Пол: Ме чот куаненна! 1985 ийын ноябрь тылзыште мемнам миссионер семын Либе́рийыш (Касвел Африка) таныклаш колтеныт. Ончыч самолётна Сенега́лыште шинчын. Шарнем, кузе Энн каласен: «Ик шагат гыч ме уже Либерийыште лийына!» Но вучыдымын увертареныт: «Либерийыш чоҥештыше пассажир-влакым самолёт гыч лекташ йодына. Государственный переворот лиймылан кӧра ме тушто самолётым шынден она керт». Сандене мыланна Сенегалыште лу кечылан кодаш логалын. Мемнам верысе миссионер-влак шкешт дек пуртеныт. Либерий гыч шучко увер-влак толыныт: тушто моткоч шуко еҥ пуштмо лийын да правительствын кӱштымыжӧ почеш кастене пӧрт гыч лекташ огеш лий ыле — уремыш лекше-влакым вигак лӱен пуштыныт.

Энн: Ме приключенийым нигунамат кычалын огынал. Мый изинек чылаж дечынат лӱдынам. Кызытат корным вончаш лӱдам. Туге гынат ме Либерийыш каяш пеҥгыдын шонен пыштенна.

Пол: Ме Энн дене Касвел Английыште шочынна да ик районышто иленна. Мыйын ача-авам да Эннын аваже мемнам пионер семын служитлаш эре таратеныт. Сандене ме коктынат школ деч вара вигак пионер семын служитлаш тӱҥалынна. Тидлан нуно чот куаненыт. 19 ияш лиймем годым мыйым Вефильыш служитлаш ӱжыныт, а Энн мый декем сӱанна деч вара, 1982 ийыште, ушнен.

Энн: Вефильыште сай лийын, но мемнан эре тыгай верыш кайымына шуын, кушто уверзе-влак кӱлыныт. Ме Вефильыште тыгай иза-ака-влак дене ик пашаште пырля тыршенна, кудышт ончыч миссионер семын служитленыт. Нунын дене жапым эртарымаш миссионер лияш кумылнам вияҥден веле. Кум ий мучко кажне кастене ме тидын нерген Иеговалан чон почын ойленна. Ме чотак куаненна, кунам мемнам 1985 ийын Галаад школыш ӱжыныт! Ме 79-ше классыште тунемынна да мемнам Либерийыш колтеныт.

Пол: Кунам Либерийыш самолёт-влак угыч чоҥешташ тӱҥалыныт, ме икымше рейс денак тушко каенна. Элыште ончычсо семынак кастене пӧрт гыч лекташ огеш лий ыле да ситуаций чот йӧсӧ лийын.  Машинан пудешталтме гай йӱкшат еҥ-влакым чот лӱдыктен. Лыпланашлан ме Энн дене кажне кастене пырля Псалом-влакым лудынна. Йӧсӧ лийын гынат, тушто служитлымаш мыланна чот келшен. Энн миссионер семын служитлен, а мый Вефильыште тыршенам. Мый Джон Чару́к a лӱман опытан иза дене пырля тыршенам. Тудо уже шуко жап Либерийыште илен да сайын пален, могай нелылык дене верысе уверзе-влак тӱкнат. Мый тудын деч шукылан тунемынам.

Энн: Либерий мыланна вигак келшен, вет тушто иза-ака-влак мемнам шокшын вашлийыныт. Нуно мыланна кугу йӧратымашым ончыктеныт да Юмылан ӱшанле лийыныт. Ме нуным вигак йӧратен налынна, да нуно мыланна еш семын лийыныт. Иза-ака-влак мыланна тӱрлӧ семын полшеныт да шуко пайдале каҥашым пуэныт. А таныклымаш мыланна куаным гына конден! Еҥ-влаклан мемнан толмына огыл, а нунын деч кайымына келшен огыл. Нунын шонымаште, ме нунын деч пеш вашке каенна. Тыгаят лийын, кунам урем дене кает да колат, кузе еҥ-влак Библий нерген мутланат. Мыланна нунын мутланымышт дек ушнаш веле кодын. Ме тынар шуко шымлымашым тӱҥалынна — кажне шымлымашлан жапымат ситышын ойыраш йӧсӧ лийын. Тиде сылне жап лийын!

