1. Etke jej aikuj lukkuun kate kõj bwe en epaak wõt jem̦jerã eo ad ippãn Jeova?

 EL̦AÑÑE em̦õj am̦ peptaij im kwõj juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova, ewõr juon men elukkuun aorõk ippam̦. Men in ej jem̦jerã eo am̦ ippãn Jeova. Bõtab, elõñ men ko rej wal̦o̦k ilo jukjukun pãd in an Setan me rej kajjioñ ko̦kkure jem̦jerã in am̦ ippãn Jeova. Bareinwõt, jem̦jerã eo ad ippãn Jeova emaroñ m̦õjn̦o̦l̦o̦k kõn ad jab weeppãn. Eñin unin jej aikuj lukkuun kate kõj ñan kõm̦m̦an bwe jem̦jerã eo ad ippãn Jeova en epaak wõt.

2. Ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane bwe en epaakl̦o̦k jem̦jerã eo am̦ ippãn Jeova?

² Ewi joñan an m̦ool jem̦jerã n̦e am̦ ippãn Jeova? Kwõj ke watõk e ãinwõt M̦õttam̦? Kokõn̦aan ke bwe jem̦jerã n̦e am̦ ippãn en epaakl̦o̦k wõt? Jemes 4:8 ej kwal̦o̦k ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane, ej ba: “Kom̦win ruwaakl̦o̦k ñan Anij, im enaaj ruwaakwaj ñan kom̦.” Ñe kwõj kõm̦m̦ane ijo kun̦aam̦ im kate eok bwe kwõn epaakel̦o̦k Jeova, enaaj epaake waj kwe. Im ñe el̦apl̦o̦k am̦ kate eok bwe kwõn epaake, kwõnaaj kile bwe em̦ool jem̦jerã eo am̦ ippãn. Im joñan am̦ naaj epaake, kwõnaaj bõk ejja l̦õmn̦ak eo wõt an Jijej ke ear ba: “Eo ear jilkintok eõ em̦ool” im, “Ijel̦ã  E.” (Jon 7:28, 29) Ak ta ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani bwe kwõn epaakel̦o̦k Jeova?

3. Ewi wãween ad kõnnaan ippãn Jeova im an Jeova kõnnaantok ñan kõj?

³ El̦aññe kokõn̦aan bwe kwõn epaake Jeova, elukkuun aorõk bwe komiro ej aikuj keini amiro kõnnaan ippãn doon. Ewi wãween? Eokwe, l̦õmn̦ak m̦õk kõn wãween am̦ maroñ tõpar juon m̦õttam̦ me ettol̦o̦k ijo ej jokwe ie jãn kwe. Komiro maroñ jeje ñan doon ak kõjerbal talboon. Ejjel̦o̦k oktak jãn Jeova. Kwõj ekkeini am̦ kõnnaan ippãn ilo am̦ jar ñane. (Riit Sam 142:2, UBS.) Bõtab, ewi wãween am̦ kõtl̦o̦k bwe Jeova en kõnnaan ñan kwe? Eokwe, kwõj kõm̦m̦ane men in ilo am̦ riiti naan ko an ilo Baibõl̦, im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kaki. (Riit Aiseia 30:20, 21, UBS.) Ilo am̦ jar ñan Jeova im riiti naan ko an ilo Baibõl̦, jem̦jerã eo am̦ ippãn enaaj epaakl̦o̦k im enaaj lukkuun juon M̦õttam̦ eo em̦ool. Jen lale ewi wãween.

4, 5. Ewi wãween an Jeova kõnnaan waj ñan kwe ñe kwõj katak Baibõl̦? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁴ Jejel̦ã bwe epãd ennaan ko an Anij ilo Baibõl̦ im rej ñan aolep armej. Ak Baibõl̦ emaroñ ke jipañ kwe bwe kwõn epaakel̦o̦k Jeova? Aet! Ilo am̦ ekkeini am̦ riit im katak Baibõl̦, kwõn kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn wãween am̦ eñjake kõn men ko kwõj riiti. Im l̦õmn̦ak kõn wãween am̦ maroñ l̦oori men ko kwõj katak kaki. El̦aññe kwõj kõm̦m̦ane men in, kwõj kõtl̦o̦k bwe Jeova en kõnnaan waj ñan kwe. Men in enaaj kõm̦m̦an bwe kwõn epaakel̦o̦k wõt e im kwõnaaj watõke ãinwõt juon M̦õttam̦ eo em̦ool me ej jipañ eok.​—Hibru 4:12; Jemes 1:23-25.

