1. Ewi joñan an aorõk bwe en wõr tõmak ippãd? (Lale pija eo itulõñ.)

 KWÕNAÑIN ke kajjitõk ippam̦ make im ba, ‘Jeova enaaj ke kõn̦aan lo̦mo̦o̦ren eõ ilo eñtaan eo el̦ap?’ Rijjilõk Paul ear ba bwe ñan ad maroñ bõk lo̦mo̦o̦r, elukkuun aorõk bwe en wõr tõmak ippãd. Ear ba bwe “el̦aññe ejjel̦o̦k tõmak, armej reban kabuñbũruon” Anij. (Hibru 11:6) Jemaroñ ba bwe elukkuun pidodo ad maroñ kwal̦o̦k tõmak. Ak ilo m̦ool, Baibõl̦ ej ba bwe ejjab aolep armej ewõr tõmak ippãer. (2 Tessalonika 3:2) Eoon kein ruo ilo pãrokõrããp in rej jipañ kõj ñan mel̦el̦e aorõkin ad aikuj kakajoorl̦o̦k tõmak eo ad.

2, 3. (1) Ta eo Piter ej katakin kõj kake kõn aorõkin an wõr tõmak ippãd? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali uwaakier ilo katak in?

² Rijjilõk Piter ear kõnnaan kõn ad aikuj “mãlejjoñe” tõmak eo ad. (Riit 1 Piter 1:7.) Kõnke elukkuun epaak eñtaan eo el̦ap, jekõn̦aan bwe jen “iaan ro rej tõmak” ñan bõk lo̦mo̦o̦r. (Hibru 10:39) Kõn men in, jej aikuj kate kõj ñan kakajoor tõmak eo ad. Jekõn̦aan bwe jen uwaan ro me renaaj bõk jinõkjeej ko aer ñe Jijej Kũraij, Kiiñ eo ad, enaaj itok. Eñin unin, jej aikuj ãinwõt em̦m̦aan eo me ear akwel̦ap bwe Jijej en jipañe ilo an ba: “Ewõr tõmak ippa, ak ejjab bwe. Kwõn jipañ eõ!” (Mark 9:24, UBS) Ak jemaroñ ãinwõt rijjilõk ro, ilo ad ba: “Kwõn kal̦apl̦o̦k am tõmak.”​—Luk 17:5.

³ Ewi wãween ad maroñ kakajoor tõmak eo ad? Ewi wãween ad  kwal̦o̦k bwe ekajoor tõmak eo ad? Im etke jemaroñ tõmak bwe Anij enaaj uwaake kõj ñe jej kajjitõk bwe en kal̦apl̦o̦k ad tõmak? Jenaaj etale uwaakin kajjitõk kein ilo katak in.

4. Joñak ko an wõn ro remaroñ jipañ kõj bwe jen kal̦apl̦o̦k ad tõmak?

⁴ Kõnke elukkuun aorõk tõmak, Jeova ear letok elõñ waanjoñak ko ilo Baibõl̦ kõn ro rar kwal̦o̦k aer tõmak. Bwebwenato kein an rein kar jei bwe ren “kein katakin kõj.” (Rom 15:4) Joñak eo an Ebream, Sera, Aisak, Jekob, Moses, Rehab, Gideon, Berak, im ebar lõñ ro jet, remaroñ jipañ kõj bwe jen kal̦apl̦o̦k ad tõmak. (Hibru 11:32-35) Ebar lõñ bwebwenato ko an rũttõmak ro m̦õttad ilo raan kein me elukkuun em̦m̦an joñak ko aer kõn aer kwal̦o̦k tõmak. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

5. (1) Ewi wãween an kar Ilaija kwal̦o̦k bwe ear l̦ap an tõmak ilo Jeova? (2) Ta kajjitõk eo jej aikuj kajjitõk ippãd make kake?

