1, 2. Anniversary ta eo aolep Kũrjin ro rej aikuj in jel̦ã kake, im etke?

 ÑE KWÕJ roñ kõn naan in “anniversary,” ta eo ejiktok ilo l̦õmn̦ak eo am̦? Eokwe, kwõmaroñ l̦õmn̦ak kõn juon raan eaorõk me aolep iiõ kwõj kakeememeje. Ñan waanjoñak, ñe kwe ri m̦are kwõnaaj l̦õmn̦ak kõn raanin m̦are eo am̦. Ro jet remaroñ l̦õmn̦ak kõn juon raan eaorõk ñan aelõñ eo aer ãinwõt raan eo me ear jutak juon aer make kien. Ak kwaar jel̦ã ke bwe ewõr juon raanin anniversary me elõñl̦o̦k jãn 3,500 iiõ ko in armej ro keememeje?

² Raanin anniversary in ej raan eo me Ri Ju ro rej kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo. Ekar raan eo me Ri Israel ro rekar keememeje iien eo rar anemkwõj jãn aer kam̦akoko ilo Ijipt. Raanin Kijoone in ej aikuj in bar aorõk ñan kwe. Etke? Kõnke ej jelõt mour eo am̦ ilo elõñ wãween ko. Ak bõlen kwõmaroñ bõk l̦õmn̦ak in: ‘Raanin Kijoone eo ej ñan Ri Ju ro wõt. Innem etke ij aikuj in keememeje ke ña ij juon Kũrjin?’ Jej loe uwaakin kajjitõk in ilo naan kein raorõk: “Em̦õj katok kake Kũraij, eo ej ad l̦aam̦ in kijoone.” (1 Korint 5:7, UBS) Ta lukkuun mel̦el̦ein naan kein? Ñan ad loe uwaakin kajjitõk in jej aikuj in lukkuun mel̦el̦e kõn iien Kwõjkwõj in Kijoone eo an Ri Ju ro, im ewi wãween raanin kwõjkwõj in ej ekkejell̦o̦k ñan men eo kar kakien aolep Kũrjin ro ñan kõm̦m̦ane.

3, 4. Ta ko rekar wal̦o̦k m̦okta jãn raanin Kwõjkwõj in Kijoone eo jinointata?

³ Elõñ milien armej ipel̦aakin lal̦ in rejjab Ri Ju ak rejel̦ã kõn ta ko rar wal̦o̦k m̦okta jãn Kwõjkwõj in Kijoone eo jinointata. Bõlen rekar riiti ilo Baibõl̦ ilo bok in Exodus, ak roñ an juon bwebwenato kake, ak loe ilo pija ko. Kwõj ke keememej ta ko rekar wal̦o̦k?

⁴ Ke Ri Israel ro rekar pãd ilo Ijipt im kam̦akoko ie ium̦win elõñ iiõ ko, Jeova ekar kõjerbal Moses im Aron ñan kajjitõk ippãn Pero bwe en kanemkwõj armej ro an. Ak  Pero ekar pen bũruon im ekar jab karõl̦o̦k er. Kõn men in, Jeova ekar bõktok menin kaeñtaan ko joñoul ioon Ri Ijipt ro. Ãliktata, menin kaeñtaan eo kein kajoñoul ekar m̦an aolep m̦aanjien Ri Ijipt ro. Innem, Pero ej kab karõl̦o̦k Ri Israel ro.​—Exodus 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. Ta naan in tõl ko Ri Israel ro rekar aikuj in pokaki m̦okta jãn aer anemkwõj jãn Ijipt? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁵ Bõtab, m̦okta jãn an Ri Israel ro anemkwõj jãn Ijipt, rekar aikuj l̦oore jet naan in tõl ko. Iien in ekar wal̦o̦k ilo allõñ in M̦aaj 21 im 22 ilo kar iiõ eo 1513 m̦okta jãn Kũraij. Ilo kõl̦õn̦ta eo an Ri Ju ro, iien in kar allõñ in Abib, tokãlik kar ba Nisan. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Anij ekar ba ñan er bwe ren jino kõpopo ilo Nisan 10 raan ñan iien eo kwõjkwõj eo enaaj wal̦o̦k ãlikin an tulo̦k al̦ ilo Nisan 14. Etke rekar kõm̦m̦ane ãlikin wõt an tulo̦k al̦? Kõnke ippãn Ri Ju ro, juon raan ear ijjino ãlikin an tulo̦k al̦ im ear jem̦l̦o̦k ilo raan eo juon ãlikin an bar tulo̦k al̦. Ke Nisan 14 ekar jino, kar ba ñan kajjojo baam̦le an Ri Israel ro bwe ren m̦ane juon jiip (ak koot) im kabõtõktõk lõñin im tõrerein kõjãm ko aer. (Exodus 12:3-7, 22, 23, UBS) Ãlikin men in, baam̦le ko rar aikuj jinkadoole kanniõk eo im kañe n̦a ippãn mar ko remeo im pilawã eo ejjel̦o̦k kein kauwe ie. Innem, enjel̦ eo an Anij enaaj itok im m̦an aolep m̦aanjien Ri Ijipt ro, ak eban m̦ane m̦aanje ro nejin Ri Israel ro me rekar pokake naan in tõl ko. Innem, ilo iien in Anij ear kanemkwõj armej ro an jãn Ri Ijipt ro.​—Exodus 12:8-13, 29-32, UBS.