Пол: Ныл ий Либерийыште, каласаш лиеш, тыныс лийын. Но 1989 ийыште тушто граждан сар тӱҥалын. 1990 ийын 2 июльышто филиалын районжо правительстве ваштареш шогалше-влакын кидышкышт логалын. Кум тылзе мемнан родына-влак дене да тӱҥ виктем дене кылна лийын огыл. Чыла вере торжалык да хаос лийын, кочкыш ситен огыл да шуко ӱдырамаш виешлыме лийын. Тыге 14 ий шуйнен.

Энн: Ик калык гыч еҥ-влак вес калык гыч еҥ-влакым пуштыныт. Чыла вере урем дене ӧрмашан вургемым чийыше боевик-влак коштыныт. Нунын шуко оружийышт лийын, да нуно кажне пӧртым агеныт. Нунын гыч южыштлан айдемым пуштмаш чывым шӱшкылмӧ дене иктак лийын. Чӱчкыдын боевик-влак блокпост-влакым эрташ тӧчышӧ еҥ-влакым лӱен пуштыныт да вара капыштым икте-весе ӱмбак оптеныт. Тидыже Вефиль воктене лийын. Колышо-влак коклаште мемнан иза-акана-влакат лийыныт, ты шотыштак кок миссионер.

Боевик-влак нунылан ужмышудымо калык гыч еҥ-влакым кычалыныт да, мумеке, нуным пуштыныт. Сандене нине калык-влак гыч иза-ака-влакым Танык-влак гыч шукышт, ты шотыштак миссионер ден вефилец-влак, шкешт дене шылтеныт. Филиалыште иктыштым икымше этажыште верландареныт, а весыштым — кӱшылсӧ илыме пӧлемлаште. Мутлан, ме шым еҥ гыч шогышо еш дене пырля ик пӧлемыште иленна.

 Пол: Кажне кечын Вефильыш боевик-влак толыныт. Нуно пален налнешт ыле — ме иктаж-кӧм шылтена але уке. Сандене Вефильын территорийыштыже ныл дежурный лийын: кокытшо капка воктене оролен, а кокытшо окна гыч нуным эскерен шоген. Капка воктене шогышо-влакын кидыштым кузе кучымышт гыч ужаш лиеш ыле: толшо-влак эҥгекым ыштен кертыт але уке. Дежурный-влакын кидышт ончылнышт лийын гын — тугеже, чыла сай, а шеҥгелнышт лийын гын — тунам иза-ака-влакым вашкерак шылташ кӱлын.

Энн: Шуко арня эртымеке, оружиян боевик-влак филиалыш пурен кертыныт. Ме ик ака дене ванный пӧлемыште петыралтынна, кушто шкафын пундаш йымалне шолып вер лийын. Ака тушко пурен шуктен гына, боевик-влак пӧлемын омсажым тӱкалаш тӱҥалыныт. Нуно мыйын кушко кайымемым эскереныт улмаш. Жапым шуяшлан Пол нунылан каласен: «Ватем туалетыште, чечас лектеш». Но шкафын пундашыжым йӱкдымын петыраш огеш лий ыле, да чыла арверым шке верыш оптен пышташлан жап кӱлын. Мый лӱдмем деч чот чытыраш тӱҥалынам. Мый паленам: омсам почмо деч ончыч лыпланаш кӱлеш. Мый Иеговалан сӧрвален кумалаш тӱҥалынам. Кунам омсам почынам, мый шкем тыге кучаш тыршенам, пуйто нимат лийын огыл да нунын дене саламлалтынам. Мыйым ӧрдыж шӱкалын, ик боевик вигак шкаф дек каен да тушто пургедаш тӱҥалын, но нимом кычал муын огыл. Тидлан тудо чот аптыранен. Тидын деч вара боевик-влак вес пӧлем-влакым да чердакым ончен лектыныт, но туштат нимом муын огытыл.

