Исайя 60:1 почеламутышто возымо: «Шогал, ӱдырамаш, волгалт, вет волгыдет волгалташ тӱҥалын. Иегован чапше тыйым волгалтара». Контекст палдара: «ӱдырамаш» — тиде Сион, але Иерусалим (ту жапыште Иудеян рӱдолаже) (Ис. 60:14; 62:1, 2) a. Иерусалим уло Израиль калыкым ончыкта. Исайян мутшо гыч кок йодыш лектеш. Икымше, кунам да кузе Иерусалим «шогалын» да «волгалташ» тӱҥалын? Кокымшо, тиде ончылгоч каласымашын кугурак шукталтмыже уло мо?

Кунам да кузе Иерусалим «шогалын» да «волгалташ» тӱҥалын? 70 ий еврей-влак Вавилон пленыште лийыныт. Тиде жапыште Иерусалим ден храмже деч кодшо кӱ ора веле лийын. Но кунам мидян ден перс-влак Вавилоным сеҥен налыныт, нуно израильтян-влаклан шочмо мландышкышт пӧртылаш да тушто угыч Иеговалан кумалаш йӧным пуэныт (Езд. 1:1—4). Мемнан эра деч ончыч 537 ийыште 12 тукым гыч Юмылан ӱшанле служитлышыже-влак Иерусалимыш пӧртылыныт (Ис. 60:4). Нуно Иеговалан надырым кондаш, пайрем-влакым пайремлаш да храмым угыч чоҥаш тӱҥалыныт (Езд. 3:1—4, 7—11; 6:16—22). Тыге Иегован чапше Иерусалимым, вес семынже Юмын калыкшым, угыч волгалтараш тӱҥалын. А тиде калык пошкудо калык-влаклан, кудышт Иеговам пален огытыл, духовный волгыдо семын лийын.

Но Исайян ончылгоч каласымашыже-влак акрет Иерусалимын ӱмбалныже ужашын веле шукталтыныт. Израильтян-влак гыч шукышт Юмым колыштмым чарненыт (Неем. 13:27; Мал. 1:6—8; 2:13, 14; Матф. 15:7—9). Вараракшым нуно эсогыл Иисус Христосым Мессийлан шотлен огытыл да тудым пуштыныт (Матф. 27:1, 2). Мемнан эран 70 ийыште Иерусалим да тудын храмже кокымшо гана шалатыме лийыныт.

Тыгакак лиеш манын, Иегова ончылгочак каласен (Дан. 9:24—27). Тугеже, Исайян 60-шо ужаш гыч тӧрланымаш нерген ончылгоч каласымаш-влак тӱрыснек мландысе Иерусалим ӱмбалне шукталтышт манын, тудын шонен пыштымашкыже пурен огыл.

Тиде ончылгоч каласымашын кугурак шукталтмыже уло мо? Уло. Но тудо вес символический ӱдырамаш дене — «кӱшылсӧ Иерусалим» дене — кылдалтын. Апостол Павел тудын нерген каласен: «Тудо... мыланна ава» (Гал. 4:26, У Сугынь, 1986). Кӱшылсӧ Иерусалим — тиде Юмын организацийжын кавасе ужашыже. Тудын йочаже-влак — тиде Иисус да 144 000 шӱрымӧ христиан, кудышт Павел гаяк каваште илаш тӱҥалыт. Шӱрымӧ-влак — тиде «святой калык», «Юмын Израильже» (1 Пет. 2:9; Гал. 6:16).

Кузе кӱшылсӧ Иерусалим «шогалын» да «волгалташ» тӱҥалын? «Шогалыныт» да «волгалташ» тӱҥалыныт тудын йочаже-влак — мландыште илыше шӱрымӧ-влак. Айста Исайян 60-шо ужаште каласымым шӱрымӧ-влак дене мо лийме дене таҥастарена.

Молан шӱрымӧ христиан-влаклан «шогалаш» кӱлын? Кунам мемнан эран кокымшо курымышто отступничестве чот шарлен, шӱрымӧ-влак духовный пычкемышыш логалыныт (Матф. 13:37—43). Тыге нуно Кугу Вавилонын шоя религийын тӱнямбалысе империйын пленышкыже логалыныт. Нуно тиде тӱнян пытартыш  кече-влак марте пленыште лийыныт, кудышт 1914 ийыште тӱҥалыныт (Матф. 13:39, 40). 1919 ийыште шӱрымӧ-влак плен гыч лектыныт да вигак волгалташ — Юмын Кугыжаныш нерген уверым тыршен каласкалаш — тӱҥалыныт b. Ту жап гыч тӱҥалын, чыла калык гыч еҥ-влак тиде духовный волгыдо дек толыт. Нунын коклаште Юмын Израильышкыже пурышо-влакат улыт — Исайя 60:3 почеламутышто палемдыме кугыжа-влак (Почм. 5:9, 10).

Ончыкыжым шӱрымӧ христиан-влак Юмын волгыдыж дене эше чотрак волгалташ тӱҥалыт. Кунам чыла шӱрымӧ христиан-влак мландыште колат да каваште илашлан ылыжыт, нуно У Иерусалим, але 144 000 кугыжа ден священник гыч шогышо Христосын оръеҥже, лийыт (Почм. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3—5).

Исайя 60:1 гыч ончылгоч каласымашын шукталтмаште У Иерусалимлан тӱҥ рольым пуымо. (Исайя 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 почеламут-влакым Почмаш 21:2, 9—11, 22—26 дене таҥастарыза.) Мландысе Иерусалим — тиде ола, кушеч кугыжа акрет Израиль дене вуйлатен. Тидын семынак У Иерусалим да Христос у тӱнян правительствыже лийыт. У Иерусалим «пылпомыш гыч Юмо деч [вола]» манмым кузе умылаш? Тиде теве мом ончыкта: шӱрымӧ-влак мландыште илыше-влак верч тыршаш тӱҥалыт. Юмым келгын пагалыше еҥ-влак У Иерусалимын «волгыдыштыжо» кошташ тӱҥалыт. Нуно эсогыл сулык ден колымаш деч утлат (Почм. 21:3, 4, 24). Тидлан кӧра, Исайян да вес пророк-влакын ончылгоч каласымашышт дене келшышын, «чыла тӧрлымӧ» лиеш (Ап. паш. 3:21). Тиде кугу тӧрланымаш тӱҥалын, кунам Иисус кугыжа лийын, да тудын тӱжем ий вуйлатымын мучаштыже пыта.