6. Etke Ri Israel ro rar aikuj wõnm̦aanl̦o̦k im kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo kajjojo iiõ?

⁶ Ri Israel ro rar aikuj keememeje raan eo Anij ear kanemkwõj er jãn Ijipt. Anij ear jiroñ er: “Raan in enaaj ñan kom̦ menin keememej, im kom̦ naaj kõjparoke juon kwõjkwõj ñan Jeova; ium̦win epepen ko ami, kom̦win lale juon kwõjkwõj kõn kien ñan indeeo.” Ãlikin an Ri Israel ro kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo ilo Nisan 14 raan, rar wõnm̦aanl̦o̦k im kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Pilawã Ejjab Uwe ilo raan eo tok juon im ium̦win jiljilimjuon raan. Aolepen raan kein ralitõk rej bar n̦aetan Kwõjkwõj in Kijoone. (Exodus 12:14-17; Luk 22:1; Jon 18:28; 19:14) Kwõjkwõj in Kijoone in me ralitõk raan aetokin ear juon iaan “kwõjkwõj” ko kar jiroñ Ri Israel ro ñan kõm̦m̦ani kajjojo iiõ.​—2 Kronikel 8:13, UBS.

7. Ta men eo ekããl Jijej ear jiroñ rũkal̦oor ro an ñan kõm̦m̦ane kajjojo iiõ?

⁷ Kõnke Jijej im rijjilõk ro an rar Ri Ju im rar pãd wõt ium̦win Kien Moses, kajjojo iiõ rar kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo. (Matu 26:17-19, UBS) Ilo iien eo ãliktata rar ippãn doon im kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo, Jijej ear ba bwe ewõr juon men ekããl rũkal̦oor ro an renaaj kõm̦m̦ane kajjojo iiõ. Ta in? Ej Kõjota eo an Irooj. Bõtab, ñããt rũkal̦oor ro an renaaj kar kõm̦m̦ane kõjota in?

8. Ta eo jet remaroñ kajjitõk kake kõn Kwõjkwõj in Kijoone eo im Kõjota eo an Irooj?

⁸ Jijej ear jiroñ rijjilõk ro an kõn Kõjota eo An ãlikin wõt aer kar kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo. Kõn men in, kar kõm̦m̦ane Kõjota eo an Irooj ilo ejja raan eo wõt rar kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo. Bõtab, bõlen kwõj kile bwe rainin eoktak raan eo Ri Ju ro rej kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo jãn raan eo jej kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Kũraij. Etke eoktak? Eokwe, em̦m̦an bwe jen etale kakien eo an Anij ñan Ri Israel ro kõn Kwõjkwõj in Kijoone eo. Anij ear jiroñ armej ro ñããt ilo Nisan 14 raan rar aikuj m̦ane l̦aam̦ ak jiip eo. Eñin kar iien eo ear jinoe Kwõjkwõj in Kijoone eo.​—Riit Exodus 12:5, 6.