Пол: Икмыняр тылзе мучко мемнан кочкыш пеш шагал лийын, зато духовный кочкыш эре лийын. Южгунам Вефильыште «эр кочкышлан» эрденысе кумалмашын программыже веле лийын. Но лач тудо мыланна кажне кечын вийым пуэн.

Ме теве мом паленна: филиалым коден, кочкыш ден вӱдым кычалаш каена ыле гын, Вефильыште шылтыме иза-ака-влакым кычал муын пуштыт ыле. Иегова мыланна эре полшен шоген — южгунам тиде ӧрыктарышын лийын! Тудо эре мемнан верч тыршен да мыланна лӱдмашнам сеҥаш полшен.

Элыште ситуаций утыр-утыр начаремын, но библийысе чын мыланна чылаштланат вийым пуэн. Иза-ака-влаклан утаралташлан шуко гана куржаш логалын, но нуно чылажымат чытен лектыныт да пеҥгыде ӱшанымашым арален коденыт. Южыштын ойлымышт почеш тиде граждан сар нунылан кугу орлыклан ямдылалтме семын лийын. Лӱддымӧ кугурак иза-влак да самырык иза-влак погынымаш верч шкем чаманыде тыршеныт. Шуко Таныклан шке пӧртыштым кодаш логалын гынат, нуно таныклымым да пырля погынымым чарнен огытыл. Нуно чодыраште мумо материал гыч проста Вашлиймаш зал-влакым чоҥеныт. Ту шучко жапыште вашлиймашыш коштмаш да поро уверым каласкалымаш иза-ака-влаклан ӱшаным пуэн да нуным чот кумылаҥден. Кунам ме гуманитарный полышым пайленна, шукышт вургемым огыл, а служымашлан сумкам йодыныт. Тиде мемнан шӱмнам чот тарватен да мемнам кумылаҥден! Либерийыште  илыше-влак эмоциональный шотышто чот сусыргышо лийыныт да поро уверым уло кумылын колыштыныт. Элыште тыгай йӧсӧ ситуацийым ончыде, Иегован Таныкше-влакын пиалан да куаныше кодмышт еҥ-влакым чот ӧрыктарен. Танык-влак тиде тӱнян пычкемыште волгыдо семын лийыныт (Матф. 5:14—16). Тидлан кӧра боевик-влак гыч южышт варажым Иегован Таныкше лийыныт.

Пол: Икмыняр гана мыланна Либерий гыч каяш логалын: кум гана кӱчык жаплан да кок гана — ик ийлан. Ик миссионер ака ту жапыште лекше шижмашна нерген сайын каласен: «Галаадыште туныктымо почеш ме служитлыме верыштына иза-ака-влакым чот йӧратен налынна. Сандене, кунам нуным тыгай йӧсӧ ситуацийыште кодаш логалын, шӱм-чонна чот корштен». Пиалешна, пошкудо эллаште лийынна гынат, ме нунын верч ондакысе семынак тыршен кертынна.

Энн: 1996 ийын майыште ме Либерийыште таныклымаш нерген чыла кӱлешан документым машинаш пыштенна да кок Танык дене пырля филиал деч 16 километр тораште тынысрак верыш каенна. Корнышто ме боевик-влакым вашлийынна. Каваш лӱен, нуно мемнам шогалтеныт, чылаштымат машина гыч луктын шуэныт, Полым гына коденыт да тудын дене пырля ала-кушко каеныт. Ме мом ышташ умылыде шоген кодынна. Трук ончена — Пол толеш. Тудын саҥгаж гыч вӱр йоген. Ме шоналтенна, пуйто тудын вуйышкыжо лӱеныт. Но вара ме умыленна: тиде тыге лиеш ыле гын, тудо илыше ок код ыле. Ик боевик Полым машина гыч луктын шуымыж годым вуйжым перен улмаш, но сусыржо кугу лийын огыл.

