1, 2. (1) Meñe jej itok jãn juon wõt baam̦le, etke jej oktak jãn doon? (2) Etke jej oktak jãn doon ilo wãween ad kar katak im jel̦ã kõn m̦ool eo?

 JEOVA ear kõm̦m̦an bwe en wõr baam̦le. (Epesõs 3:14, 15) Bõtab, meñe jej itok jãn juon wõt baam̦le ak el̦ap ad oktak jãn doon. Kõj aolep eoktak wãween ko ippãd im joñan maroñ ko ad jãn doon. Jet iaad jaar dik im rũttol̦o̦k ippãn jined im jemãd. Ak jet, bõlen ear mej jineer im jemãer jãn er kõnke rar nañinmej, ak iioon jet l̦aanwõtwõt ko ak jorrããn ko jet. Im ewõr jet rejjañin jel̦ã wõn lukkuun jineer im jemãer.

² Kõj aolep jej uwaan baam̦le eo an Jeova me rej kabuñ ñan e. Wãween ad kar katak im jel̦ã kõn m̦ool eo eoktak jãn doon. Bõlen, jet iaad jaar dik im rũttol̦o̦k ilo m̦ool eo, im jined im jemãd rar katakin kõj ñan l̦oore naan in kakapilõk ko jãn Baibõl̦. (Duteronomi 6:6, 7) Elõñ to̦ujin armej ro unin aer kar jel̦ã m̦ool eo ej kõnke juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova ear kwal̦o̦k naan ippãer. Im bõlen kwõj juon iaan armej rein.​—Rom 10:13-15; 1 Timote 2:3, 4.

3. Ta men ko me kõj aolep jej juon wõt kaki?

³ Meñe kõj aolep jej oktak jãn doon, ewõr jet men ko me jej  juon wõt kaki. Kõj aolep jej jolõt jerawiwi jãn Adam kõn an kar jab pokake Anij. Kõn men in, kõj aolep jejjab weeppãn im jej mej. (Rom 5:12) Bõtab, meñe jej ri jerawiwi ak jemaroñ ba Jeova ej ‘Jemãd’ kõnke jej ri karejar ro an rem̦ool. Ilo iien ko etto, armej ro doon Anij rar ba naan kein ilo Aiseia 64:8 me ej ba: “O Jeova, Kwe Jemem.” Bareinwõt, ke Jijej ear katakin rũkal̦oor ro an kilen jar, ear ba naan kein ilo jinoin jar eo an: “Jememwõj ilañ, En Kwõjarjar Etam̦.”​—Matu 6:9.

4, 5. Ñan kal̦apl̦o̦k ad yokwe Jemãdwõj ilañ Jeova, ta ko jenaaj etali?

⁴ Jemãdwõj ilañ ej lale im kõjparok ro doon. Ekkar ñan ri jeje sam, Jeova ej ba kõn ro me em̦ool aer karejar ñane: “Inaaj lo̦mo̦o̦ren ro rej yokwe eõ, im kõjparok ro rejel̦ã kajjieõ.” (Sam 91:14, UBS) Kõn an yokwe, Jeova Anij ej lo̦mo̦o̦ren armej ro an jãn ro rej kõjdate er im ej kõjparok er bwe ren jab aolep jorrããn im jako.

⁵ Bwe en l̦apl̦o̦k wõt ad yokwe Jemãdwõj ilañ Jeova, em̦m̦an jen etale ewi wãween ej (1) Ri Letok eo Em̦m̦antata, (2) Ri Kõjparok kõj jãn jorrããn, im (3) Jerad eo jepaaketata. Ilo ad etali men kein jilu, jen lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kõtaan eo ad ippãn Anij im ta ko jemaroñ katak bwe jen maroñ nõbare ãinwõt juon Jemãd. Bareinwõt, l̦õmn̦ak kõn jeraam̦m̦an ko Jeova ear kallim̦ur kaki ñan ro rej ruwaakl̦o̦k ñane im kepaake.​—Jemes 4:8.