9. Ekkar ñan Exodus 12:6, ñããt eo rar aikuj m̦ane jiip eo ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo?

 ⁹ Ekkar ñan Exodus 12:6, ej ba bwe Ri Israel ro renaaj aikuj m̦ane jiip eo ñe “ejota.” Ilo ukok in Baibõl̦ ko jet ekoba bok eo an Ri Ju ro etan Tanakh, rej ba bwe kar m̦ane jiip eo ilo iien eo “ej itõn jok marok.” Mel̦el̦ein bwe rar kõm̦m̦ane men in ãlikin wõt an tulo̦k al̦ im ke ej emmeramram wõt. Eñin iien eo ear jinoe Nisan 14. Kõn men in, rar aikuj m̦ane jiip eo ilo iien eo wõt ear jinoe Nisan 14 raan.

10. (1) Ekkar ñan jet, ñããt eo me rej ba bwe rekar m̦ane jiip ko ilo Nisan 14? (2) Tõmak in ej ke pedped ioon Baibõl̦?

¹⁰ Tokãlik, Ri Israel ro rar aikuj bõkl̦o̦k jiip ko ñan tampel̦ eo bwe ren m̦ani, im emaroñ kar bõk iien ñan kõpooji bwe ren katok kaki. Innem elõñ buki iiõ tokãlik, jet Ri Ju rar l̦õmn̦ak bwe kien eo ilo Exodus 12:6 ñan m̦ane jiip ko ilo “jota” ej jitõñl̦o̦k ñan jem̦l̦o̦kin Nisan 14. Mel̦el̦ein jãn raelepen l̦o̦k raan eo ñan iien eo al̦ etulo̦k. Bõtab, el̦aññe Ri Israel ro renaaj kar m̦ane jiip ko ilo jem̦l̦o̦kin Nisan 14, kiiõ ñããt eo renaaj kar jino aer m̦õñã ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo? Eokwe, ekkar ñan juon ri mãlõtlõt etan Jonathan Klawans ej ba bwe renaaj kar m̦õñã ilo Nisan 15. Bõtab, l̦ein ej ba bwe bok in Exodus ejjab ba men in. Bareinwõt ej ba bwe jeje ko an rũkaki in kabuñ an Ri Ju ro rejjab bar kõmel̦el̦e kõn ewi wãween aer kar kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo m̦okta jãn iiõ eo 70, iiõ eo me rekar ko̦kkure tampel̦ eo.

11. (1) Ta ko rekar wal̦o̦k ñan Jijej ilo raanin Kwõjkwõj in Kijoone eo ilo iiõ eo 33? (2) Etke Nisan 15 ilo iiõ eo 33 ekar ‘raanin Jabõt eo el̦ap an ekkwõjarjar’? (Lale kõmel̦el̦e jidikdik eo.)

¹¹ Innem ñããt eo rar kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo ilo iiõ eo 33? Eokwe, ilo Nisan 13, ak raan eo m̦okta jãn Kwõjkwõj in Kijoone eo, Jijej ekar ba ñan Piter im Jon: “Kom̦win ilo̦k im kõppojak ñan kõj kwõjkwõj in kijoone, bwe jen m̦õñã.” (Luk 22:7, 8) Im ilo jotenin kar Taije Nisan 14 ãlikin an tulo̦k al̦, Jijej ear kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo ippãn rijjilõk ro an. Ãlikin an kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo ippãn rijjilõk ro an ekar kwal̦o̦k ñan er ewi wãween aer naaj kõm̦m̦ane Kõjota eo an Irooj. (Luk 22:14, 15) Bõtab, lukwõn boñũn eo rekar kalbuuji im bõke ñan jikin ekajet. Im ilo Nisan 14 ke epaak an raelep, rar bõke Jijej im totoiki ilo al̦al̦ eo. Tokãlik, ekar mej ilo raelepen Nisan 14. (Jon 19:14) Jijej, eo ej l̦aam̦ in kijoone eo ad, ekar katok kõn mour eo an im mej ilo ejja wõt raan eo me rekar m̦ane jiip ko ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo. (Matu 26:2; 1 Korint 5:7, UBS; 11:23) Im m̦okta jãn Nisan 15 raan, rar kalibwin Jijej. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)​—Livitikõs 23:5-7; Luk 23:54.

