Enaaj Wõr Aenõm̦m̦an Ium̦win Juon To̦ujin Iiõ im M̦aanl̦o̦k!

“Anij en otemjej ilo otemjej.”​​—1 KORINT 15:⁠28.

KWÕMAROÑ KE KÕMEL̦EL̦E?

Ta mel̦el̦ein eoon kein ñan kwe ñe renaaj jejjet kitieer?

Maika 4:​4, UBS

Aiseia 11:​6-9

Jon 5:​28, 29, UBS

1. Ta jeraam̦m̦an eo ‘jar eo el̦ap’ ej reim̦aanl̦o̦k ñane im renaaj lañlõñ kake?

 BAJ l̦õmn̦ak m̦õk kõn aolep men ko rem̦m̦an me juon kien ekajoor emaroñ kõm̦m̦ani ñan armej ro ium̦win juon to̦ujin iiõ ium̦win juon ri tõl me em̦m̦an an jerbal im el̦ap an tũriam̦o. ‘Jar eo el̦ap’ ej reim̦aanl̦o̦k ñan aer iioone jeraam̦m̦an ko me renaaj lukkuun lañlõñ kake. Renaaj el̦l̦ã im mour jãn “eñtaan eo el̦ap” me enaaj lukkuun kajem̦l̦o̦k jukjuk im pãd in enana.​​—Revelesõn 7:​9, 14.

2. Ta ko armej rar iiooni ium̦win 6,000 iiõ ko remootl̦o̦k?

² Ium̦win 6,000 iiõ ko remootl̦o̦k, armej rar kajjioñ tõl er make. Tokjãn men in, el̦ap jorrããn im eñtaan ko armej rar iiooni. Jãn etto in an Baibõl̦ ba: “Juon armej ewõr an maroñ ioon bar juon bwe en kajorrããn e.” (Ekklisiastis 8:⁠9) Innem, ta eo jej lo an wal̦o̦k ilo raan kein? Jej lo an wal̦o̦k tarin̦ae ko im an armej jum̦aeik doon. Ewõr apañ ko ãinwõt jeram̦õl, nañinmej, an jorrããnl̦o̦k jikin ko, an nanal̦o̦k mejatoto im elõñ bar men ko jet. Em̦õj an ri utiej ro ilo kien kakkõl kõj bwe enaaj l̦apl̦o̦k wõt jorrããn ilo lal̦ in ñe jejjab kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko ñane im bõjrak jãn ad ko̦kkure.

3. Ta eo enaaj wal̦o̦k ium̦win juon to̦ujin iiõ ko ilo iien eo Kũraij enaaj tõl?

³ Ium̦win tõl eo an Jijej, eo Anij ear kapiti bwe en kiiñ, ekoba 144,000 ro im renaaj irooj ippãn, Aelõñ eo an Anij enaaj kajem̦l̦o̦k aolep jorrããn ko rar wal̦o̦k ñan armej im lal̦ in. Ilo naaj juon to̦ujin iiõ ko renaaj tõl, kallim̦ur eo an Jeova Anij me el̦ap an kaenõm̦m̦ane kõj enaaj jejjet kitien. Ear kallim̦ur im ba: “Ij kõm̦m̦an lañ ko rekããl im lal̦ ekããl; im jamin keememej men ko m̦okta.” (Aiseia 65:​17) Ta men ko rem̦m̦an renaaj wal̦o̦k ilju im jekl̦aj? Kanaan ko ilo Baibõl̦ remaroñ jipañ kõj jel̦ã ta men ko rem̦m̦an renaaj wal̦o̦k im rejañin jejjet kitieer.​​—2 Korint 4:⁠18.

 RENAAJ KALÕK M̦OKO IM ENAAJ WÕR AER JIKIN KALLIB

4. Rainin, ta apañ eo ej wal̦o̦k ikijjeen jikin jokwe?

⁴ Kõj wõj aolep jekõn̦aan bwe en wõr ad make juon jikin jokwe me baam̦le eo ad emaroñ jokwe ie ilo aenõm̦m̦an im ejjel̦o̦k uwõta. Bõtab, ilo jukjuk im pãd in rainin, elukkuun pen ñan ellolo jikin jokwe. Elõñ armej rej jokwe ilo bukwõn ko me el̦ap an ikkut em̦ ie im ilo m̦oko rejjab em̦m̦an im erreo. Bareinwõt, ekkã an lõñl̦o̦k jãn juon baam̦le jokwe ippãn doon ilo juon wõt em̦. Aoleper rekõn̦aan bwe en wõr make m̦wier me em̦m̦an im aiboojoj ak rejjab maroñwe.