6. Ta juon iaan men ko Anij ear letok im ej kaalikkar bwe ej Ri Letok ‘menin letok ko rem̦m̦antata’?

⁶ Rũkal̦oor Jemes ear je im ba: “Menin letok em̦m̦an im weeppãn otemjel̦o̦k rej jãn lañ, im wanlal̦tak jãn Jemãn meram ko.” (Jemes 1:17) Mour ej juon menin letok em̦m̦an jãn Jeova. (Sam 36:9) Ñe jej kõjerbal mour ko ad ñan kõm̦anm̦an ankilaan Jeova, jenaaj lo elõñ jeraam̦m̦an ko kiiõ im jenaaj mour indeeo ilo lal̦ eo ekããl. (Jabõn Kõnnaan 10:22; 2 Piter 3:13) Ak ewi wãween jemaroñ bõk jeraam̦m̦an kein ke kõj aolep jejjab weeppãn, jej jerawiwi, im mej kõn an kar Adam jab pokake?

7. Ta eo Anij ear kõm̦m̦ane bwe jen maroñ ejaake juon kõtaan epaak ippãn?

⁷ Elõñ wãween ko me rej kaalikkar bwe Jeova ej Ri Letok eo Em̦m̦antata. Im joñan an lõñ men ko ej litok, jejjab maroñ bwini. Kõn an yokwe kõj, men in ear kõm̦akũti ñan kõjparok im lo̦mo̦o̦ren kõj. Kõj aolep jej ri jerawiwi im jejjab weeppãn kõn an kar Adam jab pokake Anij. (Rom 3:23, UBS) Bõtab, kõn an Jeova yokwe kõj, ewõr juon men ear kõm̦m̦ane bwe jen maroñ ejaake juon kõtaan epaak ippãn. Rijjilõk Jon ear je im ba: “Ilo men in em̦õj kwal̦o̦k ilo kõj an Anij yokwe, bwe Ear jilkintok ilo lal̦ juon wõt Ear keotak, bwe jen mour kõn E. Yokwe ej ilo men in, jab bwe jaar yokwe Anij, a bwe Ear yokwe kõj, im jilkintok Nejin, bwe En kein medek kõn jerawiwi ko ad.”​—1 Jon 4:9, 10.

8, 9. Elemen an bwebwenato eo kõn Ebream im Aisak kaalikkar bwe Jeova ej Ri Letok eo Em̦m̦antata? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁸ Enañin 1,800 iiõ ko m̦okta jãn an Jijej l̦otak, ewõr juon men ear wal̦o̦k me ej kaalikkar bwe Jeova em̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k mour indeeo ñan ro rej pokake E. Ear alikkar men in ilo bwebwenato eo kõn Ebream. Ilo Hibru 11:17-19 ej ba: “Kõn tõmak Ebream, ke mãlejjoñe, ear katok kõn Aisak, im eo ear m̦õn̦õn̦õ in bõk kallim̦ur ko, ej katok kõn juon wõt nejin ear keotak aet eo em̦õj ba kõn e: ‘Ineem̦ renaaj wal̦o̦k jãn Aisak.’ Bwe ej l̦õmn̦ak bwe Anij emaroñ in kejerkake jãn ro remej, im ear bar bõke jãn ijo ilo naan in waanjoñak.” Meñe ear pen, ak Ebream ear kõn̦aan pokake im katok kõn Aisak, l̦eo nejin. Ãindeinl̦o̦k wõt, Jeova ear kõn̦aan letok Nejin, Jijej Kũraij, bwe en lo̦mo̦o̦ren aolep armej.​—Riit Jon 3:16, 36.

⁹ L̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan an Aisak m̦õn̦õn̦õ ke ear jel̦ã bwe eban mej! Ejjel̦o̦k pere  ear l̦ap an Aisak kam̦m̦oolol Jeova kõn an kar lel̦o̦k juon jiip kom̦aan bwe en pinej jenkwan. (Jenesis 22:10-13) Ebream ear n̦aetan ijin “Jeova jireh,” mel̦el̦ein bwe ‘Jeova Ej Letok.’​—Jenesis 22:14, UBS.

10, 11. (1) Wõn ro rej kõm̦m̦an bwe ro jet ren bareinwõt erom jeran Anij? (2) Im ewi wãween aer kõm̦m̦ane men in?

¹⁰ Ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn aolep men ko Jeova ej litok ñan kõj, jej kile bwe ñe Jijej eban kar katok kõn mour eo an jeban kar maroñ jeran Anij. Paul ear je: “Bwe ãindein am l̦õmn̦ak, juon ear mej kõn otemjej, innem ro otemjej rar mej. Im ear mej kõn otemjej bwe ro rej mour ren jab bar mour ñan er make, a ñan Eo ear mej im jerkakpeje kõn er.”​—2 Korint 5:14, 15.