12, 13. (1) Ta eo ajri ro rekõn kõm̦m̦ane ilo raanin Kwõjkwõj in Kijoone eo? (2) Im ta ko jemãer im jineer rar katakin er kaki?

¹² Ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo m̦oktata ilo kar Ijipt, Anij ear jiroñ Ri Israel ro ñan kõm̦m̦ane kwõjkwõj in kajjojo iiõ im “ñan indeeo.” Kajjojo iiõ ilo raanin Kwõjkwõj in Kijoone eo, ajri ro remaroñ kar kajjitõk ippãn jemãer im jineer kõn etke rar kakeememeje raan in. (Riit Exodus 12:24-27, UBS; Duteronomi 6:20-23) Innem, raanin Kwõjkwõj in Kijoone eo ear juon ‘menin kakeememej’ me ajri ro bareinwõt remaroñ ekkatak jãne.​—Exodus 12:14.

¹³ Jãn epepen ñan epepen, Ri Israel ro rar katakin ajri ro nejier kõn men ko raorõk ikijjeen Kwõjkwõj in Kijoone eo. Juon iaan men ko rar katakin ro nejier ej bwe Jeova ewõr an maroñ ñan kõjparok ro rej kabuñ ñane. Ajri ro rar katak bwe Jeova ej lukkuun juon Anij em̦ool im  bwe el̦ap an kaorõk armej ro an im ej kõjparok er. Ear kam̦oole men in ke ear kõjparok m̦aanje ro nejin Ri Israel ro bwe ren maroñ mour wõt ilo iien eo ear bõktok menin kaeñtaan eo kein kajoñoul ilo Ijipt.

14. Ta eo rũtto ro remaroñ katakin ro nejier kake kõn Kwõjkwõj in Kijoone eo?

¹⁴ Rainin, ejjab juon kien bwe kom̦ rũtto ro kom̦win jiroñ ro nejũmi kõn bwebwenatoun Kwõjkwõj in Kijoone eo kajjojo iiõ. Bõtab, kom̦ij ke kwal̦o̦k ñan er men ko raorõk remaroñ ekkatak jãn raanin Kwõjkwõj in Kijoone eo? Ñan waanjoñak, kom̦ij ke katakin er bwe kwõjkwõj in ej kwal̦o̦k bwe Anij ej kõjparok armej ro doon? Epidodo ke an ajri ro nejũmi kile im lo ami lukkuun tõmak bwe Anij ej kõjparok wõt kõj ñan rainin? (Sam 27:11; Aiseia 12:2, UBS) Bareinwõt, kom̦ij ke katakin er kõn men in ilo ami bwebwenato ippãn doon kake ijello̦kun ami baj kõmel̦el̦e wõt ñan ro nejũmi? Eokwe ilo ami kwal̦o̦k kõn bwebwenato in, enaaj kal̦apl̦o̦k an baam̦le eo ami lukkuun lõke Jeova.

15, 16. Ta eo juon jej katak jãn Kwõjkwõj in Kijoone eo im men ko jet rar wal̦o̦k ilo Exodus jebta 12-15?

¹⁵ Bar juon men eaorõk jemaroñ katak jãn Kwõjkwõj in Kijoone eo ej bwe ijello̦kun wõt an Jeova kõjparok armej ro an, ewõr an bar maroñ ñan lo̦mo̦o̦ren er. L̦õmn̦ak m̦õk kõn Ri Israel ro im wãween an kar Jeova lo̦mo̦o̦ren er jãn Ri Ijipt ro. Jeova ear tõl er ñan Lom̦al̦o Ekilmir ikijjeen juon jurõn kõdo̦ ilo raan im juon jurõn kijeek ilo boñ. Tokãlik, rar lo an Jeova kõjepel lom̦al̦o eo im dãn ko rar jepel ñan ruo wõrwõr utiej. Innem, Ri Israel ro rar etetal ioon pedped l̦o̦k ñan jait eo juon. Ke aolep rar tõpar jait eo juon, rar reilikl̦o̦k im lo an dãn ko buñut ri tarin̦ae ro an Ri Ijipt ro. Ri Israel ro rar nõbar Jeova ke ekar lo̦mo̦o̦ren er im rar al im ba: “Inaaj al ñan Irooj . . . Ear jol̦o̦k horse ko im ro rar uwe ioer n̦a ilo lom̦al̦o eo. Irooj ej aõ kajoor im aõ jikin kone, E eo ear lo̦mo̦o̦ren eõ.”​—Exodus 13:14, 21, 22; 15:1, 2, UBS; Sam 136:11-15.