5, 6. (1) Ta eo Aiseia 65:21 im Maika 4:4 rej kwal̦o̦k kake me enaaj jejjet kitien? (2) Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe jen bõk jeraam̦m̦an in?

⁵ Ñe lal̦ in enaaj pãd ium̦win Aelõñ eo an Anij, aolep enaaj wõr make m̦wier. Aiseia ear kanaan im ba: “Renaaj kalõk m̦oko, im jokwe ilo er; im renaaj kallib jikin kallib in grep, im m̦õñã jãn leen.” (Aiseia 65:​21) Ejjab men in wõt remaroñ reim̦aanl̦o̦k ñane. Rainin, jet armej ewõr make m̦wier im jet rej jokwe ilo m̦oko rekilep. Bõtab, kõnke jet iaan rein rar m̦uri bwe en wõr on̦ean aer kalõk m̦õkein m̦wier, rej inepata el̦aññe rejjab maroñ kauñ m̦uri ko aer. Rej bar ekkõl im inepata ñe ewõr ri ko̦o̦t renaaj del̦o̦ñ ñan m̦oko m̦wier. Ak ilo iien eo Aelõñ eo enaaj tõl, ejjel̦o̦k juon enaaj inepata kõn men kein. Ri kanaan Maika ear je: “Armej otemjej renaaj mour ilo aenõm̦m̦an iturin jikin kallib in grep ko im wijki fig ko kõtõkaer, im ejjel̦o̦k enaaj kaamijak er.”​​—Maika 4:​4, UBS.

⁶ Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane el̦aññe jekõn̦aan mour ium̦win tõl eo an Aelõñ eo? Em̦ool bwe kõj aolep jej aikuj juon jikin ad jokwe. Bõtab, jen jab kate kõj ñan kajjioñ in wia juon m̦õd em̦ me em̦m̦an im aiboojoj im kõm̦m̦an elõñ m̦uri ñan katõprak men in. Ej juon men em̦m̦an im mãlõtlõt ñe jej mour ilo wãween eo me ej kaalikkar ad l̦õmn̦ak wõt kõn kallim̦ur eo an Jeova. Jijej ear ba kõn emake: “Kidu fox ewõr roñier im bao in mejatoto ko ewõr ileir ak Nejin Armej ejjel̦o̦k jikin an babu im kakkije.” (Luk 9:​58, UBS) Jijej emaroñ kar kalõk ak wia juon im̦õn em̦ me ekanooj in em̦m̦an jãn jabdewõt m̦oko im̦õn armej ro ak ear jab kõm̦m̦ane men in. Etke? Ej kõnke Jijej ear jab kõn̦aan kõm̦m̦ane jabdewõt men me enaaj kar bõbrae e jãn an likũt Aelõñ eo bwe en men eo m̦oktata ilo mour eo an. Jemaroñ ke l̦oor joñak in an Jijej im jab kõtl̦o̦k bwe m̦weiuk ko ren men ko raorõktata ilo mour eo ad im rej kõm̦m̦an ad inepata?​​—Matu 6:​33, 34.

ENAAJ WÕR AENÕM̦M̦AN IKÕTAAN ARMEJ IM MENIN MOUR

7. Ta naan in jiroñ eo Jeova ear kwal̦o̦ke kõn armej im menin mour?

⁷ Ke Jeova ear kõm̦anm̦an men ko ioon lal̦, ear kõm̦anm̦an armej ãliktata. Ear jiroñ Jijej, eo ekapeel ilo jerbal, kõn unin an kõm̦anm̦an armej. Jeova ear ba: “Jen kõm̦anm̦an armej ilo wãweed im ãinwõt kõj, im ren irooj ioon ek in lo̦jet, im ioon bao in mejatoto, im ioon kidu kan̦, im ioon aolepen lal̦, im ioon menin tõbalbal otemjej rej tõbalbal ioon lal̦.” (Jenesis 1:​26) Anij ear jiroñ Adam im Iv bwe erro en lale im kõjparok menin mour ko im irooj iooer. Ear kõn̦aan bwe aolep armej ren irooj ioon aolep menin mour ko.

