Mej ej ãinwõt juon ri kõjdat me elukkuun kaamijak, im el̦ap ad kate kõj bwe jen jab mej. Epen ad tõmak ñe ejako juon iaan ro rejitõnbõro ippãd. Ak bõlen jemaroñ l̦õmn̦ak bwe mej eban wal̦o̦k ñan kõj ilo iien eo me jej jodrikdrik wõt im em̦m̦an ad mour. Ekkã an armej bõk l̦õmn̦ak in ebõd.

El̦apl̦o̦k an kar ri tõl in Ijipt ro me rar bõk taitõl̦ in Pero kõn̦aan bwe ren mour m̦aanl̦o̦k wõt ãlikin aer mej. Kõn men in, rein im ri jerbal ro aer rar lukkuun kate er ilo mour ko aer ñan kõm̦m̦an jabdewõt men me enaaj kar jipañ er mour m̦aanl̦o̦k wõt. Eñin unin rar kalõk m̦õko me rel̦l̦ap (pyramid) jikin aer likũt ri mej ro reutiej an Ijipt kõnke rar l̦õmn̦ak bwe renaaj mour m̦aanl̦o̦k wõt, bõtab rar jab lo tõprak.

L̦õmn̦ak ko an ri tõl ro an Jaina reitõnl̦o̦k wõt bar Ri Ijipt ro. Ak men eo wõt rar kõn̦aan ej bwe ren jab mej, ak bwe ren mour wõt ñan indeeo. Elõñ dãnnin uno ko rar kõm̦m̦ani me rej l̦õmn̦ak bwe ewõr kajoor ie ñan jipañ er bwe ren jab mej. Ri tõl eo etan Qin Shi Huang ear ba ñan jaintiij ro an bwe ren kõm̦m̦ane juon dãn me ñe enaaj idaak jãne eban mej. Bõtab, kein kãre ko rar kõjerbali ñan dãn eo rar baijin, im juon iaan kein kãre kein ebaj wõt kõm̦m̦an an mej ri utiej in.

Enañin 1,500 iiõ ko ãlikin Kũraij, juon ri jerakrõk etan Juan Ponce de León jãn Jipein ear roñ bwe ewõr juon jikin me ej to̦o̦r dãn jãne im ñe armej rej idaake renaaj jodrikdrik wõt. Em̦m̦aan in ear jerak jãn Puerto Rico ñan an pukote dãn in im e eo m̦oktata ear loe aelõñ in Florida ilo Amedka. Ejjabto, ear mej ke ear kõpata ippãn armej in jikin in. L̦ein ear mej ak ejab loe dãn eo kõnke ejjel̦o̦k dãn rot in.

Ri jerakrõk eo kab ri tõl ro an Ijipt im Jaina, rar kõm̦m̦an elõñ wãween ko ñan pukot kilen bwe ren mour wõt. Meñe ejjab em̦m̦an ippãd kõl ko rar kõm̦m̦ani ñan pukot kilen bwe ren mour wõt ak em̦m̦an ippãd l̦õmn̦ak in aer ñan mour wõt. Etke jej ba men in? Kõnke ilo m̦ool ejjel̦o̦k en̦ ekõn̦aan mej.

Etke jej dike mej? Eokwe, Baibõl̦ ej letok uwaak eo im ej kwal̦o̦k kõn Ri Kõm̦anm̦an eo ad, Jeova Anij. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ej ba: ‘Ear kõm̦m̦an jabdewõt men eo eaiboojoj ilo iien eo an; bareinwõt Ear likũt iien indeeo ilo bũruon’ armej ak kõn̦aan eo ñan mour indeeo. (Ekklisiastis 3:11) Ejjel̦o̦k en̦ ekõn̦aan mour ium̦win jejjo wõt iiõ, aolep im kõn̦aan mour im m̦õn̦õn̦õ ilo lal̦ in ñan indeeo. (Sam 90:10) Eñin kõn̦aan eo ad.

Etke Anij ear likũt ilo bũruod kõn̦aan eo ñan mour “indeeo”? Ej ke ñan kõm̦m̦an ad pok im inepata? Ejjab. Anij ej kallim̦ur bwe ewõr juon iien mej enaaj jako. Elõñ alen an Baibõl̦ kwal̦o̦k bwe enaaj ejjel̦o̦k mej. Ebar lõñ alen an kwal̦o̦k kõn kallim̦ur eo an Anij kõn mour indeeo.​—Lale bo̦o̦k eo etan,  “Mej Enaaj Jako.”

Jijej Kũraij ear ba naan kein: “Eñin mour indeeo: bwe armej ren jel̦ã kwe, juon wõt Anij em̦ool, im bwe ren jel̦ã Jijej Kũraij, eo kwaar jilkintok.” (Jon 17:3, UBS) Kõn̦aan eo ñan mour indeeo enaaj jejjet kitien. Jijej ear kaalikkar bwe Anij wõt emaroñ jol̦o̦k mej im kõm̦m̦an bwe jen mour indeeo.