¹⁶ El̦aññe ewõr nejũm̦ ajri, kwõj ke katakin er ñan jel̦ã bwe Jeova ej juon Anij ekajoor im bwe enaaj lo̦mo̦o̦ren armej ro doon? Ñe kwõj kõm̦m̦ane pepe ko ak bwebwenato ippãn ro nejũm̦, rej ke kile am̦ lõke bwe Jeova enaaj lo̦mo̦o̦ren baam̦le eo am̦? Eokwe, ilo iien eo baam̦le eo am̦ ej katak Baibõl̦, bõlen kom̦ maroñ bwebwenato ippãn doon kõn wãween an kar Jeova lo̦mo̦o̦ren armej ro doon. Kom̦ maroñ lale bwebwenato ko ilo Exodus jebta 12-15, Jerbal 7:30-36 ak Daniel 3:16-18, 26-28. Kõj aolep, ro reddik kab ro rerũtto, jej aikuj lõke bwe Jeova enaaj lo̦mo̦o̦ren kõj ilo raan ko im̦aan ãinwõt an kar lo̦mo̦o̦ren armej ro doon ilo iien ko etto.​—Riit 1 Tessalonika 1:9, 10.

17, 18. Etke bõtõktõkin Jijej el̦ap an aorõk jãn bõtõktõkin jiip eo rar m̦ane ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo?

¹⁷ Kũrjin ro rem̦ool rejjab kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo. Etke? Kõnke jejjab pãd  ium̦win Kien Moses im ejjab menin aikuj ñan ad l̦oore kien in. (Rom 10:4, UBS; Kolosse 2:13-16, UBS) Bõtab, raan eo elukkuun l̦ap an aorõk me jej kakeememeje ej raanin mej eo an Jijej, eo ej Nejin Anij. Ak elõñ men ko jemaroñ katak jãn Kwõjkwõj in Kijoone eo me Ri Israel ro rar jino kõm̦m̦ane ilo iien eo ke rar pãd ilo Ijipt.

¹⁸ Bõtõktõkin jiip eo me Ri Israel ro rekar kabõtõktõk lõñin im tõrerein kõjãm ko aer ekar lo̦mo̦o̦ren m̦aanje ro nejier. Ilo raan kein, jejjab katok ñan Anij kõn bõtõktõkin menninmour ko ilo jabdewõt iien, jekdo̦o̦n ñe ejejjet raan eo rej kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo. Bõtab, ewõr juon me bõtõktõkin eaorõkl̦o̦k jãn bõtõktõkin menninmour ko. Im bõtõktõkin emaroñ lo̦mo̦o̦ren armej ro bwe ren mour ñan indeeo. Bõtõktõkin wõn in? Rijjilõk Paul ear ba bwe ej bõtõktõkin Jijej. Eñin ej “bõtõktõk eo em̦õj utdikdiki” im ej kõm̦m̦an bwe ri kapit ro ren maroñ mour ilañ ñan indeeo. Rein rej “ro nejin Anij rerũttotata, ro em̦õj jeje etaer ilañ.” (Hibru 12:23, 24, UBS) Bareinwõt, bõtõktõkin Jijej ej letok juon kõjatdikdik ñan jiip ro jet bwe ren maroñ mour indeeo ijin ioon lal̦. Kõn men in, kõj aolep jej aikuj in kakeememej kõj make jãn iien ñan iien kõn kallim̦ur in an Jeova, ej ba: “Bwe kõn bõtõktõkin Kũraij, Anij ear kanemkwõj kõj, mel̦el̦ein, ear jol̦o̦k bõd ko ad. El̦ap wõt jouj in an Anij.”​—Epesõs 1:7, UBS.

