour n̦e am̦? (2) Jouj im kwal̦o̦k juon bwebwenato me ej kaalikkar wãween an Anij jipañ kõj rainin.

¹⁷ Ewi wãween am̦ maroñ kile an kajoor eo an Jeova jipañ eok ilo mour n̦e am̦? Eokwe, jen l̦õmn̦ak kõn wãween kein 5. Kein kajuon, kwõmaroñ l̦õmn̦ak kõn an kar Jeova jipañ eok bwe kwõn loe m̦ool eo. Kein karuo, kwõmaroñ keememejtok am̦ kar etal ñan juon kweilo̦k, im ãlikin am̦ kar roñjake juon katak, kwaar ba, “Elukkuun jejjet katak eo ñan ña!” Kein kajilu, bõlen kwaar loe wãween an Jeova uwaake juon iaan jar ko am̦. Kein kãmen, bõlen kwaar kõn̦aan kal̦apl̦o̦k kun̦aam̦ ilo am̦ jerbal ñan Jeova im kwaar loe wãween an jipañ eok ñan tõpar mejãnkajjik in am̦. Kein kal̦alem, bõlen kwaar kam̦õj eok jãn jerbal eo am̦ kõnke ear kapañ am̦ karejar ñan Jeova, im kwaar loe an Jeova kajejjet kallim̦ur eo an me ej ba: “Ijãmin ilo̦k jãn kwe.” (Hibru 13:5) Ñe epaak jem̦jerã eo ad ippãn Jeova, epidodo ad kile an jipañ kõj ilo mour ko ad.

¹⁸ Juon jeid im jatid kõrã etan Sarah jãn Kenya, ej ba: “Iar jar kõn juon iaan rũkkatak ro aõ kõnke iar jino l̦õmn̦ak bwe ejjab kaorõk an katak Baibõl̦. Iar kajjitõk ippãn Jeova el̦aññe ij aikuj bõjrak jãn aõ katak ippãn. Bõtab, ãlikin wõt aõ ba ‘Amen,’ ear riiñ talboon eo aõ. Rũkkatak eo ear ko̦o̦l̦tok im kajjitõk ñe emaroñ itok ippa im kweilo̦k! Iar lukkuun bwilõñ!” Ñe jej l̦õmn̦ak kõn men ko Anij ej kõm̦m̦ani ñan kõj, jenaaj kile wãween an jipañ kõj ilo mour ko ad. Rhonna, juon jeid im jatid kõrã ilo Eijia, ear ba bwe jej aikuj katak ñan kile wãween an Jeova jipañ kõj ilo mour ko ad. Ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Ñe jenaaj jino kõm̦m̦ane men in, jenaaj lukkuun kile im bwilõñ kõn joñan an kea kake kõj!”

19. Ewi wãween bwe jen maroñ lo Anij ilo kõkkar?

¹⁹ Jijej ear ba bwe ro “renaaj lo Anij” rej aikuj jet ro im “erreo bũrueer.” (Matu 5:8) Ta mel̦el̦ein men in? Mel̦el̦ein bwe jej aikuj kõjparok bwe en erreo wõt l̦õmn̦ak ko ad im jej aikuj bõjrak jãn ad kõm̦m̦ane jabdewõt men ko renana im rebõd. (Riit 2 Korint 4:2, UBS.) Ilo katak in, jaar katak bwe ñan ad lo Anij ilo kõkkar, jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k im kakajoor jem̦jerã eo ad ippãn. Ilo katak in tok juon, jenaaj lale wãween an tõmak eo ad maroñ jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad kile an Jeova jipañ kõj ilo mour ko ad.