Тораште огыл военный грузовик шоген, кудыжо верысе еҥ-влакым тыгай верыш наҥгайышаш ыле, кушто лӱдыкшӧ лийын огыл. Грузовикын тич лиймыжлан кӧра ме кузовын тӱжвал могыржым веле кучен шуктышна. Машинам вӱдышӧ тынар чот вашке вер гыч тарванен, ме чуч гына камвозын огынал. Ме машинам шогалташ сӧрвален йодынна, но тудо лӱдмыжлан кора мемнам колынжат огыл. Ала-кузе ме грузовикеш кучалтын кодынна, но кунам машина шогалын, мемнам чот чытырыктен.

Пол: Мемнан вургемна чот лавырген да кушкедалт пытен. Икте-весе ӱмбак ончен, ме ӧрын шоненна, кузе илыше кодынна. Ту йӱдым ме пасушто лӱен пытарыме вертолёт воктене маленна, кудыжо мемнам вес кечын Сьерра-Лео́ныш наҥгаен. Илыше кодмыналан кӧра куаненна гынат, мемнан шӱм-чонна Либерийыште кодшо иза-акана-влак верч чот корштен.

Энн: Ме Фрита́ун олаште улшо филиалыш толын шуынна. Тушто иза-ака-влак мемнам сайын вашлийыныт да чыла кӱлешаным пуэныт. Ындыжым нимогай лӱдыкшӧ лийын огыл, но мыйым Либерийыште илен лекме нерген шучко шарнымаш индыраш тӱҥалын. Кечывалым мыйым кугу лӱдмаш да тургыжланымаш авалтен, а йӱдым шучко омым ужын, мый чытырен помыжалтынам, шӱлашат йӧсӧ лийын. Пол мыйым кидем гыч кучен, мый денем пырля кумалын. Ме муро аршашна гыч муро-влакым чытыраш чарнымешкем муренна. Мылам чучын, пуйто ушем каяш тӱҥалын да умбакыжат миссионер семын служитлен ом керт.

Сандене мый нигунамат ом мондо, мо умбакыже лийын. Ту арняштак, кунам мыйын чыла тиде тӱҥалын, ме кок журналым налынна. Нунын гыч иктыже — 1996 ийын 8 июньысо «Помыжалтса!». Тушто «Как справиться с приступами панического страха» манме статья лийын. Тиде статьялан кӧра мый умылен налынам, молан мыйын тыгай состояний лийын. А кокымшо журнал — 1996 ийын 15 майысе «Орол башне». Тушто возымо «Откуда у них берутся силы?» манме статьяште лыве дене таҥастарымаш кондымо лийын. Тудын шулдыржо чот сусырга гынат, тудо чоҥештен кертеш. Тидын семынак меат эмоциональный шотышто сусыргышо лийына гынат, Иегован полшымыжлан кӧра весе-влаклан иктаж-мом ыштен кертына. Тиде духовный кочкышым Иегова мыланем эн кӱлешан жапыште пуэн (Матф. 24:45). Мый тыгайрак теме почеш статья-влакым папкыш погенам да жапын-жапын лудынам. Жап эртымеке, шучко шарнымаш мыйым уже тынар чот орландарен огыл.

Пол: Мемнам Либерийыш колтымо деч вара 20 ий наре эртен. Тиде жапыште Либерий мыланна пӧрт семын лийын. Сар уже пытен. Филиалыште чоҥымаш паша тӱҥалшаш ыле. Трук мемнам вес элыш куснаш йодыныт. Тиде 2004 ийын мучаштыже лийын.