19. Etke wãween an kar Jijej mej ej kal̦apl̦o̦k ad lõke kanaan ko ilo Baibõl̦?

¹⁹ Ke Ri Israel ro rar m̦ane l̦aam̦ ak jiip eo ilo iien Kwõjkwõj in Kijoone eo, kar kakien er bwe ren jab ruje di ko diin. (Exodus 12:46, UBS; Bõnbõn 9:11, 12, UBS) Ak ta kõn di ko diin Jijej, ‘l̦aam̦ eo an Anij,’ eo me ekar katok kõn mour eo an? (Jon 1:29) Eokwe, kar totoiki iturin ruo ri nana. Im Ri Ju ro rar kajjitõk ippãn Pail̦at bwe ren ruje di ko diin Jijej im em̦m̦aan rein ruo bwe en m̦õkaj aer mej. Etke? Ej kõnke ren ãkũtwe lal̦ tak ãnbwinnier m̦okta jãn an jino Nisan 15 raan, raanin Jabõt eo el̦ap an ekkwõjarjar. Ri tarin̦ae ro rekar ruje di ko diin ri nana ro ruo, “a ke rej itok ñan Jijej im lo bwe em̦õj An mej, rejab ruje neen.” (Jon 19:31-34) Innem, ãinwõt aer kar jab ruje di ko diin jiip eo kar m̦ane ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo, ãindein rar jab bar ruje di ko diin Jijej. Kõn men in, l̦aam̦ ak jiip eo kar m̦ane ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo ej ‘annañel̦o̦k’ katok in mour eo an Jijej ilo kar Nisan 14 ilo iiõ eo 33. (Hibru 10:1) Men in ear kajejjet naan ko ilo Sam 34:20. Innem, men in ej aikuj in kal̦apl̦o̦k ad lõke kanaan ko ilo Baibõl̦.

20. Ta juon iaan oktak ko ilo Kwõjkwõj in Kijoone eo an Ri Ju ro im Kõjota eo an Irooj?

²⁰ Ewõr oktak ilo wãween an Ri Ju ro kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo jãn wãween eo Jijej ekar ba ñan rũkal̦oor ro an bwe ren kõm̦m̦ane iien Kõjota eo an Irooj. Ñan waanjoñak, Ri Israel ro rar kañe kanniõkin jiip eo ak rekar jab idaake bõtõktõkin. Men in eoktak jãn ta eo Jijej ekar ba ñan rũkal̦oor ro an bwe ren kõm̦m̦ane. Ear ba bwe ro me renaaj irooj “ilo aelõñ in Anij” rej aikuj in m̦õñã pilawã im idaak wain. Pilawã eo ej kõkkar kõn ãnbwinnin Kũraij im wain eo ej bar kõkkar kõn bõtõktõkin. Jenaaj katak kõn iien Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Jijej ilo katak eo tok juon.​—Mark 14:22-25, UBS.

21. Etke jej aikuj in jel̦ã kõn iien Kwõjkwõj in Kijoone eo?

²¹ Kwõjkwõj in Kijoone eo ilo Nisan 14, 1513 mokta jãn Kũraij, ear juon iien el̦ap an aorõk ilo bwebwenatoun mour eo an armej ro doon Anij ilo iien ko etto. Im elõñ men ko jemaroñ katak jãn men in. Innem, jekdo̦o̦n ñe iien Kwõjkwõj in Kijoone eo ear ‘menin kakeememej’ ñan Ri Ju ro wõt ak kõj Kũrjin ro ilo raan kein jej aikuj in jel̦ã kake im katak jãn men ko rar wal̦o̦k. Etke? Kõnke bwebwenato eo kõn an kar Ri Israel ro kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Kijoone eo ej m̦õttan ‘jeje ko otemjej me em̦õj letok kõn kakũrm̦ool an Anij.’​—2 Timote 3:16.