8. Ewi wãween menin mour ko rainin?

⁸ Armej remaroñ ke irooj ioon aolep menin mour ko? Im remaroñ ke aenõm̦m̦an ippãer? Elõñ armej rej yokwe im kaorõk menin mour ko nejier ãinwõt kidu ko im kuuj ko. Ak ta kõn menin mour ko me rawiia? Eokwe, ewõr ro rej jokwe epaake ijo menin mour ko rawiia rej pãd ie im rej katak im etale m̦akũtkũt ko an menin mour kein. Rein rar katak im lo bwe jet menin mour ko ewõr aer eñjake. Jejel̦ã bwe menin mour ko rejel̦ã mijak im illu ñe rej kile bwe juon ej kajjioñ in ko̦kkure er. Bõtab, menin  mour kein rejel̦ã ke kwal̦o̦k yokwe im jouj? Eokwe, ro im rar katak kõn menin mour kein rar ba bwe menin mour kein rej kwal̦o̦k jouj im yokwe ilo aer lale men ko nejier.

9. Ta eo enaaj wal̦o̦k ñan menin mour ko ilo raan ko im̦aan?

⁹ Baibõl̦ ej ba bwe enaaj wõr aenõm̦m̦an ikõtaan armej im menin mour im jen jab bwilõñ kõn men in. (Riit Aiseia 11:​6-9; 65:25.) Etke? Eokwe, jãn iien eo Noa im baam̦le eo an rar diwõjtok jãn lowaan wa eo ãlikin kar Ibwijleplep eo, Jeova ear ba ñan er bwe ‘menin mour ko renaaj mijak im lõl̦ño̦ñ kõn er.’ Rainin, menin mour ko remijak armej im rej ko jãn er ñan kõjparok er make. (Jenesis 9:​2, 3) Bõtab, Jeova ewõr an maroñ ñan jol̦o̦k aer mijak. Im ewõr an maroñ ñan kõm̦m̦an bwe armej im menin mour ko ren aenõm̦m̦an ippãn doon ãinwõt an kar kõn̦aan jãn jinoin kõm̦anm̦an lal̦. (Hoseia 2:​18) Enaaj juon iien ekam̦õn̦õn̦õ ñan aolep ro renaaj mour ijin ioon lal̦ ñe ejejjet kõn̦aan in an Jeova!

“ENAAJ KÕM̦ÕRÃIK JÃN MEJÃER DÃNNIN KÕMJAAL̦AL̦ OTEMJEJ”

10. Etke armej rej jañ?

¹⁰ Elõñ men ko renana Solomon ear lo aer wal̦o̦k im ear lo an ejjel̦o̦k kar jipañ ñan elõñ armej ro. Kõn men in, ear lukkuun bũrom̦õj ke ear ba: “Lo, dãnnin kõmjaal̦al̦an ro em̦õj kajorrããn er, im ejjel̦o̦k ri kaenõm̦m̦an.” (Ekklisiastis 4:⁠1) Wãween ko rainin rej ãinl̦o̦k wõt wãween ko ilo raan ko an Solomon ak bõlen el̦apl̦o̦k wõt aer nana jãn kar raan ko an. Kõj aolep ewõr iien jaar jañ kõn juon men me ear wal̦o̦k. Jet iien, jej jañ kõn ad lukkuun m̦õn̦õn̦õ. Bõtab enañin aolep iien, jej jañ kõnke el̦ap ad bũrom̦õj.