⁵ Bar juon waanjoñak jãn Baibõl̦ kõn juon iaan ro rar kwal̦o̦k aer tõmak ej rũkanaan Ilaija. Ilo ad kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñak eo an, jen l̦õmn̦ak kõn 5 iaan iien ko me ear kwal̦o̦k an lukkuun lõke Jeova. Kein kajuon, ke Ilaija ear ba ñan Kiiñ Ehab bwe Jeova enaaj kõm̦m̦an bwe en jab wõt ãneo, ear kwal̦o̦k an peran ilo an ba: “Ilo etan Irooj, Anij in Israel emour, eo ij jerbal ñane, ij ba ñan eok bwe ejãmin wõr m̦õl̦awi ak wõt ium̦win ruo ak jilu iiõ.” (1 Kiiñ 17:1, UBS) Kein karuo, Ilaija ear tõmak bwe Jeova enaaj kabwe aikuj ko an im an ro jet ium̦win iiõ ko me ear jab wõt ãneo. (1 Kiiñ 17:4, 5, 13, 14) Kein kajilu, Ilaija ear bar tõmak bwe Jeova enaaj bar kõmour l̦adik eo nejin juon kõrã me emej l̦eo pãleen. (1 Kiiñ 17:21) Kein kãmen, ear jab pere ñan jidik bwe Jeova enaaj jilkinlal̦tak kijeek im tile menin katok eo an ke ear pãd ioon Tol̦ Karmel. (1 Kiiñ 18:24, 37) Kein kal̦alem, meñe ejjañin kar jino wõt, ak Ilaija ear kwal̦o̦k an tõmak ilo an jiroñ Ehab im ba: “Kwõn wanlõñl̦o̦k, kwõn m̦õñã im idaak, bwe ewõr ainikien elõñ wõt.” (1 Kiiñ 18:41) Ãlikin ad l̦õmn̦ak kõn men kein, jemaroñ kajjitõk ippãd make im ba, ‘Ekajoor ke tõmak e aõ ãinwõt kar Ilaija?’

6. Ta eo jej aikuji jãn Jeova me enaaj jipañ kõj bwe en kajoor tõmak eo ad?

⁶ Kõnke jeban make kakajoor tõmak eo ad, jej aikuj kajjitõk ippãn Anij kõn kajoor eo an. Etke? Kõnke tõmak ej juon iaan men ko jej kwal̦o̦ki ñe kajoor eo an Anij ej pãd ippãd. (Galetia 5:22) Jej kwal̦o̦k ad mãlõtlõt ñe jej l̦oore naanin kakapilõk eo an Jijej ñan jar im kajjitõk bwe Jeova en wõnm̦aanl̦o̦k wõt im letok kajoor eo an. Jijej ear kallim̦ur bwe Jeova enaaj lel̦o̦k kajoor eo an ñan “ro otemjej rej kajjitõk Ippãn.”​—Luk 11:13.

7. Ewi wãween ad kakajoor wõt tõmak eo ad? Jouj im kõmel̦el̦e.

⁷ Ñe ekajoor tõmak eo ad ilo Anij, jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kakajoore. Jemaroñ keidi tõmak eo ad ñan juon kijeek. Ñe jej kõjo̦ juon kijeek, emaroñ l̦ap an urur. Bõtab, el̦aññe jejjab anõkkaane wõt kijeek eo, enaaj etal im make kun im oktak im erom melkwaarar. Bõtab, ñe jej anõkkaane wõt kijeek eo, enaaj urur wõt. Ãindein bar tõmak eo ad. Ñe jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im riit im katak Baibõl̦ ippãd make kajjojo raan, enaaj l̦apl̦o̦k ad yokwe Jeova im naan ko an ilo Baibõl̦. Im men in enaaj kõm̦m̦an bwe en kajoor wõt tõmak eo ad.

8. Ta ko remaroñ jipañ eok ñan kakajoor tõmak eo am̦ im kõm̦m̦an bwe en kajoor wõt?

 ⁸ Kwõjjab aikuj l̦õmn̦ak bwe katak ko kwaar bũki m̦okta jãn am̦ kar peptaij rebwe ñan kakajoor tõmak eo am̦. (Hibru 6:1, 2, UBS) Ñan waanjoñak, kwõj aikuj wõnm̦aanl̦o̦k im katak kõn kanaan ko me em̦õj aer jejjet kũtieer. Men in enaaj jipañ eok ñan kakajoor tõmak eo am̦ im kõm̦m̦an bwe en kajoor wõt. Kwõmaroñ bar kõjerbal Naanin Anij ñan lale el̦aññe elukkuun kajoor tõmak eo am̦.​—Riit Jemes 1:25, UBS; 2:17, 24.