⁵ Ñan waanjoñak, ta l̦õmn̦ak eo am̦ ñe kwõj riiti naan kein an Jijej me rej ba: “Kom̦win jab koorl̦o̦k m̦weiuk ñan kom̦ ioon lal̦”? Ñe kwõj kate eok ñan likũt Jeova m̦oktata ilo mour eo am̦, eokwe kwõjel̦ã bwe em̦õn̦õn̦õ ippam̦. Bõtab, ñe kwõj riiti naan kein an Jijej im kile bwe kwõj aikuj kõm̦m̦an oktak ilo wãween am̦ mour bwe kwõn kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aam̦ ilo am̦ jerbal ñan Anij, men in ej kaalikkar an Jeova jipañ eok. Ej jipañ eok bwe kwõn jel̦ã im mel̦el̦e ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe kwõn epaakel̦o̦k wõt e.​—Matu 6:19, 20.

6, 7. (1) Ñe jej katak Baibõl̦, ta eo ej wal̦o̦k ñan yokwe eo ad ñan Jeova im yokwe eo an ñan kõj? (2) Ta lukkuun mejãnkajjik eo ad ñe jej katak Baibõl̦?

⁶ Ñe jej katak Baibõl̦, elõñ men ko jej katak ñan kakõm̦anm̦anl̦o̦k wãween ad karejar ñan Jeova. Jej bareinwõt katak kõn men ko Jeova ej kõm̦m̦ani ñan kõj im men ko rem̦m̦an kõn e me rej kõm̦m̦an ad lukkuun  yokwe E. Im ñe el̦apl̦o̦k ad yokwe E, ej bar l̦apl̦o̦k an yokwe kõj. Kõn men in, jem̦jerã eo ad ippãn enaaj epaakl̦o̦k wõt.​—Riit 1 Korint 8:3.

⁷ Ñe jekõn̦aan bwe jen epaakel̦o̦k Jeova, elukkuun aorõk bwe en jim̦we unin ad katak Baibõl̦. Jijej ear ba: “Im men in mour indeeo, bwe ren jel̦ã Kwe juon wõt Anij em̦ool, im Jijej Kũraij, eo Kwaar jilkintok.” (Jon 17:3) Ñe jej riit Baibõl̦, jemaroñ katak elõñ men ko rekããl im kãitoktoklimo. Bõtab, lukkuun mejãnkajjik eo ad in bwe jen jel̦ãl̦o̦k kajjien Jeova im epaake ãinwõt ad epaake juon armej.​—Riit Exodus 33:13; Sam 25:4.

8. (1) Ta eo jet armej remaroñ l̦õmn̦ak kake kõn men eo Jeova ear kõm̦m̦ane ñan Kiiñ Azaraia? (2) Ñe kwõjel̦ã kajjien Jeova, enaaj ewi wãween am̦ l̦õmn̦ak kõn men ko ej kõm̦m̦ani?

⁸ El̦aññe jelukkuun jel̦ã kajjien Jeova ãinwõt juon m̦õttad eo me jelukkuun epaake, jeban inepata ñe jej riiti bwebwenato ko ilo Baibõl̦ im jejjab lukkuun mel̦el̦e kõn men ko Jeova ear kõm̦m̦ani. Ñan waanjoñak, ke Azaraia ear kiiñ in Juda, armej ro rar kabuñ ñan anij waan ko. Bõtab, Azaraia ear jab kobal̦o̦k ippãer. “Ear kõm̦m̦an em̦m̦an im̦aan mejãn Jeova.” (2 Kiiñ 15:1-5) Bõtab, Jeova ear kaje Azaraia ilo an kar kõm̦m̦an bwe en bõk nañinmej in lõba. Etke? Bwebwenato in ejjab ba. Kiiõ, ta l̦õmn̦ak eo am̦ kõn ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane? Kwõj ke inepata im l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k unin an kar Jeova kaje Azaraia im men eo ear kõm̦m̦ane ñane ejjab jim̦we? Jaab. Ñe el̦ap am̦ jel̦ã kajjien Jeova, kwõjel̦ã bwe aolep iien ejim̦we wãween an kaje. Baibõl̦ ej ba bwe aolep iien ej kaje juon armej “ilo jim̦we.” (Jeremaia 30:11) Meñe kwõmaroñ jab jel̦ã etke Jeova ear kaje Azaraia, ak kwõmaroñ tõmak bwe men eo ear kõm̦m̦ane ejim̦we.