11. Kwal̦o̦k juon iaan bwebwenato ko ilo Baibõl̦ me el̦ap an tõpar bũruom̦.

¹¹ L̦õmn̦ak m̦õk kõn aolep bwebwenato ko ilo Baibõl̦ me rej kwal̦o̦k kõn armej ro me rar jañ. Ilo iien eo Sera ear mej ke ear 127 an iiõ, ‘Ebream ear jañũti im liaajlo̦l̦ kõn e.’ (Jenesis 23:​1, 2) Ke Neomai ear mejenmaik im yokweiki Rut im Orpa m̦okta jãn an etal jãn erro, jiroñ rein ruo rar “kautiej ainikier, im jañ.” Ãlikin an Neomai kajjioñ in kaenõm̦m̦an erro, erro ar ‘kautiejl̦o̦k wõt ainikierro, im bar jañ.’ (Rut 1:​9, 14) Bareinwõt, ke Kiiñ Hezekaia ear lukkuun do̦lel, ear jar ñan Anij im “ear kanooj jañ.” Jeova ear lo dãnnin kõmjaal̦al̦ ko an im ear kãjmour e. (2 Kiiñ 20:​1-5, UBS) Im ke rijjelõk Piter ear kaarmejjete Jijej, ilo iien eo ear roñ an ikkũr kako, ear diwõjl̦o̦k ñan nabõj im ear ‘l̦ap an jañ.’ Ejjel̦o̦k pere bwe bwebwenato in ear l̦ap an tõpar bũruod.​​—Matu 26:⁠75.   

12. Ñe Kũraij enaaj tõl armej ro ium̦win juon to̦ujin iiõ, ewi wãween men in enaaj kaenõm̦m̦an im jipañ er?

¹² Kõnke elõñ men ko rekabũrom̦õjm̦õj rej wal̦o̦k ñan kõj aolep, armej rej aikuj juon ñan kaenõm̦m̦an im jipañ er. Ium̦win juon to̦ujin iiõ ko me Kũraij enaaj tõl armej ro, Anij enaaj “kõm̦õrãik jãn mejãer dãnnin kõmjaal̦al̦ otemjej, im enaaj ejjel̦o̦k bar mej, im rejamin bar liaajlo̦l̦, ak jañ, ak eñtaan.” (Revelesõn 21:⁠4) Elukkuun em̦m̦an ñe jej l̦õmn̦ak kõn an naaj ejjel̦o̦k bar eñtaan im bũrom̦õj. Im el̦apl̦o̦k an em̦m̦an ñe jej l̦õmn̦ak kõn kallim̦ur eo an Anij bwe enaaj ejjel̦o̦k bar mej. Ewi wãween an naaj jejjet kitien men in?

“RI MEJ OTEMJEJ ILO LÕB” RENAAJ BAR MOUR

13. Ewi wãween mej ear jelõt armej jãn iien eo Adam ear jerawiwi?

¹³ Jãn iien eo Adam ear jerawiwi, mej ear irooj ioon armej. Ej ãinwõt juon ad ri kõjdat me ejjel̦o̦k juon iaad emaroñ anjo̦ ioon. Kõnke aolep rejjab weeppãn, ejjel̦o̦k juon emaroñ ko jãne. Im unin an l̦ap an armej bũrom̦õj im liaajlo̦l̦ ej kõn mej. (Rom 5:​12, 14) Elõñ milien armej rej “mour iien otemjej ilo kam̦akoko” kõn aer inepata im ekkõl ñe renaaj mej.​​—Hibru 2:⁠15.

14. Ta eo enaaj wal̦o̦k ñe enaaj ejjel̦o̦k bar mej?

 ¹⁴ Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe juon iien ‘ri kõjdat eo ad ãliktata’ ej mej, enaaj jako. (1 Korint 15:​26) Ewõr ruo kumi me renaaj bõk tokjãn jãn men in.. Kumi eo kein kajuon ej ‘jarin’ armej ro an Jeova me rej mour kiiõ im renaaj maroñ el̦l̦ã im mour ilo jukjuk im pãd eo ekããl ñan indeeo. Im kumi eo kein karuo ej elõñ bilien ro remej me renaaj maroñ bar mour. Kwõmaroñ ke pijaik ilo l̦õmn̦ak eo am̦ an aolep naaj lañlõñ im m̦õn̦õn̦õ ñe ‘jar eo el̦ap’ enaaj karwaineneiktok ro remej im renaaj bar mour? El̦aññe jej kanooj riiti im etale bwebwenato ko ilo Baibõl̦ kõn ro rar mej me rar bar mour, enaaj wõr jidik ad mel̦el̦e kõn wãween mour ilo raan ko im̦aan ñe ro remej renaaj bar mour.​​—Riit Mark 5:​38-​42, UBS; Luk 7:​11-​17.