9, 10. Ewi wãween an kajoorl̦o̦k tõmak eo ad ñe jej (1) kobal̦o̦k ippãn rũttõmak ro m̦õttad? (2) pãd ilo kweilo̦k ko? (3) kwal̦o̦k naan?

⁹ Rijjilõk Paul ear ba bwe Kũrjin ro remaroñ jipañ im kakajoor doon kõn tõmak ko aer. (Rom 1:12, UBS) Mel̦el̦ein men in bwe ñe jej jol̦o̦k iien ippãn rũttõmak ro m̦õttad, tõmak eo aer emaroñ kakajoor kõj im tõmak eo ad emaroñ kakajoor er. El̦aptata an m̦ool men in ñe jej jol̦o̦k iien ippãn ro me ekajoor tõmak eo aer kõn aer kar iiooni wãween ko reppen im em̦õj ‘mãlejjoñe’ tõmak eo aer. (Jemes 1:3, UBS) Ñe jej kobal̦o̦k ippãn ro rejjab karejar ñan Jeova, enaaj jorrããn tõmak eo ad. Bõtab, ñe jej kobal̦o̦k ippãn rũttõmak ro m̦õttad, renaaj jipañ kõj bwe en kajoor tõmak eo ad. (1 Korint 15:33) Eñin unin an Baibõl̦ rõjañ kõj bwe jen keini ad pãd ilo kweilo̦k ko. Ilo ad kobal̦o̦k ilo iien kweilo̦k ko, jej wõnm̦aanl̦o̦k im “kakajoor doon.” (Riit Hibru 10:24, 25, UBS.) Bareinwõt, naanin tõl im kakapilõk ko jej bũki jãn kweilo̦k ko rej kakajoorl̦o̦k tõmak eo ad. Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe tõmak ej wal̦o̦k jãn men ko jej roñ. (Rom 10:17, UBS) Kõn men in, jej aikuj kajjitõk ippãd make im ba, ‘Aõ kobal̦o̦k ilo iien kweilo̦k ko ej ke juon iaan men ko raorõk ilo mour e aõ?’

¹⁰ Jej bar kakajoor tõmak eo ad ñe jej kwal̦o̦k naan im katakin ro jet kõn ennaan eo em̦m̦an ilo Baibõl̦. Ãinwõt Kũrjin ro ilo tõre ko an rijjilõk ro, jej katak ñan lõke Jeova im peran in kwal̦o̦k naan aolep iien.​—Jerbal 4:17-20, UBS; 13:46, UBS.

11. Etke ear kajoor tõmak eo an Keleb im Joshua, im ewi wãween ad maroñ ãinwõt er?

¹¹ Tõmak eo ad ilo Jeova ej kajoorl̦o̦k wõt ñe jej loe wãween an jipañ kõj im uwaake jar ko ad. Eñin men eo ear wal̦o̦k ñan Keleb im Joshua. Rar kwal̦o̦k aer tõmak ilo Jeova ke rar waate Ãneen Kallim̦ur eo. Aolep iien ñe rej loe wãween an Jeova jipañ er, men in ear kakajoorl̦o̦k tõmak eo aer. Joshua ear kwal̦o̦k an tõmak ke ear jiroñ RiIsrael ro im ba: ‘Ear jab likjab juon iaan men ko rem̦m̦an Jeova ami Anij ear ba kõn kom̦.’ Tokãlik ear ba: “Kom̦win mijak Jeova, im karejar ñan E ilo jim̦we im m̦ool.” Im ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Kõn ña im ro nukũ, kõm naaj jerbal ñan Jeova.” (Joshua 23:14; 24:14, 15) Ñe jej lõke Jeova im loe wãween an jipañ kõj ilo mour ko ad, enaaj kajoorl̦o̦k tõmak eo ad.​—Sam 34:8.