¹¹ Kõn an Kũrjin ro ilo raan ko an rijjilõk ro kar yokwe Anij im l̦ap aer kam̦m̦oolole kõn aer maroñ jerbal ñane, rar m̦õn̦õn̦õ in bõk kun̦aaer ilo jerbal eo ñan “kõm̦m̦an bwe ro jet ren bareinwõt erom jeran” Anij. Jerbal in ej jerbal in kwal̦o̦k naan. Im ear jipañ kõm̦m̦an bwe en bar em̦m̦an kõtaan eo an armej ro ippãn Anij, im bwe ren erom ro jeran, im tokãlik erom ro nejin Anij ilañ. Rainin, ri kapit ro me rej karejar ñan Jeova rej bar kõm̦m̦ane ejja wõt jerbal in. Er eo rej kõnono ikijjeen Anij im Kũraij. Ilo aer kõm̦m̦ane jerbal in, rej jipañ ro em̦ool im ettã bũrueer bwe ren epaake Jeova im erom ro ri karejeran.​—Riit 2 Korint 5:18-20, UBS; Jon 6:65; Jerbal 13:48.

12, 13. Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe jen kam̦m̦oolole Jeova kõn aolep men ko ej litok?

¹² Kõn an Jeova Ri Letok eo Em̦m̦antata, jiip ro jet rej lukkuun kam̦m̦oolole. Kõn men in, rej rejetake im jipañ ri kapit ro ilo jerbal in kwal̦o̦k naan kõn nuuj eo em̦m̦an. Ilo jerbal in kwal̦o̦k naan, jej kõjerbale Baibõl̦. Eñin ej bar juon iaan menin letok ko rem̦m̦an jãn Anij. (2 Timote 3:16, 17) Ñe jejel̦ã kilen kõjerbale Baibõl̦ ilo jerbal in kwal̦o̦k naan, jenaaj jipañ ro jet bwe ren bar bõk mour indeeo. Bareinwõt, Jeova ej letok kajoor eo an. Kõj kajjojo, jej aikuji kajoor eo an Jeova ñan jipañ kõj ilo jerbal in kwal̦o̦k naan. (Zekaraia 4:6, UBS; Luk 11:13) Ilo kajjojo Yearbook ko an Ri Kõnnaan ro an Jeova, rej kwal̦o̦k kõn tõprak ko relukkuun em̦m̦an rej wal̦o̦k jãn jerbal in kwal̦o̦k naan. Ej juon jeraam̦m̦an ñan ad bõk kun̦aad ilo jerbal in me ej bõktok el̦ap nõbar ñan Jemãd im Ri Letok eo Em̦m̦antata, ej Jeova!

¹³ Kõnke elukkuun lõñ menin letok ko jãn Anij, jej aikuj in kajjitõk ippãd make: ‘Ij ke kate eõ joñan wõt aõ maroñ ilo jerbal in kwal̦o̦k naan? Ij ke kate eõ ñan kaalikkar bwe ij kam̦m̦oolole Jeova kõn aolep menin letok ko jãne? Ta ko imaroñ kõm̦m̦ani bwe in jel̦ãl̦o̦k kilen kwal̦o̦k naan?’ Ñe jej kam̦m̦oolole Anij kõn aolep men ko ej litok ñan kõj, jenaaj likũt m̦oktata Aelõñ eo an ilo mour ko ad. El̦aññe jej kõm̦m̦ane men in, Jeova enaaj kabwe aolep aikuj ko ad iien otemjej. (Matu 6:25-33) Kõn an Jeova l̦ap an yokwe kõj, jej aikuj kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kam̦õn̦õn̦õiki im kabuñbũruon.​—Jabõn Kõnnaan 27:11.

14. Ewi wãween an Jeova kwal̦o̦k bwe ej Ri Lo̦mo̦o̦r eo ad?

¹⁴ Ri jeje sam eo Devid, ear al im ba: “A ña ijeram̦õl im aikuj, a Jeova ej l̦õmn̦ak kõn eõ. Kwe aõ Ri jipañ im aõ Ri lo̦mo̦o̦r.” (Sam 40:17) Elõñ alen Jeova ear lo̦mo̦o̦ren armej ro an ãinwõt juon kumi, el̦aptata ke ro rar kõjdate er rar lukwarkwar im kaeñtaan er. Kõn men in, el̦ap ad kam̦m̦oolole Jeova kõn an letok men ko jej aikuji bwe jen tiljek wõt ñane ilo iien ko reppen.

15. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn an juon jemãn eo el̦ap an yokwe kõjparok eo nejin.