15. Enaaj kar ta eñjake ak l̦õmn̦ak eo am̦ ñe kwaar lo an bar mour juon iaan ro rejitõnbõro ippam̦?

¹⁵ L̦õmn̦ak m̦õk kõn men in, armej ro “rar kanooj bwilõñ” im rar “wũjtake Anij” ke rar lo an ro remej bar mour. El̦aññe kwaar pãd ilo iien in, bõlen kwõmaroñ kar bar bõk ejja eñjake im l̦õmn̦ak in wõt. Ãindein, jenaaj lukkuun lañlõñ im m̦õn̦õn̦õ ñe jenaaj loe an bar mour ro rejitõnbõro ippãd me remej. Enaaj juon iien ekabwilõñlõñ! Jijej ear ba: “Iien eo ej itok im ri mej otemjej ilo lõb renaaj roñ ainikien, im renaaj wal̦o̦k jãn lõbier.” (Jon 5:​28, 29, UBS) Ejjel̦o̦k juon iaad em̦õj an loe an men in wal̦o̦k, bõtab enaaj juon iaan men ko rekanooj in em̦m̦an im jenaaj loe ñe enaaj jejjet im wal̦o̦k.

ANIJ ENAAJ ‘MEN OTEMJEJ ILO OTEMJEJ’

16. (1) Etke jej aikuj m̦õn̦õn̦õ in kõnono kõn jeraam̦m̦an ko me renaaj wal̦o̦k? (2) Ta eo Paul ear ba ñan rõjañ Kũrjin ro ilo Korint?

¹⁶ Ro im rej tiljek wõt ñan Jeova ilo iien kein reppen renaaj bõk juon ilju im jekl̦aj ekanooj in em̦m̦an! Meñe jejañin iioone jeraam̦m̦an ko me renaaj wal̦o̦k, ak jej aikuj l̦õmn̦ak wõt kaki. Men in enaaj jipañ  kõj bwe jen kõm̦m̦ane wõt men eo eaorõktata. Innem, jenaaj maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad karejar ñan Jeova im kõjparok kõj bwe jen jab m̦ad kõn men ko an lal̦ in. (Luk 21:34; 1 Timote 6:​17-​19) Jen bareinwõt m̦õn̦õn̦õ in kõnono kõn kõjatdikdik eo ad kõn ilju im jekl̦aj. Jemaroñ kõm̦m̦ane men in ilo iien kabuñ an baam̦le eo, ñe jej bwebwenato ippãn ri tõmak ro m̦õttad, ñe jej kõnnaan ippãn ri katak ro ad im ro rej itoklimo in roñjake. Ñe jej kõm̦m̦ane men in, enaaj pen wõt tõmak eo ad kõn kõjatdikdik eo ad. Eñin kar wãween an rijjelõk Paul rõjañe ri tõmak ro m̦õttan. Naan ko an rar jipañ er ñan l̦õmn̦ak kake men ko renaaj wal̦o̦k ilo iien eo ñe ejem̦l̦o̦k juon to̦ujin iiõ in an Kũraij irooj. Kajjioñ in l̦õmn̦ak kõn mel̦el̦ein naan ko an Paul ilo 1 Korint 15:​24, 25, 28.​​​—Riit.

17, 18. (1) Ta mel̦el̦ein ke Anij ear ‘men otemjej ilo otemjej’ ilo iien ko jinoin kar kõm̦anm̦an armej? (2) Ta eo Jijej enaaj kõm̦m̦ane bwe en bar aenõm̦m̦an im bõrokuk kõta eo an armej ippãn Jeova?

¹⁷ Kõmel̦el̦e eo ekanooj em̦m̦antata kõn wãween mour ilo naaj jem̦l̦o̦kin juon to̦ujin iiõ ko ej bwe ‘Anij enaaj men otemjej ilo otemjej.’ Ta mel̦el̦ein men in? Eokwe ñan ad mel̦el̦e kõn men in, l̦õmn̦ak m̦õk kõn iien eo ilo Iden ke Adam im Iv rar uwaan baam̦le eo eaenõm̦m̦an an Jeova. Irooj Bõtata eo ad Jeova ear irooj ioon aolep ro ear kõm̦anm̦an er ilañ im ioon lal̦ im ejjel̦o̦k kar juon ri kõllaajrak ikõtaan im rein. Rein rar maroñ kõnono ippãn Jeova, kabuñ ñan e im bõk kajeraam̦m̦an jañ e. Ilo wãween in, Jeova ear ‘men otemjej ilo otemjej.’