12. Ewi wãween ad kwal̦o̦k bwe ekajoor tõmak eo ad?

¹² Ewi wãween ad kwal̦o̦k bwe ekajoor tõmak eo ad? Rũkal̦oor Jemes ear ba: “Inaaj kwal̦o̦k ñan kwe aõ tõmak kõn jerbal ko aõ.” (Jemes 2:18) Kõm̦m̦an ko ad rej kwal̦o̦k bwe ekajoor tõmak eo ad. Jen lale ewi wãween.

13. Etke jerbalin kwal̦o̦k naan ej kaalikkar ad tõmak?

¹³ Jerbalin kwal̦o̦k naan ej juon wãween elukkuun em̦m̦an ñan kaalikkar ad tõmak. Etke? Kõnke ñe jej kwal̦o̦k naan, jej kwal̦o̦k ad tõmak bwe epaak an jem̦l̦o̦k jukjukun pãd in im bwe ‘eban aepedped’ ak rum̦wij. (Habakkuk 2:3) Bwe jen jel̦ã el̦aññe ekajoor tõmak eo ad, jej aikuj kajitũkin kõj make kajjitõk kein: ‘Ewi joñan an aorõk jerbalin kwal̦o̦k naan ippa? Ij ke kate eõ joñan wõt aõ maroñ ñan kwal̦o̦k ñan ro jet kõn Anij?  Ij ke kate eõ bwe in kal̦apl̦o̦k kun̦aõ ilo jerbal ko an Jeova?’ (2 Korint 13:5) Jen kaalikkar bwe ekajoor tõmak eo ad ilo ad kwal̦o̦k kõn ennaan eo em̦m̦an.​—Riit Rom 10:10, UBS.

14, 15. (1) Ewi wãween am̦ maroñ kwal̦o̦k am̦ tõmak kajjojo raan? (2) Jouj im kwal̦o̦k juon bwebwenato me ej kwal̦o̦k kõn an ro jeid im jatid kwal̦o̦k aer tõmak.

¹⁴ Jej bareinwõt kaalikkar ad tõmak ilo Jeova ñe jej kijenmej ium̦win apañ ko jej iiooni ilo jukjukun pãd in. Ñe jej nañinmej, ebbeer, bũrom̦õj, jerata, ak iioon apañ ko jet, jej aikuj tõmak bwe Jeova im Jijej renaaj “jipañ kõj ilo iien ad aikuj.” (Hibru 4:16, UBS) Jej kwal̦o̦k ad tõmak ilo Jeova ñe jej kajjitõk ippãn bwe en jipañ kõj. Jijej ear ba bwe jemaroñ kajjitõk ippãn Jeova bwe en letok ‘kijed ekkar ñan raan eo.’ (Luk 11:3) Elõñ bwebwenato ko ilo Baibõl̦ rej kwal̦o̦k bwe Jeova emaroñ letok jabdewõt men ko jej aikuji. Ñan waanjoñak, ke ear jab wõt ium̦win elõñ allõñ ilo kar Israel, Jeova ear lel̦o̦k kijen im limen Ilaija. Baibõl̦ ej ba bwe “bao reven ko rar bõktok ñane pilawã im kanniõk ke ejibboñ, im pilawã im kanniõk ke ejota, im ear idaak jãn reba eo.” (1 Kiiñ 17:3-6) Jej tõmak bwe Jeova emaroñ bar litok men ko jej aikuji.