 Тидым ышташ мыланна йӧсӧ лийын, вет ме верысе иза-ака-влакым чот йӧратен налынна. Нуно мыланна еш семын лийыныт, да нунын деч кайымына шуын огыл. Икана, Галаадыш каяш манын, мыланна родына-влакым кодаш уже логалын. Тунам ме шкенам Иегован кидышкыже пуэнна, да тудо мемнам чот суапландарен. Тидым шарнымаш мыланна у заданийыш пижаш полшен. Мемнам Га́ныш, пошкудо элыш, колтеныт.

Энн: У верыш кайыме деч ончыч ме шуко шортынна. Но Фрэнк лӱман уш-акылан илалше изан каласымыже мемнам чот ӧрыктарен. Тудо каласен: «Тыланда мемнан нерген мондаш кӱлеш!» Варажым тудо умылтарен: «Мутат уке, те нигунамат мемнам ода мондо, но тыланда Ганыште илыше иза-ака-влакым уло шӱм дене йӧратен налаш кӱлеш. Тидым Иегова тендан деч вуча. Сандене нине иза-ака-влак верч тыршыза». Тиде изан шомакше мемнам чот кумылаҥден. Кеч Ганыште мемнам шагал еҥ пален да мыланна чылажат у лийын, тушко толмеке, ме вигак шкаланна йолташ-влакым кычалаш тӱҥалынна.

Пол: Ганыште у духовный ешым йӧратен налашлан шуко жап кӱлын огыл. Тушто тынар шуко Танык лийын! Иеговалан ӱшанле улмышт да пеҥгыде ӱшанымашышт мемнам чот кумылаҥден. Ганыште 13 ий илен лекмеке, мыланна у назначений толын. Ты гана мемнам Кенийыш, Эрвел Африкысе филиалыш, колтеныт. Ме Ганыште илыше иза-ака-влак верч йокрокланенна гынат, Кенийыште ме вигак у йолташ-влакым муынна. Кенийысе филиал кугу территорийлан вуйын шоген, да таныклымаш шотышто тушто шуко паша лийын!

Энн: Илышыштына шуко лӱдыкшӧ да шучко ситуаций лийын. Тыгайым чытен лекмаш физический да эмоциональный тазалыкым начаремда. Юмын служитлышыже-влакат тидын дене тӱкнат. Кунам мый лӱйкалыме але пудешталтме йӱкым колам, тунам мыйын укшичмем шуэш да кидем нимат огеш шиж. Но Иегова полшаш эре ямде, ты шотыштак иза-акана-влак гоч, да тидым мый шкат пален налынам. А эше мый умылен налынам: кунам шкевуя шымлымашым эртарена, кумалына, вашлиймашыш коштына да таныклена, тунам Иегова мыланна кеч-могай заданийым шукташ вийым пуа.

Пол: Южгунам мемнан деч йодыт: «Тыланда тыште служитлаш келша мо?» Паледа, эл мыланна тӱҥ огыл. Кундем пеш мотор лиеш гынат, тушто илыш вашке гына уда могырыш вашталтын кертеш. Шукыракшым ме верым огыл, а шергакан духовный ешнам аклена. Чыланат тӱрлӧ улына гынат, Иеговам йӧратымаш мемнам уша. Ме Энн дене тыге шоненна: мемнам вес эл-влакыш иза-ака-влакым пеҥгыдемдашлан колтеныт, но чынжымак мемнам нуно пеҥгыдемденыт!

Кажне куснымаш мыланна умылаш полшен: мемнан тӱнямбалысе ешна — тиде чынжымак чудо! Кеч-кушто лийына гынат, погынымашлан кӧра мемнан эре еш да пӧрт лиеш. Ме палена: ӱшаным Иеговалан пышташ гын, тудо кеч-могай ситуацийыште вийым пуа (Флп. 4:13, УТ).