¹⁸ Bõtab, kõta eo an armej ippãn Jeova me ear kanooj em̦m̦an im epaak ear jorrããn ke Setan ear kapo armej ro ñan jum̦ae Jeova. Ak jãn iiõ eo 1914, ewõr jet men ko Aelõñ eo ear kõm̦m̦ani bwe en maroñ bar aenõm̦m̦an im bõrokuk kõta eo an armej ippãn Jeova. (Epesõs 1:​9, 10, UBS) Ium̦win juon to̦ujin iiõ ko me Kũraij enaaj tõl, enaaj jejjet kitien men ko rem̦m̦an me jejañin loe aer wal̦o̦k. Innem, ñe jenaaj tõpar “jem̦l̦o̦kin” juon to̦ujin iiõ ko Kũraij enaaj irooj ie, ta eo enaaj wal̦o̦k ãlikin? Eokwe, meñe kar lel̦o̦k ñan Jijej “kajoor otemjej” ilañ im ilal̦, ak ejel̦ã bwe ej tõllo̦kũn wõt Jeova ñan Irooj Bõtata im ejjab kõn̦aan nibiji maroñ in an Jeova. Enaaj kõttãik emake im karo̦o̦le ‘aelõñ eo ñan Anij, aet, Jemen.’ Jijej enaaj kõjerbal maroñ eo an im kõm̦m̦ane jerbal eo an ñan “aiboojoj an Anij Jemen.”​​—Matu 28:18; Pilippai 2:​9-11.

19, 20. (1) Ewi wãween aolep ro im renaaj mour ium̦win tõl eo an Aelõñ eo renaaj kaalikkar aer rejetake Jeova bwe ej Irooj Bõtata eo? (2) Ta men ko rem̦m̦an jenaaj lañlõñ kaki ilo raan ko im̦aan?

¹⁹ Ñe Jijej ej karo̦o̦le Aelõñ eo ñan Jemen, aolep armej ro im renaaj mour ijin ioon lal̦ renaaj weeppãn. Renaaj l̦oor joñak eo an Jijej. Bareinwõt, kõnke ettã bũrueer, renaaj m̦õn̦õn̦õ in rejetake Jeova bwe ej Irooj Bõtata eo im renaaj kwal̦o̦k aer kõn̦aan pãd ium̦win tõl eo an. Renaaj kam̦oole men in ñe renaaj jutak pen wõt im kijenmej ilo mãlejjoñ eo ãliktata. (Revelesõn 20:​7-10) Ãlikin iien in, aolep ri jum̦ae ro, jekdo̦o̦n ñe rej enjel̦ ro ak armej ro, renaaj jako ñan indeeo. Innem, iien in enaaj juon iien el̦ap an kalañlõñ! Aolep ro uwaan baam̦le eo an Jeova ilañ im ioon lal̦ renaaj nõbar e. Im Jeova enaaj ‘men otemjej ilo otemjej.’​​​—Riit Sam 99:​1-3.   

²⁰ Men ko rem̦m̦an me m̦õttan jidik Aelõñ eo enaaj bũktoki rej ke lujur eok ñan l̦õmn̦ak wõt im kate eok ñan kõm̦m̦ane men eo Jeova ekõn̦aan? Kwõmaroñ ke kõjparok bwe kwõn jab m̦ad kõn men ko ilo lal̦ in an Setan me rejjab maroñ lukkuun jipañ eok? Kwõnaaj ke kal̦apl̦o̦k am̦ kate eok ñan rejetake Jeova bwe ej Irooj Bõtata eo? Kõm̦m̦an ko am̦ ren kam̦ool bwe kokõn̦aan kõm̦m̦ane men in ñan indeeo. Innem, kwõnaaj jeraam̦m̦an im aenõm̦m̦an ium̦win juon to̦ujin iiõ ko im m̦aanl̦o̦k!

[Kajitõk ko ñan katak]

[Caption ilo page 15]

Ñe em̦õj an Jijej kajejjete jerbal eo an ãinwõt juon kiiñ, enaaj kõttãik e im karo̦o̦le Aelõñ eo ñan Jemen