¹⁵ Juon jemãn eo el̦ap an yokwe ejjab baj lel̦o̦k wõt ñan ro nejin menin lel̦o̦k ko ak ej bar kõjparok er. Enaaj m̦õkaj in lo̦mo̦o̦ren  er ñe repãd ilo jorrããn. Juon jeid im jatid em̦m̦aan ej ba bwe ke ear dik, ewõr juon iien jemãn ear kõjparoke im lo̦mo̦o̦rene. Ej ba ke erro jemãn ear ro̦o̦l jãn jerbal in kwal̦o̦k naan rar aikuj kijoone juon reba bwe ren tõpar ijo turãjet. Kõn an kar wõt mijeljel jibboñõn raan eo, ear kõm̦m̦an bwe reba eo en ibwijleplep im aet. Kõl eo wõt ekkar ñan tõpar jait eo juon ej kãlo̦k ioon dekã kileplep ko ilowaan reba eo. Ekar etal m̦okta jãn jemãn im ekar tũbbo̦k im wõtlo̦k ñan reba eo, im ruo alen ebaj mal̦oñ wõt jidik. Ak ear l̦ap an kam̦m̦oolol jemãn bwe ear m̦õkaj im kanõketok jãn reba eo im lo̦mo̦o̦rene bwe en jab mal̦oñ. Ilo ejja wãween in wõt, Jemãdwõj ilañ ej kõjparok kõj jãn kauwõtata ko an lal̦ in im jãn Setan. Jeova ej Ri Kõjparok eo ad em̦m̦antata.​—Matu 6:13; 1 Jon 5:19.

16, 17. Ewi wãween an kar Jeova jipañ im kõjparok Ri Israel ro ke rar tarin̦aeik Ri Amelek ro?

¹⁶ Ilo iiõ eo 1513 m̦okta jãn Kũraij, Jeova ear kwal̦o̦k an yokwe im kõjparok armej ro an. Ilo iien in em̦õj an lo̦mo̦o̦ren Ri Israel ro jãn kam̦akoko im em̦õj an kõjparok er ke rar kijoone Lom̦al̦o Ekilmir. Ãlikin an kar Ri Israel ro etetal ilo ãne jem̦aden ñan Tol̦ Sainai, rar tõpartok juon jikin etan Repidim.

¹⁷ Kõn an Setan bõlen kar lukkuun kõn̦aan bwe en jab jejjet kanaan eo ilo Jenesis 3:15, ear pukot kilen ñan an ko̦kkure Ri Israel ro, me rar ãinwõt ñe ejjel̦o̦k en̦ ej kõjparok er. Setan ear kõjerbal Ri Amelek ro ñan kajjioñ ko̦kkure Ri Israel ro. Rein rar kõjdate armej ro an Anij. (Bõnbõn 24:20, UBS) Ilo iien in, Jeova ear kõjerbal Joshua, Moses, Aron, im Hur ñan kõjparok armej ro an jãn ri kõjdat rein. Ewi wãween? Eokwe, ke Joshua im ro m̦õttan rar tarin̦aeik Ri Amelek ro, Moses, Aron im Hur rar pãd ilo ioon juon tol̦ me epaake jikin tarin̦ae eo. Toon wõt an kar Moses kotak pein, Jeova ear jipañ Ri Israel ro bwe ren kajoorl̦o̦k jãn ro rar kõjdate er. Ak ke Moses ear m̦õk in  kotak pein, Aron im Hur rar jutak iturin im jurõk pein. Ikijjeen jipañ im kõjparok jãn Jeova, “Joshua ear bõk anjo̦ jãn Amelek im armej ro doon.” (Exodus 17:8-13) Ãlikin men in, Moses ear kalõk juon lokatok ilo ijin, im ear n̦aetan “Jeova-nissai,” mel̦el̦ein bwe “Jeova Ej Ad Ri Kõjparok.”​—Riit Exodus 17:14, 15.

18, 19. Elemen an Anij kõjparok ri karejar ro an ilo raan kein?