9. Mel̦el̦e ta ko rej jipañ kõj ñan jel̦ã etke Jeova ear kajeik Azaraia kõn nañinmej in lõba?

⁹ Ilo Baibõl̦, jemaroñ katak kõn wãween kar mour eo an Kiiñ Azaraia, eo me kar bar n̦aetan Kiiñ Uzzaia. (2 Kiiñ 15:7, 32) Bwebwenato eo ilo bokin 2 Kronikel 26:3-5, 16-21 ej ba bwe “ear kõm̦m̦an men ko rejim̦we im̦aan mejãn Jeova.” Bõtab, ej bar ba bwe tokãlik ear l̦apl̦o̦k an utiej bũruon im ear jino kõm̦m̦ani men ko renana. Kiiñ eo ear kajjioñ kõm̦m̦ane juon men me ear tõllo̦kũn wõt an bũrij ro kõm̦m̦ane. Ekar wõr 81 bũrij ro me rar jiroñe bwe ebõd men eo ej kõm̦m̦ane im rar kajjioñ in kabõjrake. Ak ear ke bõjrak? Ear jab, joñan an utiej bũruon ear oktak im illu ippãn bũrij ro! Mel̦el̦e kein rej jipañ kõj ñan jel̦ã etke Jeova ear kajeiki kiiñ in kõn nañinmej in lõba.

10. (1) Etke jejjab aikuj jel̦ã unin an Jeova kõm̦m̦ani men ko ej kõm̦m̦ani? (2) Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe en l̦apl̦o̦k ad lõke bwe aolep men ko Jeova ej kõm̦m̦ani rejim̦we?

¹⁰ Ta eo men in ej katakin kõj kake? Ilo bwebwenato eo kõn Kiiñ Azaraia, elõñ mel̦el̦e ko rar jipañ kõj ñan mel̦el̦e etke Jeova ear kajeik Azaraia kõn nañinmej in lõba. Ak el̦aññe Baibõl̦ eo ejjab kwal̦o̦k aolep mel̦el̦e ko kõn men ko Jeova ej kõm̦m̦ani, ta eo kwõnaaj kõm̦m̦ane? Kwõnaaj ke l̦õmn̦ak ippam̦ make im ba bwe bõlen ear jab lukkuun jim̦we men ko Jeova ear kõm̦m̦ani? Ke ta, kwõnaaj ke l̦õmn̦ak wõt bwe ebwe mel̦el̦e ko rej pãd ilo Baibõl̦ ñan jipañ eok mel̦el̦e im lõke bwe aolep iien men ko Anij ej kõm̦m̦ani rejim̦we? (Duteronomi 32:4) Ñe kwõnaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kal̦apl̦o̦k am̦ jel̦ã kajjien Jeova, enaaj l̦apl̦o̦k wõt am̦ yokwe im lõke E. Im ñe enaaj l̦ap am̦ yokwe im lõke E, kwõban l̦õmn̦ak bwe kwõj aikuj jel̦ã aolep un ko unin an kõm̦m̦ani men ko ej kõm̦m̦ani. Ilo am̦ katak Baibõl̦, kwõnaaj lukkuun epaakel̦o̦k E im  enaaj juon m̦õttam̦ eo em̦ool.​—Sam 77:12, 13.

11-13. Etke jejel̦ã bwe Jeova ej roñjake jar ko ad? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

¹¹ Jej epaakel̦o̦k Jeova ilo ad jar. Ñe jej jar, jej nõbare, kam̦m̦oolole, im kajjitõk jipañ ippãn. (Sam 32:8, UBS) Bõtab, ñe kokõn̦aan bwe en epaak jem̦jerã eo am̦ ippãn Jeova, kwõj aikuj tõmak bwe Jeova ej roñjake jar ko ad.

¹² Jet armej rej ba bwe Anij ejjab roñjake jar ko ad im bwe unleplep in ad jar ej bwe en em̦m̦anl̦o̦k ad mour. Armej rein rej tõmak bwe jar ej juon wãween rej kõm̦m̦ane ñan l̦õmn̦ak kõn ta apañ ko aer im wãween aer maroñ make kõm̦adm̦õdi. Em̦ool bwe jar emaroñ jipañ eok ilo wãween kein. Bõtab, ñe kwõj kõnnaan ippãn Jeova ilo jar, ej lukkuun roñjake eok. Etke kwõmaroñ tõmak men in?