¹⁵ Jej lõke bwe ñe jej l̦oore naanin kakapilõk ko ilo Baibõl̦, jenaaj maroñ kabwe aikuj ko an baam̦le eo ad. Juon jeid im jatid kõrã ilo Eijia etan Rebecca ear kwal̦o̦k wãween an kar e im baam̦le eo an l̦oore naanin kakapilõk ko ilo bokin Matu 6:33 im Jabõn Kõnnaan 10:4 (UBS). L̦eo pãleen Rebecca ear jerbal. Bõtab, ear kile bwe jerbal eo an ear kõm̦m̦an bwe jem̦jerã eo aer ippãn Jeova en pãd ilo kauwõtata. Kõn men in, l̦eo ear kam̦õje jãn jerbal eo an. Bõtab, ear wõr 4 nejierro ajri me rej aikuj kabwe aikuj ko aer. Kõn men in, rar jino kõm̦m̦an m̦õñã im wiakaki. Kõn aer kate er im kõm̦m̦ane men in, aolep iien ear bwe jããn ñan aer kabwe aikuj ko an baam̦le eo. Ej ba: “Kõmar kile bwe Jeova ear jab el̦l̦o̦k jãn kõm. Ejjel̦o̦k juon iien kõmar kwõle.” Kwõnañin ke iioone juon apañ me eitõn ãinl̦o̦kwõt apañ in baam̦le in ear iioone im ear kakajoorl̦o̦k tõmak eo am̦?

16. Ta eo enaaj wal̦o̦k ñe jej lõke Anij?

 ¹⁶ Jejjab aikuj pere im l̦õmn̦ak bwe Jeova eban jipañ kõj meñe jej l̦oori naanin tõl ko an. Paul ear ãliji naan ko an Habakkuk ke ear ba: “Rũwãnõk enaaj mour kõn an tõmak.” (Galetia 3:11; Habakkuk 2:4) Eñin unin ej aikuj kajoor tõmak eo ad ilo Jeova, eo emaroñ lukkuun jipañ kõj. Paul ear kakeememej kõj bwe Anij ej “eo emaroñ kõm̦m̦an el̦apl̦o̦k jãn ad kajjitõk ak l̦õmn̦ak kake, kõn kajoor eo ej jerbal ilo kõj.” (Epesõs 3:20, UBS) Rũkarejar ro an Jeova rej kate er joñan wõt aer maroñ ñan kõm̦anm̦an ankilaan. Bõtab, rejel̦ã bwe ewõr joñan aer maroñ. El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe Anij ej pãd ippãd im ej kajeraam̦m̦an kõj kõn ad kate kõj.

17. (1) Ewi wãween an kar Jijej uwaake rijjilõk ro ke rar kajjitõk bwe en kal̦apl̦o̦k aer tõmak? (2) Etke jemaroñ tõmak bwe Jeova enaaj uwaake kõj ñe jej kajjitõk ippãn bwe en kal̦apl̦o̦k ad tõmak?

¹⁷ Ãlikin ad etale mel̦el̦e ko m̦oktal̦o̦k, jemaroñ bõk ejja l̦õmn̦ak eo wõt an rijjilõk ro ke rar kajjitõk ippãn Jijej im ba: “Kwõn kal̦apl̦o̦k am tõmak.” (Luk 17:5) Jijej ear uwaake rijjilõk ro an ilo juon wãween ejejuwaan. Ilo kar Pentekost eo ilo iiõ eo 33, ke kajoor eo an Anij ear pãd ippãer, ear l̦apl̦o̦k aer mel̦el̦e kõn karõk eo an Anij ñan armej. Men in ear kakajoorl̦o̦k tõmak eo aer. Kõn men in, rar jino kwal̦o̦k naan ñan elõñ jikin ko ipel̦aakin lal̦ in. (Kolosse 1:23) Jemaroñ ke tõmak bwe Jeova enaaj uwaake kõj ñe jej kajjitõk ippãn bwe en kal̦apl̦o̦k ad tõmak? Aet, “el̦aññe jej kajjitõk Ippãn kõn jabdewõt men eo ekkar ñan ankilaan.”​—1 Jon 5:14.

18. Ewi wãween an Jeova kajeraam̦m̦an ro rej tõmak ilo e?

¹⁸ El̦aññe jej lõke Jeova kõn aolepen bũruod, enaaj buñbũruon ippãd. Enaaj uwaake kõj ñe jej kajjitõk bwe en kal̦apl̦o̦k ad tõmak. Im ñe ekajoorl̦o̦k tõmak eo ad, men in enaaj kõm̦m̦an bwe jen “ekkar ñan aelõñin Anij.”​—2 Tessalonika 1:3, 5.