¹⁸ Jeova ej kõjparok ro rej yokwe im pokake e. Ãinwõt kar Ri Israel ro ilo Repidim, jej atartar ioon Anij bwe en kõjparok kõj jãn ro rej dike kõj. Aolep iien Jeova ej kõjparok kõj ãinwõt juon kumi, im ej kõjparok kõj jãn an Tepil̦ eo ko̦kkure kõj. Elõñ iien Anij ej kõjparok ro jeid im jatid me rej iioon jorrããn ko itok wõt jãn aer jab bõk kun̦aaer ilo tarin̦ae ko. Ñan waanjoñak, ilo tõre eo an kar Hitler, ri tarin̦ae ro an ilo Jãmne ekoba lal̦ ko jet rar kaeñtaan ro jeid im jatid kõn tõmak eo aer. Em̦m̦an bwe jen riit im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn bwebwenato ko kõn rein jeid im jatid ekoba bwebwenato ko ilo Yearbook ko ad me rej kwal̦o̦k kõn an Jeova kõjparok armej ro an ilo iien ko reppen. Men in enaaj kõm̦m̦an bwe en kajoorl̦o̦k wõt ad lõke Jeova.​—Sam 91:2, UBS.

¹⁹ Jeova ej bar kõjparok kõj ilo an kõjerbal doulul eo an im bok ko jãn doulul eo ñan letok naan in kakeememej ko. L̦õmn̦ak m̦õk kõn an kar naan in kakeememej kein jãn doulul eo an jipañ kõj kar m̦okta. Lal̦ in ej nana l̦o̦k wõt im el̦ap an karreelel kõn mour ettoon, dãnnin kadek, im pija ko renana. Ak aolep iien Jeova ej letok naan in kakeememej ko ñan kõjparok im jipañ kõj bwe jen jab luuji kõtaan eo ad ippãn. Ñan waanjoñak, iiõ ko l̦o̦k em̦õj ad bõk naan in kakapilõk ko jãn Jemãdwõj ilañ ñan kõjparok kõj jãn kõm̦m̦ao ko renana rej wal̦o̦k ilo Web site ko me jej illik pija ko ie im bwebwenato ippãn ro jet. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)​—1 Korint 15:33.

20. Ta eo Jeova ej letok ikijjeen eklejia eo ñan tõl im kõjparok kõj?

²⁰ Ewi wãween ad kwal̦o̦k bwe jej roñjake naan in kakapilõk kein im kõtl̦o̦k bwe Jeova en “katakin” kõj? Ilo ad lukkuun pokake kien ko im naan in kakapilõk ko an. (Jon 6:45) Eklejia ko ad ej jikin eo me jej bõk naan in tõl ko im kõjparok. Ewõr em̦m̦aan ro me rej lale eklejia rej jipañ kõj im letok naan in kakapilõk ko jãn Baibõl̦. (Galetia 6:1, UBS) Jeova ej kõjerbal “menin letok ko ñan armej” ak kapeel ko ippãn em̦m̦aan rein ñan lale im kõjparok kõj ilo wãween eo ejouj. (Epesõs 4:7, 8, UBS) Kiiõ ta eo jej aikuj in kõm̦m̦ane ñe em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej letok naan in kakapilõk ko ñan kõj? Eokwe, jej aikuj m̦õn̦õn̦õ in pokake. Ñe jenaaj, Jeova enaaj kajeraam̦m̦an kõj.​—Hibru 13:17.

21. (1) Ta eo jen kate kõj ñan kõm̦m̦ane? (2) Ta eo jenaaj katak kake ilo katak eo tok juon?

²¹ Kõn men in, jen kate kõj ñan atartar wõt ioon kajoor eo an Anij ñan jipañ kõj im kõtl̦o̦k an Jemãdwõj ilañ tõl kõj. Jej aikuj bar kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko Jijej ear kõm̦m̦ani ilo mour eo an ilo kar lal̦ in im kate kõj ñan anõke joñak eo an. Kõn an kar “pokake ñan mej,” kar lel̦o̦k juon jeraam̦m̦an el̦ap ñane. (Pilippai 2:5-11, UBS) Enaaj ãindein bar kõj ñe jej lõke Jeova kõn aolepen bũruod. (Jabõn Kõnnaan 3:5, 6) Innem, jen aolep iien atartar ioon Jeova, eo im el̦apl̦o̦k an naaj letok aikuj ko ad im kõjparok kõj jãn jabdewõt armej. Ad karejar ñane ej juon jeraam̦m̦an l̦apl̦ap im ej kam̦õn̦õn̦õik kõj. Ak ta eo ej kaalikkar bwe Jeova ej eo Jerad em̦m̦antata? Eokwe, ilo ad naaj uwaake kajjitõk in ilo katak eo tok juon, men in enaaj lukkuun kal̦apl̦o̦k wõt ad yokwe e.