¹³ L̦õmn̦ak m̦õk kõn men in: M̦okta jãn an kar Jijej itok ñan lal̦ in, ear lo an Jeova uwaake jar ko an armej ro karejeran. Im ke Jijej ear pãd ioon lal̦ in, ear jar ñan Jemãn im kwal̦o̦k ñane l̦õmn̦ak im eñjake ko an. Juon iien, ear jar ium̦win juon boñ eiio. (Luk 6:12, UBS; 22:40-46) Jijej emaroñ ke kar jar el̦aññe ear jel̦ã bwe Jeova ejjab lukkuun roñjake e? Jijej ear bareinwõt katakin rũkal̦oor ro an ñan jar ñan Jeova. Emaroñ ke kar kõm̦m̦ane men in el̦aññe ear jel̦ã bwe Jeova ejjab roñjake jar ko ad? Elukkuun alikkar an Jijej jel̦ã bwe Jeova ej roñjake jar ko ad. Joñan, ear ba: “Jema kom̦m̦ool bwe Kwaar eo̦roñ Eõ. Im Ijel̦ã bwe Kwõj roñjake Eõ iien otemjej.” Kõj bareinwõt jemaroñ tõmak bwe Jeova ej “roñjake jar” ko ad.​—Jon 11:41, 42; Sam 65:2.

14, 15. (1) Ewi wãween ad bõk tokjãn ñe jej jar ñan Jeova im lukkuun kaalikkar ñane kõn ta ko jej kajjitõk kaki? (2) Ewi wãween jar ear jipañ Kathy bwe jem̦jerã eo an ippãn Jeova en epaakl̦o̦k wõt?

¹⁴ Jet iien uwaak ko an kajjitõk ko am̦ remaroñ jab lukkuun alikkar. Bõtab, ñe kwõj lukkuun kaalikkar ñan Jeova ta ko kwõj kajjitõk kaki, kwõnaaj kile an Jeova uwaake eok im kwõnaaj lo bwe ej juon m̦õttam̦ eo em̦ool. El̦aññe kwõj kwal̦o̦k ñan Jeova  kõn aolep men ko kwõj inepata kaki, enaaj epaake waj kwe.

¹⁵ Ñan waanjoñak, juon kõrã etan Kathy, aolep iien ekõn etal im kwal̦o̦k naan ak ejjab itoklimo in kwal̦o̦k naan. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Kõrã in ej ba: “Ear jab em̦m̦an ippa kwal̦o̦k naan. Ear jab em̦m̦an ippa ñan jidik.” Ke kõrã in ear riittaer (retire) jãn jerbal, juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo ear rõjañe bwe en rekũl̦ar bainier. Ej ba: “Em̦m̦aan in ear letok juon aõ peba in rekũl̦ar bainier bwe in kanne. Kõn men in iar pepe in bainier, bõtab iar jar ñan Jeova aolep raan bwe en jipañ eõ bwe en em̦m̦an ippa kwal̦o̦k naan.” Jeova ear ke uwaake jar ko an kõrã in? Aet. Ãlikin an kar bainier 3 iiõ, ej ba: “Kõn an l̦ap aõ jol̦o̦k el̦ap iien ilo kwal̦o̦k naan im katak jãn kõrã im leddik ro ilo eklejia eo, elukkuun em̦m̦an kiiõ wãween aõ kwal̦o̦k naan.” Ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba bwe kiiõ, elukkuun em̦m̦an ippãn kwal̦o̦k naan. Im men eo el̦apl̦o̦k an em̦m̦an ej bwe jem̦jerã eo an ippãn Jeova elukkuun epaakl̦o̦k jãn jinoin. Kõn an kar Kathy jar ñan Jeova, men in ear jipañe bwe jem̦jerã eo an ippãn Jeova en epaakl̦o̦k wõt.

16, 17. (1) Ta eo jemaroñ kõm̦m̦ane bwe jem̦jerã eo ad ippãn Jeova en epaakl̦o̦k wõt? (2) Ta eo jenaaj katak kake ilo katak in tok juon?

¹⁶ Jemaroñ epaakel̦o̦k Jeova ñan indeeo. Kõn men in, jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im roñjake an kõnnaantok ñan kõj ilo ad keini ad katak Baibõl̦. Im jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõnnaan ippãn ilo ad jar ñane. Ñe jenaaj kõm̦m̦ane men in, jem̦jerã eo ad ippãn Jeova enaaj epaakl̦o̦k wõt im ikijjeen jipañ eo an, jemaroñ kijenmej kõn apañ ko jej iiooni.

¹⁷ Meñe jej keini ad jar ñan Jeova, ak jet iien ewõr apañ ko jej iiooni ilo mour ko ad. Ilo iien rot kein, emaroñ jino dikl̦o̦k ad lõke Jeova. Jemaroñ jino l̦õmn̦ak bwe Jeova ejjab roñjake jar ko ad im jino pere im l̦õmn̦ak bwe ejjab lukkuun juon m̦õttad. El̦aññe kwõj jino bõk l̦õmn̦ak rot kein, ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane? Eokwe, katak in tok juon enaaj jipañ eok.